‍

CELT document G106500C

The Metrical Dindshenchas

‍

Header
Poem
Contacts
Formatting

unknown

Volume 3

Edited by Edward Gwynn

The Metrical Dindshenchas

‍

1. Carmun

p.2

Fulartach cecinit.

Eistid, a Laigniu nal-lecht,
a shlúaig ós Raigniu rath-chert,
co fagbaid uaim as cech aird
cáem-shenchas Carmain chloth-aird.

5 Carmun céte óenaig fhéil,
co faithchi róenaig roréid,
in t-shluaig tictís dia thaichmi,
arfigtís a glan-graifni.

Is railecc ríg a rúam rán,10
cid sain-sherc slúag co sóer-grád;
fail mór fo dumaib dála
dia shlóg bunaid bith-gráda.

Do cháiniud rígan is ríg,
d'fháidiud dígal is dígním,15
ba mence find-shlúag fagmair
dar slim-grúad sóer Sen-Charmain.

In fir nó in fer co mét gal,
nó in hí ben co n-ét anbal,
ruc gairm cen mímes marggaid,20
tuc ainm díles deg-Carmain?

p.4

Ní fir is ní fer fergach,
acht óen-ben dían díbergach,
glúair a tarmun is a tairm,
ó fúair Carmun a cét-ainm.

25 Carmun ben maic Díbaid déin
maic Doirche dírmaig dag-fhéil
maic Aincgeis co méit ratha,
ba cend airdmeis ilchatha.

Nistailged tairecc tarba30
fri sain-sheirc na sóer-Banba,
dáig ba snímaig cech amm thair
cland maic Díbaid 's am-máthair.

Cengsat siar dind ara chur
Dían ocus Dub is Dothur,35
ond Athaín aidben anair,
ocus Cairmen am-máthair.

Nomiltís im Thúathaib Dé
in t-áes núachair náimtide
torad cach thalman co tráig:40
ba fogal adbal écáir.

Cairmen as cach bricht co mblaid
aidcgled cach mhblicht mborr-thoraid,
iar ngleicc as cach dán nar dlecht,
na meicc tria ág tria anrecht.

45 Iarum rosrathaig Túath Dé,
rosbrathaig úath is amgné,
ar cach n-om-gním gníset so
sníset a comlín chucco.

p.6

Crichinbel, ni sáibad sin,50
is Lug Láibach mac Cachir,
Bé Chuilli ós cach rái 'na rag,
ocus Ái mac Ollaman,

Roráidset riu ar rochtain
in cethrur crúaid comfhortail:55
"Ben sund i cend for máthar,
triar fer don triur derbráthar."

"Bás dúib, ní rogain roga,
ní soraid, ní sóer-thoga,
nó fácbaid co glé-grind giall;60
ércid a hÉrind óentriar."

Na fir-sin dochúatar úain,
fríth a rúacad co rochrúaid,
ciarb aidben leó fácbat sund
Cairmen beó 'n-a crú chumung.

65 Cach fír dar' ná tecar slán
muir míl, nem, talam tond-bán,
na tístais tess na tuir thind
céin nobeth muir im hÉrind.

Cairmen ruc bás is báide,70
nosaidledás as écáine;
fuair a aidid, mar rodlecht,
eter dairib na ndron-fert.

p.8

Tancas sund tria gáine ngnó,
dia cáine dia cét-gubo,75
la Túaith Dé dar sóer-mag sair,
cétna óenach cóir Carmain.

Fertán Carmain cía rochlaid,
in fagbaid nó in fetabair?
Iar mes cech deg-athar dil80
Bres mac Eladan, éistid. E.

Cethri fichit cóic cét cain
fail úad (ní bréc) do bliadnaib,
ó Charmein fo chísu cacht
co salm-gein Ísu iar ndóennacht.

85 A dó trichat ceithri cét
ó gein Críst, ní sóeb in sét,
co Crimthann ós Charmun cacht
co Pátric n-adbul n-étracht.

Cóic ríg trichat cen tríst tair
do Lagnib ria Críst creitim:90
a núall ós hÉrind roshaich
dít chúan chél-bind, a Charmain:

Cóic ríg cóicat, sáethraig se,
do láechraid na Cristaide95
ó Chrimthunn comdas na cned
co Diarmait dron-mas dúir-gen:

p.10

Ocht maic Galaim, lín a slóg,
Dond, Hír, Eber, Herimón,
Amairgin, Colptha cen chrád,100
Herech, Febria, is Erennán:

Rop iatsin rátha ind óenaig
cech trátha fri trén-móidim,
oc tocht ind, oc tuidecht ass,
cen nach n-écraitius n-amnass.

105 Ó Thúaith Dé co claind Míled
ba dín roban is rígfher;
ó chlaind Míled, ba gním nglé,
ba dín co Pátric Machae.

Nem, talam, grían, esca, is muir,110
toirthe tíre ocus turscuir,
beóil, clúasa, súli, selbtha,
cossa, láma, láech-thengtha,

Eich, claidib, carpait cáine,
gái, scéith is drecha dáine,115
drucht, mess, daithen la duile,
lá 's adaig, tráig, trom-thuile.

Doratsat sin uile n-óg
buidne Banba cen bith-brón
co ná beth fo chiabair chest120
cech tress bliadain ar tairmesc.

Doringset genti Góidel
ar menci fri mór-móidem
óenach cen cháin, cen chinaid,
cen gním áig ná essidain.

p.12

125 Lucht baistid Críst, ná celid,
caistid ris, dáig is demin
is mó dlegait tríst ar techt
ó Chríst is a Crístaidecht.

Ríg ocus náim hÉrend and130
im Phátric is im Chrimthand,
iat rothennfhastsat cach cath;
robennachsat in óenach.

A nói re Túathaib Dé daith
ós brúachaib Carmuin chloth-maith,135
cóica n-a trén-medón trait
ó Hérimón co Pátraic.

A cóic cethri deich data
ar sreith óenaig allata,
ó Bresal bróenach cen brath140
cosin n-óenach ndédenach.

Ó Chrimthund in chrotha cain
co cath ard Ocha anbail
a nói raglana cen raind
la síl Labrada láech-maill.

145 Sé ríg déc, roderbaig dam
cech súi cech senchaid solam,
ó Charmun na cúan cróebach
dorat slúag 'sin slat-óenach.

A hocht a Dothra dóinig,150
slúag sochla fri sír-móidim,
gníset óenach cóir Carmain
fo glóir is fo glan-armaib.

p.14

A dó déc cen rudra im raind
d' óenaigib urgna, atmaim,155
do churi gríbda in gaiscid
on t-shíl rígda a ro-Maistin.

A cóic a Fid Gaibli garg
fichset ós Charmun chloth-ard
óenach saidbir co srethaib,160
co saidlib, co srian-echaib.

Sessiur de Raigne réimnig,
de síl Bresail bric béimnig,
slúag find fri faglaib funid
ós grúad Charmain chét-guinig.

165 Pátric, Brigit imalle,
Cóemgen is Cholumcille,
iat is airthech ar cech slúag
ná rolaimther a marc-shlúag.

Oenach na náeb, nert dia chur,170
ar tús, is cert dia chorgud:
óenach ardríg f{⬌}s glain
issed bís ina degaid.

Cluche ban Lagen iar ló
on t-shlúag ragel, ní rád ngó,175
bantrocht nach bec mess immach
issé a céte in tress óenach.

Lagsig, Fothairt, fota a mblad,
leó dar éis chota na mban:
is leó Lagin, lín a sét,180
na dagfir dod {⬌} chomét.

p.16

Ra rígdamnaib sruthi sund
in cóiced cluchi i Carmund:
slúaig enig hÉrend, mased,
dóib ra thrén-gell in sessed.

185 Fa deóid ra clannaib Condla
cluche Carmain dag-comga:
sech cech slúag sóer in sochur
ós cach róen is ríg-thorud.

Secht cluchi, mar dámair dait,190
issed forfhácaib Pátraic:
in cach lá ra sechtmain sain
ar bar serc-blaid sír-éistid. E.

Donítís Lagin in sin
iar trebaib iar tellaigib,195
ó Labraid longsech, lín slúag,
co Catháir comsech cleth-rúad.

Nífarlaic Catháir Carmain
acht dia maicne mór-adbail;
'n-a tosach co saidbri sain200
síl Rossa Failgi fégaid.

Forud ríg Argatrois áin
for deis ríg Carmuin chóem-náir;
dia láim chlí cen daidbri nhdúail
forad ríg Gaibli géc-lúain.

205 Is lorg la síl Lugdach lóir
Láigsig maic Conaill chend-móir,
is Fothairt, nach taidli tart,
cen daidbri dia n-iarmoracht.

p.18

Hi Kalaind Auguist cen ail210
tiagtís ind cech tress blíadain;
agtís secht ngraifne im gním nglé
secht laithe na sechtmaine.

And luaitís fri bága bil
certa ocus cána in cóicid,215
cech recht ríagla co rogor
cech tress blíadna a chórogod.

Ith, blicht, síth, sáma sona,
lína lána, lerthola,
fir ríglaich, co combáid cind220
dirmaig forráin for hÉrind.

Acra, tobuch frithir fíach,
écnach, écraite, anríad,
ní lamar la graifne in gáid
élúd aithne, athgabáil.

225 Cen dul fher i n-airecht mban
cen mná i n-airecht fer findglan
mad aithed and, nír' chlunter,
cid athfher cid athmunter.

Cipó tí dar recht na ríg,230
Benén co becht rabúan-scríb,
ná beth ar ás 'na fhine
acht a bás 'n-a bith-bine.

Is iat a ada olla
stuic, cruitti, cuirn chróes-tholla,235
cúisig, timpaig cen tríamna,
filid, ocus fáen-chlíara.

p.20

Fian-shruth Find, fáth cen dochta,
togla, tána, tochmorca,
slisnige, is dúle feda,240
áera, rúne romera.

Ároisc roscada ríagail,
's tecusca fíra Fithail,
dubláidi dindshenchais dait,
tecusca Cairpri is Chormaic.

245 Na fessa im fheis truim Temra,
óenaige im óenach Emna,
annálad and, is fír so,
cach rand rorannad Héreo.

Scél tellaig Temra, nach timm,250
fis cech trichat in hÉrind,
banshenchas, buidne, bága,
bruidne, gessi, gabála.

Deich-thimna Catháir chétaig
dia chlaind racháim ríg-métaig255
foirb cech duine mar as dlecht
co mbet uile 'ca éistecht. E.

Pípai, fidli, fir cengail,
cnámfhir ocus cuslennaig,
sluag étig engach égair,260
béccaig ocus búridaig.

Turcbait a fedma uile
do ríg Berba bruthmaire:
conérne in rí rán fri mess
ar cach dán a míad díles.

265 Aitte, oirgne, aidbse cheóil,
coimgne cinte cóem-cheneóil,
a réim ríg, rath dar Bregmag,
a chath is a chrúad-engnam.

p.22

Is é sin scor ind óenaig270
ón t-shlúag beóda bith-fóelid,
co tabar dóib ón chomdid
talam cona cóem-thorthib.

G{⬌} Lagen iar ló
nóem in chotaig, ní clóen-ró,275
ós rath-lind Charmain co cáid
affrind, slechtain, salm-gabáil.

Troscud i fagmur, fofecht,
i Carmun uile i n-óen-fhecht
ra Lagnib, nach sam-therc sund,280
ra anrecht, ra écomlund.

Clérig, láeich Lagen ille,
mnái na ndagfher co ndemne
Dia rofitir mar rosdlig:
ria n-itgib ána éistid. E.

285 Oegidacht úa nDrona de,
ocus ech-thress Ossairge,
ocus núall fri crunnu sleg
ón t-shlúag sunnu, 's é a dered.

Cid Firt Mesca atbermais de,290
ní hespa ní hécraite,
is Sengarman fíar a fer,
is sund co cían roclaided.

Cid uádib sin nogairthe
etir slúagaib samaigthe,295
rosdlecht cen daidbri is rosdlig:
a Laigni na lecht éistid. E.

p.24

Ráth ar fhichit, is búan blad,
i fail slúag fo tháth talman,
'sa lín railec cor-rablaid,300
i fail sain-sherc saer-Charmain.

Secht ndumai cen taidliud de
do cháiniud marb co mence,
secht maige tarmain cen tech
fo chluiche Charmain cháintech.

305 Trí marggaid 'sin tír treóraig,
marggad bíd, marggad beóchraid,
marggad mór na nGall ngrécach
i mbíd ór is ardd-étach.

Fán na n-ech, fán na fuine,310
fán na mban, dál fri druine,
fer do slúag {⬌} ngáirech
nísmáided nísimcháined.

Fil ara nemdénam de
máile is meth is moch-léithe,315
ríg cen géri, cen grinni,
cen fhéli cen fhírinni.

Co se ba brígach bara
slúag línmar lis Labrada;
cach slúag nach saigthech bíd secc,320
laimther ocus ní laimet.

Fáilte ic slúag nemda na nóeb
dam, ic Dia delbda deg-chóem,
rí cor-rath-buidnib nosrig:
ri cach n-athchuingid éistid. E.

p.26

‍

2. Boand I

Síd Nechtain sund forsin t-shléib,
lecht mic Labrada lán-géir,
assa silenn in sruth slán
dianid ainm Bóand bith-lán.

5 Cóic anmand déc, demne drend,
forsin t-shruth-sin adrímem,
otá Síd Nechtain asmaig
co roshaig pardus Adaim.

Segais a hainm issin t-shíd10
ria cantain duit in cach thír:
Sruth Segsa a hainm otá-sin
co Lind Mochúi in chlérig. ³

Otá Topur Mochúi chóir
co cocrích Midi mag-móir15
Rig mná Nuadat 's a Colptha
a dá ainm ána imarda. ⁴

Otá cocrích Midi maiss
corrici in fairgi fondglaiss
Mór-Chuing Argait gairther di,20
ocus Smir Find Fedlimthi.

Trethnach-Tond ósin immach
connici Cúalnge cráibach.
Sruth Findchuill ó Chúalnge chrúaid
co Loch n-Echach Abrat-rúaid.

p.28

25 Banna ó Loch Echach cen ail,
Drumchla Dílenn co h-Albain;
Lunnand hí i n-Albain cen ail
nó is Turrann iarna tucsain.

Sabrann dar tír Saxan slán,30
Tibir i ráith na Román,
Sruth n-Iordanen iarsain sair,
ocus Sruth n-Eufrait adbail.

Sruth Tigir i pardus búan,35
fota sair síst fri himlúad:
ó phardus darís ille
co srothaib na síde-se.

Bóand a h-ainm coitchend cain
otá in síd co fairge fraig:
mebur lim aní diatá40
usce mná mic Labrada.

Nechtain mac Labrada laind,
diarbo ben Bóand, bágaimm,
topur diamair bói 'na dún,
assa maided cech mí-rún.

45 Ní fhail nodécced dia lár
nach maided a dá rosc rán:
dia ngluased do chlí nó deis,
ní thargad úad cen athis.

p.30

Aire níslaimed nech de50
acht Nechtain 's a deogbaire:
it é a n-anmand, fri gním nglan,
Flesc is Lam ocus Luäm.

Fecht and dolluid Bóand bán —
dosfuargaib a dímus n-án —55
cosin topur cen tarta
d' airigud a chumachta.

Immar rothimchill fo thrí
in topur co n-étuachli,
maidit teora tonna de60
dia tánic aided Bóinne.

Rosiacht cach tond díb ria chuit,
romillset in mnái mbláth-buic:
tond ria cois, tond ria súil sláin,
tres tond brisid a leth-láim.

65 Rethis co fairgi, ferr de,
d' imgabáil a hathise,
ar nách acced nech a cned:
furri féin a himathber.

Cach conair dolluid in ben70
moslúi in t-usce úar imgel:
ón t-shíd co fairgi nách fand,
conid di gairthir Bóand.

Bóand do bruinni ar mbrúich braiss
máthair Oengussa oll-maiss,75
mac ruc don Dagda, miad nglé,
dar cend fir na síde-se. S.

p.32

Nó Bóand bó ocus find
do chomrac in dá ríg-lind,
in t-usce a sléib Guaire glé80
ocus sruth na síde-se. S.

Dabilla ainm in chon chóir
robói oc mnái Nechtain nár-móir,
messán Bóinne co mblaid
luid ina diaid dia torchair.

85 Rosróen sruth in mara immach
corrici na cairge clach,
co ndernsat dá gabait de,
conid úad rohainmnigthe.

Atát i n-airthiur Breg mbrass90
in dí chloich 'sin loch lind-glass;
Cnoc Dabilla ósin ille
di choin bic na síde-se. S.

p.34

‍

3. Boand II

A Máilshechlainn mic Domnaill
do chlainn ingine Comgaill,
adcós duit, a máil Mide,
senchas Bóinde báin-gile.

5 Bóand, bendacht forsin sruth
roordaig Críst co cóem-chruth,
conid hí ó glenn do glenn
sruth Eorthanan na Hérenn.

Find Life, Find Gaileóin gairb,10
do chomóentaid dá chomainm,
dia comrac atá Mag Find,
Find lúath Life ocus Mífind.

Oén Find díb-sin, beres búaid,
sech tóeb Temrach anairthúaid:15
ann comrecat 'con chommar
ocus Bóand bán-bronnat.

Bó Gúairi sech Tailtin tair
siles tre Loch Munremair:
Bó Gúairi ainm na haba20
ria ráiter in mór-Banna.

Mar atá Ordan is an,
ó' ráiter sruth Eorthanan,
in Bóand bó ocus find,
do chomrac in dá ríg-lind.

p.36

25 Tánic Bóand ann andes
ben Nechtain cosin cairdes
co tech Elcmairi na n-ech,
fer dobered mór ndeg-breth.

IS ann dorala in Dagda30
i tig Elcmairi amra:
rogab for guide na mná:
rodusasáit re hóen-lá.

IS ann fastaitís in ngréin
co cend nói mís, mór in scél,35
ic gorad in rafheóir ráin
i cléithi in aeóir imláin.

And asbert in ben abus
"Comrac rit, bad é m' óen-gus":
"Is bad Oengus ainm in meicc"40
asbert Dagda tre daigbeirt.

Luid Bóand ó thig co tric
dús dá tairsed in tiprait:
derb lé docheiled a col
da soised ló a fothrucod.

45 A thrí deogbaire in drúad,
Flesc ocus Lesc ocus Lúam,
Nechtain mac Námat dorat
do chomét a chóem-thiprat.

Doruacht chucu Bóand mín50
dochum na tiprat iar fír:
ércid tairsi in tobar tenn,
corosbáid hí cen forcenn.

p.38

Dogabad uirre in cach trácht
nách soised inber na mbárc55
ic Máelmórda, mét ratha,
ic mac maisech Murchada.

Dorónad trócaire Dé
for leith Chuind don chomairle,
coréló in aidchi déin daill60
chucut, a Máil féil Sechlaind.

p.40

‍

4. Cnogba

Fland Mac Lonnán cecinit.

Búa, ingen Rúadrach rúaid
ben Loga mic Céin cleth-rúaid,
is ann rofoilged a corp;
fuirri romúrad mór-chnocc.

5 Cnocc ic Búa i medón Breg,
baile i tartad in deg-ben,
isin phurt-sin sund ana;
is ainm don chnucc-sin Cnogba.

Acht cid étromma ria rád10
d'anmannaib Cnogba comlán
dílsi dó cnocc Búi amach
ó Búa ingin Rúadrach.

Ingen Elcmair ann robái:
ba lendán Mider don mnái:15
lendán di-si féin in flaith
fer a Síd Midir mór-maith.

Englec ingen Elcmair áin
lendán Óengussa imláin;
Oengus mac in Dagdai dil20
nírbo lendán don ingin.

Dolluid Mac in Óe ergna
fodess co Cerainn Cermna
'sin tShamuin teintig thríallaig
do chluiche fri comfhíannaib.

p.42

25 Dolluid Mider, messu de,
rosfarraid daranése:
berid Engleic leis ó thig
assin co Síd Fer Femin.

Ó rochúala Óengus án30
a lenmain imma lendán,
dothéit dia fochmarc, fír dam,
cosin rochnocc óa rucad.

Rob é lón a shlúaig, líth nglé,
cnói cró-derga na caille;35
léicid a lón de for lár,
feraid guba immon cnocán.

Cía 'dberar fris cnoc Búi drend,
is é in cotarsna comthend,
fuaramar conid de atá40
don chnó-guba-sin Cnogba.

Cométar ocainn 'malle
a mebrugud na láide,
ocus cía bé dlug bías duib
is uáithe in brug dar búadaib.

45 Senchas aile-so, is éol dam,
a chnuic út atá oc Dubthach:
dorónad, cid mór in mod,
lasin mBresal mbó-díbod.

Díbad ar búaib bái ria lind50
in cach inad i nÉrind,
acht secht mba is tarb tuilltís tress
oc cach brugaid ria remess.

p.44

Tócaibther leis in cnocc crúaid
fo chosmailius tuir Nemrúaid,55
co mbad de tísad for nem;
is é fáth ara fuaibred.

Fir Érend dia dénum dó
in chnuicc sin uili i n-óenló:
rothócaib díb giallu in gein60
fri hobair in laithi-sin.

Adubairt fris a fiur féin,
nách leicfed rith don rogréin,
ní biad adaig, acht lá glan
co roiched súas in sáethar.

65 Sínid uaithe a fiur for fecht,
doní co dron a drúidecht:
nir utmall grían ósa cind;
rofasta hí 'sin oen-rind.

Dolluid Bresal, báes rongab,70
ón chnucc dochum a shethar:
dorónsat slúaig deccra de:
fosfúair i Ferta Cuile.

Luid ina gnáis, ciarbo chol,
don tsiair, ciarbo shárugod:75
frisin cnoc sin sunda amne
adberar Ferta Cuile.

In uair nár lá dóib iarsin,
is dóig linn corbo adaig,
ní dernad in cnocc co cend;80
tíat for cúlu fir Érend.

p.46

Atá in cnocc óshin ille
cen tuilled air ar airde:
ní ba mó achach ósheo immach
co tí in bráth briste brethach.

85 Fland sunna, solus a dán,
innises sin, ní sóeb-rád:
rogu sceóil, scáilid mná is fir,
mebrugaid beóil oc buádaib.

p.48

‍

5. Nás

Mac Nia cecinit

Rúadri mac Aitte na n-ell
nírbo thruag-lí traite thall,
cliamain Loga, línib long,
co ngliad-gail glond, gona Gall.

5 Dí ingin Rúadrach in ríg
Bretan na mbríg mbúadach mbán
dí mnái Loga, roslúi ás,
Búi in broga ocus Nás nár.

Nás máthair Ibic na n-ech10
dligid a drech is a dath,
ó thesta co ngaile grith,
cía festa ar bith baile atbath?

Nás rogaibi gním cen gáis;
(fír cen báis) rosbáidi bás,15
co nglúairi im gairg-dliged grés
's úadi rohainmniged Nás.

Nás Lagen co nglan-gart glan,
is and rohadnacht in ben,
di ráiter fri derbthas ndein,20
ní cheil sein senchas na sen.

p.50

A siur i Cnogba cen chlói
iar lot a comga 's a crúi:
nirbu mall marb-alt don mnái,
is and bái 's roadnacht Búi.

25 Cnogba cnoc Búa na mbág;
nísbrúa sár snomda slúag;
acht iss í im garg-mathim ngním
is ard-chathir na ríg rúad.

Tancatar slúaig Gáidel nglan30
do cháined na mban don brug;
ó Thaltin i tocab tein,
assin dollotar la Lug.

Láiset gáir cáine cach than
na mban cen chláine cen chol;35
roacht leo a cluche cned
i muche, nirbu mer mod.

Máidiud is assin roás:
ní hé in fáidiud fás fri fés:
óenach Talten, talci gleós,40
la cach n-antem beós din bés.

Ba bed násad Loga láin
sásad sona, sáim nach súail,
fáidiud find-gel fúamnach Fáil,
cáiniud ingen Rúadrach rúaid. R.

p.52

45 Tri maic Dorchlaim, tromm testan,
Nás Boncc ocus Ailestar,
siar cen chairdiu ós Chúan chestach,
Tailtiu búan rosbáigestar.

Ráth i nUltaib, cían in cháin;
ráth cóicid Chonnacht co mbúaid;
ráth cóicid Lagen cen tláis;
magen do Náis ingin Rúaid. R. ⁵

p.54

‍

6. Ceilbe

Muirghes Mac Pháidín Uí Máolchonaire cecinit.

Mithid dam comma Ceilbe,
is airilled d' Athairne,
ré th'aithme, ní hicht mbille,
ris cen aisde is inglinne.

5 Caibdel cen chomma ar Cheilbe
dob éisledach d' Fbercheirtne:
tlacht ní thig cen rúad, ge raib,
ris cen a dúar 'na dechair.

Frecnairc fri hecnairc anois,10
a lucht imdénma in fhenchuis,
Ceilbe cen chur i comma
nochor shona a serthonna.

Commáin ria cur romermais
oirb-si a aidne in dinnshenchais;15
gerr co ngada a dallbaeh de,
in t-aba ó' ccantar Ceilbe.

Der sin do Chairpre Nia-fer
Bé gel-chnes bresda báin-gel,
ba búaid tlossa ocus tascair,20
'san chnoc-sa rochleachtastair.

p.56

Olc leisi ger thriall tathaim
cen urgnam 'ca hard-athair,
cen scur oibre na haitrib
a coigle gur críchnaiged.

25 Ann dobrethnaig Finn file
mac Rossa rúaid Ráirinde,
in géir-fhile co ngrethaib,
céilide 'ca cháim-shethair.

A thoisc dobo thúar rige30
do thig na mná mídige,
cen grád cen oman uirre
tre fholach a hurgnaime.

Tig cuige, nír chéim cubaid,
bíad nar máite ar mogadaib35
tarla ara chinn fairthe fled:
doathain Finn gur foilged.

Aithis in file fechair
a díbe ar a droich-shethair;
a rú co crích nír cuired40
clú líth arar' lámuiged.

Gaduis do druim a doirre
cen saogal fri sentuinne
d' ingin a derbráthar dil:
a nemláthar donóisig.

p.58

45 O't cluini Bé gel-chnes gel
aithesc aicher an fhiled,
ann adbeba co mbraise
's a fleda 'na fiadnaise.

Mairg dodiult rena dathad50
derbráthair a degathar:
a fled a haithle a huile
ba hed fairthe a fornime.

"Claiter fert don mnái mongaig"
adeirdis a Domnannaid55
"focheil Bé 'san tulaig the
dagné fon chubaid Ceilbe."

No mad áil dúib 'na dechair,
mór riam egla ind inchrechaid,
dogéb-sa tráth ar thulaig60
fáth far' chnesda a canamain.

Cairpre Coilbe, nír chondla,
ba hé in fó co fresabra:
adranacht sunn, até beó,
géill na Helga, dob andró.

65 Ó 'tchíat claon-glonna in gille,
adbert cách a coitchinne
"Rochol bí 'san tulaig the,"
conad di is cumain Ceilbe.

p.60

Cairpre Coilbe is dlecht-ainm dó,70
do mac rolangach Rosso,
Cairpre Nia-fer co faichlib,
cía lia fer le' fír-gairthir.

Ingen cen lúad ní leicéb
do Cherball mac Muiregén:75
a hairm 'na eigre dissi:
Ceilbe a hainm 'ca hindissi.

Táet sunna dia saigid sin
fáith rob ergna 'na aimsir,
cen dailb ní fann-ád rofess:80
Dallán ba hainm don éicess.

Tig Ceilbe d'fháilte is d' fhuráin
fri Dallán mac Machadáin:
tig cráeb co n-iaraib aice
fo diamair a díllaite.

85 Ar comrac dóib 'sin deg-sheilb
atbert fri búa n-Echtigeirn
"Foillsigther lib cen doirr de
a bfuil fom' choimm má cuimge."

Cen intreib is cen uráil,90
scél fromtha ar mac Machadáin:
adfét in drái don moill móir
a mbái foa coimm a cédóir.

p.62

"Atá lat a ingen fhinn,"
adbert in drái cen díchill,95
"cless doilig, táeb fri tairngib,
cráeb droigin fo dub-airnib.

"Bid aithrech, a ingen fhéig,"
doráid in t-éicess anséin:
"millfet lí th' aigthe ar m' fhechtus100
bid é th'aithe ar m' eisceptus."

Ann adbert Ceilbe chubaidh:
"mé ar th' inchaib, a ollomhain:
tre cen taidbred in toraid
cen m' ainmed fom' adabair."

105 "Uaim do chosc do dimda duib
dia do chumail am' chinaid
mar íc im áilgis oraib
in fáid-lis a bfuarabair."

"Mo shelb uile cen anád110
bid lat, a mic Machadáin:
cen lúad m' eigre fom' inad,
acht Ceilbe uaim d' ainmniugad."

Gé thug sissi a seilb don fháid
fúair ingen Cherbaill chnes-báin115
ainm an lissi cen lagad:
nách snaidm dissi a derlagad?

p.64

In file is tromma tomrai
tre febus a eladnai,
gar da thromma a ndligthir de:120
mithid dam comma Ceilbe.

Ná sir comairem, mochen,
má tái a Choimde rem chuired,
crét doní im nóin re t' fhine,
más í in chóir docaithfide.

125 Mór céim 'nar chintaig mise,
dá mad amm da indise,
ler' dinged in cló na chneid:
filled is mó ná mithid. M.

p.66

‍

7. Liamuin

Fulartach cecinit

Dindgnai Lagen, líth ngaile,
in sluindet na senchaide?
na dindgnai, na rátha ar-rec,
imda fátha dia fuilet.

5 Sluindfet-sa féin fáth dia fail
nonbur dindgna dia ndindgnaib;
co bráth bid blad cen malairt,
ná raib cách 'n-a chumtabairt.

Liamuin, Forcarthain na fót,10
Miannach, Trustiu na trom-rót,
dindgnai dia ndechraib garmand
co n-a cethrib cáem-anmand.

Miannach, Fercarthain na fled,
Liamuin, is Trustiu tóeb-gel,15
ingena, selb-gním saine,
di chlaind deg-ríg Dubthaire.

Dubthach Dubthaire drech garg,
rí Dése Breg na mbúan-bard,
leis co hech-brug na n-inber,20
diarbo chethrur cóem-ingen.

p.68

Mí bendachtan, clechtas cách,
'sind amsir-se ní hingnáth,
Dubthach ar tús rathuill sin:
d'úib Cuinn is rús in riagail.

25 Othur bliadna, ba breth gáeth,
ó cach ríg do cach roláech,
acht Dubthach, ba h-adbal ed,
ní thabrad cen a thuilled.

Dubthach mac Fergnai fhéil fhind30
maic Muredaig maic Sínill
maic Bregoin búadaig co mblaid
maic Oengusa maic Eogain.

Eogan brecc sluinter cose
mac Saer-Fhiachach Suidige35
maic Fedlimthe Rechtmair róin
maic Tuathail Techtmair trén-móir.

Is é sin senchas cose
Dubthaig deg-rig na nDése
dom aisneis dán-irlaim dam40
etir lán-dindgnaib Lagen.

Maic Achir Chirr cháim ón chúan,
d'Érnaib Muman na marc-shlúag,
fúaratar bás, nar thimm techt,
romill a n-ás i n-oenfhecht.

p.70

45 Rocuired geis co ngus garg
for in cethrur cóem comard,
nírbo dál deis fo demi,
ba geis triangrád ngentlidi,

Co tuctais ar bruig bethad50
cethrur díles derb-shethar,
nó co n-agbaitís a n-éc:
dóib nirbo cáine a comét.

Fomu ocus Roimper réil,
Fernocht, Perdub co ndag-chéil,55
ruc úan dag-rand, mar rodlecht,
lúad a n-anmand i n-oenfhecht.

Na maic-sin a hÉrnaib úan
ropdar sain-sherca, sóer-shlúag,
maic Achir Chirr in chóicid,60
maic Echach fhind andóitig,

Maic Moga Láma cen locht
maic Lugdach luind na longphort
is Olldóitche, forgle find,
maic Corpre chruthaig chrom-chind.

65 Tancatar, trén in t-astar,
cor' tuiltis a tuarastal
cethri brugthaid, breth ngaile,
co tech Dubthaig Dubthaire.

p.72

Cethrur ingen Dubthaig dil,70
cethri maic dóib-sium demnig,
mar is gnáth sorthan cose,
rochomchar cách a chéile.

Dochúaid Dubthach, cath cen chlód,
i cóiced Lagen lán-mór;75
'con chethrur rocharsat de
roansat dara ése.

Iar n-anad dar ése ind ríg
tancatar ass cen imsním,
dar cend calaid cech céte,80
dremm in galair glé-bréce.

Romarb Dubthach in dremm cóem
iar comrac dóib toeb fri tóeb:
marait ferta a fót-ráth ndil,
etir óclách is ingin.

85 Lentair Miannach dar cech mag
co Miannach in' romarbad;
marbthair in ben co mbrut baidb
cor'len don chnuc a comainm.

Marbthair Fercarthain na fled,90
i Forcarthain rofoirged;
súil-mall mongach cen marthain
fúair forrach i Forcarthain.

p.74

Marbthair Liamuin láthair láin,
barr-chass clechtach im chongbáil;95
fuair bás dia sár-airbirt sain
triasnid lán-airdirc Liamain.

Marbthair Trustiu i Trustin tes,
mesti don cháim a cairdes;
sluinter cnocc cairn in bile100
triana hainm na hingine.

Romarbad Fomu i Fomain,
in find-chass co find-choraib,
tic mór slim-slúag ar saine
dar dá find-grúad Fomaine.

105 Rolenad darna linntib
co Glaiss Rompair Roimper,
co torchair Roimper rúad,
ní dointnem a imlúad.

Fernocht i Fornocht na fled110
a chnes co crúaid roclaidbed;
fúair in gein aradain olc
ac fagadaib i Fornocht.

Ferdub drech-garg na ngaisced
ic Dubathaib derg-Maisten,115
'con chnuc, fo scíth crech claidbech,
fríth a drech do dian-airlech.

p.76

Luachair Bairendach co mblaid,
máthair chumthach in chethruir,
doriacht dia haidid ind fhind120
etir maigib na mórdind.

Fomu fer Liamna malle;
comáesa na dá chéile,
días gasraide na ngel-lám
casmaile in dá chóem-lennán.

125 Fercarthain, ba féta a drech,
a serc, áirmim cen fuirech;
is triana comrád chinntir
a rográd do Roimpir.

Fernocht ac Miannaig cen meirg;130
ní roscabair dia chrúaidh-cheilg:
rosluit láech na ferg fromtha,
a chelg nir chelg chobartha.

Ferdub ac Trustin tóeb-glain;
rocáinte na comshaeglaig;135
co a sloind nít saéba sunna
mo raind cháema chutrumma.

Na dindgnai-sa turmim trell
molfait eolaig na hÉrenn;
sluindfitit co sádail sin140
dia ndálaib is dia ndindgnaib. D.

p.78

‍

8. Dun Gabail

Tochmarc ingine Guill glais,
maic Feidlimid aird aurbrais,
do Lutur mac Lurgnig láin,
dind leith iartharaig d'Espáin.

5 'S amlaid robái Lutur lór,
dune fír-fhota fír-mór;
cethri cind déc, ní bág bras,
ós a muineól mothar-glas.

Cid Gablach, ba mór in ben,10
ingen d'Feidlimid find-mer;
cóica cubat ina fat,
ocus a leth 'na lethat.

Cethrur tancatar anair
im Goll is imma ingin,15
im Lutur thánic cen luing,
im Lurgnech mac Calatruimm.

Corothomliset a fleid
'na muntir chóem-náir chethrair;
cét cech míl, ba mór in mod,20
cét míach cach arba ar domun.

Corodeirged dóib iarsain
a cethrur i n-óenlepaid;
tucsat bennachtain cach fir;
maith dóib is nirbat sathig.

p.80

25 Oclach aile robái thair,
i n-insib mara romair,
Fuither mac Forduib co feirg,
maic maic Labrada lámdeirg.

Rothinóil buidin mórmóir,30
tánic anair fochétóir,
is demin rop osnad áig,
do chosnam a chóem-lendáin.

Anmand tóisech tuc anair,
lúithech lámfota Labraid,35
Brothur mac Sciach, Glas mac Gairb,
Ibar mac Sciach maic Sceobailb.

Mó cach buidin díb anair
i ndegaid cecha trénfir;
cét láech i ndegaid cach fhir40
d' Fomórchaib is d' Arsaidib.

In tan robatar 'sin tig
'na commond comméit chethruir
cocluinet in guth immaig;
"táit 'mach ar áis nó ar écin."

45 Conéracht Lutur ar leth
coroscail roaib in ríg-thech,
leis rosuc ri gúalle immach
etir chúalle ocus cháilach.

p.82

Corogab sonn in dúne50
dóib dar sróin is dar súile;
comdar lána na linde
do bráinib a n-inchinde.

Comorogaib dóib a ndís,
nírbu maith in dín iar scís;55
coromarb Gablach Fuither;
ba turus troch, trom-thuitted.

In lín tancatar dar tuind
do chosnam ingine Guill,
noco terna óen díb ass,60
nírbo chóem in tochmarcas. T.

O Gabail ingin Guill glain
Dún Gabail hi Cuthraigib
ann fáe la Lutur, lín mbarc,
ba cutul in comthochmarc. T.

65 Dorat Goll glas ind inbir
dindgna is dún dia dag-ingin,
ós Lifi Lagnech nách lacc,
ba cangnech a cét-tochmarc. T.

Iarum tuc Goll co lín chless70
aband is dún is deg-ess,
dia ingin cen gáibte gat,
búar-brat is táinte is tochmarc. T.

p.84

‍

9. Belach Dúirgein

Durgen fúair ingir cech aird
do láim Indich, lúaded leirg,
ingen Luaith co comlund chned,
forlund cét, fer figed feirg.

5 Eol dam in máthair rosmill,
rosbráthaig tria ming in meng;
is í ba sond selaig sund
for fund Belaig in da Bend.

Herccad in máthair rosmill10
co feib láthair in cech amm,
ingen Trescat, tólaib tond,
rescmart in glond rogníth and.

Luid co mogaid, is derb lib,
ba rogain mir ó rofrom,15
dar cend Luaith, ba détla dlug,
luid in mug cétna chét-chol.

Feithis ind ingen co féig,
gleithis in séig sidmer slúaig,
co Herccad téiged 'na dáil20
mug cen báig, il-lepaid Lúaith.

p.86

Ón dáil sin rochertaig thair
ar báig Herccaid co hIndig,
na slúaig súinmig nodosdlig,
Dúirgein fofuair a hingir.

p.88

‍

10. Bairend Chermain

Bairend Chermain cid diatá,
fri degblaid fri dian-garta?
nirbo therman robái threll,
diambúi Cerman cethar-chend.

5 Dorat tochmarc ar tharba
Cerman calad-chnes calma;
ingen Etarbai na cath,
ba sí Digais ⁶ diupartach.

Digais ba dedgair ba dron,10
ruc claind cendmair do Chermon;
bert dó secht maccu mera
ocus a cóic ingena.

Anmand nam-mac, monor n-án,
Fulach, Liath, ocus Cassán,15
Fledach, Dímain, is Dormna
ocus in Scál scíath-brogda. ⁷

Cóic ingena ind láich, nár liúin,
bátar fer-gnímaig fortriúin,
Cappa, Cliath, Bernsa na mbend,20
Malu maith, ocus Bairend.

p.90

Dlomais Digais, daltait raind,
dia daltaib is dia derb-chlaind;
atbert Cerman, mar cham cas,
"Fognad dúib ág is ernbas."

25 Rogab cách a chonair díb,
scáilset ó threib is ó thír,
coragbatar a sosta
bátar ainble anfhosta.

Cechaing Scál co Scairb ind Eóin;30
dessid Dímain for Drobeóil; ⁸
dessid Dornmar, dúr a graimm,
ic Ath modmar Mónadmaill. ⁹

Dolluid Cassán co Glend Cuill;
dolluid Fer Líath co Líathdruimm;35
dolluid Fulach co Glend Smóil;
dolluid Fledach co Dergmóin.

Dessid Cappa i nGlind Dá nGrúad, ¹⁰
dessid Bairend for Bablúan, ¹¹
rogab Cliath sencharn fria lá;40
it iatsin derb-chland Digsa. ¹²

Digais 'na sléib mar atchlos;
fail and iar céin a tothchos;
ic Bablúan ba slúagda sell
ind arm-rúad búada Bairend. B.

p.92 p.94

‍

11. Duiblind

Ingen Roduib chaiss chalma
maic Glais Gluair maic Glais Gamna,
ben Enda meic Nois co neim,
rogab in íathaib Etair.

5 ba drúi, ba ban-fhile fíal
ingen Roduib co rind-níam,
ba fáith fri tairem cech thuir;
rosbáid aided óen-urchuir.

Ben dó co n-áibe fhinde10
Áide ingen Ochinde:
mac Cnucha cháil, charad guin,
tuc trucha d' ingin Roduib.

Rogab ét ingen Roduib,
nirbo shét co sobartain,15
diarchan bricht mara ar mucha,
uair nír chara cáel-Chnucha.

Rosrathaig Margin glan grind,
gilla co n-ardréir Ochind,
focheird chaer cliss ar chonair,20
diar' briss ingen ríg Roduib.

Fuair bás in bidba rosort
ó athair irgna étrocht;
bíth in find-bile ria fuin
iar ndíth ingine Roduib. In.

p.96

‍

12. Fornocht

Find cecinit

Fornocht do dún, a Druim nDen,
lomnocht do múr, do magen;
atchíu don bláth fertha fort
ó' ndiu co bráth bat fornocht.

5 Alaind do brúach, do braine,
bind-guth cúach it chomnaide,
étrocht do múr maignech mass,
do dún dairgech dulend-glass.

Bat dín ar gád 's ar guba,10
bat fál is bat fidruba;
mian leinn ar cúl 's ar n-agid
rit múr is rot mór-magin.

Missi i n-iarthur Insi Fáil,
is tussu thair fo thendáil,15
gelair scor glethe i ngurt fheóir,
melair blethe sech mulleóir.

Tic a annum nech is ferr,
cech n-allud bid airísell:
ba bruiden ban ndérach ndocht,20
ciatái co férach fornocht. F.

p.98

Is it dígail, a Druim nDen,
Ossin is Cháilte cnes-gel
robeotar Unchi diandeóin
ic áth Unchi eochair-beóil.

25 Oén for trí secht doriacht and
la hUnchi mbrúachda mbél-chamm;
roslechta 'n-a sechtaib sain
i sechtmain iramon Samain.

Unchi triana thétnais tind30
atá 'n écmais a cháil-chind:
dosfucsat sithfhir i socht
co frithir is co fornocht. F.

p.100

‍

13. Áth Cliath Cúalann

Ath Clíath fégaid lib colléic:
a thuir imthéit Góedel gnáth,
cía lóech cía lóiches rodmbrat,
dorat a ainm forsin n-áth?

5 Cin mná Adaim dorat forn
am-míl cen chond cluiche-drenn:
cían ó dorairngert in drúi
in béist robúi for Licc Benn.

In béist robúi for Licc Benn,10
secht fichit coss, ceithri chend:
rosiacht a colpa, a dóït:
roslíg Bóind corbo glend.

In béist dia roás in sceól,
diamsat eól i míli bóc,15
am-míl n-ingnad, rogab tass,
roslass for bruig maic ind Óc.

Cíä sóer rofích in cléith?
inna méit dosfuc 'sin n-áth:
cade in chlíath, is ingnad linn:20
méraid hi lind co tí bráth.

p.102

Curach a chléib rolá cor
im hÉrind, or finnad cách,
conusforlúaid in muir mer:
iarum doscer isin n-áth.

25 Rí na ndúile, forum n-án,
coimsid rúine do cach óen,
flaith na folad, mac mo Dé
is é adchomad cach cóel.

Innis dam, a Mongáin maiss,30
úair at eólach cech ernmaiss,
cíä lín dorochair, is glé,
hi tulaig na segainne.

A búaid hÉrenn dar dá ler,
a mind gel rofitir cách,35
memor latt, a breó dond Í,
aní dosfuc isin n-áth.

p.104

‍

14. Bend Etair I

Cinaed Ua Artacain cecinit.

Etar étan ri dílind,
in clár cetach tuath Cualann,
ni fhail aslaig ar Hérind
cen gáir glas-muir ria gualaind.

5 A gualú dess ri Dothra,
Ruirthech ria chness co feochra,
fachta tuili, tond aithbe,
aichre ri tráchta trethna.

Drecht d' écsib ceta bátar10
cardáis tractad cech cetail
is t-shenchoss ardospeitted
cid dia n-eper ainm Etair. E.

Tárcai lind lecht ind óclaich
uas rind ind échta éc-baith;15
bás Bethi dia báis betaig
.Aés. maic Etair maic Étbáith.

Mac Etbáith assa horba
roart co huru Alba,
fúair mnái {⬌} cen chend cumga20
ba sí Mairg ó Shleib Marga.

Dó ba mathair chóir chlainne;
focheirded id n-óir immi;
nád baded fairge foa,
nach rubdais roa rindi.

25 Deshein bói, ni do brécaib
adfét cech súi iar setaib
siu ocus tall immon sáile,
nasc mall mná na re Étair. E.

p.106

Ba baith a cland ar tossuch,30
bítis and in cech dessiuch;
mac lesseom nárbo lési,
ingen lési narbo lessium.

Lotar fon fairggi fograig
d' immarbaig snáma sedlaig;35
in mac and fodúair imned,
ocus inn ingen ergnaid.

Aés rodmbádi tond dilend,
rodmert a baes, buan fualang,
i ndáil fo thuinne telchaind40
ingine Cremthaind Cualand.

Dolluid in beist, bág dathe,
cucu trésin sál sithi;
Rind Chind Aíse, cia 'tchethe,
Aú Bethe for Lind Liphi.

45 Foracsat mac slán slattra
Aes is Bethe bán bechta,
Dond mac Aís, carad indred,
fer diarbu ingen Elta.

Elta dian-mag fo ócaib,50
in clár glan cusna cétaib,
fert na n-airech di Grécaib,
décaid ar ainech Etair. E.

Dia luid Aithirni anhgbaid,
romuir isin slíab sadbir55
secht cét mhbó oi-derg find-glan:
timnad dó tuc o Lagnib.

Ba gúr dollotar Lagin
do breith for cúl in dligid,
sair is-slíab Etair oraig,60
dia thogail forsin filid.

p.108

Luid Conchobar mac Nessa,
secht cét co nhgairgi gossa,
do chosnam in búair buada
for maccu Ruada Rossa.

65 Mag n-Elta erctais curaig
im Chonchobar dia chobair
i n-inhg i mbatar Ulaid,
gabsat Étar find foraib.

Dobert Messdia tré mac Blait70
ingell ba erchor tecmaicc,
co rodmbádi Find fili
oc ól digi assin tiprait.

Bursit Ulaid dia mbaded
Messdia ba duine doit-gel;75
róinset Ulaid, nád chlóitea,
for cethra choiced Góidel.

Súigsit linn, láthair nhdoinhg
im-maig Find aithle ind roing;
cen usce sreth-glan snámach80
iarnabarach bói Boind.

Ba iar n-ár na cúan créchtach
ruc leiss a búar mhbán mhbetach:
luid Aitherne is ni rubad
d' inchaib Ulad, a Étar. E.

p.110

‍

15. Bend Etair II

Cid dorcha dam im lepaid,
cid scél fromtha is fír-deccair,
imréil fri solad slimda
cach romag cach rodindgna.

5 Mór do beinn fri forgla fert
ós cech fhorba cen anrecht,
gním cech cuiri fo chuimsi
condat uili imshuilsi.

Atchíu chóiciur ndindgna ndocht10
co hirgna ocus co hétrocht;
ní fand-éirge dar samlaib
barr-fhéile ocus bith-adbail.

Bend Etair, étan fri tuind,
Dún mBrea maic Senboth Saeruill,15
Óe ¹⁴ Cualand fri fogla frais,
Druim Ing maic dobga Dorb-glais,

Slíab Lecga in láthair iarsain,
fri fáthaib is fri fogail,
in cóiced find-fhadb fromtha,20
cid imard ní himdorcha.

p.112

Adfias dúib fria chobra cáim
cen dogra ocus cen doláid
a senchas cen bóeth-rún mbocc,
etir soer-dún is soer-chnocc.

25 Partholon rotherba thair,
co mbeith ós Elga oll-blaid
Brea mac Senboth co sír-gail
fri hengnom fri hairm-dígail.

Comrac óen-fhir, nách maith mod,30
fríth la mac sóer-dil Senboth,
na fian-fhlescaig fo thuga,
na hiarn-lestair imduba.

Fúair Brea mac Senboth na sleg
dún is inber is ard-ler;35
is é sin, nír théit-mer tra,
ba cét-Fer a n-aittrebtha.

Andsin atbath Brea co becht,
is a chland uile i n-óen-fhecht;
al-lechta fri slúag-bann slatt40
i crích Cúaland atcondarc.

Cóic mná tucsatar ille
cóic maic Dela cen duibe;
rop hí in chóiced ben bladmar
Etar étrocht imadbal.

p.114

45 'Sí conapaid sund ar thús
ria mnái cech ríg, is rorús,
di chumaid Gaind gécaig glúair
hi mBeinn Étair fri hóen-úair.

I n-Étar, fúair duilge de50
cen chuibde cen chomnairte, ¹⁵
ruc bás in glé-mall gasta
ben ríg Frémann forusta.

Desin atá Etar án,
in ríg-phort cétach comlán,55
cia rothecht fri selba sáith
Etar ergna mac Étgáith.

Etar co n-elgnus cech áig
robúi i clemnus Manannáin;
marb sund dar sáile iar saine60
do sheirc Áine imglaine.

Crimthand Sciath-bél, scíam fri cath,
las' torchair Cúalu cétach,
tuc a chend slúag-barr samlaid
i n-Óe Cúalann crech-adbail.

65 Ind ail úag fors' ruirmed sain
cend rúad ruibnech ind ríg-fhir,
is di as ainm ós chói chabsaid
ind Ói airdirc imarsaid.

'Sin chath chétna chomdas cailc70
docer mac Dorb-glais dorn-bailc,
is rohadnacht cen esair,
i nDruim Ing cen imresain.

p.116

Díb-sin gairther cen góe nglé
Druim Ing is Óe co n-airde;75
dia ndíth fri slúagaib segair,
dia n-úagaib dia n-aidedaib.

Diarchengsat fri holl-baind n-uilc
tri maic Conmaind maic Conmaicc,
's tri húi Duind Désa dámaig,80
forbái bésa bith-gábaid,

Aidche Samna sainriud sain,
damna d' indriud is d'irgail,
co tech nDeirg dorsig daire,
diamtar comsig Conaire,

85 Ba hí a slige al-Luing Laga,
sech thuind Uair-beóil imthana
do Glind-dá-Grúad dar Gabair,
dar Súan is dar Sencharaid,

Do déscin radairc co réil90
i n-Óe Chúalann fo chomréir,
do Chuiliund chíar, dar Crecca,
dar Sruthair, dar Slíab Lecga.

Slíab Sobail maic Sengaind sin,
as cach deg-raind deirb deithbir,95
co hIngcél nóisech néime,
ainm tóisech in t-shen-shléibe.

Andsin asbert Lomna drúth
cen dogra is cen dothnúth;
"Fácbaid sund fri báire mbil100
liic láime cech láech-fhir."

p.118

"Cech óen in t-shlúaig-se báid bil
bas túairse áir is airlig,
tecat sund fri toiche tig
ar chend cloiche cech óen-fhir."

105 "De-sin fesfaide uile
tesbaide for trén-chuire;
ní bia sund fri gairm ngairthi
acht cloch cech mairb mudaigthi."

Ó na lecaib-sin ille110
réil ós tecmaisin tíre
Slíab Lecga im radarc fhromtha
cen amare ní himdorcha. C.

p.120

‍

16. Dún Crimthaind

Madochód in echtra n-áin
a dáil Uisnig esnaig úair:
is mór do muir is do thír
do mac ríg, don ruide rúaid.

5 Lod-sa for séit, slicht nad mer,
tre bréic ocus aslach mban,
isin tír moaniada ler,
dianid múr ngel argat nglan.

Condomrala dochum slúaig10
ós grúaid maige Eolairg áin;
tri nói cóicat, tri nói ríg,
ba sed al-lín ina ndáil.

Tucus-sa cúach mbendach mbán
Tuathail dar sál romra réin;15
tri nói deog, ba sed a lán,
focress di grán, mass a méin.

Tucus fidchill Guaire gil
do thondaib Lir, línaib gal;
sét bad fherr ní fríth fo nim,20
i fil tri cét gemann nglan.

p.122

Tucus lenid Loga luind
dom thír do thuind mara mind;
sechis ór forloiscthe fland
rofuacht ó hall cota hind.

25 Tucus claideb lasrach lond
Congaile, cond échta uill;
ba mind rígraide Inse Fáil
cét nathrach n-óir iarna druim.

Tucus scíath ba Dáire deirg30
assin leirg dia ngontis bidg;
tri nói saiget argait gil
immon bil tria crechad cirb.

Tucus sen-sleig maic Dá Dend,
lia chend, nirbo choscar fland35
ní fil ó turgbáil co fuin
rofesed cia luib a crann.

Tucus delg Labrada lúaith,
maic Aeda Abrat, iar n-ár;
tri nói gem carrmocail coir,40
ba foir 'na sreith ara lár.

Tucus dá choin Canann ciúil,
nirb obair liúin rodusclái;
fíu cét lánamna tar ler
in t-shlabrad gel ardusbaí.

p.124

45 Tucus licc co slabraid báin
Tuathail maic Smáil, mellach maín,
co failgib findruine fonn,
co figi ronn tara taíb.

Tucus tábaill maic Da Dés50
crichid in grés, acht mad cel,
óen da móided, anmain nglain,
ní fil ó thalmain co nem.

Tucus tallainn Fiachach fois
ba fiach fir fois, cend tar ais,55
ba sed a frithatad fir
glas-ordnech gim chulind chais.

Tucus echfhlesc, trichait ndúal,
Ruadrach rúaid don rígraid réil,
cona dúalaib cissib coir60
don luib is gilithir gréin.

Donarraid mór fer co feirg
for cach leirg in Érinn aird:
ar n-adaig ic Druim da Roth
rodonclái gol ocus mairg.

65 I mBeind Etair, aidbli bág,
cos' tathig sál sétaib snúad,
fail dún dianad murbach án
múr már maic Lugdach ria lúad.

p.126

Robrises mór carpat múad,70
fofúar argat ocus ór;
ní gó sin uile acht is fír,
is echtra ríg madochód. M.

p.128

‍

17. Rath Cnámrossa

Fail lim do Laignib cach ló
senchas saidbir, nach sóeb-ró,
ó fail gairm (gníthe gossa)
ainm cóém críche Chnámrossa.

5 Sund doriacht fri duilge de,
iar cath bruidne breó-deirge,
eo n-ilur chrécht ocus chned,
mac Cécht maic Slaide Seched.

Tuc leis in fomaire fir10
ríg-mac Conaire chélig,
Lé fri Flaith, co fír focail,
dáig is é rochomthocaib.

Hi tul a scéith chimsaig cóim
rothimsaig tuc in maccóim;15
in mac cen arm-gail ngossa
bái 'n-a charnail chnám-rossa.

Rombáid fuil is tesbach tromm;
fuair esgal is anforlond,
dia toracht, dál fo deime,20
co Fán-Chorra Eidnige.

p.130

Andsin asrubart mac Cécht
dáig romudacht in mór-écht,
"ním-chin fri tarrgraig tossaig
dít charnail dít chnám-rossaib."

25 Topacht a thul dia thargu
co r'adnacht 'mon ríg-damnu;
co tí in dál-sa, mar rosdet,
is sí ind ráth-sa dosfailet. F.

Hiburni mac Deduis daill30
doriacht sund co mac Cumaill
co cnóib seirce Segsa arsain
ó mnái Bernsa a Berramain.

And asbert Find flaith na fer
fri Hiburni ndaith ndorn-mer,35
nachdat cnói dag-ruis dálaig
acht cnói amruis anshádail.

Ó na cnóib dar fál-gus féig
dogarar Cnámrus comréid;
foscress Find fo thalman traig40
ní fess adbar ardosfail. F.

Robriss Bressal bélach bailc
for clannaib Cairpri chomthailc
co n-a chlaind (gníthe gossa),
cath crúaid críche Chnámrossa.

p.132

45 Esbuid nónbuir is nói cét
is nói míli, ba mór-bét,
ó Chairpre co tríathaib thair,
im Fhíachaig, im dá Eochaid.

Atát sund fo charcraib cairn50
ó romachtait 'sin mór-maidm;
co tí in bráth-sa, in tan bas chet,
dosceil in ráth-sa i failet. F.

p.134

‍

18. Maistiu I

Robái brón for bantrocht ban
sund 'sin maig mór ria n-imscar,
do díth Maisten, méit núachair,
tánic aister n-étúachail.

5 Mac Echach tóeb-fhata thair
tuc in sóer-data sulchair
a crích Comul, grían gossa,
a forud fíal Oengossa.

Feib rosill Grís for in nglain,10
romill cech mís a menmain;
roscar fria náire is fria nert
dag-mnái Dáire tria dráidecht.

Tarlaic Dáire dímer dron
don t-shleig míled cen míchor15
urchur thuc Snúaid dar sise
dar ingin rúaid Richise.

Aided Maisten cen scís nglé
la Grís ingin Eichise;
aided Gríse co ceird chrúi20
di shleig Dáire deirg drech-núi.

Monúar cen mairer na mban,
trúag a n-aided a n-imscar;
tuc cói for in slóg i socht
diambói brón for in mbantrocht. R.

p.136

25 Ingen d' Oengus in Máer mall,
ba hemain cáem fri Conall,
tuc díth a shethar ria slóg
crích a bethad fo bith-brón.

Sund tuc Oengus deilb croisse30
do Maistin co cóem-loisse;
roscum co samrúin samlaid
ingen mag-rúin míadbail.

Ba caill chnesta chíar chnómar
in fíad mesta mid-ólach:35
iar ndíth a ruirech co rath
fríth a mbuiden co brónach. R. b.

p.138

‍

19. Maistiu II

Dare derg, roderg frossa,
tuc rí Náis in nóeb-gossa,
iar ceird gascid is gossa,
Mastin ingin Óengossa.

5 Co toracht Gríss na geisse
ó Bóind na ban-breisse,
muime diabuil cen deissi,
d'iarraid fhuirre algessi.

Nísfuair Mastiu aní connaig10
do Gríss a leith Chuind chlíaraig,
ben in gillai móir don maig,
in tinni óir roiarrair. ¹⁶

p.140

‍

20. Róiriu in Úib Muiredaig

Fail folach ós grían cen gái,
i fail fer fíal co n-óen-mnái,
dí Roirind, snúad co seinge,
i nduma rúad Róirinde.

5 Róiriu ba mac Senáin sláin
maic Setnai is maic Branáin,
ba hé in fer fíal asa fert,
dianid Róiriu ríam ríg-lecht.

And roadnacht Róiriu réil,10
ingen Rónáin don ríg-méin:
a ndíth ba romoch ar-rec:
ní fríth folach dia failet. F.

p.142

‍

21. Róiriu in Úib Failge

Find Mac Cumaill cecinit.

Nímutánic ó thír thend
Róiriu mac Setnai in sith-chend,
a crích Néil, comul n-ena;
fuair forom féig fían-bera.

5 0 condrancatar ind fhir,
síl nEchdach 's na láech-Lagin,
robeótar buidni bána
lasna ruibni rodána.

Dorochair Róiriu, réim rot,10
lasna Féine i cét-chomruc,
co fil cen idus, nár mit,
a thirus nímmutánic. N.

p.144

‍

22. Mag Mugna

Mugna, mo gnia feda féil,
rondelba dia do rochéin,
eó co sorthaib co saine,
co trib torthaib togaide.

5 Dercu ocus cnú chumang chíar,
ocus uball, ba fó fíad,
dosfuc in rí co ríagail
fair fo thrí cach óen-blíadain.

Eó Mugna, ba mór in crann,10
tricha ed a himtacmang,
foderc fiad cách áit i mbí,
tri cét ed ina airdi.

And dorascrad in gass glan,
diarben gáeth Bile Tortan;15
fogní duthain cech ugra,
mar eó suthain sen-Mugna. M.

p.146

‍

23. Eó Mugna

Eó Mugna, mór in crann cain;
ard a barr ós na barraib;
deich n-eda fichet, nír fhann,
is ed tarla 'na thacmang.

5 Tri cét, airde in chrainn cen chol,
míle comed a fhoscad;
fo díamair robói thuaid tair,
co haimsir Chuinn chét-chathaig.

Fiche cét láech, ní lúad lac,10
fri tóeb deich cét cethrachat
noainced sin, ba garb gleó, ¹⁷
co torchair lasna hécseo. EO. ¹⁸

p.148

‍

24. Eó Rossa, Eó Mugna, etc.

Cía dorochair Cróeb Da Thí?
mór n-amsach cóem roscáth-í:
unnius, crand na slúag solom,
rop é in barr cen búan-torod.

5 Unnius i Tortain, tuirmid,
unnius Uisnig il-buidnig:
tuitset na cróeba, nár chlé, ¹⁹
i ré mac Aeda Sláne.

Dair Mugna, ba sét sogor;10
nói cét míach a mór-thorod;
dorochair in dairbre dess,
dar Mag nAilbe na n-úar-thress.

Eó Rossa, ibur adlaic,
co n-ilur a mór-admait,15
in crand cen chúasach, cen chair,
eó úasal, cía dorochair? ²⁰

p.150

‍

25. Belach Conglais

Rochúala seilgg, srethaib gal,
cen meirg ocus cen míbal;
ba hé roslass, in selgaid,
Glass úa Désa díbergaig.

5 Trúag turus tancatar and

conart Chonaire Chualann;
fíchset co ferda a fechta
mucca delbda drúidechta.

Olc líth i torchair mac Duind,10
cen síl sorthain fri sáigluind;
dofucsat tréith i tescad
co Brí Léith, nír báigestar.

Fir na selgga sin amne,
mucca derga Dreibrinne,15
mairb 'sin báig-sin cen búada

din dáil-sin, rachomchúala. R.

p.152

‍

26. Ath Fadat I

Etan

Fadat

Etan

p.154

Fadat

Etan

p.156

‍

27. Ath Fadat II

Líath Lurgan lúam gaiscid géir
robói sund ó shléib do shléib,
trén-fher d' úib Falgi na fled,
nosfémded cach dechenbar.

5 Tri hingena in láich nad lac,
Dóe Caichni ocus Fadat,
fúaratar dígu ndelba,
dáig rostréic a tigerna.

Dolluidset co Lind na Tarb10
a triur ingen, ba scél ngarb,
co fuaratar ferdu fer
fothu féin, fota in t-ainmed.

Imsói Fadat, fota in col,
co Ath Fadat dia bádud;15
luidis Dóe, trúag in t-shét,
co Lind Dóe dia lán-éc.

Caichni, rosícc Sinchell slán
co himthend co henech-nár;
ar a hícc ba hé in fíach,20
in chlúain ba lé ó Luirgniuch Líath.

p.158

‍

28. Belach Gabran

Finn File Mac Rossa cecinit.

Inmain dam in Gabrán glan,
eccmaing sund for slicht Lurgan;

ní rontetlaí fíad dar fráech,
acht mad óen mucc líath leth-cháech.

5 Cechaing 'na luirg, láthar nglé,
co crích indúair Almaine,

co ruc rúathar fo thalmain
in mucc úathmar immarsaid.

Imsói dia thig iar scís nglé,10
iar mbeith fo múr mithisse,
inna side dían mar daig
a chride cían rochnómaid.

And conacclad fo thalmain
isin beluch blad-adbail,15
frisnapar Gabrán co ngail,
ic slúag arm-rúad nách inmain?

Engais Gabrán cléir chachta,
mén co n-abrán anrachta:
for slicht Lurgan, líth ngaile,
20
robíth i móin Almaine.

p.160

‍

29. Sliab Mairge I

Ba garg in gein im gním nhgá,
ingen Rotmand maic Tacca,
cia doluid i n-écaib hí
do bás Etair is Bethí.

5 Hi Sléib Margga ba marb hí,
Marg in ben, do bás Bethi,
issin t-shléib-sin cen túachli tich,
conid úadi ainmnigthir.

Din sceólsain atberar sund,10
feib adfedar cech forlund,
ba marb Marg in monair mir,
ba dogair garg din gein sin. B. ²¹

p.162

‍

30. Sliab Mairge II

Margg mac Giúsca co ngné glain,
maic Lodain léith al-Lúachair,
tánic dar tredan tuiscthe
co tech Echach Muniste.

5 Tánic in rechtaire rán

ó ríg na cét clúas comlán,
do chungid chobaig co cían,
co tech ríg golaich Galían.

Ba sed cáin rosamlad ris,10
cóica bó, damrad dígrais;
ba gress don deóra dagfhir

a chuit feóla i n-óen-magin.

Feib nách toracht a deog níad,
maróen ocus a laech-bíad,15
rommarb tart ar déne de
i cind Sléibe sen-Mairgge. M.

And fríth a dedail ria dreim,
dia mbíth for Belaig Edind,
immesc slúaig na n-airer n-ard,20
dia fúair aided in mór-Margg. M.

p.164

‍

31. Ard Lemnacht

Senchas Arda Lemnacht láin
fil lim fri ferdacht find-cháid,
adbar dia fríth túaichle tra
do marbad túaithe Fidga.

5 Crimthaind Sciath-bél, roscáil scíam,
ba rí ós gasraid Galían;
is dó ropdar birda baill
túatha Fidga ocus Fochmaind.

Níslaimed turbaid ar bith,10
nísgaibed urgail arm-grith;

cach a ngontais, cían ind ail,
ní blaissed bíad 'na bethaid.

Comlund cét cach óen-fher díb,
forlund am-mét ria mór-rím;15
gabsat 'na fíchaib thall thair
co rosdíthaig cland Chruthnig.

Solen, Ulfa, Nechtan nár,

Oengus, Lethend, is Drostán,
sé maic Gelóin cen gním ngand,20
fríth a ndeg-fhóir do Chrimthand.

Iarum asbert Drostán drúi
fri muintir Crimthaind cleth-núi:
"mad ail am-marbad co mer,

is é a ndamnad a ndíchned:"

p.166

25 "Anan-gonfat Fidgai fir
mescthar i lind lemnacht gil:
ó ág arm ndremun ndréchtach
atré slemun slán-chréchtach."

Tuctha cóica ar cét bó mbocc30
co hóen-magin co hóen-chnocc;

rotomlacht cen lúag al-lacht
i cnucc úar Ardda Lemnacht.

Fríth in cach deg-amm don draimm
ferand Fidga ocus Fochmaind;35
ar chlód na fer máerda mass
dianid sód sáerda in senchass. S.

p.168

‍

32. Loch Garman

Eochaid Eólach Úa Ceirín cecinit.

Rí na loch in loch-sa thess,
Loch Garman na nglan-écess,
cúan cróebach lethan nal-long,
óenach na n-ethar n-étromm.

5 Inad as ruidles do ríg,
i comraic muir is mór-thír,
dún iar ndíchur ídal as,
súairc roshílad a shenchas.

Cía díb ropo thúsciu threll,10
iarfaigther d'eólchaib Erend,
loch na slúag ria thadall tair,
nó ind aband úar ronindsaig.

Imchían etarru moalle,
mad-dia-fégthar fírinne,15
ó maidm na haband cen ail,
co maidm in locha lind-glain.

Ind aband atracht ar tús,
am eólach ina n-imthús,
ní rabi in loch mór-glan mall,20
co cían dar éis na haband.

Fri ré Catháir na cath crúaid
maidm Locha Garman glan-úair;
fri ré Fer mBolg cen báne
maidm sunna na sen-Sláne.

p.170

25 Tri fodla for Feraib Bolg,
cid a n-imlúad, ní hanord,
gabsat Érinn iar n-edaib

co trén a tri hinberaib.

Oén trían dib áirmither and30
i n-inbiur dóinech Domnann;
in dara trían cen taisse
i n-inbiur dían Dubglaisse.

In tres trían tánic ille
co hinber slúagach Sláne,35
im Sláne cen gairra bad gand,
ó fuil a hainm na haband.

Is ed tancatar i tír,
longes Fer mBolg mbríathar-mín,
co port Cóelrenna, ná ceil,40
úair ba hé a ainm ind úair-sin.

Is and tancatar na slóig
i purt Chóelrenna in chomóil;
ó na rámaib rucsat and,
is úadib ráitir Ramand.

45 Senchas anma in locha láin,
dia tucam a thuarascháil,
ria aisnéis, cid mór in mod,
is é a maith, a mínigod.

Feis Temra cech tres blíadna,50
do chomull recht is ríagla,
dogníthi in tan-sin co tend
ic rígaib allib hErend.

p.172

Dorigne Catháir clemnach
feis racháim na ríg Temrach;
55
tancatar 'mon feis, ferr de,
fir hÉrenn co hóen-baile.

Tri láa re Samain, búan bés,
tri laá na diaid, ba deg-bés,
don t-shlúag, rias' ba dímór daig,60
ic sír-ól frissin sechtmain.

Cen gait is cen guin duine
occu ind airet-sin uile,
cen imbert n-airm ná hálad

cen écraite d' imrádad.

65 Cipé doneth ní díb-sein
ba bidba troch co trom-neim;
ní gabtha ór arand úaid
acht a anam fri hóen-úair.

Robái trén-fher 'sin taig thall70
for cúl Chatháir, ní chelam,
Garman mac Bomma Licce

di shlúag Berba barr-bricce,

Dia tarla dó 'sin taig the,
diambái in mór-shlúag ar mesce,75
mind óir na rígna do gait,
nirbo gním cóir do charait.

Élaid immach le mind n-óir
otá Temraig in trom-shlóig
co ruacht inber Sláne seng80
i n-airthiur descirt Érenn.

p.174

Tecait atúaid 'na degaid
munter Chatháir chorr-beraig:
nafairthet 'con tiprait tall,
robái i n-inbiur na haband.

85 Tan rogabsat Garman ngarg,
maidid in tipra trén-ard,
otá carraic co muir mass;
ó shain is loch lethan-glass.

Báitir Garman 'sin loch lán;90
na heólaig aca imrád;
cúan na scen is na scíath nglan
is úad rolen Loch Garman.

Is é sin senchas cert cóir
ind locha roglain romóir,95
is na haband, óebda al-lí,
ica n-anann cach ardrí.

Fecht robái Catháir cíall-glan
i tossuch búan a bethad,
co tarfas dó físs, rofess,100
tuc slúag Érenn i n-ard-chess:

Ingen briugad cétaig cáim
co ndeilb luchair co lán-áib
do thócháil chind, nirbo chol,
don churaid ina chotlod.

105 Cach dath cóem atchí duine,
do gurm do bricc do buide
is do chorcair, ba súairc sin,
ina hétgud 'mon n-ingin.

p.176

Is amlaid robói in ben bán,110
torrach, is a brú bith-lán,
co cend ocht cét mblíadna mbil,
cid ingnad fria innisin:

Co ruc mac, ba maith a mét,
rochuir mór láech i lúath-éc:115
in lá rucad, ba sóeb sin,
tressiu in mac indá a máthir.

Triallaid in máthir ós mnáib
techt úaid ara imgabáil;
ní fhuair conair, cuirit gleic,120
acht tre medón a mór-maic.

Cnocc áibind ósa cind chóem

na mná is a maic maróen;
léir dia mullach in bith búan;
nirbo menic cen mór-shlúag.

125 Bile óir 'sin chnucc cen chath,
ricced a barr nem nélach;
airfitiud fer ndomain de
atchloss do baurr in bile.

In tráth nobenad gáeth gúr
130
frissin mbile mbocc mbarr-úr,
nobíd lán adbal, a fhir,
ar lár talman dia thorthib.

Cach torad nothogtais slúaig
anair anes is atúaid135
immar thuile mara maill
ticced d'uachtur ind óen-chraind.

p.178

Is í sin físs fir ind áig
'moandéntais Lagin lúthgáir,
Catháir maic Feidlimthe fhind140
ardríg Érenn a hAlind.

Iarsin dúscid in flaith fíal
asa rochotlud rochían,
cend slúaig Lagen immalle,
d'innisin a aislinge.

145 Garthir chucci in drúi dámach
ocon ríg ba rográdach,
dó co roeirned dia ailt
na huile cesta atchondairc.

"Ernifetsa" ar in drúi daith,150
"dianamraib lúag bas lán-maith,
lat chátaid it chrí chena"

atbert Brí mac Baircheda.

Tecait cura daingne dó
fri lúag d'fagáil in cach ló,155
is fri cátaid thall 'na thig,
fri séta mar rochuinnig.

Iarsin berid in drúi dóib
breith na físsi co fír-chóir;
feib ruc riam in mbreith co mblaid160
dia éis cid cían comailtair.

p.180

"Is í ind ingen adbal ard
atchondarc-su a rí rogarg,
ind aband fail it tír the,
dianid ainm sír-búan Sláne."

165 "Is iat na datha atbere
i n-étgud na hingine,
áes cach dána núi fo nim
cen inandus 'na n-aistib."

"ís é in briugu cétach cind,170
rop athair don ingin fhind,
talam," ar in drúi dia deóin,
"triasatá cét cech ceneóil."

"Is é mac robái 'na broind
ocht cét bliadna, mar bágaim,175
loch geínfes uaidi ar gurt glas,
ocus frit lind-siu lethfas."

"In lá geinfes cona gáir,
báidfid in n-abaind n-imsláin:
cách 'ca hól-si dara hor,180
acht cid mór-si bid mó-som."

"Is é in cnocc mór, mó cach dind,
atchonnarcais ósa cind,
do nert-su ós chách, is mochen,
cen tráethad is cen tairnem."

p.182

185 "Is é in bile óir ainbthech
gécach, lethan, lán-toirthech,
tussu it ríg for Banba bind
is for cach adba in hErind."

"'s é in t-airfitiud co n-úaill190
robái i mbaurr in bile búain,
th' aurlabra fíal, óebdu de,
ic sídugad sochaide."

"Is í in gáeth cobsaid cen chrúas
rothascair na toirthe anúas,195
th'enech, a déit-gil dúanaich,
ic dáil chruid do chóem-shlúagaib."

"Is duit atá a breth bunaid
na físsi ar cach prím-thulaig;
ní fhail do chreitim it chrí200
ar hÉrinn corbat óen-rí."

Eochaid eólach, diarb assa,
fofuair súithi senchassa
do Loch Garman tall na thír
ic adnad rand do roríg. R.

205 Cuintgim itge ar Día dam,
co rob maith imthús m'anman,
ná roslena cin i crí,
'con fiur ac'nárba haithri. ²²

p.184

‍

33. Loch Dacháech

Tancatar sund
óigid do chéin
co féin ramóir,
Cicul mac Guill,5
maic Túathmair thruim,'
ó Sléib Amóir.

Ba sed al-lín
muintire in ríg
ir-róen-chossair,10
trí cétaib fer
fri crannu sleg
for óen-chossaib.

Luid lasin ríg
a máthair mín15
co mbríg deóraid:
in deilm dúanach
in Loth lúamnach
co lúas leómain.

Tucastair leis20
a mnái fri feis
do deis dírma,
Fuata bé Fáil,
cechaing 'sin báig
i ndáil dígla.

p.186

25 Amlaid doluid
torrach tar muir
co sóer-inbir
Dacháech co clú,
corothoí a brú30
in n-oen-ingin.

Lochtach in chland
in droch-der dall
co ndínirte:
Dacháech a hainm35
cach amm, cach airm,
gairm glífite.

Feib rosuacht lár
ba sí in bág
co mbán-gábud:40
rethis co moch
musling 'sin loch
dia lán-bádud.

Desin atá
ó ainm na mná45
in comainm-se
for Loch Dacháech;
fuair adbur sáeth
in sogairm-se.

Rob é a fatha50
do chlód catha
for chlaind Míled;
toirsech bass de,
rotoimsed fé,
fri cnes ríg-fher.

p.188

55 Cach fer ba díb,
cach ben co mbríg,
ní rancatar:
dom chubus úad
ba turus trúag60
dia tancatar. T.

p.190

‍

34. Port Lairge

Fil sund áige do churp ríg;
dafuc sáile dar srib-gním
fri sóer-sheirc sith-baill suilig
óen-meicc Cithaing cét-guinig.

5 A hInis Áine na n-arg
ruc Rot a báire bith-garg,
in taur testa cach thíre:
ba caur cnesta cocríche.

Etir tír ocus tuind tig10
cechaing mac in duind deinmig
a chlé fri muir nIcht n-etal,
a dess fri bruig mbúan-Bretan.

Cocúala in fagur andsin,
ropo magur co mór-nim,15
muirn na mur-duchand mara
ós na tonnaib tóeb-glana.

Cáine suire fri cach seilb;
ba cáime cech duine deilb
a cuirp ós tonnaib tuile,20
cona mongaib ór-buide.

Tuilfitis slóig in betha
ria nglóir is ria nglan-gretha:
nístibred im báig mbíthe
dáil fria cness fria cóem-chíche.

p.192

25 Ina mbíd fo uisce díb
ropo chuiscle cen cháin-bríg:
métithir tulaig tend-glain
do muraig do mór-femnaig.

Tuc mac Cithaing sain-sheirc sáir;30
ní fríth serc dó 'na chommáin:
fuair Rot, cen grés ria nguide,
olc ba bés don ban-chuire.

Romúchad, romarbad Rot,
is rodamnad a dond-chorp:35
céin bad buidech, mar báigid,
dia bith marb 'na min-áigib.

Doriacht anair dar sál seng
corogab íath-port nÉrenn
lárac ós bund, mar báige,40
co fil sund a sóer-áige.

Desin is ráitte cach íath
Port Láirgge nal-lethan-scíath:
dáine is dían ar gurt mad glecc
dóig is lucht fíal co failet. F.

p.194

‍

35. Mag Raigne

Atchúala daig-fher ndámach,
diarb ainm Raigne Románach,
do thiachtain fri serc-blaid snéid
i crích nertmair Narbonéin.

5 Tri dán tucsat for Raigne
sráb na Gallia glan-aidble,
tarthúd úire for fénaib,
tascrad feda find-fhrémaig.

Scáiled in mur-gabuil múaid,10
cos' tathig Ligir lond-glúair,
co mbeth fo mud cach inse,
do thóeb tharpech Torinse.

Rosforb Raigne in rámai ráin,
cen daidbre ocus cen dodáil,15
fer cos' nárthathig terca,
fri trib lathib lán-cherta.

Étlais úadib in fénnid
cosna búadib bith-réillib,
ná beth fo dáire thailc thall;20
tuc leis túaig baicc is rámann.

Cechaing co forud Fótla
cen robud, cen ríg-fhócra;
dessid in deil degrach donn
i n-Imliuch menmnach Mecconn.

p.196

25 Slechtais in flaith féig fartail
in fidbaid réil ríg-shlattaig;
conid Mag Raigni rúanaid,
co saidbri, co sóer-búadaib.

Mac Ugaine, aidble gíall,30
Raigne roscadach ríg-fhíal
rogab in mag slúagda sel;
rochúala corbo daig-fher. A.

p.198

‍

36. Mag Femin, Mag Fera, Mag Fea

Femen ocus Fera find,
mílid mera na mór-dind,
is Fea fri fid-fhogail Fáil,
maic Inogaich maic Dacháir,

5 La claind Míled mhbadba mhbrais
brogsat co Banba mhbarr-glais;
a n-airm fri dúal a ndána
bacc is túag is trom-ráma.

Túag oc tamnad oc trén-mud,10
ocus bacc ic eirémud,
a n-airm ána cen úabur,
ocus ráma oc rorúamur.

Slechtsat tri maige, méd n-amm;
techtsat tria gaire a ngarmann:15
Mag Fea, ní dela do deir,
Mag Fera ocus Mag Femin.

Nochuired cach eile,
cen fhuirech cen aithméile,
cen baeth-rún rosmairn immaig,20
cláemchlúd airm ocus ernaig.

Mag Fea, nírthréic, ciarbo thúi,
Fea ben Néit maic Indúi,
find-ben ba sercaigthi serc,
ingen Elcmairi fhíal-chert.

25 Atchúala, co ngile gné,
dá dam Dile derscaigthe,
Fe ocus Men fria ngairm sein,
ó fail ainm ar Maig Fhemin. F.

p.200

‍

37. Mag Femin II

Femen indiu cid fásach,
robói nech diarbo násad:

Uime roferad frossa
d'éis Lugdech maic Oengossa. ²³

5 Cíarbo dú dogra don tír,
ar ái in ríg-sin sech cach ríg?

Dáig is é sin rí ba dech
oc imdegail a enech. ²⁴

Cía enech mór dorigne,10
a maic ind ríg ó Thibre?

Indarbad na nGall tar muir,
sár ar síl Iriail Glúnmair.

In fil gním aile dogneth
riasiu arfemad búaid míled?

15 Brúd Banba, blad do mac ríg,
issin chath immon fiad-míl.

In cath il-Luchut rolá
for leith Chuind for Connachta:

Tuascert Muman iarna raind20
is hé descert a fheraind.

In carn fil il-Lotain láin
in memor latt, a Chomgáin?

Cloch cach fhir thánic 'sin cath
maróen fri Lugaid lúamnach.

p.202

25 Carn ind ríg in fess cía rí
dianid dír, dech a deg-gním?

Rí rogab Mumain, mét nhglond,
Lugaid lám-derg lebor-mong.

Doratad crech fri Mumain,30
conid atharla Lugaid.

Bátar a longa for muir:
ba graiffnech i Femen-maig.

Gabsat secht ríg for Mumain
eter Ailill is Lugaid.

35 Ní roga ríg rí díb-sin
is ferr lim Lugaid Femin.

Tricha ríg, rímther búaid,
do chiniud Chuirc fri óen-úair,

{⬌} taichnefaid Cassel;40
trebfait echtraind Mag Femen. F.

Ná dermat in ríg las 'tái
ocus ná dermat a mnái.

Rasisset in nem iarsain
Mór ocus Fíngen Femin. F.

45 Is ferr d'andrib Inse Fáil
Mór, ingen Aéda Bennáin.

Ferr Fíngen inná cech fer
immarédi dar Femen. F.

p.204

Cacha imlodmar cose50
de bruig Banba barr-glaine,

Ní fuaramar mag is fer
amail Fingen sceo Femen. F.

Daim Dile tuargaibset cend
ar in maig ac Loch Shilend,

55 Ité a n-anmand, Fe is Men:
is díb dogairther Femen. F.

Tussu Mac dá Cherda i crí,
ocus messi Cummini.

Bid hé ar nhdíl ar nhdís, nem,60
ocus bid fásach Femen. Femen.

p.206

‍

38. Tond Clidna I

Clidna chend-fhind, búan a bét,
'con tuind-se tánic a héc;
damna d'a máthair beith marb
inní dia tarla in sen-ainm.

5 Dia ndernad in t-óenach the
ac lucht tíre tairngire,
is é thuc in mnái tre cheilg,
Ciabán mac Echach imdeirg.

Rígan ind óenaig thall tra,10
ingen dar' chomainm Clidna,
tar in ler lethan longach
tuc leis Ciabán cass-mongach.

Rofhácaib hí forsin tuind,
luid uaithi echtra n-étruimm,15
d'iarraid selga, monur mass,
luid roime fon fhid fholt-chass.

Tánic in tond tara éis,
do Chiabán nírbo deg-shéis;
mór gním, ba dimda linne,20
bádud Clidna cend-fhinde.

Tond dúine Téite na tríath,
issé a hainm roime in bar n-íath
nocorbáided 'mon tuind tra
ben diarbo chomainm Clidna.

p.208

25 Lecht Téite 'sin tráig-se thúaid;
rogáet immese a mór-shlúaig;
lecht Clidna 'sin tráig-se thess,
fri Síd Duirn Buide anairdess.

Fliuchthar folt in Duirn Buide30
i tondaib in trom-thuile:
cid dimda do neoch fuil ann,
is sí Clidna nosbáidenn.

Ildathach is a dá macc,
robáitea in triur ac tochmarc;35
is mairg roadair don luing
náchasanaig ar óen-tuind.

Cóica long lótar tar sál,
teglach tige Manannán;
nocharb í 'n chongaib cen gá:40
robáitea ar thondaib Clidna. C.

p.210

‍

39. Tond Chlidna II

Genann mac Triúin, torum ndil,
ba hé tríath in tíre-sin;
ó rogab fonn flatha fáe,
ba cáime dia chlaind Clidnae.

5 Brígda in bedg, bresta in forrach,
doluid Ciabán cass-mongach,
dia ránic Mag medrach Mell
tar drong ndegrach na dílenn.

Iar techt i tír, tólaib gal,10
conid ann roarlastar
trí cóicta gol, erctha raind,
im Chlidna ingin Genainn.

Trí cóicta túath fil 'sin raind;
gíall cach túaithe il-láim Genaind;15
dofil sund ingin cach ríg
'm irla ingine ind ard-ríg.

"I n-anmaim Dé tíag-sa dó;
biur-sa lium in ingin-so:
is sí doróega cen locht,20
Clidna chend-fhind chness-étrocht."

Cechaing céim ina churach,
fáchaid in tír trén-brugach,
conid iarsin Síd nEna;
guilsetar na hingena.

p.212

25 Tuir ocus túatha in maige
dosfúartha fon golgaire:
línsat airer na trága,
d'imfhastud na gabála.

Atbert Genann — garg a gráin:30
"Cia fuaitges i n-athgabáil,"
atbert-som tar ler longach,
bertis Ciabán cass-mongach.

Atbert Genann, ósin t-shlúag:
"Maith, a Chlidna chaindel-grúad:35
ind inbaid ticfa do lá,
cía mod arafesur-sa."

"Bíd th'aire frissin lá atbél:
atbiur frit, bid é mo scél,
ticfa tond tennfas trilis,40
corua tar th'adba it inis."

Conid iarsin, trúag in dál,
doluid Clidna la Ciabán;
dirgset in seól, sóeb in sess,
timchell hÉrenn aniardess.

45 Esnad na gáithe gairge,
ocus anfad na fairrge
dosrat fri grian, síd nad lac,
i n-inbiur Trága Tellat.

p.214

Mogenar do Chlidna cháid,50
ó doluid issin éc-dáil,
issin airm rochlóechlói deinn
co fil a hainm ós hÉrinn.

Ní sochtmar anocht in tracht,
Tond Chlidna cid aréracht:55
benaid béim fri Banba mbind
iar sáeth ingine Genainn. G.

p.216

‍

40. Carn Húi Néit

Lecht Bressi co mbúada,
cosna gessi gráda,
maic Elathan óebda
deg-athar ar ndála,

5 Dag-macc Néit maic Indúi
co nglan-gairt, ba hAlldaí,
mac Thait as mac Thabuirn
co ramuirn co rablaí,

Mac Endai maic Báad,10
ráad iarna rethaib,
mac Ibaid co n-óebdacht
robo sóer-macc Bethaig,

Mac Iarboineóil fátha
co ngliaid bireóil úatha,15
mac Nemid co congaib,
luid il-longaib lúatha.

Ba hé sin a cairddes,
ní hairdmes co mertain,
Túathe Dé co demin20
fri claind Nemid nertmair.

p.218

Bress, ba cóem in cara,
ba sóer is ba sona,
mind slúaig cen gné nguba,
do Thúaith Dé ba toga.

25 Ól cét cacha cléithi
cen tréithi don tríathach,
do lacht búair co n-uidre:
fúair duilge don bíathad.

Hi flaith Nechtain bass-cháin,30
co serc-blaid co sith-rúin,
for ríg na dá Muman,
fríth bunad don bith-dúil.

Búar Muman cach baile,
pudar búan, la suide35
forollscad for ratha,
comdar datha duibe.

Foillged littu lúatha
lasna gliccu gnátha
'mon búar co mblaid ítha40
cosa frítha fátha.

Delbsat crann-búar cobsaid
in sam-slúag sóer slim-sain
Lug, ba gor cach n-am-sain
rostog is rostimsaig.

p.220

45 Lín-paite 'na ngablaib
fri sír-thraite sulbair;
rota cen bracht mbal-glain,
's é lacht rodasurmaid.

Tri chét, ba hé al-lín-sin50
ar sét cosin slúag-sin:
tria cheó ngó don gliaid-sin
nír beó bó don búar-sin.

Dolluid Bress co mbruth-gail
dia mess co lár n-achaid:55
desin cen síl sorthain
torchair ocus tathaim.

Romessad ónd albín
tri chét sessar serb-dúr,
dia ól don ríg rindmor:60
ba tirgnom cen deg-rún.

Geiss do Bress a n-opa,
na cless dobreth chuca:
mos-ib cen nach n-ecal:
ní fhetar cid thuca.

65 Hi Carn húi Néit níamda
romarb in géic grúamda,
mar attib cen omun
dig don rodub rúamda.

p.222

Dind áil-sin cen uisse,70
iar scaichsin a geisse,
gráid cen dlecht cen deisse
dofil fair lecht mBreisse. L.

p.224

‍

41. Crotta Cliach

Sunda sefain fer síde
Clíach na cruite ceól-míne:
fuair gráin fri gorm-greis ngrinde
ic dáil chomdeis Chonchinde.

5 Robói bliadain, buidnib tor,
cen chóemna ocus cen chotlod,
feib sennad slóg na síde,
nothendad brón ban-bríge.

Ní tharlaic Bodb, brígda tor,10
Clíach dochum síd fer Femon;
atgeóin fri fochmarc fuired,
in tochmarc, in tochuired.

Oslaicc talam, tólaib tlacht,
fiad na slógaib i sír-chacht;15
amru brígaib, bág n-uide,
sám fri sídaib sám-chuire.

Airm i tathaim ar thimme
Clíach, rochachain ceól-binde;
and rolúath-gab cen lumma20
draic úathmar fil isunda.

Loch Bél Dracon — dremne gal,
cen meirbe is cen míbal —
tríath trethain co trumma thair
diarbo Clíach, sunna sefain. S.

p.226

‍

42. Cend Febrat

Mac Raith Uá Paain cecinit.

Cend Febrat, álaind slíab sen,
adba robúan na ríg-fher,
atchíu, is adba fír-fhíal hé,
d'éis na ríg-fhían co rogné.

5 Tánac-sa lá co moch-moch
tar Cend Febrat na n-úar-scoth:
ní dál do dermat dúane,
tar Cend Febrat folt-úane.

Domrimart gáir na gáithe10
im chotlud co cíall-báithe,
ba dál fri gáise glaine,
eter láirne láechraide.

Mar rochotlas, cóem in mod,
and fofhúaras m'airfiteod:15
tarfas dam co fír i fat
cach síd fail i Cind Febrat. C.

Iarsin co facca in dún dron,
i fail cath-gus cen chrínod:
im-mullach Cuillen cuillech,20
i mbíd cruind-fher crúad-buillech.

p.228

Fúaras nech roaisneis dam
issin dúnud cen dorchad
sudigud na fert i fat,
fail co cert i Cind Febrat. C.

25 Fert Cáin maic Deirg dúalaig druin,
ó fail slíab Cáin in choscuir,
rosamlad ar mo láim deis;
rop adbar áig i n-éisleis.

Atchondarc and fert n-úathaid,30
duma nEirc a hIrlúachair;
'sind leccain dind leith atúaid
atá 'na lepaid lán-chrúaid.

Fert Garbáin maic Dedaid déin,
airm i n-adnacht 'sind aursléib;35
cert a níam mar atá thair,
ní cían ó lecht mná Dubthaig.

Fertán Dubthaig féin rofess
'sind leccain dind leith andess:
'sin tulaig ónd lecht ille40
fert i fail Lugaid Láigde.

Atát ferta na tri mban,
im mnái Dáire cen dorchad,
im Eithni, im Máir, im Mugain,
táib fri táib 'sin trom-thulaig.

45 Dofil úadaib thair 'sin chnucc
fert Dodera fo dond-brutt,
iarna guin co fíar i fat:
noco chían ó Chind Febrat. C.

p.230

Atá in tibar, áille blad,50
cen chúas ocus cen chrínad,
ós lepaid Lugdaig in lúain,
ic dún Dubthaig anairthúaid.

In tibar diarlen in t-ainm,
i Cind Febrat in dath-airm,55
fair, mar atchúala messe,
atát búada is búan-gesse.

Cipé fongeib dia láim deiss,
méraid cen galar, cen geiss,
ra haiss Mac Dé rodlúthaig,60
conid laiss a lán-dúthaig.

Cipé fongeib dia láim chlí,
roordaig rí in betho bí,
is sí a déin-breth ria dérge,
a glé-meth nó a gair-sécle.

65 o rogabsat Túatha Dé
for fund Fótla co find-gné,
ós róen na ndrúad find i fat
atá in chróeb i Cind Febrat. C.

Cend Febrat is Cend Cuirrig70
is Cend Cláire chrúaid-buillig,
ocus Cend Aífe amra,
frismben sáithe sen-labra.

p.232

Ó mac Flaind ónd Loch Slemain,
a n-imthús ní hanmebair:75
marait sund ria techta trell
cethri slechta na sen-chend. C.

p.234

‍

43. Currech Life

Currech Life cona lí,
is terc rí dia fodamair:
rucad a chend úad i cían
cosin slíab ós Bodamair.

5 Currech Life, línaib slóg,
rothimsaig brón bán-bidbad:
óen-fher do thamnad in troch
matan moch — ba lán-ingnad.

"Is mé Find, am féith fromtha,10
co cléith brogtha bróen-uillig:
topacht co Bodamair mbuirr
a chend co muing móel-Chuirrig." C.

Roselt for Fothud in feidm,
is dó ba deilm dóer-buillech:15
ba hinund brú rothochair
Fothad ocus cóel-Chuirrech. C.

Ingen maic Niad co méite,
Téite, notharcitis tuir,
ben maic Regamna co rind,20
do láim Find ferad a fuil.

Din dáil-sin torchair Téite,
dar cach féice fóen-buillech,
is mac Eegamna robthaig,
ocus torchair cóel-Chuirrech. C.

p.236

‍

44. Temair Lúachra

In Lúachair dano, in Lúachair,
diamsad cuman, a búachail,
robo mag find-lethan fóen
co n-imat róen is rúathair.

5 In Lúachair dano, in Lúachair,
ba treb glan toga tuachail;
ind inbaid rochlóechlói gné
ba cáime tír tarngire.

In Lúachair dano, in Lúachair,10
ba hadba niad is núachair;
robo mag scothach fo scí
co remes mac nUgaini.

In Lúachair dano, in Lúachair,
ba himda sleg 'na slúag-thaig;15
i n-aimsir Dedaid maic Sin,
nosfuilngtis a scoth-shemair.

Rob áibind do chlainn Dedaid
dia raibe a tech i Temair;
ba háibind Temair 'moa tig20
i n-aimsir Dedaid maic Sin.

Tucad d'ingin Lugdach luind,
ar thóchim do thír fo thuind,
cach forba togad ar thlus,
ar brogad forsin turus.

p.238

25 Oc Eremón robói in ben;
is sí robói i Temair Breg,
ocus a mbói sundana:
is di atá Temair Lúachra.

In aidche rogénair Conn,30
ba fáilid riss Ériu oll;
innti rochinsetar tra
Siuir, ocus Eóir, is Berba.

In aidche rogénair Conn,
asracht cech flaith co foroll;35
innti rofessa, búan bla,
Bile Tortan, Eó Rossa.

In aidche rogénair Conn
ronassa Ériu óen-glonn;
Loch Riach, is ann rochin sin40
ocus Loch Léin ós Lúachair.

Is mé Fintan; am fer sen;
rochlóechlói mo ré is m'ed;
tánac i nInis Fáil find
cethri tráth déc ria ndílind.

45 O rodoirt díliu for bith,
rochuir m'aes — ní gúach in grith:
nomfil oc Dún Tulcha tra,
i n-iarthur thúaiscirt Lúachra.

p.240

‍

45. Slíab Míss

Míss, ingen Maireda múaid,
maic Caireda claideb-rúaid,
rogab slíab 'n-a selb-raind sain
co cían ós derb-chlaind Dedaid.

5 Dia farcabsat crích maic Sin
clanna Maireda mór-mir —
Echaid is Rí, rígda in scor,
barr-thús dírma cen dochor,

Ba sóer-ben slúaig co saine10
do Chóemgen chrúaid chongnaide,
Míss, fúair, cen a dedail de,
sóer-druim Senaig 'n-a slaibre.

Senach garb mac Dedaid déin,
is and ba marb forsin t-shléib:15
and fail fo tháth fo thuba
a ráth is a róen-guba.

Fúair Míss ós dairib na ndám,
ingen Mairid co mór-grád,
fri foshnaidm, cen déine ndíss,20
sogairm sóer sléibe sen-Míss. M.

p.242

‍

46. Tipra Sen-Garmna

Tipra Sen-Garmna fo a snas,
cía sen-labra dia senchas?
is cid diatá araile,
Airer créchtach Criblaige?

5 In t-airer-sin cid diatá,
ocus tipra Sen-Garmna,
conécius dúib, dígrais band,
aní diatát a n-anmann.

Sen-Garman sléibe maic Sin,10
ó Loch Léin a hIrlúachair,
ránic mór rót in ríglach:
uair nirb óc, rop il-gnímach.

Dorigne creich thess 'con tuind
i nderna crúach-bás Crochduind;15
uais athbach dogéne iarsain,
orgain Cathrach Comfhossaid.

Iarsin luid rempi fo thúaid
ind athben fhergach fhír-chrúaid:
robí in fer fallán co fraig20
Gannán 'na nóid hi Caislib.

p.244

Ránic rempi, monor ngrind,
co Mongfind, co muime Find,
cor' loisc macraid, dia fúair blad
in-Nóid Dromma búain Bertach.

25 Tánic rempi cen temel,
ránic co síd fer Femen,
coromarb Dub Róit ind ráin,
inna nóid féin oc Formáil.

Sen-Garman 'sa mac co mbail30
sníset fri fat hi fogail;
andsin gníset cairddes cain,
is Criblach cáin a Cruachain.

Mac do Chriblaig Crimthann Cass:
nírb é in t-imgand ar ernmass;35
cid a chomáes, ba calma
im sogáes mac Sen-Garmna.

Nert nónbair robói i Criblaig,
airm i mbenad fri hirgail:
ocus nert nónbair samlaid40
fri slóg-blaid i Sen-Garmain.

Nert dá nonbur lethu a ndís,
gním cen chlethu cen athscís;
gráin cethri nónbur samlaid,
ed robói dia comchablaig.

45 Ba hingnad la Find a rád
don chethrur chalma chomlán,
fogail cen laicce ria lind
do dénam aicce in hÉrind.

p.246

Noslenann Find féin iarsain50
co ndeochatar don talmain;
co ná fúaratar a ndín
ar maig nó ar muir nó ar mór-thír.

Co fúaratar lathe n-and
topur uisci úar-abann,55
iarna tichtain a talmain,
ciarb ingnad la Sen-Garmain.

Cuirid Garman sís a mac
iar scís ocus iar comrac,
consói Slechtaire na slat60
i n-agid trell na tiprat.

Geibid glanad na hadba
co látir co lán-chalma;
focheird úad dia múr immach
a húr is a hard-grenach.

65 Iarsin luid immach ar cúl
ocus ní rocheil a rún:
fúair dín ar arm-gail shlóig Fhind
tech mór fo thalmain tírimm.

Lotar in cethrur calma70
do shaigid na sen-adba;
rucsat co diamair dia ndín
immad fíadaig is fíad-míl.

Luidset laithe for Lúachair,
ciarbo thaithbe imúathaid:75
atchíat din rót, nád fhetar,
óclach n-óc ná 'dgénatar.

p.248

Ossíne is é robói and,
trúag in t-ecmong nárb admall:
recait a ngleó cen chabra:80
berait leó dia prím-adba.

Lá d' Ossín issin tig thall,
inna chumriuch co himgand:
tuc dó crand sóer dia snaide
Crimthand Cóel mac Criblaige.

85 Rosnas Ossín dó a chrand
co hadnár is co hadmall:
indsmais cen docair gái nglan
immar rosfocail Crimthan.

Dorigne Ossín foa choimm90
liathróit do chasnaide in chraind:
rolla úad a hind a glac
immach ar lind na tiprat.

Fechtas bói Find forsind áth
dered lái i n-etarthráth:95
co facca chuice in snaide
do brú Féile find-glaine.

Gebis 'n-a láim, mod n-ergna,
ba móite leis a menma:
Ossín fogní, ar cach fer,100
cipe baile asar' teilced.

p.250

Lotar ind fhían uile as
cosin sruth coa bunadas:
atchíat fotholl tói talman,
áitt i sír-bói Sen-Garman.

105 Dosberat slega chuccu,
focherdat úadu a mbruttu;
fúaprait tochailt in talman
conusfacca Sen-Garman.

Dolluid Criblach úadu immach110
dar in cét n-erred n-armach:
rosmarb Find fíal iar saine
thiar i nAiriur Chriblaige.

Sernais Slechtaire, seól ngar,
conair aile, astur talman,115
luid díb, feib digsed in gáeth,
in leó luthmar labur-gáeth.

Dolluid Find, ba mod n-amra,
i ndegaid maic Sen-Garmna:
rí fían co nglére rangell ²⁵120
thiar oc Bérre na mbémmend.

Cechaing Crimthand dar in féin
ocus ropo chrúaid a chéim:
sedlais co sóeb iar saine
Crimthand Cóel mac Criblaige.

p.252

125 Sen-Garman dobert anís,
(nirbo chéim cert) iar n-athscís:
atnaig a cend i ruth gait;
cuirthir a corp 'sin tiprait.

Ni fharcaib Currech, cluintir,130
mac nothuilled trén-muntir,
acht techtaire cen tarba,
Slechtaire mac Sen-Garmna.

Is é sin senchas iar fír
ocus ba hé sin a ngním135
ind lochta lúaidset din t-shlait,
fúaigset Ossín fon tiprait.

p.254

‍

47. Findglais

Roort Bláthnat ingen Mind
in orgain ós Airget-Glind:
mór-gním do mnái brath a fir,
dóig is friss rodamídair.

5 Trúag a n-imscar imalle,
Bláthnat ocus Ferchertne,
co fail a lecht díblínaib
i Rind Chind Bera brígmair.

Ferbrecach is Senfhiacail10
ropdar araid do thriáthaib;
Fergaire a Fráechmaig i fat,
mór do laéchaib roortsat. R.

p.256

‍

48. Srúb Brain

Matan do Choin na Cerdda
for múr dron dúne Delga,
fri sechem slúag 'na saige,
ic fethem úar irgaile.

5 Co facca in muir n-uár n-altach
co slúag adbal ingantach,
fer co fáthaib rafhollaig,
ria ráthaib ria rodrongaib.

Línsat triáth-mag a téite,10
in slúag scíath-glan scíth-méite:
rochansat ceól cen chobra
for a seól co sír-solma.

Ba lór do brón in betha
a nglór is a ngarb-gretha:15
lór do déstin co dergnaid
déscin for a ndub-delbaib.

Tri cóicait 'sind éill fo thrí;
lór ba léir al-línmairi:
duibithir funchi fedil20
culchi cach eóin imthemin.

p.258

Remra a cuirp is a cossa:
mosnáitis muir dia mbossa:
sithithir seóil for sessaib
scéith cach eóin cen imresain.

25 Secht n-artim fo thri tadbain
gulban cach óen-eóin angbaid:
secht cubait riged ránac
i tacmung a mun-brágat.

Imsói fothu, feochar ngal,30
Cú na cath is na comram:
rosoirg dia thábaill in daig
co rámaind is co redgaig.

Desin roort uile n-óg
in énlaith olc ecal-mór,35
tar cach ngaibél col-lín bla
cossin mbrainén ba tiugba.

Rotheip a méide assa muin,
indlais a láma 'n-a fhuil,
roúaig cach rúin in callait,40
tuc srúib forsin sen-charraic.

Desin asberar Srúb Brain:
fégar cech rún tria rogail,
do gním in Chon, nár chatail,
sír in mod, cach moch-matain. M.

p.260

‍

49. Loch Lein

Dlegair do lind Locha Léin
athchomarc a heterchéin,
mar tá ós chách cen chuit mbróin
fo bláth ocus fo bith-glóir.

5 Robói tan ba fíad fertach,
co n-ilur tríath tairbertach:
cía beith 'na rath-lind, lín bla,
for seilb Fathlind maic Áeda.

Ó dolluid for selbai sláin10
Fathlind maic Aeda Damáin
loch in chuire cháim cen chair,
láid do cach duine dlegair.

Atchúala Lén, col-lín uird,
do bith fo brúch a bláth-buird,15
diarchum cen tíam-gestal tais
níam-lestar Fainne Flidais.

Oc Síd Buidb ba cerdd cen chair,
Lén Lín-fhíaclach mac Bolgaig:
Bolgach mac Bannaig, blad bil,20
ba mac Glammaig maic Gomir.

Cid carbad, cid cathbarr óir,
cid cúach, cid cairche ciúil chóir,
do Lén ba fír deg-blad de,
ba gním erlam ria n-aidche.

p.262

25 Iar scur cech aidche, gním cert,
dond fhiur foirbthe, nírb amnert,
dia indeóin, focherdded-se
úad co hindeóin na nDése.

Tri frossa focherdded-si30
ind indeóin co n-óibligi,
fross usci fedil fedma,
fross do thenid trichemda:

In tress-fhross co nglé-raind glain
do némaind cháim chorcar-glain,35
conid iat co ndénma dil
némna Locha Léin lind-gil.

Maraid Loch Léin in laga,
co n-immud tond tóeb-thana:
i crích na nDése dia deóin40
maraid dia ése a indeóin.

I flaith Éremóin cen ail,
iar nglé-dedóil cen debaid,
túargaib, tar cach soairm sair, ²⁶
tomaidm Locha Léin lindmair.

45 Atberat sund iar saine
sáir-fhir ocus senchaide,
co ná fríth ri taidbsin thair,
co haimsir Cuind Chét-chathaig.

p.264

Desin atá, ni tairm tó,50
senchas Locha Léin iar ló:
is bretti a buide diar mblaid:
do cach duine ised dlegair. D.

p.266

‍

50. Carn Feradaig

In carn-sa atchíu co ndechair
Feradaich co fír-brethaib:
am eól co húain in cech airm
'sin sceól ó fúair a chomainm.

5 Feradach don rothuilg ráin
ba mac Rochuirp maic Golláin:
Gollán cosin gol-gáith gil
ba mac Conmáil maic Ebir.

Rogab tríath Temrach tíre,10
Tigernmas co trén-ríge:
tri nói cath a crannaig cáil
robriss for clannaib Conmáil.

Romarb Conmáel cond catha
i cath óenaig mór-Macha:15
i cath Eille ar moch-ord áig
romarb Rochorp mac Golláin.

Romarb Feradach iarsin,
romacc Rochuirp co ríg-gail:
corp as' rulaid iarna mairn20
fail fot dumaib, a chóem-chairn.

p.268

Feradach, ferad catha,
conidromarb mál Macha:
fuair dáil ná rodlecht adiu,
rothráig cocert a cairdiu.

25 Tigernmas co n-immud áig,
co libernmas, co lond-báig,
cona slóg co soblad sain
tuc mór congal im charnaib. In.

p.270

‍

51. Luimnech

A fir fadlas sós na sen,
labras cach nós co núa-gel,
druit lat ós druimnib daire
cuit Luimnig na laechraide.

5 Luimnech, lethan in labrad,
rosrethad co sír-adbal,
co fail cech tráth cen tairbirt,
co bráth conid bith-airdirc.

Is céte óenaig agair10
co róenaib co robladaib;
rongab slóg saidbir sattail
co saidlib co sról-brattaib.

Sochaide rodál cose
co lár Luimnig na loingse:15
ó dáil slúaig ba tuillmech tairm,
ó fúair Luimnech a láech-ainm.

Cóiced n-Echach rodál dó,
ba srethad sám co sáer-gnó,
'n-agid slúaig Lúachra luinne,20
dagfhir Crúachna cloth-buirre.

Tucsat in rígrad ille,
co sír-blad co sóinmige,
dag-días cen utmaille fill,
dá mac Smucaille smitt-chind.

p.272

25 Smucaille mac Bacduib buirr,
in gilla glac-duib glé-chuirr:
maic dó, fri ferga fige,
fir na cerda cath-mire.

Rind ocus Fáebur, fégair,30
cen báegul ria mbeó-dédail,
feib noslabram dar cach ler,
ba hiat anmann na n-ard-fher.

Iar techta don chath-gail chóir
ind fhir athlaim aiged-móir35
suil adralsat a ngliaid nglé
rogabsat a commairge.

Ochaill a Cruachain chróebaig
rogab fóesam fír-Fóebair;
oc Síd Buidb ná fóelsad fill40
fofríth fóesam do rúad-Rind.

Oc tintúd don chúan ar chúl,
dorat cech slúag hi sochlúd,
co mbói in loch fo luimnib de,
ina druimnib, demnigthe.

45 Amlaid doluid 'n-a lungair
cach láech ina líath-lummain,
conid lind Luimnig rosnacht
Muimnig is fir Ólnecmacht.

p.274

Desin roráidset in slóg50
ó thul Tuinne tulach-mór
"is lumnigthe in t-inber oll,
cían bas chumnigthe in comlond."

Desin dogarar cach airm
Luimnech, labar in láech-airm;55
ón dáil-sin, mar samlait sin,
in' rafadbait a fhír-fhir.

Nó dia ruc sech íathu úaib
scíathu mathe for mór-shlúaig
do muin gilla co ngripe60
sruth na Sinna séol-brice.

Lumman ainm cech scéith scenbda,
fo nách tréith cech tigerna,
comad díb co cuimnech cind
rolen Luimnech in láech-lind.

65 Robátar láich 'ca labrad
ic tul Thuinne trom-adbal,
"is luimnechda lind maic Lir
nidat tuillmecha a trénfhir." A.

p.276

‍

52. Slige Dala

Senchas cía lín noniarfaig
sliged Dala dag-bríathraig,
ind fhir dangin cen dinge
co fúair mandir mílinde?

5 Dalo don Scithia scíathaig,
mac Edlicon iltríathaig,
sund robái ic brait, ic borb-gail,
ic slait is ic sír-orgain.

Cethrur tancatar dar tuind,10
munter Edlicon imthruim,
dáig ba sith-eclaig slúagid,
re Scithecdaib scíath-úainib.

Dalo ba fallán fri feirg,
ocus Cannán co crúaid-cheird,15
Cré is Caire 'na clethchur,
ba lúath maige in mór-chethrur.

Dalo tathaim diarbo thimm
ó fuair fachaid is immchimm,
conid úaid, cid fóen a airm20
fofúair in róen a ríg-ainm.

p.278

'Ca chaslib fri fand-ág fír
torchair Cannán in cath-míl:
rogab thúaid in síthfe-se
clúain Cannán críche Éle.

25 Sétig Dala Cré na crech,
cen gné n-étig n-imthursech,
co fúair i fuss brath is brón,
icon russ co rath romór.

Caire, ba ben Channáin chrúaid,30
co mbraine barráin bith-rúaid:
ic dún Chairin cét costud
fúair éc ocus imfhostud.

Is í sin a fodail fhír
iar scur monair is mígním,35
feib fúair tri a muinigud mass
a sudigud, a senchass. S.

Tathum buidin do brethaib,
do chuirib, do chóem-srethaib;
fail lim dliged is damna,40
senchas sliged sóer-Banba.

Cóic róit hÉrenn cen glór camm,
slige mór, slige Chúalann,
slige Dala thréin túachail,
ocus slige Midlúachair:

p.280

45 Slige Assail maic Dóir duinn
i crích móir Mide mór-Chuinn:
in cóiced rót co ngné glass,
cid hé ní óc a shenchas.

Bátar fo díamair dulig50
ic Fíannaib ic Fomurib;
co ngénair Cond cét catha
ní fríth in sét sen-fhlatha.

Ó rogénair Cond cen chair,
rosfégaid rosfetabair,55
tria gním in chóicir roscind
atát óic-fhir 'ca n-immrimm.

Iar fuin gréne ba geiss dul
do Themraig co trén-chostud:
d' fhiur na geisse ba gledrach60
dochum feisse fír-Themrach.

Aidche samna co sós sen
ba damna do nós núa-mer:
fríth a díamraib, a dairib,
ó shíabraib, ó shídaigib.

65 Díbergaig Midi, mét marc,
tucsat d' Assal écomnart:
rolensat úa Domblais déin,
dia fúair in soglais soréid.

p.282

Midlúachair, miriu cech máin,70
mac do Damairne delb-cháin:
Damairne co serc-blaid sain
mac Deccraig maic Diupaltaig.

Úa rig Srúba Brain bailbe
Midluachair mac Damairne,75
fer co finib 'na fhurad
fúair sligid na sen-churad.

Sétna secc-derg, slaide slúaig,
mac Durbaidi daiger-múaid,
fer cen irdubad, cen fhell,80
drúid Irmuman 'na thimchell.

Is rempu-sin, rodasní,
mac dorn-sholus Durbaidi,
oc saigid óc do Themraig
fúair rót Dala deg-menmnaig.

85 Mac Eogabail, co ceird chrúi,
cosna gleó-galaib gnáth-núi,
fúair sligid na slúag-arm sen
i crích Cúalann na coibden.

Sab rainne hÉrend i ndó90
escir Riadda, ní roen-gó,
dianid comainm fo glór glan
Slige Mór, mó cech mag-ar.

p.284

Nár mac Oengussa airgthig,
a crích Umaill ech-cairpthig,95
fúair sligid na ngorm-lann nglass,
ria finib Domnann drech-mass.

Is amlaid-sin fofrítha
na sligthi, na sen-chrícha,
mar fhúarus a mbunad mbrass,100
a ndúalus, a ndind-shenchas. S.

p.286

‍

53. Sinann I

Sáer-ainm Sinna saigid dún,
dáig rolaimid a lom-thúr:
nirb imfhann a gním 's a gleó
dia mbói Sinann co slán-beó.

5 Rop ingen rogasta ríam
Sinann sholasta shír-fhíal,
co fúair cach ndodáil nduthain
ingen Lodáin laech-luchair.

Hi tír tarngire co túi,10
ná geib anbthine imchrúi,
fúair in suthain-blaid rosmill
ingen Luchair-glain lúaidimm.

Tipra nad meirb fon muir mass
for seilb Chondlai, ba comdass,15
feib adrímem ria rélad,
luid Sinann dia sír-fhégad.

Topur co mbara búaine
ar ur aba indúaire,
feib arsluinnet a clotha,20
asmbruinnet secht prím-shrotha.

Immas na Segsa so dait
co febsa fond fhír-thiprait:
ós topur na tond tréorach
fail coll n-écsi n-ilcheólach.

p.288

25 Síltair sopur na Segsa
for topur na trén-chennsa,
ó thuitit cnói Crínmoind cain
fora ríg-broind réil roglain.

In óen-fhecht n-a tuile thrumm30
turchat uile don chóem-chrund,
duille ocus bláth ocus mess,
do chách uile ní hamdess.

Is amlaid-sin, cen góe nglé,
tuitit n-a róe dorise35
for topur sográid Segsa
fo chomdáil, fo chomfhebsa.

Tecait co húais, ra gním nglé,
secht srotha, búais cen búaidre,
dorís isin topur the40
dianid cocur ceól-éicse.

Adrímem in uide n-úag
dia luid Sinann co sóer-lúad
co lind mná Féile fuinid
cona gléire glan-foruid.

45 Ní thesta máin bad maith linn
for in saír sin ná saílfinn,
acht immas sóis co srethaib,
ba gním nóis dia núa-bethaid.

p.290

Rotheich in topur, toirm nglé,50
tria chocur na ceól-éicse,
re Sinainn, rothadaill túaid,
cor-riacht in n-abainn n-indúair.

Rolen sruthair na Segsa
ben Luchair na lán-gensa55
cor-riacht huru na haba
co fúair mudu is mór-mada.

Andsin robáided in breiss,
is rothráiged fo throm-greiss:
cid marb in ben co mbruth baidb60
rolen dia sruth a sáer-ainm. S.

Desin fri déine ndile
lind mná Féile fír-gile:
fail cech óen-airm, cúairt n-assa,
sáer-ainm súairc na Sinna-sa. S.

p.29

‍

54. Sinann II

Sinann, cá hadbar diatá,
inneósad cen immargá:
atbér cen snaidm co solus
a hainm is a bunadus.

5 Innisfed do chách uile
bunad Sinna srib-glaine:
ní chél in dag-blad diatá:
atbér adbar a hanma.

Tipra Chonnlai, ba mór muirn,10
bói fon aibeis eochar-guirm:
sé srotha, nárb inann blad,
eisti, Sinann in sechtmad.

Nói cuill Chrimaill, ind fhir glic,
dochuiret tall fon tiprait:15
atát le doilbi smachta
fo cheó doirchi dráidechta.

I n-óen-fhecht, amail nách gnáth,
fhásas a nduille 's a mbláth:
ingnad ciarsad sóer-búaid sin20
's a mbeith i n-óen-úair abaig.

In úair is abaig in cnúas
tuitit 'sin tiprait anúas:
thís immarlethat ar lár,
co nosethat na bratán.

p.294

25 Do shúg na cnó, ní dáil diss,
dogníat na bolca immaiss;
tecait anall cach úaire
dar na srothaib srib-úaine.

Bói ingen, ba buide barr,30
thall a túathaib dé Danann,
Sinann gasta co ngné glain
ingen Lodain luchair-glain.

Smuainis ind ingen adaig,
in bind bél-derg banamail,35
co mbói da hindus cach mblad,
acht in t-immus a óenar.

Lá da tánic cosin sruth
ind ingen, ba cóem a cruth,
co facca, nochor dál diss,40
na bolca áilli immaiss.

Téit ind ingen, toisc úaille,
'na ndiaid 'sin sruth srib-úaine:
báiter hí da toisc anall;
conid úaidi atá Sinann. S.

45 Dénum aile, mad áil lib,
uáim ar in Sinainn srib-gil,
cé bethir lim 'ca légud,
ní ferr hé 'ná in cét-dénum.

Lind mná féile, ba fír dam,50
ainm na linde 'nar 'báided:
is é a dír maras dise,
más fír é fri indise.

p.296

Dénum aile, is mebair lemm,
rochúala cách co coitchenn;55
Cú Núadat, ba mór maise,
robáite 'sin chrúad-glaise.

Nó combad Sinann co becht
Sín Morainn, tre eterchert:
nó sí in moirenn, aidble gním:60
áille Sinann 'ná cach sín. S.

p.298

‍

55. Sliab n-Echtga I

Senchas Echtga áine,
tria nert-bla co ndéine,
táthum cona dálaib
do dámaib fer Féine.

5 Rongab duine delb-glan,
mac Ruide co roblad:
's é fúair in tír tul-glan
ó cach ríg dia fognad.

O ríg Crúachan cloth-chóir10
fúair núachar co nert-máin;
ba leis, daig cen dédail,
feib fégair cech cert-láid.

Lusca beist a lenmus
ainm d'Fhergus mac Ruide,15
roalt i Síd Nenta:
ann rogellta a guide:

Ba cuchtaire ar chúanaib
co mbruthmaire brígaig
mac Ruide rúaid, rélaid20
fégaid ocus fíraid.

Rogab gnímu dálim,
doárim a dag-dáin,
dia fúair deg-raind dind-móir
i crích Sengaind sam-náir.

p.300

25 Robói i ngrádaib roríg
tria dánaib co n-il-áeb;
acht cen gái dia glan-fhír
ní fhúair mnái ronirfháem.

Rothecht Fergus filte,30
do sherb-lus a shainte,
ó Móen na treb tuilte
cosin róen ic fairge.

Targaid uile i n-óen-ló
mac Ruide co róen-gái35
a thír cona thoirthe
ina coibche d'óen-mnái.

Hi crích Echtair airig,
ic fertaib fer fuinid,
roalt in gein grádmar40
Echtga ágmar fuirid.

Deir co núachraib núa,
do thúathaib dil Déa,
Aurscothaig maic Thinne,
gein co ngrinne gnéa.

45 Cach máin bói for talmain
bói lasin sáir sobraig,
acht foirb dáer ar dílse:
nírb ísle dia roblaid.

p.302

Dorat airle ndúalais50
ara dailbe dílis
dia daltu, gním góach,
Dóach Móel-chend mímis

Feis la Fergus frithir
ar ergnus a fhuithir,55
ar a fúair do deg-raind
í crích Sengaind sruith-fhir.

Dorat uile i slabraid
mac Ruide co rind-blaid
in slíab, cosa saigid,60
co ndairib, co ndindgnaib.

O fhuair slíab cen chísu
in ben dían fri dúasu,
ó shain, gairm fri gnásu,
dofail a hainm úasu.

65 Is desin asberar
Echtga, trebar tel-glas;
sluind fiad chách cen trom-glas,
dianid somblas senchas. S.

p.304

‍

56. Sliab n-Echtga II

Fland Mac Lonáin post mortem suam cecinit.

Áibind, áibind, Echtge ard,
adba na fían foébur-garg,
fond forsambítis maic Eirc,
maigen Dublaithi im Derg-deirc,

5 Dindgna n-Echtge, Óenach Find,
damsa ind úain, ronindisfind:
ní búi róm, ní bia tar m' éis
nech bus eólchu 'na n-aisneis.

Aurgna dí mnái, diarbu mían,10
nognáthaigtis in nhgarb-slíab,
Echtge ingen Dedaid druin,
is Echtach ingen Lodain.

Cía slointer in slíab slemain
ó Echtge ingin Dedaid,15
cid é gairm nogairthe di,
is ainm dó slíab nEchtaigi.

Etarba na fích fuilech,
crích na coibden cét-guinech,
nostregtais conart chalma20
ina ndairib dond-garba.

Domgnus rochosnatar thall
clann Gairb do thúaith dé Danann:
dind forsndessid Dolb drennach,
forsmbíd Crochán cuslennach.

p.306

25 Crochán do chúanaib Crúachan
nímarulaid a rúathar:
torchair la Dolb mac nDáilim,
ruc coscur is chommáidim.

Is and dessid Dolb détla30
for maigin in mór-échta:
don chind ruc leis ina láim
is de atá Cend Crocháin.

Caille Candán, Clochar nGuill,
Ross dá Corr, is Druim nDícuill,35
Druim Cairn, Druim Crocháin, Druim Cais,
Druim Bainb, Druim Lochán leth-glais:

Loch Gréine, Grían ingen Find,
Loch nIbrach i n-Ibar-glind,
Loch forsndessid Trom Tórach,40
fora ngair corr Crúad-glórach:

Loch Cipp, Loch Gori, Loch Cnó,
Loch mBricc, Loch mBairchi, Loch mBó,
Loch na mBarc, ic Boith in Máil,
Loch nEitte, Loch nEthludáin.

45 Loch ind Eich, Loch ind Áige,
Loch na nDrúad, Loch na Dáime,
Loch Láig, Loch na Fer Fuinid,
Loch Nechtain, Loch nAthguinig.

Áth na hOirgne, Áth na nOss,50
Áth na nDam adam dorus,
Áth nDergmóna, Áth nDega,
Áth Aithlessa ind Féindeda.

p.308

Áth na hEigme, Áth na n-óc,
Áth na Raite itir dá Rót,55
Áth Ruba, Áth Roiss Murchon,
Áth nDimma maic Edlicon,

Áth ind Escrai, Áth nUidir,
Áth Mór, Áth Mothair muinig,
Áth in Míl, Áth nam-Meirgge,60
Áth Luinge, Áth Leth-dergge,

Áth na Licce, Áth ind Lúain,
crech Átha Callainn fothúaid,
Áth Feda, Áth Ferta in Daill,
Áth Lethan, lechta Conaill,

65 Caille Conrúi friu andess,
fris' fertais óic écen-chless,
Caille Nathfráich ó sin 'mach
cor-ragaib Óengus Tírech:

In tress-ainm dó iar tanaib,70
iar cathaib, iar congalaib,
ba hé Caille in chlaideb-deirg
ind láich luind Lugdach lám-deirg.

Nert na n-óc ic rige andess,
dorairngert Find flaith-écess,75
bid la Connachta a slat, ²⁷
brait cid Mumnig nosmelat.

Fri Leth Cuind cáin in t-shléibe
Echtge áine amréide,
is a hescáin co bráth mbalc80
fri Leth mór Moga Nuadat.

p.310

Romolus Dál Cais cétach,
ní fúar indus da n-écnach:
do Dál Chais, caiscid na clíar,
ac nach aicind nech ainfhíal.

85 Inbaid robsom fáilid Fland,
diamba ar sligid na sóer-chland,
ní fúar i mBanba co mblad
túaith rob ferr icht is engnam.

Óen-fher díb tarla ar mo chind90
thúaid i tir Mane i Maig Fhind:
bói i faichill ri bliadain mbuic
ac tuilliud óen-bó is óen-bruit.

Adubairt rim tria thúaichle,
"geib dam senchas mo thúaithe:95
is bind riam chride roclos
a ngrés cen chor cennaiges."

Arsin geibim-sea dó in dúain,
dó-som ní tharla a dimbúaid:
do neoch rothuill, nír thairm terc,100
dorat dam uile in óen-fhecht.

Atchúalatar Dál Cais cert,
fúair onóir ina n-airecht,
doratsat, in gasrad glan,
deich mba cacha cethraman.

105 Ní closs terce brait ná bíd
ar Dáil Chais nach ar a ríg,
síl na carat, mar adcloss,/l>
ní rabat 'ca n-anáibniuss.

Éirig is taccair ri Brian,110
cid focus, cid gar, cid cían,
ní fil a thotim can chath,
noco tair a sáegul-rath.

p.312

Bid airdrí ar Erinn fechtaig,
ná ceil air, a Ilbrechtaig,115
ní chluin ceól, ní chren indiu
óen-rí dianat áibinniu. A. A.

Abair thúaid ri mac Coscraig
ri aig rogab Tuaim nDoss-glain,
imgaibed Cúil, cian rocloss,120
nó biaid ina anáibniuss. A. A.

Tadc mac Faelán, flaith find-Fáil,
Corr Buide ocus Cend Gécáin,
rucsat úaim mo chuit cinad,
romgonsat co hessidan.

125 Maith roordaig Críst romchar
in fingal dorinnetar:
atú-sa ar seilb Ríg na Cross,
atát-som cen áibinniuss. A. A.

Ropo mé Fland, file féig,130
nobítis ríg dom roréir,
ciarbam treórach, nírbam timm,
ropo mé in t-eólach áibinn. A. A.

Ciarán cend cach náib fo nim,
acht mór-athair na muintir;135
ba misi cend na mbárd mbind
dar'giall écse ard áibinn. A. A.

p.314

‍

57. Ath Cliath Medraige

Diambad mé nochinged ind
i n-áth na find-fher fíal-grind,
bam-sa heól, fri fecht fátha,
do sceól chert in chlíath-átha.

5 Rop adba scíath ocus scen,
co n-ilur chlíath is coibden:
ropsat bróenaig a daig-fhir
i róenaib ria ríg-Mainib.

Áth moa mbi fuil dar feraib10
iarna nhguin do gnáth-beraib:
dia rotróeta co trúaige,
fir rogóeta glan-grúaide.

Áth moa tucsat debaid ndeirg
clanna Dedaid fo díbeirg15
do secht Mainib, sét rosern,
cona trichait cét cethern.

Olc in t-adbar diambói sin,
ciarb adbal ind imgletin,
im tháin bó Dartada dil20
trias' romachtada mór-fhir.

Eochu bec mac Cairpre chain,
rí Clíach cen airdde ágmair,
ó Chuillind, fri fáth fessa,
doroacht áth in arm-thressa.

p.316

25 Fri homun tairir na tríath
clíatha draigin is derg-scíach
gníset moa n-áth dia aire
ríg na ráth na ro-Maine.

Ó na clíathaib-sin amne
i n-íathaib Elga áine
is Áth Clíath co tresse threb,
mar bad messe nochinged. D.

p.318

‍

58. Medraige

Medraige mac Dorcain Maill,
maic Tromda maic Calatruimm,
do muintir maic Con don dáim
ó inis iarthair Espáin.

5 Séolais for muir, nochar mall,
muinter Maic Con co mbarann,
cor' gab in trácht-sa uile
ocon áth-sa Medraige. M.

Clíath mac Cuillinn maic Duib-duinn10
do thegluch maic Con don tuinn
adrochair ina thám de,
ocon áth-sa Medraige. M.

Is deshin atá Áth Clíath
forsind áth-sa óshin ríam,15
ocus bíaid co bráth mbuide
forsind áth-sa Medraige. M.

Duibre mac Dubáin maic Deirg
do muintir maic Con don leirg,
rogab ocon trácht-sa adchí20
isind áth-sa Medraigi. M.

Deshin atá Duibre donn
forsind áth-sa ríam romam,
ocus biaid co bráth mbuide
forsind áth-sa Medraige. M.

p.320

25 Neide níth-gonach, nar mín,
is úada atá uisge mín
do muintir maic Con uile
itir Chron is Medraige. M.

Gáeth mac Nechtain maic Firmóir,30
ba mac airderc Éremóin,
maic Rois maic Inbir buidi
dorat ingin Medraigi. M.

Marcán mac Duinn mac Dathaig
do muintir Chuinn chét-chathaig,35
dofóeth Marcán eóem cride
ar óen ocus Medraige. M.

Gaillem ingen Breasail búain
rosfotraic 'sin lind lán-fúair:
and robáided in géc gel:40
is úaidi ráiter Gaillem.

Facus da chéli in da lecht
Medraigi is Gaillme, dar lett:
and atá Gaillem chride
tóeb ri tóeb is Medraige. M.

45 Laigen garb-líath mac Dáire,
maic ard-ríg na hEspáine,
rogab ocon áth adchí
co tí in bráth tar Medraigi. M.

Ath Laigin óshin ille50
forsind áth, is biaid caidche,
is biaid cosin mbráth-sa adchí
forsind áth-sa Medraigi. M.

p.322

Fáilenn mac Illainn maic Neir
tánic ón Gréic airtheraig,55
do chobair maic Con, dar lemm,
cor 'gab i n-inis Fáilenn.

Tar éis a gona is a chath
mac Illainn, Fáilenn fledach,
doluid ina réim roime60
co fil féin oc Medraige. M.

Bairenn mac Bolcáin maic Báin
maic Illainn asind Espáin
luid cona fhairinn roime
co Bairinn ós Medraige. M.

65 Is de atá Bairenn na mbenn,
is inis folt-glan Fáilenn:
lotar isin tráig-se de,
isin maig-se Medraige. M.

p.324

‍

59. Loch Riach

Loch Ríach, cá Ríach asa loch?
do lindib cloth comtig dath:
in fetabair cóich in Ríach,
co línaib scíath scáiles cath?

5 Cethri ríg bátar 'sin maig:
dorétis graig, ba gním gar;
Cáimell ocus Étar úar,
Casta ocus Ríach na ngrúad nglan.

Ingen maith oc Cáimell cháem,10
ingen aile oc Étar úar:
Celbil bél-maith, bíthe int ainm,
Land leth-derg a hainm 'sin t-shlúag.

Cuindgid Casta, nír gním cloth,
cuindgid Ríach iat immasech:15
eitchither iat im na mnáib
i ndáil dia tánic a mbrath.

Andsin fócrait na fir thess
cath rofess ar in lucht túaid:
is deshin tánic a ndíth:20
ní-ma-fríth in fáth forúair.

p.326

Is samlaid rochuirset cath,
ir-rechtaib dam n-idnach n-ard:
acht óen-fer díb iarna mbrath
ní therna ón chath codnaib celg.

25 Marbthair 'sin chath Cáimell cáem,
ocus marbthair Étar úar:
marbthair Casta and ria thóeb,
marbthair ar óen a dá shlúag.

Ní therna díb íarna mbrath30
assin chath, nírbo gním cloth,
acht amáin Ríach railbech rúad
diarlen ainm ria lúad don loch. L.

Int inad i tuctha a cind
'sin glind fri tóeb Dromma Sam,35
genid tipra and ria túr,
fichid dar múr is dar mag.

Dogní Ríach tech ós a cind,
dar linn robo lór do neim:
cuiris comla dar a bél,40
ciarbo thrén nír anacht sin.

Fecht n-óen nár íadad ínt en:
robói tan tall issin tig:
fichis in topur co trén,
in scél diar' bádit na fir.

p.328

45 In míle robói 'sin dún,
is derb dún, rosbáid co moch:
ocus bádis Ríach nar-róen:
atát mar óen issin loch. L.

In fail rolegsat na fir50
fo lind Lir, col-lín a scoth,
dath fola cach fhir ar úair,
is é dath fofúair in loch. L.

Cáirig Hérenn uili ind
cach sechtmad bliadain, ba búan:55
ba finna ic techt isin loch,
corcra co cloth cingtis úad.

Scé na Cáirech ós a chind
immon dind, bo dígrais dath,
ocus Áth na Cáirech cóem,60
is de atát mar óen, is rath.

Fót, diatá Mag Fót co fír,
ar rót nar-ríg robo chloth:
is é in Fót-sin, féta a shlóg,
ba rechtaire lór don loch.

65 Mess Alluda is Rúathar sóer
lotar tóeb fri tóeb co moch
do chorcrad a cáirech ind,
co rosbáid fo lind in loch. L.

p.330

‍

60. Mag nAidni

Mag nAidni, co muriur mag,
co saidbri is co sóer-shlonnad:
fir maige Aidni na n-ech
fir nachdat daidbri im deibech.

5 Bágaim mo dul dia labrad
co slúag n-álaind n-imadbal,
as mo threbthus fo thurad
ria senchus ria sóer-bunad.

Fiche is cethrur ráth-mug recht10
do gnáth-chur ria comaitecht:
do chlainn Míled ba molad
a ngraimm ríg-fher ráth-mogad.

Dá dag-mag déc cobo dó,
sét co sablad, ni sóeb-ró,15
slaidset fri sobail, sercaid,
do chlainn Golaim gáirechtaig.

Ba díb mac Allgubad find,
glac nach amdlugad Érinn:
trén-chaur nochlechtad claide20
is noshlechtad mór-maige.

p.332

Claide fidbad co fonnaib,
irgnam ráth i ríg-drommaib:
fogníd in cech throm-thuirt te
tene longphuirt is longse.

25 Snigtis tenid a meóir maith
cach tráth ba deóin don deg-fhlaith,
ó condrictis dáil fri dé,
a dí láim cech óen-aidche.

De conattaig in ríg-fher30
fid co maccaib mór-Míled,
dia slaide, fri sámus slaind,
combad árus dia chóem-chlaind.

Dligid cen gairbe cen gol
ainm ó Aidne imadbol,35
dáig dofuc a dairib draimm,
co fail 'na maigib mór-chlaind.

Is and bebais in bladmar
adfét Segais sóer-adbal,
dianid sogairm slóg cose40
comainm mór maige Aidne. M.

p.334

‍

61. Móenmag

Móenmag, cá Móen ótá in mag,
tar cach róen ba ríg-adbal:
fúair in ainm sóer co suba
ó Móen maith mac Allguba.

5 Mar óen is clann Míled mass
tuc Móen in ríg-fher robrass
Labraid luchair, nad erchra,
adnad suthain sáer-berrtha.

Dá dán oc Móen, monur ndaith,10
ó fúair solud in sóer-fhlaith,
gním berrtha ós braine belaig
ocus maige a mór-fhedaib.

Fúair forba fénnid cen brón
ó Ébir ó Érimón,15
corslecht Móen, ba genand guin,
ferand fuithir mac Forduib.

Móen ruc ar tús, búan a blad,
lúag tria rús ar roberrad,
(foclaid slóg sencha ar Samain)20
il-lóg berrtha, Berramain.

Berramain, somáin berrtha,
fúair ro-Máin in ríg-threbtha
ó chlainn Galaim na ngáire
dáig bad bladaig bith-náire.

p.336

25 É roberrad sund ar tús,
(noco tennad cen trén-rús)
Forbarr sáer na sluag, sellad:
a grúad cháem rocét-berrad.

Fail sund, ós cech cúan-bla, cind,30
tria chobra mbúada bél-bind,
derbthas ní baisech blaide,
senchas maisech Móenmaige.

Cethrur Móen, co mbúada breth,
ferr atchúala ar bith buidnech:35
in Móen-sin fri síd-blai seng,
ciaptar rígdai, ba rothend.

Móen mac Etna in file féig,
Móen mac Ugaine airm-géir,
Móen moraind Inbir Ella,40
molaimm Móen mac nAilella.

Fríth tria cach sóer-blaid samail
do Móenmaig do Berramain:
gairther oc cóemaib na crad
ó na Móenaib-sin Móenmag. M.

p.338

‍

62. Loch Dergderc

In lind-se lúadim cech lá,
dían-úaigim sós senchassa:
lind nach serg-therc fri sam-dul,
dian ainm Derg-derc dron-adbul.

5 Atchúala ríg co ngus glan
i fus for thír Thúad-Muman,
clí co ndeochair chuchta cain,
Eochaid mac Luchta línmair.

Luchta mac Lugair dind lind10
maic Lugdach luchair Lám-fhind,
maic Anle fáechda fotai
maic Leo láechda lám-fhotai,

Maic Smirduib, maic Molaig máith,
maic Gáith Golaig, maic Ingáith,15
maic Cormaic Coraig, cluine,
maic Ailella Láeb-chuire,

Maic Rúaid, maic Márthened mir,
maic Fhind, maic Sithchind shaidbir,
maic Galaig, na giallaim gail,20
maic Riagaill ráin, ba riagail,

Maic Eóin Bric ós chrícha, cluin,
maic Ítha, ocus maic Breguin,
maic Bratha bannaig, blad bil,
do chlannaib Gáedil gnáth-gil.

p.340

25 Senchas Echach cen ainble
rosrethad co sáer-aidble,
dáig ní herenach anbal
a genelach gnáth-adbal.

Ní rogaib Cláire cétaig30
rí bad náire im níam-shétaib:
in cach níth ba dáel dolaid,
co fríth fáen i Findchoraid.

Luid file Ulad, ainble
cen bunad, dia bith-fhaigde,35
dáig rachúala (gléire gal)
ná bói in Éire noérad.

Óen-rosc oc ríg Dromma derg,
ba hé in cóem-losc claideb-derg:
adbul brath-gnó thuc ó thig40
mac Athgló dia athchungid.

"Tuc dam do rosc roglas réil"
ar in drúi dognas doréir:
"is tu rodelig d'fheraib
clú enig do Gáedelaib."

45 "Rotbia cen chaire ceilge
an condaige, a Fhirchertne,"
ar fer in gascid guinig,
"cid hí ind ascid imduilig."

p.342

Dorat rí Cláire is Chodail50
(ba gním áile is immomain)
a mér fo shúil glais mar gló,
co mbói for bais maic Athgló.

Roráid tria debech i ndul
(robáid cech n-enech n-adbul:)55
"d'fheraib is messe rotfhost:
díl gresse d'emain t'óen-rosc."

Cid Echaid éim, nírb essil:
dodechaid réim rodessil,
d'iarair usce úair imglain60
co fúair diamair dag-ingnaid.

Óen-fher foláma cen locht
sóerfher gráda glan-étrocht:
ní rofhaem nech fri sét síd,
acht óen do chét, in n-ard-ríg.

65 Roshír cech lúachair 'masech
in fer túachail, ba tóisech;
rosháil, iar cóir chuscle cain,
co mbad fhóir usce imglain.

"Sáegul duit, a rí rigi,70
cen báegul cen brath-bini:
ní fhail sund fri dúise ndil
nigi do gnúise, a glan-fhir."

p.344

Aidlis Eochaid in lúachair,
nirb aimdeis, nirb étúachail:75
'na diaid, cen glond mar rosgat,
doriacht topur, tonn tiprat.

Do chosc na fola, fír sain,
negair rosc in ríg rathmair
a topur na tonn táide,80
moambí bocur beó-báige.

Tuc Eochaid a chend cen chol
fo thrí co tend fon topor,
corbo chró-derg in derc dron
d'fhuil ríg, rogerg na rochor.

85 Fúair Eochaid na fert féile,
tria nert ríg na rogréine,
fó rúin, raga cech roimse,
da shúil glana glé-shoillse.

Feib roshill Eochaid Assail90
for in lind co ló-chassair,
roráid tre bedg-bert in bres
"is ainm duil Dergderc díles."

Desin, ba togairm tocha,
fail comainm in chóem-locha,95
ó condrecat cocur, cind,
in topur is in trom-lind.

p.346

Desin rolád cen logad
in cath for fál Findchorad,
comlud catha, na rúad rind,100
is fatha trúag in tiug-lind.

Don ríg rochés, ferr cach flaith,
ní rob gerr mo grés glé-maith:
mo fhlaith ic ríg na ngáeth ngrind,
ná lámaig láech na loch-lind. In L.

105 Acsin senchus, srethaib gal,
lacha Dergderc na ndamnad,
mar frithi a lebraib lindi,
fis sedmar na saer-lindi.

p.348

‍

63. Ráth Crúachan

Estid a churu im Chrúachain
fri dumu cach dag-núachair:
a shlúag ónad sír-blad smacht,
a rígrad fer n-Olnécmacht.

5 A shlúag na nglond fata fír
col-lín drong nhdata is dag-ríg,
a dremm is déniu dolud,
diargell Ériu il-torud.

Ferda i fáen-gliaid co romsib10
síl sáer-Briain co sár-longsib:
is dia réir roseólta sain
géill na hEórpa co Cruachain.

Mad dia n-áirmem nós cech nirt,
noco dáilfem sós sáer-chirt15
do Chrúachain cháid cen chaite,
ac'nach úathaid écraite.

Eól dam fri sogairm snaitte
comainm Crúachna comnairte:
ní súail in tairm in tescul20
ó fúair gairm is glan-gestul.

p.350

Eochu Airem, éraimm n-ard,
diambái i Frémainn in fíal-garg,
fer rochóemaig na clessa,
ic gním óenaig ech-thressa,

25 Dolluid chucu Mider maith,
(nirbo chridfher 'mon cóem-fhlaith)
d' fhuatuch Etáine co n-úath,
diambái écáine iltúath.

Ba dothfher in fer rosfuc30
Étáin is Crochen chatut,
in rígan is a cumal,
co sír-blad ba sár-umal.

Siar ruc Midir in mbrait báin
hi slait iarna sáer-gabáil35
co síd Sinche na slúag sen,
dáig ba dúal do dag-Mider.

Co cend nómaide roan
'sin t-shíd glóraide glé-glan:
is gnáth iar ngreiss co torud40
bág fri feiss fri fledugud.

And atbert Crochen chalad
"cía rothreb hi roanad?
a Midir na reb raglan
in hí do threb thóeb-adbal?"

45 Athesc clothfhir na ceirde
fri Crochin co cró-deirge:
"nessa do gréin dia gorud
mo threb réil co rothorud."

p.352

Atbert Crúachu co caidle50
fiad na túathu tóeb-aidble:
"a Midir, cen maidm cose,
imbia m'ainm forsin t-shíd-se?"

Tuc in rothreib, lóg n-astair,
do Chrochin, cóir tuarastail:55
ó Midir, tairm thúaid 'ca thig,
a hainm úaid, amal étsid. E.

Desin asberar Crúachu,
ní celar for cóem-thúathu,
ó thuc Midir, cen gái nglé,60
a mnái co Sinig síde.

Cid Midir, nir thréith iar tain,
luid co Briaid Léith maic Celtchair,
ruc leis in glé-maill nglain-gil
thuc a Frémainn ar écin.

65 Robái Echaid, aidble uird,
for srethaib saidbre a sholuirg,
ba didil a chlí chonaid
ar tí Midir mór-choraig.

Asbert a drúi fri Echaid70
"ní bat rúi it robethaid,
rotirmais écáine uilc
d'ingnais Étáine in ór-fhuilt."

p.354

"Tair a forud na Fótla
cen robud cen ríg-fhócra;75
tuc co Briaid Léith lat iar tain
do shlúag nach tréith dia thogail."

"Is and fogéba do mnái
cen díl séna fo shóer-gnái:
hi tláis ná bí i fat, a fhir,80
tuc lat hí ar áis nó ar écin."

Is tossach sin fri gúais nglé
do thochmarc úais Étáine:
cid senchas túachail ria techt
do Chrúachain ria cométsecht. E.

85 Is i Croichen Chruachna coin
mathair Meidbe co mor-gail
dobi a Cruachain, fa scem ngle,
sel re nuachar nEdaine.

p.356

‍

64. Carn Fráich

Carnd Fraich, ca hadbar dia fuil,
fiarfaidear dona heolchaib:
in Fraech o fuil in carn coin,
nachar moeth arm a n-imgoin.

5 Fiarfaidim dib, ni fath fand,
a eolcha ata 'na thimchall,
caidi ced-ainm in chairn chuirr?
far gairm baid bet buachaill.

Sloindfead-sa daib, in fis fir10
can imresain, can imsnim,
in Fraech o fuil in carn cruaid
isin muig thall co tren-buaid.

Cnoc na Dala a ainm roime
re re Meidbe mor-gloine:15
dobi se co sen arsin
is cach fear and ca airim.

Cid mor n-ainm do cloechlo in cnoc,
co tanic Conn, fuair formod:
dochuadar sin uili as,20
is cach duni dar duschas.

Oidi Chuind moir mac Fheilim
Conall Cruachna in clair-leibind:
ce dobi a Cruachain na clach,
robo ri ar tuathaib Temrach.

p.358

25 Ceathrar mac, fa mear teglaig,
ac Conall a claen-Temraid:
rohoilead i Cruachain chuirr,
sa tuathaib oirir Umaill.

Corc is Condla is Ceitgen cáem30
ocus Fraech, mearda in macaem,
cleathcur fa calma in cach cath
in ceathror merda menmnach.

Dofhas cocad itir Chonn
ocus Eogan na n-ard-glonn:35
rointer Eri leth ar leth
ac in da menne meadrach.

Sul docheartaid cach a crich
doerig aqo eisith,
corbean cach da chele crod:40
nochor thrath reid im ruathar.

Tainic Eogan taidlech trom
co Cruachain na clad comdond
is taseach a theaglaig thréin
deadlaid craisech re crand-scem.

45 Doniad chreich isa Cruachain
gasraid Muman mor-chuachaig,
Eogan ocus Fraech fearrda,
da leoman laech loindearda.

Beris Conall 'sa cland chruaid,50
'sa menne mearda marc-sluaig,
ar crechaib Chruachna na cnead
d'eachaib fuartha na fenned.

p.360

Gonais Fraech mac Conaill chais
Eogan an aignich neambrais:55
beantar a chrod d'Eogan ann,
ar son seolad na saer-clann.

Congbais a sciath co sceanmda
Fraech an aignid oireagda,
mac rig Espaine na neach,60
brig a deas-laime, is dligthech.

Frecrais mac Conaill chneadaich
Fraech an aignid oilmeadaig:
in da Fhraech a hiath Eorpa
da laech na triath tren-seolta.

65 Suigid na sluaig ca slegaib
ca fhnaicsin 'na n-oic-feraib,
sa dias deig-fer can dearbad
ar deibead le deig-engnam.

Rob i crich in chomraic chruaid,70
marbthar mac Conaill cleath-ruaid:
tegar ár Mumnech na mag,
fuiglech na nar ca niamad.

Deadlaid re chele sa chath
clanna Conaill co crechtach,75
ocus is log ur aile
can lug mor ac Meadraide.

Tocbaid ar crandaib craisech
leo in macne mer mor-thaisech,
berar leo a Cruachach na clach80
int eo do thuathaib Temrach.

p.362

"Cuirthear sa carnd-sa rem thaeb,"
ar Conoll in cleath nemdaer:
"biaid a ainm ar in carn coin
aca gairm and ac eolchaib."

85 Carn Fhraich on Fhraech sin ille,
ce be uil ca fhiarfaidhe:
mac Conaill, nar cruaid im chrad,
molaim na sluaig co sulchar. C.

Doni dream denam aile90
ar Charn Fhraich na rigraide,
a beith o mac Fhidaid ain,
slat dominaid ar mor-daim.

Cindis do beith in carn cruind
o Fhraech an aignid edruim,95
sa beith re lind Meadba amuig,
dochind a menma ar maeraid.

Re Coinculaind na cleas coin
dothoit co tenn an tanaid:
a comroc usci, cerb oil,100
dothuit si lesin tren-choin.

Ar bord Slebe Fuaid fledaig,
ac Áth Omna oil-meadaig,
robaithead mac Fidaich fen,
glac nar minaid ar michell.

105 D'eis a baiti sa lind lain
beantar de a chenn 'sa chongair:
dobi in slog ara sleagaib,
sa ri mor ca midemain.

p.364

Doniad in slog sin uile110
trell iman ceann comnaidi:
leagaid iman ceann gair guil:
dobad fearr daib a diguil,

Sul dofhacaib Meadb in mag,
atchondairc chuici ingnad,115
bandtrocht guth-bind, as buan blaid,
a snuad sa sruth-lind surchair.

Bearaid in bandtrocht builich
leo in corp sa sith sidamail:
doniad guba is toirrsi theann:120
nir choimse a cuma choitchend.

Baister sith Fraich ac fearaib
o mac Figaid oir-sleagaig:
ara sith, fa caem cuaine,
dith in laich, is lan-truaide,

125 Acsin an oiged uair thall
maic Fidaich, Fraech a hUmall,
ar <title type="Irish tale" TEIform="title">Tain Bo Cuailgne</title> na crech:
lor a truaidi da teaglach. Carnd Fraich.

p.366

‍

65. Áth Lúain

A fhir théit im-mag Medba
do láide bid lán-mebra:
sluind do ríg rátha im thúaim taiss
senchas Átha Luain láech-maiss.

5 Áth Lúain, cía lón asa lecht?
cid dia fail in glór glúair-chert?
Áth Mór, cen máetnúd madma,
co fúair cáemchlúd comanma.

Rogab rígi Connacht crúaid10
rígan, co nglonn-acht gorm-shluaig,
diarb ainm serb, rosrethad sith,
Medb ingen Echach Fedlich.

Céle don don-úaig, dar lemm,
mac Rossa rorúaid Ráirenn:15
ba gairm gráta ós Bairind brisc
Ailill mac Máta Murisc.

Tri rígna co mbríg brotha
'ca mbítis ríg rochrotha,
for triun tellaig is techta;20
nírbtar ellaig óen-fhechta.

p.368

Ailill nírb ingáeth ic Meidb:
Macha ós Chimbaeth fo chomdeilb;
Art cen chleth-cheird fo chaire
ic Meidb leth-deirg Liamaine.

25 Fognítis gnímu garga,
ós na rígu roarda,
feib roclass, iar selaib slúaig,
Emain la Macha Mong-rúaid.

Feis Temrach, ba tromm a tress,30
co n-immud glond is gnáth-bress:
dosfuc fo tháir-níam thaisse
Medb Gáilían co nglór-maisse. ²⁸

Ingen Echach Fedlig Fáil
Medb a h-Ednig úaír imshláin:35
cen gái nír íad éc airbe
mnái bad lía sét sóer-sheilbe.

Acht a bith i tacha in tairb,
robói ic ríg Macha mid-gairb,
feib rostub a dag-fher daith,40
mac ríg Lagen in láech-fhlaith.

Medb, ropo thúalnge ó thaig,
for argain Chúalnge chétaig,
dia ruc réim ndodaing ar daig,
co tuc mnái Conaill Chernaig.

p.370

45 Mar roairgset Cúalnge cain
tre gním n-úabre n-étrocair,
sóiset a mbáire dia brath
co tarb nDáire maic Fiachrach.

Dond Cúalnge, ba grinn in glé,50
robói i nGlinn na Samaisce:
imme rosernsat sreith slait,
co ndernsat imme in mbó-brait.

Slúag Banba fo bét 'mon mbress
diarb adba éc is úar-chess;55
roscacht i ngrísaib gemlig
fri tri mísaib mór-gemrid.

Mór cure, mór cét cen chol
dia tucsat éc is úamon,
do brón brúachda cech buille,60
slóg na Crúachna cloth-chuirre.

Iar n-imbulg, ba garb a ngeilt,
rosiacht in tarb cen tairbeirt
Cnoc Tarbga co túath-gnáis tig:
nírb adba úathbáis óen-fhir.

65 Rogníset úaibre ellach,
Dond Cúailnge is ind Findbennach
fiad slúag, sadba co saidbre,
im thúal Tarbga tóeb-gairbe.

p.372

Gníset gleic gairb ós Grellig ²⁹70
i sechtmad ló lán-erraig:
co torchair Findbennach de
la fid-glennach Fúat-shlébe.

Desin atá Tarbga thúaid
'sin chrích badba co mbeó-búaid,75
do chath na cethra, céim ndil,
'ma mbátar debtha, a deg-fhir. A.

Roscáil a chnáma 's a chorp,
ruc cach n-ága co hard-phort:
tuc leis co Ath Mór 'mo anait80
a lón ocus a láraic.

Rolen co húain in gairm glan
desin Ath Lúain na lestar:
ciarb Áth Mór cen maeth-gnó mbil,
rocháemchló in lón, a láech-fhir. A.

85 Bas ind Fhind, fo bini braith,
i Loch Digi, ba deg-maith:
a dá airbe fri glond ngrind
ruc Dond maigne co Mucfhind.

Ruc a chride co Dún Cromm:90
ba múr cach mire in mór-Dond:
ruc céim ria chóel-druimm i fat
co sóer-druing Assail abrat.

Tuc a less ria ais ria or
co h-Inis nGlais na nglomor:95
is súail naptar decra daill:
ruc a lecna co Leccainn.

p.374

Iat sin na fodla ergna
la Dond mbrogda mborb-Emna
ind Fhind co mbennaib brúachda100
robói i rengaib ro-Chrúachna.

For cach airm ir-ruc ní de
maraid a ainm dia éise:
co lúan mbrátha fo blaid bil
ós chúan cach átha, a óen-fhir. A.

105 A Chríst cen chaire nomchar
ar grád Maire do máthar:
a Rí in t-shlúaig-siu téit for cel
at úaisliu 'ná cech óen-fher. A.

p.376

‍

66. Turloch Shilinde

Turloch Silinde seo indé,
indiu is loch dianid lán lind:
is sí Blonac ingen Túi
ic sádud a crúi rosmill.

5 Cid hí Silend rodaselb,
is gním derb, is cobra gnáth,
atá Silend cen a seilb
dáig cech meirb is mettu, ar cách.

Cesfaid Silend, sáethar sír,10
is é a fhír, is cían in cur:
biaid ic Blonaic loch na láech:
bid hí Silend táeth don tur. T.

Sirfid Silend sair is síar
dar cach slíab co roa a bun:15
tetha Silend, ná ba samda,
adba ná ba tairsech tur. T.

Dar na mnáib fo roblai raith,
cen gním daith, fo dóer-ban dul,
cía rolensat lindi láech-ban,20
ropo sáethar troch dia tur. T.

p.378

‍

67. Find-Loch Cera

Atbér frib co húain iar n-an
mar fúair Find-loch co fír-glan
aní rafhind co fedil,
ar is limm is lán-demin.

5 Diambái Pátric in raith réil
for Crúaich maith ina mór-phéin,
ba sním fri sáethar in sel,
ic dín láech-ban is láech-fher,

Rofhóid Dia dia dídnad de10
énlaith fír-glan anglide:
forsin loch léir cen lacad,
nochantis cléir cain-abbad.

Ba hed adglaitis fo bail
"a Phátric tairche ocus tair,15
a dín Gáedel fo glóir glé,
a áebel óir ordnide."

Búailtis in loch 'na línib
dona scíathaib scath-mínib,
co mbíd a tháeb-ler nach té20
mar cach n-áebel n-airgdide.

Ed-sin fodera in gairm nglan
Find-loch Cera na comram,
mar atchúala-sa in cach cill
in brig búada-sa atberim. A.

p.380

‍

68. Mag nAi

A fir, dia téis i mag n-Ái,
sloind-siu dúinn in séis roshúa,
ocus glindig dóib in gairm
ó fuil cen dailb a ainm núa.

5 Ái mac Allguba na n-ág,
lúath a lám ac letrad chrand,
is é cét-fher diarbo thoisc:
raloisc etir bun is barr.

Ruc leis methil mogda móir,10
mór a tóir fri cobra cain:
cethri seisir curad crúaid
ba mod slúaig a slaide sain.

Cethri húaire ar fichit dóib,
mar is dóig, co tairnic leo:15
cía bái rempu slúag ba saidbre
ní ba gairbe a ngním nó a ngleó.

Ái rosgáid iar scur a n-oipre
báig co n-oipne tria blaid mbil,
combad móide a bríg's a búaid,20
combad úaid a ainm, a fhir. A F.

Mise fort greis, a rí ríchid,
cen nach ndíchil corbam dil;
a rí dianad mór cach maithius
bécc it fhlaithius flaith cach fhir. A F.

p.382

‍

69. Mag Mucrime

Mag Mucrime molas cách,
mag ir-ragam cor-rognáth,
mag na tige is na trebthach
rosgab fine find-Echdach.

5 Ferann réid amréid ria ar,
fota rolethan roglan,
clár itát claidib cressa,
lán do dairib dair-messa.

"Diamair" ar cach sluág sona"10
senchas maige Mucroma:
ní furáil sái no ollam"
ar cach ái "dia fhursonnad."

A húaim Chrúachan, roclechta,
tánic dub-thrét drúidechta,15
cor' brost demun in seilb seing
co Meidb ocus co Ailill.

D'ingantaib ind albín mucc
cet 'ca n-árim in óen-chnucc:
dia mbette co bráth 'ca rím,20
nísfuigbed cách fo chomlín.

Rochoillset torad is tlacht
i cóiciud chlíarach Connacht,
coná bíd acht meiss is cheiss
in cach thúaith i taidlitis.

p.384

25 Tánic Ailill ocus Medb
dia seilg dia rím co roderb,
co frítha ar in gainmig glain
ina failgib i Froéch-maig.

Rofúaprad a selg 'masech30
is a rím co rofheithmech:
co Meidb hi mBelach na Fert
tuctha ar enach in oén-fhecht.

Roling mucc díb co ndaith oiss,
co rogab Medb a mór-choiss,35
co fargaib fri hethad n-áig
a lethar ina leth-láim.

Ón ló rorímthe thiar thair
na mucca fíata i Fróech-maig,
ní scar fri scélaib fíra,40
in mag is Mag Mucríma. M. M.

p.386

‍

70. Duma Selga

Duma Selga sund 'sin maig
fors' mbítis maic Muredaig:
maraid dia n-éis iar ndula
cía bói rempu in ríg-duma.

5 Lecht Fir Fota for Ard Cháin
sochaide dia tart domáin:
Duma Selga sund cose
iar seilg sé mucc nDrebrinne.

Mucca Drebrinne fo dreich,10
ingine Echach Feidlich,
cia forúair a mbreith chucca?
canas fúair na fíad-mucca?

Fír-chét-sherc do Mac ind Óc
Drebriu, dia tartad mór póc,15
ocus fír-muinter 'malle
na mucca diamtar dóine.

Ní dénaim deccair do ní
acht rodeónaig int aird-rí:
flesc Móisi, ba mór a rath,20
rosóad i ndeilb nathrach.

Doróine trócaire riu
Mac Dé dia mbátar sund siu,
nach ruc úadib a n-érgna
a céill nach a combérla.

p.388

25 Máthair chéile na mban mbláith,
Garbdalb dubadach díbláith,
rolá bricht forru asa hucht,
condusrala hir-richt rúad-mucc.

Conn ocus Find ocus Fland30
na fir, ba híat a n-anmann:
Mel ocus Treg ocus Treis
anmann na mban ria n-aisneis.

Ón ló rodorchad a ndath
ar mess chnó-chaille Achad,35
ba híat anmann na láech lán
Fráechan, Banbán, Brogarbán.

Fodera brón do Brug Breg
in richt hi ralad cach ben:
Cráin-chrín, Cóel-chéis, Treilech tenn40
a n-anmann nam-mucc mboinenn.

Bátar blíadain oc Buichet;
Óengus in rí dosruichelt:
dia rogab mían a mnái in máil
im stáic do broinn Brogarbáin.

45 Ba brón do Brogarbán Breg
ó 'tchúaid dó in fer asa ben:
"marbthar againn in ben bán,"
ar Buichet do Brogarbán.

"Ni holc rodlecht dím do ben,"50
and atbert in torc tóeb-gel,"
mad mían lé stáic dom fheóil máith,
rosbia fot dáig, a deg-láich."

p.390

Rothinól, ba báeth in ben,
cét láech, cét con roduslen,55
cét ngái is cét scíath co ngráin:
ba do brondud Brogarbáin.

Rosbrúi Brogarbán Buirg Brain
a oenur tria immargail,
ocus roanacht in mnái60
ar dáig Buichet oca mbái.

Co Brug maic ind Óc iarsin
rucc Brogarbán a muintir,
dia rogab láid dóib fri dé
"bátar inmaine gnúise."

65 Conaitchetar a chobair:
ciaptar imda a n-anfolaid
"fri blíadain, a láich, a fhlaind,"
ar Mac ind Óc, "ní chumcaimm."

"Co rochrothaid in mbile70
fil for brú Tarbga tige,
ocus co tormalaid praind
éisc uisci Inbir Umaill."

Iarsin sínset fo brón balb
cosin crích i fil Glascharn:75
na sé classa adchí 'sin chnucc,
it é leptha na láech-mucc.

Lotar co Drebrinn, ba dus,
ar ba etargnaid d'Óengus,
co mbátar blíadain fo chleith80
oc ingin Echach Fedlich.

p.392

Hi cind blíadna iar saine
rochroithset in cáin-bile:
ropo do Meidb a maisse
in lá for múr Muccaisse.

85 Iarsin sínset síar fon chaill
co rancatar crích nUmaill,
ocus is é sin in lá
tuargabad in duma-sa. D.

Assin chnucc-sa dochúaid Medb90
co port Dubinse co derb,
co rogaib Dubinis ndeirg
forsna muccaib tria mór-feirg.

Rotinólta la Meidb múaid
otha Luimnech co hEss Rúaid,95
ó Uisnech co hIndsi Bó,
fir Olnecmacht in óen-ló.

Mairg dochúaid in slúaiged síar,
cid fota robás 'ca triall:
aní romarb cach mucc menn100
ba lór d'ulc d'fheraib Erenn.

Iarsin tancatar amach
forru ar écin, cíarb arbach:
de dorochratar uile
acht Brogarbán barr-buide.

105 Mucc díb oc Muccelta maill,
is mucc eile i Céis Choraind:
mucc hi maig Threga, ba trú:
mucc hi Cuallacht hi con-chrú.

p.394

In cóiced mucc hi maig Find
hi crích Maine, mórtha dind:
a cóic cind sin chrích fors'tá
ructha cosin duma-sa. D.

p.396

‍

71. Mag Luirg

Is eól dam im threbthas tó
in senchas súairc, nach sóeb-ró,
dia n-abar, cuird co caisse,
Mag Luirg cosin lór-maisse.

5 Dia mbói Conall, úath-bla áig,
ic ríg Crúachna in chét-gáid
ar brú deróil a derce
ina shenóir dímelte,

Tuc brón hi Crúachain Chera10
Conall túachail trén-bera,
mar rothairind túaid 'ca thaig
Ailill mac Rúaid cor-roblaid.

Rongab gairbe risin scél,
rotheich, ba hairde étrén,15
dar Mag Luirg cen écht mbréithre
co Mag Slécht na sen-Bréifne.

Fríth a lenmain assa lurg
do shlúag dedgair fo donn-chulg,
co torchair leó in brianda bil20
ic Áth na Mianna ic Magin.

Na tri Rúad-choin Martín mir
báidsit balc-bríg in blaid-fhir;
tallsat a chend, cía búi de,
bi cin Chonrúi maic Dáire.

p.398

25 Rucsat leó fo glére a ngell
hi Crích Bérre in mbúan-chend, ³⁰
co fail tíar fo thalmain tall
in cend cíar robái ar Chonall.

Is don gním-sin ic cuain Chairn30
fofhúair in mag a mór-ainm:
gaire Conaill na cét ceól
dam cen dodaing is dag-éol. Is.

Ni raib mo chend, a Chríst cháid,
trell fo thríst is fo thiug-báig:35
m'anam mo chorp is mo cheól
rop sáer ar olc ar aneól. Is.

p.400

‍

72. Loch Cé

Loch Cé, cid imar' mebaid,
dia mbái 'na maig mín-shlemain?
Int usce idan, a fhir,
cá hinad asa rérig?

5 Fiarfaigim díb cúich in Cé
ó sloindid cach uile hé?
Cía 'ca mbái ar Banba co mblaid
in drái amra imar' forbair?

Crét hé int adbar imar' fhás10
in loch úaine cen úathbás?
Int usce fáilid glan glas,
ráidid dam a dind-senchas!

Drái Núadat, nonertad báig,
maic Echtaig maic Etarláim,15
is óa fhert ainm in lacha
iar techt ó maidm mór-chatha.

Tánic ó Maig Tured te,
ó rogáetsat gái nime,
iarna guin d'arm co ngéire,20
cor' shuid i carn chuirr-shléibe.

Iarsin éirgis Cé don charn:
robo súail nárbo secc-marb:
tánic roime asa thám thais
co lár in maige mín-glais.

p.402

25 Carraic atchondarc 'sin maig'
is ann tugad fo thalmain:
ó rolád isin carn cloch
atracht fon marb in mór-loch. L.

Is desin atá loch Cé,30
atberim cen immargáe,
ó drái Núadat, níamda a gail,
atá loch ós na lochaib. L.

p.404

‍

73. Loch Néill

Lúadim Loch Néil, násad nglé,
i fúair básad brónaide
mac Enna aignig ergna
do shlúag shaidbir sáer-Themra.

5 Nél, ba tóisech selgga sláin
i n-íath Elgga co n-ard-gráin
i flaith Chonaill chrom-deirg cain,
rogní cach n-oll-beirg n-ágmair.

Drebrenn rofháid assa hulc10
serb-dremm i rechtaib rúad-mucc:
a Collomair, ág engach,
rosín in sráb sen-grennach.

Roslen Nél assa lurg lumm
(ba scél fo chulg in comlund)15
cona chonairt ós chái chain
ar fut Maige Ái imglain.

Ái, ba comainm in chon chrúaid
Ennai aignig co n-ág-búaid,
dia n-apar, gnái fo glaisse,20
Mag n-Ái cona óg-maisse.

Mar dúatar na mucca mess
daire Tharbgai na trom-thress,
luidset in soth co sír-blad
cosin loch dia lán-dídnad.

p.406

25 Roslen Nél, ba hord uátha,
a lorg dar na láech-thúatha:
ropo thurus troch fo thráig:
luid 'sin loch co roslán-báid.

Deshin, do réir cach aire,30
Loch Néil cona nél-glaine:
aided Néil in teglaig thind
atá il-lebraib mar lúadimm. L.

A rí, robáid Forainn féig,
réidig romainn dot ríg-réir35
for do deis, a rí báid bind,
iar ngreis do cach láech lúadimm. L.

p.408

‍

74. Loch Con

Loch Con, cía ná fitir,
ac' ná bía in son socair,
in gním talchair tiachair
rochriathair rochocain?

5 A hinsib Mod muirech,
co ngibsib gol nginach,
tucsat a rith robalc
in chonart dia n-ilach.

Conart Mod cen meirbe,10
tomalt im thor Tuirbe,
engsat in muicc maigne
dar cach ndairbre nduilge.

Luid rempu 'sin loch-sa,
tuc tenntu don tur-sa:15
lasin muicc, mó áirmit,
robáidit fon mbrug-sa.

Luid i n-indsi in locha,
feib rochind-si a catha:
rosgab i sód seilbe:20
ba nód feidle in fatha.

Is dia roimsib retha,
iar toirgsin a trocha,
iarna mairn co mucha,
dofil ainm in locha. L.

p.410

‍

75. Loch Dechet

Adfethet laech, línib slúag,
diarb ainm Dechet daiger-múad:
ba fer tromm, techtaide treb,
in sond slechtaide sliged.

5 Glass mac Caiss, ba coimsech cuir
for Dechet ndúr mac nDerguir:
lais rotócbad cach thrátha
ós cach rót-blad ríg-rátha.

Túargaib ós cach búaid in bress10
suide Rúaid ósin ríg-ess:
fer co ramuirn na túath tair,
Áed Rúad mac Baduirn bladmair.

Is é lúag dorat in rí
Rúad úa Mane Mil-scothi15
do Dechet, dál fri dessa,
torad rán in rúaid-essa.

La claind n-Ailella sech cách,
co tí in lathe bas lúan-bráth,
torad Essa Rúaid, ní rom,20
mar fhúair Dechet, ní dáer-chor.

Hi crích Ailella na n-ech
rotócbad tor, ba tiug-breth,
ná beth ria chlaind, comul nglé,
cosnam nó raind doríse.

p.412

25 Rochaith a mír béssa búain,
iar scur in gréssa glan-úair,
ar lár Maige Loingthe, in let
dál dia fúair doirthe Dechet?

Romesc, romeraig 'masech,30
rodedail a chruth coimsech
ba toirm troch riana thrágud:
luid 'sin loch dia lán-bádud.

Desin, fo thrumma toirthe,
fail Mag Lunga in láech-loingthe:35
don láech co demin rodet
a ainm fedil, adfethet. Ad.

p.414

‍

76. Ard na Riag

Ard na Riag, raid a fhoros
duind, ma fhedaich fhir-thomas:
cred thuc baisdead anma air n-aiss?
cir mar tharla ar tengaich?

5 Abair bec rind na Riada,
ota in t-ainm a n-imciana:
ní gné can tarba a thorad,
o tharrla he ar illrugad.

0 cheithri riabaib raiter10
in t-ainm an uair imraiter:
beithri nach somolta sin,
ceithri comalta Cellaich.

Cellach mac Eogain Eoga
hiad a aes fritholma:15
cleathchor, nar chair a charcrad,
a cethrar caid comaltad.

Maelcroin is Maelsenaich sin
ocus Maeldaluad lendmair
ocus Maeldeórad don droing,20
noclaen-seólad ar saer-cloind.

Guairi doclaen in curi,
nir anse, ca sir-guidi:
tuc doib cach ni ar chrad Chellaich:
rob i dal in díchennaid.

25 Ar marbad Chellaich chrechtaich
da fhir-muintir ainechtaich,
do chind luaidi nachar leas,
dobi Guairi can gnath-leas.

p.416

Cuchoingelt do uair áraig30
ar an droing daír duálaig:
ranic do a mbreith leis a laim,
do nochor ges a ngabail.

Tuc co port Rig da riagad
na hiuidail, da n-il-pianad:35
and rochrochad in ceathrar,
fa sochar a sir-chechrad.

Ard na Riag de na deadaich
gnath-gairthear ac Goeidelaib:
sibal is clecht le cach mbard40
a lecht a n-inad irard. A.

p.418

‍

77. Inber mBuada

Inber mBuada sloindter sin,
coir d' eolchaib a indisin:
cuich in buaid o fuil in t-ainm
dia uair in Muaid a mor-gairm?

5 Indeosad daib, is eol dam,
cach buaid o buil do bunad:
biaid in fis ar lar lebair
cen on is can ainmebair.

Tanic Parrthalon puirt Breag10
on Greic, is arsaid inber,
co hiath Elga dar írib:
triath cach cerda in caith-mílich.

A n-inis Saimer can bron
and dogob port Parrthalon:15
dam ochtair mar tharla is traig
do rochtain Banba in buan-aig.

Dosail Parrthalon na port
aibne Erenn da fhurtocht:
cach cert dochuaid on curi20
car terc sluaig i sochaide.

Cid fada thanic o thig
Parthalon, dar chreid caem-fir,
ni uair iasc co Muaid medaid:
sluaig fan riasc ac rodebaig.

p.420

25 Is buadach int inber oll,
ar Parrthalon na prim-long:
biaid fa buadaib do bunad
o shluagaib ca shir-siubal.

Inber mBuada, biaid da eis30
na heolaig aca aishneis:
co ti brath na mbuidean mear
scuiread cach ath 's cach indber. Indber.

p.422

‍

78. Carn Amalgaid

Seanchos chairnd Amalgaid fheil
sloindfed uili don aird-reim
am lis can dailb can debaich,
fis in chairnn 's a chinedaig.

5 Fiachra ealgach na n-ech seng
robo mac d' aird-rig Erenn,
do Dathi, fa tend fodail,
ri 'na chenn ni chualamair.

Fa mac d' Fhiachra na ngruad nglan10
Amalgaid na n-arm n-admar,
o fuil in carn can taisi,
sa muig thall co tren-maisi.

Is he rothochail ar tus
in carn sin, ba caem a rús,15
mac Fiachra, nar fill ar fhear,
ler bind briathra na maidden,

Do d'fhegain a long lebar,
is cum oenaig d'aitegud:
fa cabsaig sloig far slaitni20
sna roim arrsaig adlaici.

Hirfada doib na degaid
co bas in rig rorebaid,
co fuil na carn fen in fer:
leir in cach am a oiged.

p.424

25 Acsin a denan demin
carn Amalgaid anenig,
inad sloig na foind-fhear fras,
coir a sloinded 's a senchas. S.

Amalgaid mac Fiachrach fen,30
uad tir Amalgaid fhoid-reid,
bunad naem is chell is chros,
dar lem is saer in senchus. S.

Fearsad Treisi don thaib thuaid,
bean Amalgaid co n-oll-buaid35
a hoiged san ath abos,
fath far boinead a blath-chros. S.

Amalgaid, nar fhell ar fhear,
mac Dathi na ngruad ngle-gel,
is uada an inis anos,40
trilis chuanna na caem-dos. Sen.

Brathair Manandain co mblad
Brón, ler slaidead in sen-mag,
is uada mag mBroin abus,
mar nar an foir re Feargus. S.

45 Acsin na dinda diamra
sloindim daib do reir riagla
ni lean eolach ind anos,
(is treorach sinn) in senchos. Seanchos.

p.426

‍

79. Mag Muireisce

A fhir a Muirisc na marc,
cosa tathig tond táed-balc:
cid dia fil in blad bassech,
rogab in mag mór-massech?

5 Atbér frit cen dogra ndóis,
tri láide solma sóer-shóis,
in fáth cen chacad ceiste,
dia n-apar mag Muireisce.

Tóla muir-éisc maigrig mín10
tuc muir saidbir co sothír,
cor' lín a treba tenna
etir feda is fán-glenna.

Blíadain lán cen lobad dó:
ba hé in torad cen tár-gnó:15
tuc rí cach datha dia deóin,
ba turchur flatha fíreóin.

Ised sin romairn in mag,
ó fil a ainm co n-ard-blad,
mag sír na sond is na sleg,20
co lín glond ocus gnáth-fher.

p.428

In cet a lúad issin láid,
dáig is cetfaid súad sír-gáith,
in míl imma raba in cheist,
bi fích in mara ac Muireisc?

25 Ba muir-iasc mór, mílib mod,
ná tuc co tirib torod,
dianid ainm rosualt, rád ngle,
co n-ilur ág is arde.

In n-úair nochuired co holl30
in bíast buidech a brocc-lomm
for na tírib fo thár thair,
dosficed sár sáeth-galair.

In tan nalád in nellaib
ba hág ar na hairdenaib,35
in tan nalád sís 'masech,
plág ar mílib na muirbech.

Mar thuc hi fích Muirisc múaid
díth for dóinib a dond-shlúaig,
selt for slúag railgech in réisc40
mór-ainm maignech in muir-éisc.

Ainm in míl-sin, cen chur de,
rolen in tír-sin chaidche:
rosmairn ós áth cach enaig,
cid gairm gnáth dia glan-fheraib.

p.430

45 Rogab in n-inber, cid ail,
ingen Ugaine adbail,
Muiresc ós míne medaig,
bói 'na ríge ós rofheraib.

A Críst iar m' écaib áise50
tog i sétaib sír-gáise
m' anmain issin síd-blaid sin
ocat rígraid, a ríg-fhir. A fir.

p.432

‍

80. Mag Tibra

Mag Tibra, treab co caime,
in fedadar forb-daine
sciam nach coillter ar a chrad:
cia o sloindter in sen-mag?

5 Tibir, robo bean co mblad;
is uaithi sin rosealbad:
ingen Chais clothaich na cland,
bean do Thuathaib De Danann.

Hirial mac Eremoin uill10
dogob co laechda Liathdruim:
dobo ri can easbaid ech:
dobi in bean sin a buimech.

Teit Irial a fecht rigi
timchell Erend ard-chaime,15
co riacht Dun Tibra truime,
d' agallaim a ard-buime.

Andsin dogob galar gerr
aird-ri aireda Erend,
co fuair bas nachar foill de,20
cerbo thasc broin da buime.

Tecaid fir Erend uile
fa thasc Ireil folt-buide,
da breith co Cruachain na clann,
reilec Tuaithe De Danann.

p.434

25 Tocbaid leo corp in rig rain,
des le Herind, cle re traig:
nir soinmech a feis co froig:
fagbaid crich Breis co Borraich.

Tromaigis arna fearaib30
ma chorp in rig rorebaig,
cor' claisead fert in rig rain
im chorp in rig a Hespain.

Dochuaid Tibir isa muir
do chumaid Irel uasail,35
cor' chuir in tonn tiug da treoir
ben Palaip maic Eremoin.

Tucad i tir Tibir thruag,
nocor' cuir i socht in sluag:
ni uair dimiad re ndula:40
tais Irial foen-duma. M.

Dun na nGairthi ainm in chnuic,
o gairthib lochta in long-phuirt:
dobadar secht laithi and
a cur graifne na thimchell.

45 Mag nGlas ainm in moigi bain
ota Borraich co riacht traig:
o dachuaid in rigan de
ainm don min-mag Mag Tibra. M. T.

p.436

‍

81. Sliab nGam

Gam, gilla Eireamanon oirrdric,
o n-ainmnigthear Sliab nGam gluair
o Gam thra, can dailb can deni,
ita ainm in tlebe atuaid.

5 Oiged ingnad fuair in gilla,
gilla Eremoin, dar lem:
na moigi co tren dothocair,
scel dar goiri obair ann.

Ar bord tibrad Slebe glan-Gam10
dogerrad in ceand co li:
curthear in cend seal 'sa tobar:
serb re hed on obar hi.

Seal do lo 'na saile searb-glas,
seal aile 'na huisqi glan,15
co fuil 'na hingnad 'san Eri
tipra fhind-glan Slebe Gam. ³¹

p.438

‍

82. Ceis Choraind

Sunda robói Corand cáin
ac seinm chruitte, ba deg-máin;
ac Diancécht na soball slán
ba hollam Corand cness-bán.

5 Tucsat Túath Dé, digraiss deilm,
ferand díles ar deg-sheinm
do Chorand na ceól cnesta,
ar a eól is ard-mesta.

Sund robói, cen bethaid mbuirb,10
in fer talchar cen túath-chuird:
rop adba óiged 's ana,
dia raba in sóir-fher sunna. S.

Caelchéis, dia rosernad sí,
dalta degrach Derbrinni,15
ria cúain Connacht, nír mod mall,
doriacht a cor co Corand.

Rogab cách láim a chéile
immon muicc co mag-déine,
co torchair in chéis chalad,20
nirbo thréis in timscarad.

Céis Choraind na comul cét
óshin magen na mór-thrét,
ó thorchair cen trumma thall,
'sin chrích sunna imbói Corand. S.

p.440

‍

83. Carn Conaill

Mac Líac cecinit.

Finnaid in senchas diatá,
nocho n-aithesc immarba,
carn forsn-dessad-sa innossa
Conail cháil maic Oengossa.

5 Oengus mac Úmóir anall
dó-side ba mac Conall:
is do Chonall dorat Medb
Aidni n-álaind, ní hinderb.

Lotar a crích Cruithne cóir10
dar in muir muinter Úmóir
do shaigid Chairpri Nía Fer
co Mide, medón Gáedel.

Conaitchetar ferand find,
a n-as dech Breg, búaine dind:15
ráth Chennaig, ráth Chommair chain,
Cnogba Breg, Brug mná Elcmair,

Óenach Tailten, treb Chermna,
Tlachtga, na trí Find-emna,
Áth Sige Slige, Brí Dam,20
ba hed íath conaitchetar.

Conattig forru Cairpre
cosna firu dar fairgge
fognam Temrach mar cach túaith
céin trebait Hérinn n-ech-luáith.

p.442

25 Ronascetar a curu
cen ní as mó, cen ní as lugu;
gab Cairpre cethri ráth riss, ³²
im mór-fhognam a mór-liss:

Cet mac Mágach am-maig Máin,30
Ross mac Dedad a Druimm Cháin,
Conall Cernach, crúas fo thuind,
fer in chlesraid Cúchulaind.

Amail roscóraigset tair
na túatha im Themraig tond-glain,35
suidigis Cairpre, cét ngal,
cís forru ná fulngetar.

Lotar anair cona seilb
co hAilill ocus co Meidb;
gabsat tiar ri fairrge faind40
im dún Oengussa i nÁrainn.

Doratad Cutra coa loch,
tucad Cimbe co Cimloch,
rogní Adar thess a thech,
atagar Míl for Muirbech,

45 Atagar Dalach for Dáil,
rogní Enach tech dia tháib,
atagar Bir ina rind,
atagar Mod for Modlind.

p.444

Rogab Irgus Cend mBairne,50
rogab Cing i n-íath Aigle,
il-Láiglinne, nírbu lén,
rogab Bairnech barann-bél.

Rogab Conchuirn a chuit cóir
for muir i n-Inis Medóin,55
rogab Lathrach tulaig tind,
rogab Toman Toman-rind,

Luid Asail atúaid dar tuind
co riacht 'sin Mumain mór-gluind:
atúaid 'na láiding doluid60
is úad Druim n-áibind n-Asail.

Rogab Conall i n-Aidne
Conall cóem, cía ba caible:
is é sin suidigud slóig
muintire uile Úmóir.

65 Amal rochúala Cairpre
téit a aicned i n-airdde:
congarar úad immalle
for a chethri aitire.

Dothíagat atúaid coa thech70
ón Chróeb-Rúaid na dá cairpthech:
dothéit Ross a hÉrnaib sair
dothéit Cet a Connachtaib.

"Dálid damsa," ar Cairpre cóir,
"mór immirge mac nUmóir,75
nó dálid na cethri chend
ronaisces foirb co forcend."

p.446

Lotar ass co Ráith Crúachan
cethrar eclonnach úathmar:
triallsat troscud, trén in smacht,80
for faithche Cruachna Connacht.

Rogaid díb ben maic Mágach
cairde co arnabárach,
co ndernad Óengus in rí
imma churu a chomairli,

85 In for cúl noragad sair
nó in tíar anfad hi Crúachain,
nó a thrí bráthir is a mac,
ragtais dia chind i comrac.

Is sí comairle rochind:90
i cend Rossa rochart Cing:
co Conall Cernach, cét ngell,
dorat Cimbe cethar-chend:

Dorat Irgus, ilair chath,
i n-agid Cheit maic Mágach:95
dorat in' ba dech dia chlaind,
Conall, i cend Chonculaind.

In cethrar thánic anair
dochúatar ass foa n-inchaib:
romarbsat in cethrar cóir100
ba dech do muintir Umóir.

p.448

Adnacht Conall ria athair
fon charn-sa cona chlachaib:
is demin is súi rosloind,
conid de atá Carn Conoill.

105 Rochobra in Comdiu cen chess
mac Líac linne na n-écess:
a Chríst, dorónam dothal
Fiadat find rofinnadar.

p.450

‍

84. Loch Ri

In lind-se lúadit ethair,
cid lind fo thuile threthain,
ropo mag scothach fo scí,
co fúair lochrad lind-usci.

5 Mag nAirbthen fo mess muine,
cen ainbthen cen imduibe,
co ndessid Rí, ruamna gais,
for a brí búana barr-glais.

Fechtas dollotar aníar10
maic Maireda, mílib gíall:
ba tigernaig tuir throgaig
co libernaib lan-chrodaig.

Co Belach Líac na láth ngle
rolen cách díb a chéle:15
robrog Eochaid na sleg seng,
co riacht Brug Breg na mbémmenn.

Eochaid ra láim lécmait ass,
dáig mad-deochaid a shenchass:
feib romairn a chrotha crí20
maidm lond Locha Lindmuni.

p.452

Dolluid Rí co rind ria aiss
co lár Maige Find forglaiss:
fair tuc cen táth a thascur
Rí na ráth co romascul.

25 Tir n-Óenaig Midir 'masech,
Mag Find co róenaib robreth,
crich fo nóemaib indossa,
iar ndíth Óenaig Óengossa.

Olc la Midir in t-shlúaig sin30
ingeilt do búaib 'sin bruig-sin,
co tuc cach plág rofhocail:
fri trí tráth nír' throm-chotail.

Roscacht inna ngubu gnáth
a mbú 'sa ndumu in cét-tráth;35
a n-echrad, cen bráth mbraise,
romarb in tráth tánaise.

Doroich cuccu, d'éis a uird,
Midir fodess a Donnchuilg:
fúacrais flaith find-chert Féine40
imthecht dóib co n-imdéine,

Nó co dáilfed brothlaig mbáis
for a slóg sochraid sognáis,
dia nolentais, líth cen locht,
imma síd, imma saer-gort.

p.454

45 "Ní fil 'na bethaid i fuss
ech diar n-echaib 'nar n-áruss,"
atbert Rí Fúait co feraib,
"béras úait ar libedain."

"Ech acum dúib i n-aicce,"50
ar Midir co mór-chaitte,
"béras for máine, mór mod,
etir dáine ocus derb-chrod."

"In baile il-lécfaid ar lár
dond airiuch álaind imshlán,55
ní thuca ar múal in maige
a fhúal, cían ón ergaire."

"Ní rolúaide, línib tor,
a imchoss nó a immarchor:
ní rolaige, síar nó sair,60
acaib co cían ar chonair."

"Co hathlam úaib nacartaid,
iar trachlad a thrén-márclaig:
a shrian 'ma chend lecar leis
co tí cen fhell cen eisleis."

65 "Mad dia tuca a fhúal acaib
in t-ech rúad in romarclaig,
ní ba maithmech, mór in smacht,
bid aithrech ón is iasacht."

p.456

"Cráidfid do chlaind, curfid de,70
báidfid do raind, do ríge,
bid loch lond iar lín laithe,
curfes co tromm trén-shaithe."

'Ma atberad Midir, maith dit
dia tecma, a Rí, mar rádmit,75
tarla dó, cen deg-blaid de,
cach ní roergair uile.

Tuc a fhúal cen rigne iar ndul,
ís dorigne a immarchur:
doríacht in t-ech thíar dia thaig,80
ocus a shrían forácaib.

Rogab fond fo thalmain tais
fúargg ind eich angbaid amnais,
corb écen clár dia dlúthad
ós a lár dia lán-múchad.

85 Cometaid Rí in topor tend:
doní a thech inna thimchell:
tecaib in fíal co fír dait
a lepaid tíar ós tiprait.

Tricha blíadna uasu anúas,90
dó 'na lepaid cen lán-chrúas,
cor' maid co glúair dia glasaib
aidche lúain in Lugnasaid.

Báidid andsin Rí cen raind
ocus cráidid a chóem-chlaind:95
dosrat fo thráig thái 'na thig
robáid in mnái 'sa muintir.

p.458

Rogab lethad cen locad,
ba trethan co trén-chocad,
rodáil a ainbthen uile100
dar Mag nAirbthen ndond-buide.

Deshin asberar cach airm
Loch Rí, ná celar comainm:
ó' tbath Rí co ngestul grinn
fo thescul is fo thiug-lind. In.

105 Blíadain ar a deich ar chét
iar mbreith Chríst, ni sóeb in sét,
maidm Locha Rí, dar cach rind,
ba tairm tocha, ba tiug-lind. In lind.

p.460

‍

85. Loch n-Érne

Loch nÉrne, ard a oscur,
ba lind garg cen glan-fostud,
diar' thadbain a thescul túaid
i fescur fhagmair find-lúain.

5 Fiachu Labraind, línib slúag,
ós cech arm-raind co n-imluad,
glacc cen imroll im gním nga,
macc do Smirgoll macc Smertha.

Smertha co n-engnom fhuilech10
macc do Senboth sír-guinech
fer i n-il-ernmais fichthig,
macc Tigernmais trén-rigthig.

Rochuir cath Carmain in chleth
Fiachu Labrain ba láech-breth,15
hi fúair brath mbaeguil cen báig
Eochu Faebuir mac Conmáil.

Iarum rorígad cen raind
Fiachu fír-glan, fúair Labraind,
fiche a cethair, nocho gó,20
co rodmarb Echaid Mumo.

Cethri tomadmann, tomsid,
hi flaith Fhiachach fhír-longsig:
ní rosmairn mesce 'malle,
maidm Flesce, maidm fír-Mainne,

p.462

25 Tomaidm Labrandi al-Líathmaig
ó samlam-ni ar sóer-Fhíachaig:
maidm locha Érne cen ail:
tairm dar trocha rathócaib.

Cethri catha re Fíachaig,30
réim ratha, for rothríathaib,
roscuir rí Béirre bladaig
co cath sléibe Belgadain.

Cath Fairgge, fedil in fúaim,
cath sléibe Femin find-lúain;35
is ardd rothatlaig in tress,
cath garg Gatlaig na ngnáth-bress.

Cethramad cath rochuir de
or Ernaib, rorath reme:
súail ná rusdílgenn dia gail40
Fiachu fír-thend flaith Fobair.

Andsin romemaid in loch
fosin fedain, ronúar-chroth:
isin chrích, ra glé-raind glúair,
bi mbátar Éraind arm-rúaid.

45 Desin atá in gairm co ngail,
ainm locha Erne adbail,
cía robáided and iarsain
Erne áilgen imchubaid.

p.464

Érne chaid cen chuird cnedaig50
ingen Buirg báin búredaig
ba sárgad sáir-thrín in son
bán-mac Máinchin maic Mochon.

Érne nóisech cen nemain
ba tóisech for ingenaib55
hi Ráith Crúachan na reb réid;
nirb úathad ben 'ca bith-réir.

Aicci nobítis ria mess
min-sheóit Medba na mór-thress,
a cír a criol cen chlód60
cona diol do derg-ór.

Co tánic hi Cruachain cais
Olcai co n-úath-blaid amnais,
cor' chroith a ulcha ar in slóg
in garb-fher doith daiger-mór.

65 Roscaindre fo Chrúaich Cera
na baindre, na hingena,
taidbsin a chrotha fo chair,
gairbsin a gotha glóraig.

Rotbeich Érne, ilur mban,70
fo loch Erne, nách inglan,
cor' dáil tairsiu a thuile thúaid,
corosbáid uile i n-óen-úair.

p.466

Cía bad úadaib, is breth chert
fiad na slúagaib, ni sóeb-recht,75
is tairm dar trocha rothairg
ainm locha Erne imaird. Loch.

A rí, rop fedil fír dam
fáilte demin dom dídnad,
for nim co mbúadaib rombé,80
a fhir túargaib loch nÉrne. Loch.

Document details

‍

File description

Title statement

Title (uniform): The Metrical Dindshenchas

Title (supplementary): Volume 3

Author: unknown

Editor: Edward Gwynn

Responsibility statement

Electronic edition compiled by: Beatrix Färber and Saorla Ó Corráin

Funded by: University College, CorkThe Connacht Project, the Centre for the Study of Human Settlement and Political Change, NUI Galway and the HEA via the LDT Project

Edition statement

2. Second draft.

Extent: 34770 words

Publication statement

Publisher: CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College, Cork

Address: College Road, Cork, Ireland — http://www.ucc.ie/celt

Date: 2004

Date: 2008

Distributor: CELT online at University College, Cork, Ireland.

CELT document ID: G106500C

Availability: Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.

Availability: Hardcopy copyright lies with the School of Celtic Studies (Dublin Institute for Advanced Studies).

Series statement

Title (): Todd Lecture Series

CELT document ID: 9

‍

Source description

Manuscript sources

Dublin, Royal Irish Academy, MS 1229 (alias 23 E 25 alias Lebor na hUidre). Three main scribes, including Máel Muire mac Célechair meic Cuind na mBocht (slain by raiders at Clonmacnoise in 1106); see Kathleen Mulchrone and Elizabeth FitzPatrick, Catalogue of Irish Manuscripts in the Royal Irish Academy xxvi–xxvii (Dublin 1943) 3367–3379.
Dublin, Trinity College Library, MS 1339 (H 2.18, Book of Leinster), pp. 151–170 and 191–216 of facsimile.
The Rennes MS, ff. 90–125.
Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 P 12 (Book of Ballymote), vellum; 1384–1406 pp. 349–410.
Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 P 2 (Book of Lecan), vellum; written in the years immediately preceding 1417, pp. 461–525.
Dublin, Trinity College Library, H 2 16 (Yellow Book of Lecan), pp. 438–455 of facsimile.
Dublin, Trinity College Library, MS H 3 3 (1322).
Dublin, Trinity College Library, MS H 2 15 b (1317), pp. 157–end (a copy of H).
Dublin, Trinity College Library, MS E 4 1 (1436).
Dublin, Trinity College Library, MS H 2 4, pp. 462–590 (an 18th cent copy of B).
Dublin, Trinity College Library, MS H 1 15 (1289), pp. 409–532 (an 18th cent copy of B).
Dublin, Royal Irish Academy, The Book of the Hui Maine, Stowe, D II 1, ff. 143–169.
Dublin, Royal Irish Academy, Stowe, D II 2.
Dublin, Royal Irish Academy, Stowe, B II 2. A fragment.
Dublin, Royal Irish Academy, Stowe, B III 1.
Dublin, Royal Irish Academy, Reeves, 832, pp. 61–197.

Editions/Translations

The corresponding prose versions of the poems contained in this file were published in Stokes' edition of the Rennes Dindshenchas, RC 15 and 16.

Secondary literature: a selection

There is an online bibliography on the Royal Historical Society website at http://www.rhs.ac.uk/; and journals devoted to the study of names and place names such as BUPNS, 1st and 2nd series, and Ainm have their own webpages at http://www.ulsterplacenames.org.
James Norris Brewer, The beauties of Ireland: being original delineations, topographical, historical, and biographical of each county. 2 vols. 1823-26. [Contains only the province of Leinster and the county of Cork with general introduction. No more published.]
G. H. Orpen, 'Ptolemy's map of Ireland'. Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland, 4th series 24 (1894) 115-28.
Alexander Bugge, Caithreim Chellachain Chaisil. The victorious career of Cellachan of Cashel or the Wars between the Irishmen and the Norsemen in the middle of the tenth century. With translation and notes. Christiana, 1905.
H. Cameron Gillies, The place-names of Argyll, London 1906.
Patrick Power, The place names of Decies, London 1907.
Edmund Ignatius Hogan, Onomasticon Goedelicum, Locorum et tribuum hiberniae et scotiae. An index, with identifications, to the Gaelic names of places and tribes. Dublin and London 1910. An electronic edition which was compiled by the Locus Project, na Ranna Gaeilge, University College Cork, is available online at http://minerva.ucc.ie:6336/dynaweb/locus/
Patrick Power, Place-names and antiquities of South East Cork, Proceedings of the Royal Irish Academy, vol. 34, section C, nos. 1 and 9, 1917-18.
Rudolf Thurneysen, Die irische Helden- und Königsage bis zum siebzehnten Jahrhundert (Halle a. S. 1921), reprinted Hildesheim (Olms) 1980, 36-45.
Paul Walsh, 'The earliest records of Fermanagh', Irish Ecclesiastical Record, 5th series 34 (1924) 344-55.
Liam Price, Place names of County Wicklow: the Irish form and meaning of parish, townland, and local names, Wexford 1935.
Éamonn O'Tuathail, 'Notes on some Irish place names'. Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland, 67:1 (1937) 77-88.
C. Ó Lochlainn, 'Roadways in ancient Ireland', in: Féil-sgríbhinn Eóin Mhic Néill, ed. J. Ryan (Dublin 1940) 465-74.
Liam Price, The place-names of County Wicklow. 7 pts. Dublin 1945-67.
Thomas F. O'Rahilly, On Ptolemy's geography of Ireland, in: Early Irish History and Mythology, Dublin 1946 (repr. 1999) 1-42; 453-66.
Edward O'Toole, Place names of County Carlow, Carlow 1947.
Hugh Shearman, Ulster (The County Books series), 1950.
Julius Pokorny, Die Geographie Irlands bei Ptolemaios, Zeitschrift für Celtische Philologie 24 (1954) 94-120.
Paul Walsh, The place-names of Westmeath, Dublin 1957.
James J. Tierney, Ptolemy's map of Scotland, Journal of Hellenic studies 79 (1959) 132-148.
Liam Ó Buachalla, 'An early 14th century placename list for Anglo-Norman Cork', Dinnseanchas 2 (1966) 1-12.
K. W. Nicholls, 'Some place-names from 'The Red Book of the earls of Kildare''. Dinnseanchas 3 (1968-69) 25-37, 61-62.
K. W. Nicholls, 'Some place-names from Pontificia Hibernica'. Dinnseanchas 3:4 (1969) 85-98.
T. J. Hughes, 'Town and baile in Irish place-names'. In: Irish geographical studies in honour of E. Estyn Evans, eds. N. Stephens, R.E. Glasscock (Belfast 1970) 244-58.
Margaret Gelling, 'The Place-Names of the Isle of Man', Journal of the Manx Museum, 7:87 (1971) 168-75.
Charles Thomas, 'The Irish settlements in post-Roman western Britain: A survey of the evidence', Journal of the Royal Institution of Cornwall, ns, 6:4 (1972) 251-74.
Éamonn de Hóir, 'The anglicisation of Irish place-names', Onoma, 17 (1972) 192-204.
Deirdre Flanagan, 'Settlement terms in Irish place-names', Onoma, 17 (1972) 157-72.
Magne Oftedal, 'Scandinavian place-names in Ireland', in: Bo Almquist, David Greene (eds.), Proceedings of the Seventh Viking Congress, Dublin, 15-21 August 1973 (Dublin 1976) 125-33.
C. Bowen, 'A historical inventory of the Dindshenchas', Studia Celtica 10 (1975-76) 113-137.
Myles Dillon, 'The Irish Settlements in Wales'. Celtica, 12 (1977) 1-11.
Breandán Ó Ciobháin, Toponomia Hiberniae 1, Barúntacht Dhún Thuaidh (Barony of Dunkerron North). Dublin 1978.
John Field, Place-names of Great Britain and Ireland, Newton Abbot 1980.
Tomás Ó Concheanainn, 'The three forms of Dinnshenchas Érenn', Journal of Celtic Studies 3 (1981) 88-131.
Thomas Fanning, 'Early Christian sites in the barony of Corkaguiney', in: Donnchadh Ó Corráin, (ed.), Irish antiquity: essays and studies presented to Professor M.J. O'Kelly (Cork 1981) 241-46.
Nollaig Ó Muraíle, 'The barony names of Fermanagh and Monaghan', Clogher Record: Journal of the Clogher Historical Society 9 (1984), 387-402; 11:3 (1982-5) 387-402.
Deirdre Flanagan, 'The Christian impact on early Ireland: place-names evidence', in: Próinséas Ní Chatháin & Michael Richter (eds.), Irland und Europa–Ireland and Europe. Die Kirche im Frühmittelalter–the early Church (Stuttgart 1984) 25-51.
Nollaig Ó Muraíle, Mayo Places: Their Names and Origins. 1985.
K. W. Nicholls, 'Medieval Leinster dynasties and families: three topographical notes', Peritia 5 (1986) 409-15.
Breandán S. Mac Aodha, 'The element áth/ford in Irish place-names'. Nomina 11 (1987) 115-22.
Proinseas Mac Cana, Place-names and mythology in Irish tradition', in: G. W. MacLennan (ed.), Proceedings of the first North-American Congress of Celtic Studies, Ottawa 1988, 319-341.
Helmut Jäger, 'Medieval landscape terms of Ireland: the evidence of Latin and English documents', in: John Bradley (ed.), Settlement and society in medieval Ireland: studies presented to F. X. Martin, OSA (Kilkenny 1988) 277-90.
Liam Mac Mathúna, 'The topographical vocabulary of Irish: patterns and implications'. Ainm 4 (1989-90) 144-164.
Breandán S. Mac Aodha, 'Lake-names on Mercator's map of Ireland'. Nomina, 12 (1989 for 1988/9), 11-16.
Dónall Mac Giolla Easpaig, 'The place-names of Rathlin Island'. Ainm 4 (1989-90) 3-89.
T. S. Ó Máille, 'Irish place-names in -as, -es, -is, -os, -us'. Ainm 4 (1989-90) 125-143.
Diarmuid Ó Murchadha, 'A reconsideration of some place-names from miscellaneous Irish annals', Ainm 4 (1989-90) 180-193.
Jeffrey Spittal, John Field, A reader's guide to the place-names of the United Kingdom: a bibliography of publications, 1920-1989, on the place-names of Great Britain and Northern Ireland, The Isle of Man, and the Channel Islands. Stamford, 1990.
A. J. Hughes, 'Irish place-names: some perspectives, pitfalls, procedures and potential'. Seanchas Ardmhacha: Journal of the Armagh Diocesan Historical Society, 14:2 (1991) 116-148.
Cathal Dallat, 'Townlands: their origin and significance', in: Tony Canavan (ed.), Every stoney acre has a name: a celebration of the townland in Ulster (Belfast 1991) 3-10.
A. S. MacShamhrain, 'Placenames as indicators of settlement', Archaeology Ireland, 5:3 (1991) 19-21.
Alan Mac An Bhaird, 'Ptolemy revisited', Ainm 5 (1991-93) 1-20.
Diarmuid Ó Murchadha, 'A reconsideration of some placenames from 'The Annals of Innishfallen'', Ainm 5 (1991-93) 21-32.
Place-names of Northern Ireland, general editor Gerard Stockman. 6 Vols. [v. 1. County Down I, Newry and South-West Down, eds. Gregory Toner and Mícheál B. Ó Mainnín; v. 2. County Down II, The Ards, eds. A.J. Hughes and R.J. Hannan; v. 3. County Down III, The Mournes, ed. Mícheál B. Ó Mainnín; v. 4. County Antrim I, The baronies of Toome, ed. Patrick McKay; v. 5. County Derry I, The Moyola Valley, ed. Gregory Toner; v. 6. County Down IV, North-West Down, Iveagh, ed. Kay Muhr;.] Belfast: Institute of Irish Studies, The Queen's University of Belfast, 1992-1996.
Place-names of Northern Ireland, general editor Nollaig Ó Muraíle. Vol. 7: County Antrim II, Ballycastle and North-East Antrim, ed. Fiachra Mac Gabhann. Belfast: Institute of Irish Studies, The Queen's University of Belfast, 1997.
Art Ó Maolfabhail, 'The role of toponymy in the Ordnance Survey of Ireland', Études celtiques 29 (1992) 319-325.
Gillian Fellows Jensen, 'Scandinavian place-names of the Irish sea province', in: J. A. Graham-Campbell (ed.), Viking treasure from the north-west: the Cuerdale hoard in its context (National Museums and Galleries on Merseyside Occasional Papers 5) (Liverpool 1992) 31-42.
Tomás G. Ó Canann, 'Áth Uí Chanannáin and the toponomy of medieval Mide'. Ríocht na Mídhe [Journal of the County Meath Historical Society] 8:4 (1992-93) 78-83.
Michael B. Ó Mainnin, 'The mountain names of County Down'. Nomina 17 (1994) 31-53.
Deirdre & Laurence Flanagan, Irish place-names. Dublin 1994.
Adrian Room, A dictionary of Irish place-names. Revised edition. Belfast 1994.
Dónall Mac Giolla Easpaig, 'Placenames and early settlement in County Donegal', in: William Nolan, Liam Ronayne, Mairead Dunlevy (eds.), Donegal: history & society. Interdisciplinary essays on the history of an Irish county (Dublin 1995) 149-182.
Nollaig Ó Muraíle, 'Recent publications relating to Irish place-names', Ainm 6 (1994-95) 115-122.
Micheál Ó Braonáin, Príomhshruth Éireann. Luimneach 1994. [A poem by a Roscommon poet on the River Shannon (1794) listing 30 tributaries and over 300 place-names.]
Diarmuid Ó Murchadha, 'A reconsideration of some place-names from 'The annals of Connacht'' Ainm 6 (1994-95) 1-31.
Dónall Mac Giolla Easpaig, 'Early ecclesiastical settlement names of county Galway', In: Gerard Moran, (ed.) Galway: history & society: interdisciplinary essays on the history of an Irish county (Dublin 1996) 795-815.
Simon Taylor, 'Place-names and the early church in eastern Scotland', in: Barbara Elizabeth Crawford, (ed.), Scotland in dark age Britain, (Aberdeen 1996) 93-110.
Brian Ó Cuív, 'Dinnshenchas: the literary exploitation of Irish place-names', Ainm 4 (1989-90) 90-106.
Tomás Ua Ciarrbhaic, 'North Kerry placenames', The Kerry Magazine 7 (1996) 33-34.
Diarmuid Ó Murchadha, 'A reconsideration of some place-names from the Annals of Tigernach', Ainm 7 (1996-97) 1-27.
Gregory Toner, 'A reassessment of the element Cuilleann', Ainm 7 (1996-97) 94-101.
Gregory Toner, 'The backward nook: Cúil and Cúl in Irish placenames', Ainm 7 (1996-97) 113-117.
Kay Muhr, 'The Northern Ireland Placename Project 1987-97', Ainm 7 (1996-97) 118-119.
Conleth Manning, 'Daire Mór identified'. Peritia 11 (1997) 359-69.
Roibeard Ó Maolalaigh, 'Place-names as a resource for the historical linguist', in Simon Taylor, The uses of place-names (St. John's House Papers, 7) (Edinburgh: Scottish Cultural, 1998) 12-53.
Seosamh Ó Dufaigh, 'Medieval Monaghan: the evidence of the placenames'. Clogher Record: Journal of the Clogher Historical Society, 16:3 (1999) 7-28.
Patrick McKay, A dictionary of Ulster place-names. Belfast: Queen's University of Belfast, Institute of Irish Studies, 1999.
Nollaig Ó Muraíle, 'The place-names of Clare Island', in: Críostóir Mac Cárthaigh, Kevin Whelan, (eds.), New survey of Clare Island, volume I: history and cultural landscape (Dublin 1999) 99-141.
Gregory Toner, 'The definite article in Irish place-names'. Nomina, 22 (1999) 5-24.
Sharon Arbuthnot, Short cuts to etymology: placenames in Cóir Anmann, Ériu 50 (1999) 79-86.
Patrick McKay, A dictionary of Ulster place-names, Belfast 1999.
Kevin Murray, 'Fr Edmund Hogan's 'Onomasticon Goedelicum', ninety years on: reviewers and users', Ainm 8 (1998-2000) 65-75.
Art Ó Maolfabhail,'Ar lorg na Breatnaise in Éirinn', Ainm 8 (1998-2000) 76-92.
Diarmuid Ó Murchadha, 'A reconsideration of some place-names from 'Fragmentary Annals of Ireland'', Ainm 8 (1998-2000) 41-51.
Gregory Toner, 'Settlement and settlement terms in medieval Ireland: Ráth and Lios'. Ainm 8 (1998-2000) 1-40.
Michael J. Bowman, Place names and antiquities of the Barony of Duhallow, ed. by Jean J. MacCarthy, Tralee 2000.
Eoghan Ó Mórdha, 'The placenames in the Book of Cuanu', in: Alfred P. Smyth (ed.), Seanchas: studies in early and medieval Irish archaeology, history and literature in honour of Francis J. Byrne (Dublin 2000) 189-91.
Kay Muhr, 'Territories, people and place names in Co. Armagh', in: A. J. Hughes, William Nolan (eds.), Armagh: history & society: interdisciplinary essays on the history of an Irish county (Dublin: Geography Publications, 2001) 295-332.
Kay Muhr, 'The early place-names of County Armagh'. Seanchas Ardmhacha: Journal of the Armagh Diocesan Historical Society, 19:1 (2002) 1-54.
Historical Dictionary of Gaelic Placenames/Foclóir Stairiúil Áitainmneacha na Gaeilge, London: Irish Texts Society 2003. [Volume 1 of Hogan's revised Onomasticon.]
Petra S. Hellmuth, 'The Dindshenchas and Irish literary tradition', in: John Carey, Máire Herbert and Kevin Murray (eds.), Cín Chille Chúile, Texts, Saints and Places, Essays in honour of Pádraig Ó Riain, Aberystwyth 2004.
Pádraig Ó Riain, Diarmuid Ó Murchadha and Kevin Murray, Historical Dictionary of Gaelic Placenames, Fascicle 3 [C-Ceall Fhursa] (London: Irish Texts Society 2008).
Rudolf Thurneysen, Die irische Helden- und Königsage bis zum siebzehnten Jahrhundert (Halle 1921; reprinted Hildesheim: Olms 1980) passim.
Whitley Stokes (ed. & tr.), 'The prose tales in the Rennes dindshenchas', Revue Celtique 15 (1894) 272–336, 418–84; 16 (1895) 31–83, 135–67, 269–312.

The edition used in the digital edition

Gwynn, Edward, ed. (1991). The Metrical Dindshenchas‍. 2nd ed. reprinted 1941. Dublin: Dublin Institute for Advanced Studies.

You can add this reference to your bibliographic database by copying or downloading the following:

@book{G106500C,
  title 	 = {The Metrical Dindshenchas},
  UNKNOWN 	 = {title},
  editor 	 = {Edward Gwynn},
  edition 	 = {2},
  note 	 = {,
  UNKNOWN 	 = {measure}},
  publisher 	 = {Dublin Institute for Advanced Studies},
  address 	 = {Dublin},
  date 	 = {1991},
  note 	 = {first published 1906},
  note 	 = {reprinted 1941}
}
 G106500C.bib

‍

Encoding description

Project description: CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling declarations

The present text represents even pages 2–466 of the volume. All editorial introduction, apparatus, extensive notes and footnotes have been omitted. The English translation is available as a separate file. Editorial addenda and corrigenda from volume 3, pp. ix-x, and volume 5, pp. 130-141, are integrated in the electronic edition.

Editorial declarations

Correction: Text proofread twice. Text supplied by the editor is tagged sup resp="EG". Corrections are tagged corr sic resp="EG"; where the emendation is tentative, the corresponding 'cert' attribute has been allocated a value of 40 per cent. Corrections suggested in writings by Kuno Meyer, Rudolf Thurneysen and Patrick Dinneen are marked; æ and accented æ, ae have been changed to ae, áe.

Quotation: There are no quotations.

Hyphenation: CELT Practice. Soft hyphens are silently removed. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break or line-break, this break is marked after the completion of the hyphenated word.

Segmentation: div0=the whole text; div1=the volume; div2=the individual poem; page-breaks and line-breaks are marked. The text is based mainly on the Book of Leinster. Folio numbers of the manuscript are not indicated in the printed edition. Passages in verse are marked by poem, stanza and line.

Standard values: Dates are standardized in the ISO form yyyy-mm-dd.

Interpretation: Names are not tagged.

Reference declaration

A canonical reference to a location in this text should be made using “poem”, eg poem 1.

‍

Profile description

Creation: By one or more unknown authors in Irish monastic scriptoria. Middle Irish period

Language usage

The text is in Old and Middle Irish. (ga)
Some abbreviations are in Latin. (la)

<particDesc default="NO" TEIform="particDesc"><person id="C" TEIform="person">Cumine</person><person id="M" TEIform="person">Mac da Cherda</person></particDesc>

Keywords: place-lore; poetry; medieval

‍

Revision description

(Most recent first)

2008-09-30: Keywords added; file validated, header modified. (ed. Beatrix Färber)
2005-08-25: Normalised language codes and edited langUsage for XML conversion (ed. Julianne Nyhan)
2005-08-09T11:56:29+0100: Converted to XML (ed. Peter Flynn)
2005-02-15: File re-parsed; HTML file created. (ed. Beatrix Färber)
2005-02-07: Editorial corrections integrated; line numbers tagged. (ed. Beatrix Färber)
2005-01-27: Poems marked up, proofed (2), and integrated into file; particdesc inserted. (ed. Beatrix Färber)
2005-01-14: Provisional header created. (ed. Beatrix Färber)
2004-08-05: First proofing of text. (ed. Saorla Ó Corráin)
2004-07-30: Text scanned. (data capture Saorla Ó Corráin)

Index to all documents

Standardisation of values

Dates are standardized in the ISO form yyyy-mm-dd.

CELT Project Contacts

Director: Dr Hiram Morgan
Managing Editor: Beatrix Färber
Technical Support: Dr Peter Flynn

More…

Formatting

For details of the markup, see the Text Encoding Initiative (TEI)

page of the print edition

folio of the manuscript

numbered division

999 line number of the print edition (in grey: interpolated)

underlining: text supplied, added, or expanded editorially

italics: foreign words; corrections (hover to view); document titles

bold: lemmata (hover for readings)

wavy underlining: scribal additions in another hand; hand shifts flagged with ⚑ (hover to view)

TEI markup for which a representation has not yet been decided is shown in red: comments and suggestions are welcome.

Other languages

T106500C: The Metrical Dindshenchas (in English Translation)

Source document

G106500C.xml

Search CELT

L 191a has the title 'Dinnsenchas Side Nectain .i. Sliab in Chotaig. ⁊ tairired Boinne'. ¹ 🢀
🢀
[Gwynn's correction in MD 5, p. 131 says: "read 'co Topor'".] 🢀
Omit 'a', or read a dá ainm án. 🢀
45-52 in L only. 🢀
L has a marginal note 'a quo 🢀
The following version of stanza 4 is found in all texts except L: 'Anmann na mac modmár mór / Scál, Dímain, Dornmar drech-mór, / Fulach, Fledach, fír amne, / Cassán ocus Liath lainne.' 🢀
L has in margin '.i. Carrac in Scáil. Carrac Drobeoil proprium nomen'. 🢀
L has in margin 'proprium nomen uiri' (sc. Monadmaill). 🢀
L has in margin '.i. Buide ⁊ Derg propria nomina uirorum fortium'. This points to reading 'Dá Ruad': cf. critical notes on p. 93 of printed copy. 🢀
L has in margin 'nomen amnis' (sc. Babluan). 🢀
The following version of stanza 10 is found in all texts except L: 'Cappach, Glenn Dá Grúad rograind, / ocus Malu co Malaind; / brogais Bernsa béim don maig; / comlaid Clíath co Cliathbernaid.' 🢀
L has heading 'aní dia fil Dublind ⁊ Liac Margin'. Cf. LL 160a 8. 🢀
Mac Neill suggests Oí 'sheep', identifying the height with the Three Rock Mountain. 🢀
This line should be construed after 52. 🢀
L only. 🢀
'ba garb gleó' should be construed after line 12. 🢀
S only. 🢀
Construe 'nár chlé', 'who was not unlucky', after line 8. 🢀
L only. 🢀
L only. 🢀
This verse is contained in R B S3 H only. 🢀
L's reading should be kept: see p. 70 of the [printed] volume. 🢀
'enech' is perhaps gen. plural: see MacNeill, <title type="article" TEIform="title">Archaisms in Ogam</title>, Tr. RIA 39 C 46. 🢀
Construe perhaps 'co nglére fían', 'with the flower of the Fianna'. 🢀
Read with L 'and fríth tar cach soshnaidm' and translate 'there occurred, more famous than any conjunction of names', etc. 🢀
'Conachlann' shows that the lines 73-76 should follow 80 (so in L). 🢀
See Pokorny, <title type="journal" TEIform="title">Zeitschrift für Celtische Philologie</title> 15, 196 🢀
=Grellig nDoluid, LU 6696. 🢀
L's reading is metrically defective: the other texts substitute a different line. 🢀
Lc only. 🢀
Thurneysen, <title type="article" TEIform="title">Bürgschaft</title>, p. 34, would read 'cethri i ráith'. 🢀

We use cookies to help give you the best experience on our website. By continuing without changing your cookie settings, we assume you agree to this. Please read our cookie policy to find out more.