Unknown author

Edited by John MacKechnie

Instructio Pie Vivendi et Superna Meditandi

1. Do sdaid agus d'eisiomlair in chuirp amuich.

33  40a1,18Quoniam in felici capcione Domini sum reclusus 34 .i. o 'taim a mbraighdinus nemhchonaich mu Thighearna, agus 35 nach féadmaid labhairt re chéile, do ullmhaighis duitsi slainti 36 shocamhail is tarbhaighi na beith ar aon lathair duinn. Uair 5 da mbeith uair ann budh ched duinn beith fare chéile, dobudh 6 annumh in uair sin agus do bheith si ni budh ghirra na mar 7 bhudh mhian lind, corob aire sin do scriobhas in tegasc cumair 8 tarbhach so duit do bhreith do bheathadh co trocaireach ass 9 agus ag smuainedh na neithedh n-ard. Laibheorad co cumair 10 trit in tegasc so ritt, gach uair bhus toil agus bhus mian let. 11 Da fechair in tegasc so co glicc, do ghebhair ann mar do bherair 12 do bhetha as co sidhchanta agus co h-umhal, seirbhiseach, 13 egnaidh agus fétfair do bhesa do chruthughadh co sgiamhach 14 agus do cheadfadha astigh agus amuigh do choimhéad  40a2,22 15 co h-egnaidh agus in creidimh kathóilica do choimhéad co 16 daingin agus bidh fein glic in gach inad sa mbeir agus iarr 17 na naeimh agus na spiorad neamhdha gu dingmhala agus smuain 18 premha agus substaint na diadhachta maille re gairdiughadh 19 agus buidhechas gnaith do bheith agad tinnluicthibh agus 20 an conach neamhdha do shanntachadh co lasamhain. Agus 21 mar shásfaidtear thu an comhradh spioradalta so, na h-iarr 22 misi do bheith ar lathair ni is mo, or ni fheadaimsi labhairt 23 ni is ferr agus ni is brioghmhaire na in comhradh so dodt 24 athnuidhicheadh do shir a ngradh agus a cengal t'fhir phosta 25 ghradhaigh ro-mhilis fein. Corob aire sin guidhim co cobhsaidh 26 anois tu co freagair me co gniomhach is na neithibh so agus 27 adubhruis co minic gur mhian let mo chomhradhsa, o 'taim 28 ag tabhairt do mhiana duid anois.

30 DE EXTERIORI CONVERSIONE .i. DO SDAID AGUS D'EISIOMLAIR IN CHUIRP AMUICH labhras in chaibidil so.

Audi filia et vide et inclina aurem tuam et obliviscere  p.110 31 populum tuum  40b1et domum patris tui et concupiscet rex 32 decorem tuum .i. eist a inghean, agus fech agus claen do chluas 33 agus dearmuid do phopal agus tech th'athar agus sainndeochaigh 34 in ri do mhaisi. Is e do fhreagrasa cor choimhlinais na briathra 5 so. Adubhairt an inghean, do eisdeas ac tabhairt umhla do 6 thegasc na slainti, agus agum ullmhughadh fein do dheanamh 7 neith mhaith. Do chonncas damh fos gach ni talmhanda do 8 bheith brisc folamh diomhain agus do fhágbhas iad agus do 9 chuadhas a n-ord agus do chlaechluigheas mh'édach a n-aibid. 10 Do chlaenas mu chluas chum na h-umhla, agum chur fein fana 11 prelaidibh. Do dhearmudas mu phobul agus tech mh'athar 12 agus do threigis mu thir agus mo thuistidhi agus mu ghael aga cur 13 a ndimbrigh ar Dhia. Cad ta agum anois acht beith am inghin 14 ag Dia, agus Rí na rígh do t-shanntachadh mu mhaisi? Ataimsi 15 agad fhreagra, ar Bernard, or is iad sin comharthadha agus 16 taisgelta na h-eisiomlara amach, agus is beac iad no ni fhoghnaid, 17 muna dearnair athnuaidheachadh spioradalta ort fein astigh 18 do ghnimh agus do bhésaibh. Gurob amhlaidh sin shaindteochas 19 in Rí is glormhaire foirm naid clanna na ndaine an mhaisi 20 luachmhor so co firindeach, ionnas gumadh h-inairmhe tusa 21 idir a chlaind.

2. Dona ceithri sithaibh dligheas in duine sunda.

DE QUADRUPLICI PACE .i. DONA CEITHRI SIDHCHANUIBH ann so.

25 Or is h-eigin duit, madh áil let inghean Dia do radh rit, ceithri 26 sídha do bheith agud, mar ata, sidh Dhia ar tus agus sidh do 27 phrelaidedh post agus sídh do chomharsan agus do shídh fein. 28 Is h-eigin duit do shídh re Dia o thri modhaibh .i. na peacaigh 29 d'fhagbhail ar tus agus oibrighthi mhaithi do dheanumh co 30 fearamhail agus beith marthanach fuirechair inntu, amhail 31 adeir in salm, declina a malo et fac bonum et inhabita in seculum 32 seculi .i. sechain in t-olc agus dena in mhaith, iondas co 33 n-aitreabhtha in talamh marthanach tre t-shaeghal na 34 saeghal nach eidir do aitreabhadh acht tre luaidhigheacht in 35 oibrightheth mhaith agus tre foirfeacht na subhailci. Gurob  p.111 36 aire sin adeir Ysayas in t-olc do sgur agus in mhaith do dheanumh 37 do chaithimh maitheasa in talmhan ar bord chonaigh na gloire 38 suthaine. Maseadh is h-eigin gach uili locht do sgris dh'athnuaidheachadh 39  shídha Dhia agus beith  40b2 marthanach co crich 5 deighinaigh do bhethadh a n-aithrighi foirfi do pheachaigh. Is do 6 lucht an t-shídha so tairgeas Dia a shídh ghrasamhail fein in tan 7 adeir, pax vobis .i. sith maille ribh, a dhaine, do fhagaibh in 8 peacadh a rabhabhar cosin trath so dealaighthi mar dhainibh 9 choinel-baiti. Pacem meam do vobis .i. tinnluicim mu shith 10 dhileas daibh, a dhaine, do thinnscain in mhaith agus anas 11 innti, or is trid in sith so beithi ar bhur furtacht co milis o 12 inntinn shoineannda do dheanumh na neitheth is ferr. Pacem 13 relinquo vobis .i. fagbhuim mu shith ag na dainibh ata foirfi 14 is na h-oibrighthibh mhaithi, agus is trid so do ghebhad in 15 t-shith shuthain tre n-aitreabhaid flaitheamhnas Dhia. Is 16 follas as na briathraibh so mar do nithear sídhchain in anma 17 naemhtha re Dia. Agus don neach so adeir taircthear an 18 comartha síthchánda so: na daine thinnsgnas in mhaith do 19 dheanumh, do-bherar in sith so mar fhurtacht doibh: na daine 20 anas co marthanach anns an maith, do-bherar in síth so doibh 21 do ghnath. Corob aire sin adeir, madh áil let do línadh don 22 t-shith, seachain uili na peacaigh agus bi co marthanach co nuici 23 an chrich ndeighinaigh is in maith madh ail let toil do 24 Chruthaidheora fein do dhenumh. Agus da ndearnair so, beir 25 maille re Dia co milis a síth chonaich agus a ciunas indtinne. 26 Agus bith sith mharthanach agud red phrelaidibh agus na 27 len a ngniomhartha, agus na h-eisd co h-urusa a mi-bhésa agus 28 na sgrúd a ndroch slighthe agus na tathair a n-oibrighthi. Ma 29 maith a mbesa, loigh co h-umhal fona smacht agus bi co 30 duthrachtach ina n-aithintibh, agus na h-eirigh ina n-aghaidh 31 ar egla truaillighthi in t-shítha agus co racha a n-aghaidh Dia 32 mar ainegnaidhe, os ann fhreamhaigheas na h-uile chumhachta, 33 or ge dearndais seachran co minic, is cóir a saeradh ar an méid  p.112 34 bhios ar a n-aire. Da faicir mi-chraibhdheach co minic iad, 35 tabhair th'aire co ndubhairt Pedar nach edh amhain is cóir 36 umhla do thabhairt dona dainibh mhaithi agus mhodhamhla 37 ar son Dia, acht dona dainibh sgailteacha do cruthughadh 5 lais. Gin co h-airdaiged siad thú féin i n-oific na a cumachtain, 6 na h-eirigh ina n-aghaidh acht a n-anoir d'ardughadh trit 7 sin mar ughdaraibh coimhéadta dot shítha, or gebe ata fai 8 phrelaid, ni fhéadann se gearan ar bith do dheanumh da 9 leictear do co ciuin sa chlaustra gan oific: or is tre beith gan 10 oific do gheibhid lucht in chrabhaidh fhiri síth agus ciunas 11 inntinde, or ni bí brigh ag an craibhtheach fhiri fana chur as 12  41a1a oific mar chomhuigheach no mar lucht ainfhis no 13 dhíomhainis, or is mar so do gheibhid siad millseacht in t-shitha 14 agus soinenndacht in chiunais ni is inille agus ni is socamhla. 15 Mata blas agad ar na neithibh so, no ma roinn tú dibh, sduidear 16 thú féin do indtsamhlughadh riu. Bith sith agad red chomharsanuibh, 17  agus déana mar so .i. ma do sduidearas gradh do 18 thabhairt agus do fhaghbhail no thú féin do bheith blaith 19 so-ghradhach ris gach nduine, iomchuir eslaintedha do sheathrach 20 co foighideach agus co toileamhail, agus na damuin agus na 21 tarcuisnidh ben sgailteach na fheargach, na chiuin na neimhchiuin, 22  na chraibhdheach na neimh-chraibhdheach, or ni fhuil 23 a fhis agadsa ciondas bhes sí a fiadhnaisi Dhia. Bí caoinfhuarach 24  ris na h-uile, agus na bith blaith re h-aen duine, agus 25 bidh beacan do dhainibh mhuindteardha agad agus bí comhthrom 26 do gach aen duine agus indtsamhluigh thú féin ris in lucht 27 chraibhdheach agus seachain lucht an mhi-chrabhaidh agus 28 oibrighthi na mban ele do sheachna agus t'oibrighthi féin do 29 tharcuisneachadh agus tabhair síth dona h-uile, amhail adeir 30  in salm, cum hiis qui oderunt pacem eram pacifica: cum 31 loquebar illis impugnabant me gratis .i. na daine ar ar bec in 32 t-shith do bhadhas sidhchanda riu, agus in uair do labhraind 33 riu do chuirdis chugam gan adhbhar. Da tegmhadh co racha 34 ó mhuindtearas na mban dob inmhain let o chuis résunta 35 h-éigin, na dena fearg na comhradh gruamdha riu, ar egla co  p.113 36 n-inseocha fích no fearg inntu do bhuaidhreadh bhur sith. 37 Leig so thort co h-inill mar nach beith se ar do mhenmain, 38 agus tarraing uatha co mín tú féin do choimhéad in t-shitha. 39 or ni fhéadtar Dia d'fhaghbhail acht is in t-shíth. Na doirt 5 mian do chroidhi fein a ngradh duine ar bith, ór rachaidh bhur 6 síth amugha o dhighbhail an ghradha dhíomhain dhiombuain 7 sin. Maseadh, na tabhair gradh do nech ele acht do Dhia uilechumhachtach. 8  Agus mas ail leat in gradh so do bheith agad, 9 ni bhéra tú ar Dia, ór ni raibhi an gradh so go lor ag neach riamh, 10 agus masa doigh let gradh Dhia do bheith agad a cenn gradha 11 ele, ni rugais air mar sin. Indto co trocaireach, maseadh, 12 chum an ti ata ina shith fhirindeach, agus fagaibh co sidhchanda 13 na daine ag nach fuil in t-sith. Da ndearnair so, beidhir co 14 sidhchanda maille re lucht an t-shidha. Bith síth agad rit 15 fein anois, agus is amhlaidh bhias tu, do diultadh fein,  41a2 16 agus gradh do thabhairt don bhochtaine agus don tarcuisne, 17 agus ma do theasta ní dibh so uaid, ni bhia sith foirfi agad, 18 agus, dá rabhaid na neithe so agad agus gan an gradh agad 19 ni tharbhaighind, ór ni hi in bhochtaine na in dearoile acht 20 a ngradh gheinis in síth agus oilis agus choimheadás i. In 21 uair moitheochair anfhorlann na bochtaine agus tarcuisne 22 na dearoile, na criothnaigheadh do chorp agus na buaidhreadh 23 th'aghaidh agus na gabhadh toirrsi tu, acht togbhail chugad 24 maille re gairdeachais mar bhan-chairdibh ughdair in t-sídha. 25 Ór da ndearnair murmar agus toirrsi fan mbochtaine, no 26 doilghis agus mi-dhingmhalacht fá dtarcuisne, rachaidh sith 27 agus suainmhidhi do chroidhi uaid. Maseadh, bí co h-inill, 28 or ni fuighir síth, da mheid saethair do dheanair chuici, da 29 treigir in bhochtaine agus an tarcuisne. Mas i t'indtindsi da 30 faghbhair bochtaine bhidh agus édaigh agus tarcuisne, agus 31 nach ardaightear a tindlaicthibh thu, cread tharbhaigheas sin 32 duit a n-aghaidh do thoile, getai co síthchánda aga fhulang?  p.114 33 Adeirimsi air sin, bisi co h-inill agus na bith naire ort, ór do 34 ghébhar luach glórdha marthanach da chind sin. Or in tan 35 do-bheri toil sidhchanda don eiginntas, gan cunntabhairt do 36 ni subhailci di in tan sin. Na dena moran comhraidh a fiadhnaisi 5 preláidedh na egnaidhi, agus na h-abair neithe arda na docamhla 6 ina fiadhnaisi ar egla intsechinnad na neithe so-thathaire, acht 7 connaibh do mhodh agus do shilens do reir in t-sídha. Or 8 is canamhain choitcheand in tí nach abair an ni nach innraidhte 9 co fuil a shith ullumh re cách. Agus madh ail let do shídh 10 do bheith foirfi, seachain na neithe amhairseacha: na neithe 11 atá cunntabhartach no is follas do bheith maith, na tabhairsi 12 in bharamhail is mesa doibh, acht saer in t-olc agus cuir is in 13 taebh is fearr é. Na bith toil arduighthi t-anma féin ort 14 choidhchi, acht toil do dhiamhraidhthi agus th'islighthi mar 15 nach beithea ann. Is i in bhriathar so, adeir Bernard, dlighis 16 gach aen fear uird do bheith ina chridhi co minic agus co glórdha 17 agus ina bhel co cumair tarbhach. Agus bith a fhis agud nach 18 dubhairt se rit beith ainfhisach arna dainibh, acht toil in ainfhis 19 do bheith agad .i. gumadh fearr let beith folaightheach orro 20 na th'iul do bheith aca. Or is an gradh in fholaigh so ata gach 21 uili shith agus inilleas agus tharbhdhact. Agus madh  41b1 22 ail let in gradh so dodh islighthi fein do bheith agad, ni dingnir 23 gearan ar bochtaine na ar tarcuisne da mheid i, acht gebhair 24 chugad h-iad co blasta suainmheach ar son corob inntu ata 25 gradh in t-sidha agus sith in gradha. Da ndearnar so, beidhir 26 at inghin do Dhia, agus is oiris t'ainmniuchadh uadha, amhail 27 adeir in Tighearna, beati pacifici quoniam filii Dei vocabuntur 28 .i. is beannuighthi lucht na sidhchana, ór is iad is clann do 29 Dhia et rel.

3. DO GHRADH NA NAMHAD annso. DE DILECTIONE INIMICORUM .i. DO GHRADH NA NAMHAD

labhras in chaibidil so. 30 Agus madh ail let inghean Dia co dingmhala do radh rit, 5 is h-eigin duit gradh do namhad do bheith agud o mhoran 6 d'adhbharaibh agus co h-airithi o chuig adhbharaibh. An 7 chead adhbhar dibh: fa chomhair co leicfeadh Dia do pheacaigh 8 let ma do leigidhsi a peacaigh le cach. Maseadh leigsi in beacan 9 le cách co glic fa chomhair co leicfeadh Dia in moran letsa: 10 or adubhairt an Tighearna, gibé leigeas a pheacaigh le neach, 11 co leicfi in t-Athair neamhdha a pheactha leisium. Agus bith 12 a fhis agad corobí so in aithrighi gherr étrom shlánaigheas na 13 peacaich. Gibé neach nach féadann aithrighi na saethar na 14 ceartachadh ar neach ele, tabhradh sé in gradh so agus bearaidh 15 a bheatha as co h-inill. Da ndearnair na neithi so gan gradh do 16 namhad agad, ní fhuil greim agad orro. An dara h-adhbhar: 17 co feta so do radh co h-inill, dimitte nobis debita nostra sicut 18 et nos dimittimus debitoribus nostris .i. leicsi ar fiacha linne 19 mar leigmidne lenar naimhdibh. Maseadh, madh áil let urnaidhi 20 dhingmhala do dheanumh, na bith fích ar bith ad chroidhi 21 ar egla co cuirfedh in t-egnaidhi adt aghaidh beith ag connmhail 22 feirgi do neach ele agus tú ag iarraigh maithmhighi ar Dia: 23 or da tucair dot uigh co glic cad do rindis féin a n-aghaidh Dia, 24 ní cuimhneochair cad do rinde neach ele ort. Do citer duitsi 25 na neithe so co cruaidh, gidheadh is etrom so-iomchar duit 26 iad ag mes a fiach agus a luaidhigheachta. An treas adhbhar: 27 co ngriosa tú do namha do dheanumh maitheasa .i. do thabhairt 28 gradha do  41b2 chách, amhail adeir in t-apstol, si esurierit 29 inimicus tuus ciba illum, si sitit potum da illi: haec enim 30 faciens carbones ignis congreges super caput eius .i. da roibh 31 ocarus ar do namhaid, tabhair biadh dod namhaid, agus tabhair 32 deoch do da raibhi íta fair, agus da ndearnair so, cuirfir smearoide 33 teineadh ar a cheand .i. a indtinn do lasadh chum gradha do 34 thabhairt dodt oibrighthibhsi, amhail adeir in t-apstol nol  p.11635 vinci a malo, sed vince in bono malum .i. na claitear tú a n-olc, 36 acht claidhsi in t-olc anns an maith: or is i in fhoighidi cinel 37 claiti is uaisli ann, ar son corobe in ti fhuilngheas is fearr 38 chlaidheas, agus madh áil let clai do dheanumh ar neach, foghluim 5 fulang ar tus. Gurob aire sin nach inntuctha duit freagra 6 cham asaentach ar fear in aindlighe, agus na tairg a cheartughadh 7 mar ghné smachtaighthi o bhriathraibh geara do mhilleadh in 8 t-anam fa ndeachaigh Mac Dhia sa chrann cesta. Na claechlo 9 agus na cas t'aghaidh, na th'edan, na do shron, na do shúil, 10 na do bhél, na do thenga ina aghaidh, acht tabhair bás don 11 as-aenta mar tinnsgnas si. An ceathramhadh adhbhar ina 12 molta duit gradh do namhad do bheith agud: óir ataid siad 13 ag ullmhughadh slighe na beathadh dhuit a ngradh Dhe agus 14 ina thoil. Agus na caraid do ní maith duit ar son do ghradh, 15 is doibh féin théid a tharbha, óir ní chosinn tarbha d'fhaghbhail 16 duitsi ar son duine ele do dheanumh do thoile agus a chontrardha 17 sin a fhoighidi aindlighe na namhad, or is ard na tindluicthi 18 atá agad ar a dheanumh ar gradh Dhia. Or do-bheirid siad 19 tindluicthi na beathadh suthaine dot anmain in tan do-bheirid 20 siad adhbhar na foighidi duit, amhail adeir in Tighearna, in 21 patientia vestra possidebitis animas vestras .i. is anns an 22 foighidi ghabhthai selbh dhileas bhar n-anma fein, or mar ghlanas 23 in t-oighi in t-iarann, agus in folcadh in bhreid, agus mar 24 cheartaigheas in t-shlat in deisgibal, is mar sin ghlanas foighidi 25 aindlighe a namhad gach neach. Mar phogas an deisgibal slat 26 a cheartaighthi, dlighisi pog sitha do namhad do ghradhughadh 27 ar son toraidh na paisi do-bheir do mhaighistir duit ar a son. 28 Corob aire sin adubhairt in Tighearna, diligite in imicos vestros 29 et benefacite hiis qui oderunt vos .i. tabhraidh gradh do bhar 30 naimhdibh agus denaidh an mhaith a n-aghaidh in fhuatha, 31 uair masa coir  42a1 duit gradh do thabhairt do do chairdibh 32 ar son bidh agus edaigh agus sochair in chuirp, is ro-mhór 33 dlighi gradh do thabhairt do do namhaid ar shochair agus  p.117 34 ar ghloir th'anma thic ot fhoighidi agus od ghradh do Dhia. 35 Agus bidh a fhis agud corob conaich thú ma thuigi na neithi 36 so, or beidhir saer neamhghortaighthi od naimhdibh. An 37 cuigeadh adhbhar fa ndlighi gradh do thabhairt dod namhaid: 5 uair do-nitear cosmhail re Dia thú is in gradh so, amhail adeir 6 in Tighearna, si diligitis amicos vestros tantum, quid amplius 7 facietis .i. cread is tarbha duit gradh do charat amhain do bheith 8 agud, mar bhis ac an puplican agus ag an pagánach, ór ní 9 fhuil ann sin acht fiacha aga cuitechadh, gidheadh gibé 10 ghradhuigheas caraid agus namhaid ar gradh Dhia atá cosmhail 11 re Dia féin: uair mar do-bheir Dia in ghrian dona dainibh mhaithi 12 agus dona fel-dainibh, is mar sin dligheas in duine namhaid agus 13 caraid do ghradhughadh a nDia, agus mar do-bheir sé fearthain 14 co coitcheand doibh, tabhraidhsi gradh do bhar cairdibh 15 innuibh fein agus a nDia agus do bhar naimhdibh ar son Dia: 16 oir ni comparaid chóir don Chriostaighi lerbh ail Criosd 17 d'inntsamhlughadh beith cosmhail ris in paganach amhain. 18 Maseadh na bí cosmhail ris in pagánach amhain, acht do ghradh 19 do dhublughadh do chara agus do namha d'inntsamhlughadh 20 do Thighearna féin, iondas co n-aiberthar inghean Dia co dileas 21 ruit, amhail adeir in Tighearna fein, grádh do thabhairt dod 22 namhaid madh ail let beith ad mhac don Athair ata ar nimh. 23 Gurob aire sin adeir in t-ochtar, ge cailgind in bhech in duine 24 co ngabhann aici gan dighbhadh do dheanumh di ar gradh 25 a mela, agus mar sin in duine dhligheas gabhail aga namhaid 26 ar gradh na glóire do gheibh ar son a ghradha. Da reir sin 27 ma tai mar is mian duit, eisd co friochnumhach mar inghin 28 ghradhach redt Athair fein ag labhairt co h-examhail re chloinn 29 féin arna togha o ndroch bhésaibh.

4. DO CHEITHRI LABHARTHAIBH DHIA sunda.

DE QUADRIFARIA LOCUTIONE DEI .i. DO CHEITHRI 32 LABHARTHAIBH DHIA labhras in chaibidil so.

Oir labhraidh sé o cheithri modhuibh .i. tre ghortughadh 33 agus trid na prelaidibh agus trid na senmoraibh .i. trid in sgribtur,  p.118 34 agus on spiorad mholta do-bheir se is in inntinn. O ghortughadh 35 ar tus .i. o ghalar  42a2 agus o dhoilghis agus o thriobloid chuiris 36 se chugad ina teachtaire fhirinneacha fhoillsigheas duit corob 37 coir tarcuisne do thabhairt ar an mbethaidh so a fuilmid, atá 5 lan do bhochtaine agus do dhoilghis agus in bheatha shuthaine 6 atá lán do shaidhbhris agus do chonach do ghradhughadh. 7 Maseadh, fulaing in doilghis abhus co foighideach maille re 8 buidheachais, agus freagair do Thighearna co buidh mar do 9 rinnde Iob in tan adubhairt, auditu auris audivi te .i. do chuala 10 thu, a Thighearna, o eisdeacht mu chluas, agus ataim agam 11 tathair fein a n-aithrighi ar mu bheith am luaithreadh dhearoil 12 a ngruamdhacht na triobloidi agus in ghalair: agus gabh chugad 13 corob í in tarcuisne is ardughadh agus is anorughadh duit a 14 ngradh Dhia, amhail adeir in Tighearna fein, ego quos amo 15 arguo et castigo .i. is iad lucht mu ghradha smachtaighim agus 16 ceartaighim do ghreas, amhail adeir in Tighearna trid in egnaidhe, 17 a mhic na bi dearmadach a tegasc agus a ceartughadh do 18 Thighearna fein, agus na cuireadh ort acht maille re h-umhla 19 in tan do dhéana sé in ceartughadh so ort, ór is é in ti is annsa 20 lais cheartaigheas sé agus in mac ghabhas chuigi is é ghortaigheas 21 se. Corob aire sin tuictear gach airdi ghortaigheas se thú, 22 corob í in méidi sin is ionmhuin lais thu. An dara modh: do 23 labhairt na prelaide, uair labhraidh in Tighearna rit trid in 24 prelaid agus trid in comharsain, agad thegcosc agus agad ghuidhi 25  agus agad cheartachadh agus agad ghriosadh do reir eisiomlara 26 chum maitheasa do dheanumh. Agus denasa seirbhis do reir 27 umhla agus duthrachta is na neithibh so, amhail adeir in 28 Tighearna, qui vos audit, me audit .i. in ti eisdeas sibhsi 29 is misi eisdeas se, amhail adeir in salm, corripiet me iustus m 30 misericordia et increpabit me, oleum autem peccatoris non 31 impinguet caput meum .i. cearteochaidh in fíren me is in trocaire 32 agus cainfidh se me, agus ni mhéitheocha agus ní ghairdeocha 33 ola in pheacaigh mo chenn, mar atá bladhmann luchta in mholta 34 bhreigi bhis a' cur na ndaine mborb ar seachran, or ni 35  ghairdeochadh m'indtinn agus ni threigibh m'oibrighthí  p.119 36 ionmholta da mblas fhallsa. An treas mhodh a labhraind 37 se: trid na senmoraibh agus trid in scribtur ndiadha, agad 38 ghuidhi agus agad theccosc agus ag seoladh seachanta  42b1 39 na locht agus denta na n-oibrighthi ionmholta agus mar 5 iarrtar agus meaduightear na subhailci agus mar do-bertha 6 gradh agus gnathughadh don urnaidhi agus dona smuaintighibh 7 naemhtha. Agus cuir cluasa do chroidhi co friochnumhach 8 chucu sin agus connmhaid co neamh-dhearmadach na neithe 9 sin, amhail adeir in Tighearna, qui ex Deo est, verba Dei audit 10 .i. gibe is mac do Dhia eisdedh se a bhriathra co maith. Agus 11 nocha don eisdeacht ammuich amhain tuictear so, acht don 12 eisdeacht astigh leis a cuir a chluin se a n-oibrighthibh fhoirfi, 13 amhail adeir in Tighearna, beati qui audiunt verbum Dei et 14 custodiunt illud .i. is beannuighthi in ti eisdeas agus choimheadas 15 briathra Dhia. An ceathramhadh modh a labhrann se ris 16 in anum naemhtha: a' cur a smuaintighidh thoilemhla fein 17 ina indtind, agus ag dortadh a ghradha féin ann agus ag 18 tarcaisniughadh na neitheadh talmhaidhe dho. Agus trid fein 19 labhras Dia is in modh so: ac tabhairt blasa a ghradha a croidhi 20  in duine, agus aga ghriosadh chum na neitheadh naemhdha 21 chum a inntinde do bheith comhnuightheach a toil agus a 22 silleadh a Thighearna, amhail do ghell in Tighearna tre Ose 23 faidh in tan adubhairt, lactabo eam et ducam in solitudinem 24 et loquar ad cor eius .i. do-bhearad bainde dom inghin agus 25 treorochad is in fasach hi, agus laibheorad chum a croidhi. 26 Tusa iomorro, a inghean bhuidh, ma do shasadh tu riamh o 27 bhainde mhilis a sholaissum, agus do chualais a ghuth so-mhilis, 28  cuir aris foi cluasa do chroidhi da eisteacht. Abair 29 maille ris in faidh, audiam quid loquatur in me Dominus Deus, 30 quoniam loquetur pacem .i. eisdfid in sith laibheoras mu 31 Thighearna rim, or is e in sith agus in ciunas is in inntinn  p.120 lb/>eisdeas he as comhartha do theacht Dhia chugaind. Agus is 32 ona modhaibh sin is ineisdeachta duit in Tighearna ag labhairt 33 riut, agus ni h-eisdeacht amhain dob ail leis uait, acht faicsin 34 agus eisteacht, a inghean bhuidh.

5. DO CEITHRI FECHSANUIBH IN DUINE annso sis bud desta.

DE QUADRUPLICI VISIONE .i. DONA CEITHRI FECHSANAIBH DHLIGHEAS IN DUINE.

Fech soir ar tus, agus fech siar aind sein, fech budh thuaidh 6 agus fech budh dhes .i. fech soir a' cuimhniughadh do 10 gheineamhna is in domhan so lán do dhoilghis agus do ghalar 11 agus do dhochraidheacht  42b2 agus d'anfhorlann agus do 12 dhochair no diomhaine ele. Or ca fuil aen ni sochraidh na 13 so-ghradhach ad chorp da mbearthar in beacan croicind ata 14 aga chumhdach amuich de, no da ndeluighthear uile ris e, oir 15 bheadh se so-fhuathuighthi ro-dhochraidh? Agus fech aris 16 cad thicfas as do chluasaibh agus as do shuile agus as do bhél 17 agus as do shroin agus as t'fhinnfadh agus as do chorp uile, 18 agus bith a dheimhin agad nach tic aen ní acht salchar, agus 19 dochraidheacht agus crumha agus piasta agus breantas do-choidreabha 20  agus mila agus snedha is fath umhla agus dearoile 21 do nech. Gorob aire sin adeir in faidh, humiliatio tua in medio 22 tui est, Israel .i. ata adhbhar th'umhla ad mheadhon fein, a 23 dhuine. Maseadh, a thalubh tharcuisneach agus a luaithreadh 24 chir-dhubh créad is adhbhar dimais duit? Ma tuicidh do chre 25 dhochraidh fein ag inntogh chum luaithridh, agus nach rachair 26 tar mhes th'aibriscdheachta fein ag deanumh breigi agus dochais 27 agus dimais innut fein astigh, acht dochraidheacht do chuingill 28 dhearoil fein do thuicsin do shuile th'inntinne agus beith 29 marthanach a n-umhla fhirindigh do ghnath, do-ghenair or 30 deallradhach luachmhor don ailech agus don othrach dhochraidh 31 ata innut astigh. Is e so in t-or sochraidh so-ghradhach 32 bhearthear o lamhaibh na n-aingel da choimhéad is in cisti 33 neamhdha. Ar tuicsin na neitheadh so, dena umhla fa laimh 34 chumhachtaigh Dhia iondas co n-airdeocha se thu lá na breithi,  p.121 35 quia omnis qui humiliatus fuerit erit in gloria .i. beth gach 36 uile neach umhal is in gloir mharthanaigh. Fech siar anois 37 ac tabhairt do chrich dot uigh co friochnumhach agus smuain 38 a adhfhuathmhaire: beidhir ar mbanadh agus ar ndubhghormadh 5  agus ar n-odhradh, do shula agus do chluasa arna 6 fadhbhadh on eisdeacht, agus do shron ar coireadh agus do bhel 7 agus do thenga agus do sgornach arna tachtadh agus arna 8 fasgadh co neimh-fhechsanach don bhás mhi-chairdeamhail, 9 agus do lamha gan tadhall agus do chosa gun cheimniughadh, 10 agus do chorp uili mar chep mbreincech do nach dentar ni, 11 ar mbrenadh agus ar lobhadh, agus fuicfidhthear e ar a ghrain 12 o gach uili charuid agus chomharsain agus cuirfidhthear fan 13 talmhain hé co domhain ar egla in aeir do thruailliughadh uadha, 14 agus dicuirthear é da ithi dona crumhaibh. Madh ail leat 15 na neithe so do smuaineadh od chroidhi co comhnuightheach 16 agus odt inntinn co sir-chuimhneach, biid urusa let na peacaidhe 17 agus na neithe talmhaidhe agus aimseardha do tharcaisniughadh. 18  43a1 Fech anuis don taeibh adtuaidh, agus smuain pian ifrinn, 19 agus in caineadh suthain, agus in dorchadas tiugh ro-mharthanach, 20  agus in fuacht nach eidir d'fhulang na do sheachna, 21 agus gnuisi adhfhuathmhara na ndemhan neimhneach, agus 22 piasta agus naithreacha nimhe ag sír-chreimh agus ag 23 sír-chognamh chaich, agus na crumha nach tair, agus in teine 24 nach múchar, agus na dochair di-airmhe ele. Is ann sin ata 25 in bás gan bas, agus in chrioch gan crich, agus in esbaidh gan 26 esbaidh, agus gach aen do-bheir dochar ann, ni chorthar agus 27 ni sgithighthar e, agus in ti ara corthar, ni fhéadann bas 28 d'fhaghbhail, oir teithigh in bás ona damunntachaibh. Is 29 ann sin ata in caineadh do-fhulaing, agus crioth agus cognamh 30 do-chriochnaidhi na fiacal, agus lisdacht gruama agus tremurghnaith. 31  Maseadh, bidh egla do-mhesda na pian so do shir 32 ort, agus na tabhradh gairdeachas na subhachas da mhéid 33 ort mi-chuimhne an bhais bheo do bheith ort. Agus ma fhuarais 34 grasa h-eigin, bith a egla ort nar oibrigheas astu co neimh-dhlistinach: 35  agus ma do benadh do ghrasa dit, bith a eagla  p.122 36 ort co tuitfir co luaith: ma do inntodhar do ghrasa chugad 37 co nua, bith egla a millti aris ort agus co ticfaidh duit ni budh 38 mhesa. Agus bith a fhis agad corob conaich beidhir, ma tai 39 arnad linadh ona tri h-egla so, oir is beannuighthe in tí bhis 5 eglach do ghreas, or gibé aga fuil inntind chruaidh, tuitigh 6 se lena olc agus lena dhiomas a n-aigen ifrinn. Fech anuis 7 budh dhes ag smuaineadh dellrughadh fhlaithemhnais Dhé 8 agus a ghairdeachais. Agus smuain do shir in sith agus in 9 ciunas agus in conach agus in gairdeachas ata ag muinntir 10 thoghaidhe Dhé. Da feachair so co friochnumhach o sheicreidrunda 11  in chroidhi, is doigh lium co rachair do reir do spioraide 12 ghradhmhaire fein at inntinn co h-iomlan do reir na mbriathra 13 so, quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum: concupiscit 14 et deficit anima mea in atria Domini .i. a. Thighearna na subhailci, 15 is mor is intsanntaidhi do thabernacuil, gurob aire sin do 16 shanntaidh m'anumsa aitreabhadh maille rit, amhail adeir 17 in salm, quam magna multitudo dulcedinis tue, Domine, quam 18 abscondisti timentibus te .i. is mor do bhinnesaibh examhla 19 do fholchas, a Thighearna, fa chomhair na droingi ara fuil t'egla 20 dhileas, amhail dhearbhas in faidh in tan adeir, quando 43a2 21 veniam et apparebo ante faciem Dei .i. budh fhollas damhsa 22 in ghloir so in tan rachad a fiadhnaisi aighthi in Tighearna. 23 Bith a dheimhin agad da tinnsgnair t'inntinn co duthrachtach 24 is na neithibh so, na budh trom agus na budh ghruamdha let 25 méid treighenais, na tromdhacht shilens, na fad-fhuirechrais, 26 na pian, na tarcuisne, na riaghla da troma da cuirfidhthear 27 ort, oir budh dheimhin let a fiadhnaisi na gloire ata agad, corob 28 a n-aisgidh uili fhuarais hi. Or leghtar ar Iacob mac Ysac 29 co raibhi seacht mbliadhna a' modhsaine do chinn Racel 30  d'fhaghbhail ona tuistighibh, agus do conncas don ghradh 31 sin ina aimsir ro-ghirr. O do conncas don duine a fhuair sé do 32 thes agus d'fhuacht agus do shaethar imarcrach ina laithibh 33 ro-gherra ar son mna so-thruaillighthi, cidh fa cuirfidh aen 34 neach a suim doghraing da h-airdi ag rochtain chum na gloiri 35 suainmhighi do-thruaillighthi? Cainidh na peacaigh anois na  p.123 36 laithi agus na h-aimseara ro-dhiomhaine rucubair as ac deanumh 37 an pheacaidh, oir gach fad bit ina mbethaidh is airditi a 38 ndamnadh e. Denaid na firein gairdiughadh agus subhachas ar 39 son na h-umhla agus in t-saethair ghradhaigh do ronsad ag 5 denumh aithrighi, agus ag seachna in pheacaidh agus gach 6 documhla dar fhuilngidar, or gach meid do laithean agus do 7 bhliadhnaibh tucadh doibh mar so, is i in meidi sin imdhaighthear 8 agus méaduighthear a tinnluicthi. In tan rachair do chaithimh 9 na gloiri sin, aderaid maille re gairdeachais mhor mar adubhairt 10 Daibhidh, letati sumus pro diebus quibus nos humiliasti: annis 11 quibus vidimus mala .i. fuarumar gairdeachas ar son na laithean 12 ar umhluigh tu sinn, agus ar son na mbliadhna a facamar 13 na h-uilc, agus rachaidh in doilghis agus in t-acaineadh uain, 14 agus rachmid a flaithemhnas Dhe do ghabhail gairdighthi agus 15 gloiri do ghréas. Da tucair so dot uigh co duthrachtach, ni 16 thoirseochar do chraidhi ar son fad do dhocumhlachta na cruas 17 do t-saethair, na dearoile do bheathadh, or nir chruaidh saethar, 18 agus ni fada aimsear, agus ni h-aidhbhseach bliadhna da fad na 19 da doilghi o faghthar conach na gloiri neamhdha. Agus bith 20  a dheimhin agad corob lan conaich beidhir ma do thogbhais 21 do chroch is na ceithri neithibh so  43b1 romaind, agus beith 22 do-ghluaisti cengailti indti ac tabhairt na neithe so dot aire 23 co neamh-chodultach o shuilibh fhuireachaire do chroidhi, 24 iondas co coimhéadair trit na neithe so thú fein o cach uili locht. 25 Cuir in fheachain shoir sis anois .i. do gheineamhain truaillighthi 26 neamh-ghlan, agadt umhlughadh fein co firindeach. Cuir in 27 fheachain shiar anois do dhes .i. neamh-bhrigh do chur i ngach 28 uili ni, ac smuaineadh do chrichi deidhinigh. Cuir in fheachain 29 tuaigh don leith chlí .i. ecla pian ifrinn do bheith ort gan scur. 30  Cuir in fheachain bo dhes suas .i. sanntughadh na gloiri neamhdha 31 od chroidhi co h-iomlan. Agus dena comhnaidhi mharthanach 32 is in croich so agus cengail co daingin ria, oir cidbe taebh da 33 fechfair mar so, aitreabhochar a flaitheamhnas Dhe. Corob 34 aire sin féadaigh a radh maille re h-indtinn lasamhain mar 35  adeir Daibhidh is in t-salm, confige timore tuo carnes meas,  p.124 36 a iudiciis enim tuis timui .i. ces mo cholann dot ecla fein, a. 37 Thighearna, agus co h-airithi ar ecla do bhreitheamhnais 38 ghruamdha. Da n-osluicthir suili do chroidhi ar feadh do 39 bheatha mar so, ni h-eadh amhain adearar rit fech, acht claen 5  do chluas dochum na seirbhisi.

6. DE TRIPLICI OBEDIENTIA .i. DONA TRI SEIRBHISIBH.

Agus is orra so is claenta do chluas, dochum na seirbhisi 6 firindighi nach fuil mellta. Agus narab dochum a faicsina do 7 thoil na ndaine do dhenair hi: agus na dena breitheamhnas 10  idir na h-aithintibh do-ghenntar dit, agus na dena deiliughadh 11 idir na neithe aithinter dit .i. na fiarfuigh cread fa ndinganta 12 in ni aithintar dit, no cread hé re denamh, agus na dena tarcuisne 13 na mi-dhingmhaltacht ar an ti do ni in aithne, agus na dena 14 co mi-thoileamhail na maille re leisci na re contrardhacht na 15  re mi-dhingmhaltacht, or ni fhaghair acht pian t-suthain do 16 chind na seirbhisi a n-oibrighthi na neithe so, acht muna fhoiri 17 furtacht a lor-ghniomha neach. Maseadh, bisi ullumh dochum 18 gach aen neich da n-aitheontar dit, agus tabhair dot uigh beith 19 umhal dod phrelaidibh mar Dhia ar a ghradhsan agus co caoin-fhuarach 20  agus co milis agus co sduiderach agus co forbhfaelteach 21 toilemhail agus co dighair agus co h-indtinneach agus co h-anorach 22 duthrachtach, amhail adeir se .i. adeir an Tighearna a persain 23 na prelaiti, cidbe eistis misi, eistidh se sibhsi, cidbe tharcuisnighis 24 misi tarcuisnighidh se sibhsi. Adeir se fos, et in auditu auris 25  obedivit mihi .i. a n-eisteacht a chluas do rindi an t-umhal 26 seirbhis, oir do rinde umhla damh mar do chuala a chluas 27 m'aithne. Is cóir don deiscibal ghradhach a sheachna ar gach 28 uile mhodh a racha sé dochum oifici a n-airdeochai e, no dochum 29 naemhthachta an adhmholta bhreige,  43b2 no ag iarraidh 30  gras agus a' creid no ag tabhairt tinnluicthi, agus ac tarraing 31 croidhi na ndaine aenda chugad o chomhradh fhallsa, agus 32 ac nemh-tathair na ciontach, agus ac denamh a sheirbhis co 33 fiadhnach do mheadughadh a onora, agus aga thaisbenadh  p.125 34 fein so-ghradhaigh co fallsa agus e ag dul a n-inmhe trid fein 35 no tre neach eli. Maseadh bid se arna choimhéigniughadh 36 o umhla ghloin agus o ughduras an uachtarain. Agus da faghair 37 inmhe narab co tighearnamhail fhollamhnuigheas hi do reir 5 a thoili fein. Narab dochum soláis na dochum a shocamhail 6 fein reachas a tighearnas, acht d'fhuireachras na tarbha 7 choitchinn do fein agus do chach, agus do shlainti na n-anmann, 8 agus muna dearnair mar sin, rachaidh tarbha agus sochar na 9 seirbhisi uait, oir in umhla do ni dochum suaimhnis na neithe 10 n-aimsirdha ar do tharbha fein, ni hi is umhla ann. Agus 11 ma do h-aithneadh dit do rogha do dha neithe no ní is mo, 12 na gabh sin chugad ar son co ndubhairt rit an ní as ferr leat 13 fein do dhenamh, acht toil agus rogha an uachtarain. Ní 14 dona dainibh résunnda thuicis gach ni mhinighis in prelaid 15 teid toirrthi na h-umhla, acht dona dainibh dhalla, nach tuiginn 16 a tarbha agus a sochair foirfi, corab aire sin fiarfuigheas in 17 prelaid dibh, cad dob ail libh do dhenamh co ndearnadsa daibh 18 he? Maseadh abairsi mar so, Domine, quid me vis facere 19 .i. a Thighearna cad dob ail leat do dhenamh damh: amhail 20  adeir in salm, paratum cor meum, paratum cor meum .i. ata 21 mo chroidhi ullumh do choimhlinadh gach uile neithe aithintear 22 dim in prelaid do reir a thoile, cidbe slighi ghebhas mu thoil 23 fein: oir ni fhuil ni is saebhi don lucht uird na ceimniughadh 24 do reir a toili fein, amhail adeir Bernard, nach fuil re loscadh 25 a n-ifrean acht an toil dhilis bhis ac neach, nach ail leis do threigin 26 abhus, amhail adeir an proverb so Bernard, nichil ardebit in 27 inferno nisi propria voluntas: tolle propriam voluntatem et 28 infernus non erit .i. is i in toil dhilis is lasair a n-ifrean, agus 29 togaidh an toil sin agus ni bhia ifrean ann. Is i is toil dhilis 30 ann, in toil nach fuil coitchinn ac Dia agus ag an chomharsain. 31 Gemadh maith do thoil fein, is ferr do reir na h-umhla a cengal 32 re toil an uachtarain. Maseadh bi ni is teo agus ni 's 33 duthrachtaidhi a' coimhlinadh an bhreitheamhnais do chuireadh 34 ort na mar do bhethea as t-ughdaras fein ris in saethar cheadna, 35 oir is ferr in umhla na an idhbairt, amhail adeir in proverb 36 so, melior est obedientia quam victimae. Agus is ferr duit 37 da reir sin, cluas do chroidhi do chromadh co duthrachtach  p.126 38 dochum na neithe aithintear dit, na moran oibrighthi d'idhbairt 39 do Dhia o dhuthracht do thoili fein: oir is ferr in da thoil  44a1 40 do choimhlínadh iona in aen toil: agus a foirbhtheacht na 41 h-umhla tuictear so. Gé iat na prelaiti dhligheas in umhla, is 5 iongantach an tarbha eirghes da tabairt dona h-iachtaranaigh. 6 Oir is mór tarbha na h-umhla do-nitear don uachtaran, agus 7 is mo na sin a denamh dona dainibh chomhthroma, agus is 8 ro-mhó a denamh dona dainibh is iachtaraighi na tú fein. Is 9 si in umhla so do choimhlín Criost ac eisiomlarughadh na ndaine, 10 or do rinne umhla da Athair co bas na croichi. Agus do bhi 11 sé ac modhsaine do Mhuire agus do Ioseph agus do chuaidh 12 se leo co Nasareth agus do umhlaigh e fein d'Eoin aga bhaistedh 13 agus do choimhlín se gach uili fhirendacht is in umhla. Tabhairsi 14 umhla dott uachtaran maseadh, agus tabhair anoir dona dainibh 15  chomhthroma, agus umhla dona dainibh is isli. Ma do chlaenais 16 do chluas agus do chridhi dochum na neithe so co foirbhthi, 17 dearmait tech t'athar agus do phopul fein, agus is amhlaidh 18 do dhenair so:—ma do dhearmadais do bhésa agus do 19 ghnathughadh agus do cheadfadha agus toilemhain dúchusa 20  nadura co leir, agus a claechladh co so-dhelaighthi agus tu 21 fein do choimhéad ona lochtaibh immuigh agus t'anam do 22 athnuadhughadh astigh co foirbhthi. Madh áil leat do 23 cheadfadha do choimhéad co duthrachtach, coimhéad ar tús 24 do chroidhi co foirbhfi. Gurob aire sin adeir in t'ecnaidhi, 25  omni custodia custodi cor tuum, quoniam ex ipso vita procedit 26 .i. coimhead ar tus do chroidhi ina cach uili fhriochnumh os 27 uadha fein tic in bheatha, oir is ua dha ata coimhéad gach uili 28 cheadfadha.

7. DE AUDITU .i. DON EISTEACHT.

Oir is coir na cluasa do choimhead gan mbeith forbhfaeilteach 31 na ullamh na fuaranach na gabhaltach na cicrach dochum 32 gach comhradh. Agus na h-éistedh co h-indtinneach fabhaill,  p.127 33 na nuadheacht diomhain ele, na crossanacht, na mi-cheadfadh, 34 na murmar, na ithimradh, na comhrádh saebh. Oir grisaid 35 lucht na n-eisteacht toileamhail na neithe ndíomhaine dochum 36 athroithi. Gurob aire sin adeir Ieronimus, si non esset auditor, 5 non esset detractor .i. muna beith in t-eisteacht, ni bhiodh 6 in t-athimradhach. Bith a fhis agad maseadh, da ndeachmais 7 o eisteacht an ithimraidh nach beth se ann, or dobo ecal leo 8 sinne agus ar mi-rún dochrach dochum in inndechtha. Oir ní 9 fhuil aen ní anns an indtinn neimh-chiuin etroim sho-ghluaisti 10 is mesa na creitimh ro-urusa do cach aen ni, agus briathra 11 lucht an ithimraidh do lenmhain o indtinn mheardhanta, amhail 12 adeir Bernard, detrahere an detractorem audire, quid horum 13 dampnabilius sit non facile dixerim .i. ni h-urusa leam a 14 bhreathnughadh cia is mo dochoir, in t-athimradh do dhenamh 15  na d'eisteacht. Na bí do chluas, maseadh, a chailleach dhubh 16 ata ana mnai phósta ac Criost o 'tai si arnad choisreceadh co 17 foirfi, ar ti a salchadh agus a truaillighthi agus a tuitme o 18 Dhia ar mhian na neithe ndiomhain trom peachthach so-thathaire 19  so, agus seachain iad mar neimh marbhthach no 20  mar chloidhimh da fhaebhar. Gurab aire sin adeir an t-ecnaidhi, 21 sepi aures tuas  44a2 spinis ne audiant linguam nequam .i. 22 dena daingen don spin fad chluasaibh eadrat agus aingidheacht 23 in chomhraidh, agus dena cearcaill d'aithrighi agus d'ecla 24 Dhia timchill do chroidhi eadrat' acus cloidhimh na tri faebhar 25 fhadhbhas tú on gairdeachas t-suthain. Agus an croidhi aithnis 26 searbhas a anma fein, ní leigenn sé gairdiughadh comhaithach 27 ann, mar atá fear an aithimraidh arna fhadhbhadh on conach 28 flaithammtha nach leicend croidhe indraic in fhirein chuici. Na bi 29 mar bhoigsimha acad ghluasacht o gach uili chomhradh leis gach 30 aen ghaith: agus na claen dochum na n-adhmholta mbreigi 31 agus na tabhair a chonaich fein d'aen neach da ndingna tarcuisne 32 na tathair ort, agus na gluaiseadh fearg na díomhainis ele thú 33 do bhuaidhridh do shigha. Na bogadh do chluas o bhindis  p.128 34 na canntaireachta ni is mó na on tex gan cheol, amhail adeir 35 Augustin, quotiens plus me delectat cantus quam id quod 36 canitur, totiens me penaliter peccasse confiteor .i. gach uair 37 is bindi lium in chantaireacht na an tex, admhaim co peacuighim 5 co pianamhail. Ma tá so ina chin, is doigh linn is mor an choir 6 do ni an eisteacht na cruitend agus na timpán agus na n-orgán 7 agus na liuit agus na ngitarn agus na mbuabhall agus na 8 n-adharcch agus na sughradh agus na mbindis mbaeth ndíomhain 9 ele. Tusa iomorro, madh ail leat ceimniughadh do dhénamh 10 d'indtinn ghloin dochum molta na naemh agus na n-aingil 11 ata lán do bhindis agus do ghlóir, diult gach uili dhíomhainis 12 an-imchubhaidh uaitt.

8. DE OLFACTU .i. DON BHOLTANUGHADH.

Oir is cóir in t-srón do choimhéad ar ecla co mmellfaidhthi 15  dochum díomhainis o bhaladh na neithe ndeagh-bhaladh, amhail 16 atait na h-uindminti deagh-bhaladh examhla, amhail ata muscata 17 agus na spisraidhe aromata agus na luibhi agus na blatha agus 18 na croind agus in duille agus na biadha agus na deocha deagh- 19 bhaladh agus a cosmhaile, iondas nach mealltar an croidhi 20 trithu so d' fhaghbhail t-síraidheachta in bhréntuis t-suthain 21 agus na pian n-aicinta. Oir do ghebhair brentas sír ar son 22 in bhalaidh dobo milis leat, amhail adeir an faidh. Da roibhi 23 do cheand no do chroidhi eslan, gabh boltanughadh creacht 24 Chriosd agus a fhola agus a choroine agus a chroidhi agus 25 sasfaidhthear do ghalar ni is inilli agus ni sa míllsi uatha. Agus 26 gebe sástar aen uair amhain on boltanughadh ro-mhilis, ní 27 faicfaidhthi do na dimhainis ele so acht mar mhorgughadh 28 ndo-choidribha.

9. DE LOCACITATE .i. DON LABHAIRT.

Oir is coir an bel agus an tengha do choimhéad co maith 31 o gach uili dhroch chomh 44b1radh, mar ata ithimradh 32 agus murmar agus crossanacht agus celg agus moladh bhréici 33 agus tarcuisne agus brég agus eithach agus aithis a nDia no  p.129 34 a nduine agus mi-chlu agus a cosmhaile. Bith a fhis agad, a 35 dhuine, os éicin résun don bhreithir dhimhain ele la na breithi, 36 curab cruaidh agus curab ro-chruaidh don droing so adubhramar. 37 Maseadh, madh áil leatsa buaidh do bhreith, na suigh a fochair 5 na droingi so aca fuil cloidhimh gear tri faebhar dochum do 6 bhuailti mharbhas triur do cach buille .i. iad fein ar tús, in 7 tan fhoillsighit a mbeith folamh on grádh, agus lucht a 8 n-eisteachta ann sein mharbhas an grádh bhis aca, agus an 9 lucht ar a ndentar he acc marbhadh a clú. Bid drong ele ann 10 fholchas a n-ithimradh agus is edh adeirid, ni aibermaisne ni 11 re dainibh eli orra so, agus in t'iúl do chualabhairsi is fír e, 12 agus cidh inmhain linne iad, ni fhéad a ceartughadh. Agus 13 adeirid drong ele aca, is deimhin curab maith in lucht chrabhaidh 14 iat a morán do mhodhaibh, agus atait siat an-umhal mi-dhuthrachtach 15  do-cheartaighthi a modhaibh eile. Adeir drong 16 ele curab mór in dighbhail a mhéid do t-saethair agus do 17 shubhailcibh maithi ata indta sut agus iad aca milleadh ar 18 beacan. Seachainsi, a dheiscibal ghradhach, co duthrachtach 19 nach fadhthar tú is na lochtaibh so, amhail adeir an t-egnaidhi, 20 quia corrumpunt mores bonos colloquia prava .i. co truaillit 21 na comhraiti saebha na besa mhaithi. Maseadh na tarra tar 22 lochtaibh na tar maindeachtnaighi duine re duine ele, acht 23 muna ticir ris fein aca theacasc co trocaireach, no aca 24 cheartughadh a fiadhnaisi morain, no ac furalamh a cheartaighthi 25 ar in uachtarán, no ar nech eile aca fuil cumhachta a cheartaighthi. 26 Dena a fhurtacht ar gradh Dhia co cairdemhail mar fhear 27 ghuasachta móir, agus muna derntar mar so he, ata se ana 28 mhurmar agus ina ithimradh. Atait drong ele dibh ac dítin a 29 locht fein agus nach scuirend a ghearan agus a mhi-chlú a 30 companach. Agus na indtsamhluighsi tu fein riú so, agus 31 narab ail leat tú fein do fhaicsin ionmholta choidhchi o thathair 32 duine ele. Agus na bí gairsemhail na garramhail, agus na 33 bí ac aithris na neithe nuadh agus ac tuirimh neithe ndiomhain 34 maille re bhriathraibh blaithi, acht mol neach co coigiltach, 35 agus tathair ni is coicilltaighi da ndearnair, oir is o imarcraich 36 an chroidhi labhras an bél, ar son co foillsighthar ar briathraibh  p.130 37 in duine ammuigh ciondas bhis sé astigh. Corob aire sin tuicter 38 da labhra in duine co toileamhail do chailidheacht an bhidh, 39 a bheith craesach, agus da labhra d'fhoirm agus do chail na 40 mban, fer druisi sin, agus da labhra do ghael agus do chonach, 5  in diomas sin. Da labhra d'oibhfici agus d'anóir agus do 6 phrelaideacht, sainnt sin; agus dona h-anndlighibh do rindeadh 7 do fein, feargach sin. Da labhra d'airdi caich agus da 8 tharcuisne fein, tnuth sin. Da labhra d'fhuath agus d'asaenta 9 caich, fear ficha hé. Da labhra do ghniomh no do thathair 10 na prelaiti, murmar sin. Da labhra d'imarcraigh in 11 cheartuighthi, duine righin no ro-chruaidh no suarrach uime 12 fein sin. Da labhra d'fhanamhad no do neithibh étroma, 13 duine utmall folamh sin. Da labhra se brec co h-urusa, bás 14 anabaidh sin. Ma fear luighi do thabhairt co dian no co 15 toileamhail he, no ma fear eithigh, na creidtear do. Ma neamh-fhoighideach 16  hé, fear as-urramais agus  44b2 duine so-fhuathuighthi 17  sin. Ma mian lais na neithe saeghulta, duine 18 damunta hé. Cidbé bhes maindeachtnach no toirrseach dochum 19 na ndeagh oibrighthi, duine leasc sin. Cidbé bhes ullamh 20 forbhfailteach dochum na n-oibrighthi ionmholta, duine 21 duthrachtach naemhdha he. Arna chloistin sin duit, teith 22 an raed agus caoimhain an t-anam. Ar egla co fuighthi so-thathaire 23  thu ona neithe so adeir, coimhéad do bhél agus do 24 thenga o gach ní dho-cheartuighthi dho-mhúinti. Agus is 25 tarbhach duit thú fein do sheachna ar na comhráitibh sin. 26 Agus na bith do mhuindtearas re dainibh bhrasa, na re leanbhaigh, 27 na re dainibh an-egnaidhi, oir adeirid co neamh-fhechsinach 28 a mbeith ina n-oilibh. Tabhair dot uigh do chomhradh do 29 bheith tostanach, ciuin, silensach, beac, isil, tearc, blasta, iondas 30 co tigmhuigheadh co tarbhach a chach, agus co mbia se arna 31 thomhas o mhéid na deiscribhdi co coitcheann agus gan beith 32 bras na díomhain na feargach na caindteach. Na bi a' gabhail 33 leith-sceil dot bhriathraibh fein agus ceartaigh briathra cáich, 34 agus na tathair cách, agus muna dearnair mar so, ni h-aimsir 35 amháin do mhillis acht do phecaighis co trom. Tabhair dot  p.131 36 úigh curab a laimh na tengadh atá bás agus beatha: bás in 37 tan adeir si an t-olc agus dhiúltas an mhaith, beatha in tan 38 adeir si in mhaith agus dhiultas an t-olc. Curab aire sin is 39 coir urnaighi agus fuirechras do dhenamh amhail adeir in faidh 5 .i. pone Domine, custodiam ori meo et ostium circumstantie 6 labiis meis .i. cuir coimhead ar mu bhél, a Thighearna, agus 7 duin mo dhoras do thoirmesc an aindlighe iondas co ticair iul an 8 neith aderaind damh, agus ciondas aderaind he, agus ca h-uair 9 aderaind, ar egla mo ghabhala o ghaisthighibh mo bhéil fein. 10 Tegmhaidh fos moran do naimh agus do lucht chrabhaidh 11 do bheith ar lasadh do dhuthracht agus do ghradh ac tinnscaint 12 a comhraidi agus co n-abraid no go n-eisdid ni asa n-imthighid 13 folamh toirrseach leasc. Da madh neithe ghrasamhla no spioradalta 14 do cheimneochadais, is ar lassadh do ghradh agus do ghairdeachas 15  do imtheoghadais. Smuain co friochnumhach, maseadh, a 16 fuil do ghuasacht agus d'ecla is in comhradh da gach aen le 17 madh mian beith co maith. Gurab aire sin comharlighimsi 18 duitsi t'anam fein do shlanughadh co h-inill agus seachain 19 na neithe so adeir in meid fetfair do choimhead do shitha.

10. DE NON IUDICANDO .i. NA DENA BREITHEAMHNAS AR NEACH.

Agus madh ail leat do bhel agus do thenga do choimhéad 22 co dlisdinach, seachain aithimradh do phrelaid agus do 23 chompanach: agus da faicir ni so-thathaire inntu, na tathair 24 co luath iad, acht fiarfuigh ar tus dit fein, cia thu fein, ac 25 denamh breithemhnais ar neach ele agus cora measa tu fein? 26 Oir is mor cas a fuilidh fein ni is mesa 45a1 agus ni is ain-egnaidhi 27 agus ni is mi-chraibhdighe na in drong ar a fuil do bhreithemhnas: 28 amhail adeir an soisceul, quid autem vides festucam in oculo 29 fratris tui, et trabem quae in oculo tuo est non consideras? 30 Ypocrita! eiice primum trabem de oculo tuo et tunc prospicies 31 ut educas festucam de oculo fratris tui .i. a fhir an fhuar-chrabhaidh, 32 cread fa faici in brogh beac fa shuil do bhrathar,  p.132 33 agus nach faici in t-shail mhór atá at shúil fein? Maseadh 34 bean in t-sail as dot shúil fein ar tús, agus bean an brogh a 35 súil do bhrathar ann sein. Fiarfuighim dit anois ciondas bheanas 36 an breitheamhnas rit, oir ni iarrann neach in breithemhnas 5 so ort, agus ni h-eigin duit résun do thabhairt tar do chend 6 so: amhail adeir an t-apstol, unusquisque onus suum portabit 7 .i. imchuiridh gach neach a eire fein. Bith a dheimhin agad 8 na daine do ni na neithe so, breithnuigh co fuil iúl aca nach 9 fuil agadsa, agus co fuil adhbhar h-eigin aca nach tuigi, agus 10  tigemha comadh mesa do dhenta fein na neithe so na don 11 aes sin. Abair rim maseadh, cread chum a thainic tu? .i. 12 in do dhénamh breithemhnais ar lochtaibh cháich, no ne nach 13 mó thainic tú d'iarraidh t-shlainti t'anma fein, agus do dhénamh 14 aithrighi dúthrachtaigh ad pheacaidh agus ad dhíomhaineas? 15  Agus cia an neach fheadas beith co maith do neach ele agus 16 co h-olc do fein? Agus da tuctha na tri neithe so dot úigh co 17 duthrachtach, ni dingenta breithemhnas urusa ar neach eile. 18 Smuain is in breithemhnas dhímhain so do ni tu féin a fiadhnaisi 19 an bhreithimh chruaidh fhirendach ata agad agus 'cud fhaicsin 20 amhail adeir, nolite iudicare et non iudicabimini: in quo enim 21 iudicio iudicaveritis iudicabimini .i. na dena breithemhnas 22 agus ni dingintar breithemhnas ort, agus da ndearnair 23 breithemhnas ar aen ni, do ghentar breitheamhnas ort anns 24 an ni cheadna, amhail adeir in t-apstol, si nosmet ipsos 25 diiudicaremus .i. da ndearnam breitheamhnas oruind fein, 26 ni dhighentar breithemhnas ele oraind, agus da ndearnam so, 27 ni dhingnam breitheamhnas urusa ar neach ele. Cidbe lenab 28 ail a bheatha fein do scrúdadh agus do reimh-fheicsain, do 29 ghebha se indti nach indlorgaireachta do coir duine ele, acht 30  foillseochaidh se o indtinn umhail fhirenda na daine ele naemtha 31 o dhochraidheacht a bheathadh fein. Leghtar a mbethaidh 32 in athar naemhtha re n-abur Arsenius, co ndubhradh ris cor  p.133 33 bheandaighthi he co foirfi ar son corab iad a pheacaidh fein 34 do chain se ar an saeghal, agus is doich lim cibe do chain 35 a pheacaidh fein, nach derna se breithemhnas ar peacaidh 36 caich. An uair do gheibhidh in fear so coir no aithis a nduine 5 eile, do bhid aca shaeradh co h-ind 45a2tinneach agus co 6 tarcaisneach umhal ann fein. Corob aire sin adeir Bernard, 7 omnino cave alienae conversationis esse aut curiosus explorator 8 aut temararius iudex .i. seachain foillsighthi phroisemhla 9 beathadh na ndaine ele, agus na bi ad bhreitheamh mheardhanta 10 orra, agus ge do fhaicthea oibre saebh agad chomharsain, corab 11 mó shaerair he. Agus muna féadair a oibre do shaeradh, 12 saer nach dochum uilcc do bhí a indtinn acht ainbhfis no melladh 13 no cás éigin ele. Muna féadair a shaeradh a modh ele, abair 14 corab ro-mhór an temtasion do rindeadh air. Cread do dhenadh 15 in temtasion sin dimsa, da mbeith co mór na cumhachta ud 16 aigi indum? Agus ni h-aga radh rit gan tathair do bheith 17 agad ar ciontaibh caich ataim aga radha so, agus ni da ligan 18 torat lais gan ceartughadh, acht nach áil lim tu do dhenamh 19 breitheamhnais dhamunta, na foillsighthi shunnradhach ar 20  gach nduine. Madh ail leat do lochta fein do scagadh co maith, 21 na cuir iúl a n-adhbhar lochta na ndaine, mar ata comhrádh 22 saebh agus silleadh sibhlach na sul do sheachna co friochnumhach.

11. DE TACITURNITATE .i. DON TAST.

Maseadh tabhair grádh don leightheoireacht agus don 25 urnaighi agus tabhair don t-silens, oir is i so buime agus eochair 26 agus coimhéad in chrabhuidh uile agus na subhailci co leir. 27 Corab aire sin adeir Augustin, curab he in tast maith funndaimint 28 gach uili chrabhaidh, agus gan murmar agus gan leisci ar fear 29 a dhéanta. Agus na bith eagla anfaindi do chuirp na do chind 30 ort is in t-silens, oir ni dhein se urchoid do neach ar bith acht 31 lucht an mhurmair no na leisci, no dona dainibh ata buaidheartha 32 o smuaintighibh dhiomhaine, no dona dainibh bhriathracha. 33 Maseadh creidsi co ndein in silens furtacht do lucht na toile  p.134 34 maith agus co ndaingnighind na h-anfaind agus co ndein 35 forbhfailti dona dainibh thoirrsi agus co ndein comhfhurtacht 36 dona dibeartachaibh agus co sasann se na h-eslann agus togbhann 37 na daine thuitmheacha agus co lasann na h-urnaighthi agus 5 co ngradhaighind na smuaintighthi agus co n-ardaighind lucht 6 an indtsamhluighthi, amhail adeir an faidh .i. in silentio et 7 spe erit fortitudo vestra .i. is a tast agus a ndochas do ghebhthai 8 neart, agus ni dubhairt se bhur n-anfainde, na bhur n-eslainti 9 ann so. Adeir Ieremias, bonum est viro cum portaverit iugum 10  Domini ab adolescentia sua .i. is maith don fhear imchuiris 11 cuing in Tighearna as a oigi. Suidhfidh in duine bhes ana 12 aenar agus do dhena tost agus eireoch 45b1aidh fein os 13 a chinn fein agus sailteoraidh se ar na neithibh thalmhaidhi 14 agus chorpardha ac smuaineadh na neithe milis flaithemhtha 15  ina shilens uaigneach thorthach fein. Tabhair dot úigh anois 16 an mhéid fhoghnas an silens buidh trocuireach, agus a dénann 17 imarcraigh an chomhráidh do dhighbhail, agus bith a dheimhin 18 agad cidbé smuaineas a pheacaidh fein agus pian ifrinn agus 19 a chrioch dhéighinnach do shír agus glóir fhlaithemhnuis 20 Dhia o indtinn lasamhail, saindteochaidh se co h-indtinneach 21 o thoil in chroidhi silens milis agus uaingius inntinne. Agus 22 dobadh ionann le lucht an t-silens fhirindighe a cur dochum 23 bais no dochum dorais ifrinn bhuan re comhradh na re casaibh 24 saegalta. Oir tuicidh an indtinn ata arna beandachadh do 25 Dhia nach féadann si na gairdighthi neamhdha agus na neithe 26 domhunda do thagmhang a n-aein fheacht. Bisi maseadh, 27 a bhean phosta Chriost at aenar ag tabhairt grádha don t-silens, 28 iondas co coimhéada tú tú féin do Dhia ina aenar, os é do 29 thoghais ana aenar tar chách uile. Agus bith a fhis agad co 30 fuil fear pósta naireach agat, agus nach ail leis e fein do 31 thaisbenadh duit a fiadhnaisi caich. Agus créad ata duitsi, a 32 bhean phosta Chriost ris in cethirn agus re h-imarcraidh an  p.135 33 chomhraidh, acht beith ag scelaidheacht agus a' comhradh rit 34 cheile mhilis fein agus at smuaintiughadh agus at urnaidhi? 35 Oir mar nach féadann in t-aen tobur amháin sruthain iomdha 36 examhla do thabhairt as, ni fhéadann in t-aen bhél urnaidhthi 5 mhilis agus diomhaineas comhraidh do thabhairt uadha.

12. 6 DE GULA .i. DON CHRAES AGUS DO CHOIMHÉAD AN BHLAISEACHTA CO MAITH

iondas nach iara se biadh na 8 deoch do reir datha na blasa, acht do reir eicintais. Agus na 9 h-iarr gloir ar son treighinais na bidh da dearoili, oir do 10 mhill Iesau a shinnseardhacht agus a oighreacht ar bolgum 11 brochain, agus do chaith Elias feoil mochrach agus i n-esbartain 12 do thoil in Tighearna gan dighbhail da anmain. Corab aire 13 sin adeirimm nach hi cail in bhidh na na dighi digeltar ar neach, 14 acht a thoil agus modh a chaithmhi: oir ciondtaidtear neach 15 a n-aran agus a linn agus a pis agus a ponaire agus a praisigh 16 agus a n-uisci agus ina leithidibh do bhiadhaibh dhearoile eili, 17 da caither co h-imarcrach iad no roimh in uair iomchubhaidh 18 no co lasamhain sduidearach no co miangasach no co craesach. 19 Uch! Is truagh truagh! O do nithear peacaidh iomdha 20 urchoideach is na proindibh dochraidhi so, cad do-ghentar 21 ris in cocaireacht agus ris in digh agus ris in fin agus ris in feoil 22 agus ris in iasc shaillti agus ris na lictubhairibh millsi agus 23 rena cosmhailibh? Bid moran ann leis nach lor in biadh fein 24 gan puidair agus neithe mellta eili do chur air do ghradhughadh 25 agus do mheadughadh in chraois agus cuirid goirtes agus blassa 26 examhla ele ar na biadhaibh do mheadughadh a craois, agus 27 caithid luibhi noid spisraidhe do ghearughadh a deochadh 28 agus ni chuimhnighid a ceili firi agus fer pósta na h-anma .i. 29 Isu Criost dar bhiadh domblas ae agus dar dheoch aiget do 30 bhar gradhsi. Agus ma chuimhnighthaoi, ni fhoillsighthi 31 corab mna posta do sibh ar son cruais na riaghla bidh na dighi 32 do reir indtsamhluighthi, acht cocaireacht agus neithe 33 phroiseamhla sesgaire agaibh a n-aghaidh riaghla bhar  p.136 34 slanaighthi fein. Bid drong ele aca ac togbhail nathain tre 35 phrois dona biadhaibh .i. is olc dom cheand so agus buaidhreadh 36 se an inchind agus is olc dona suilibh he fos agus tromaighi 37 se in gaile agus ni h-iomchubhaidh dom chailidheacht  45b2 5 uile he agus is adhfhuathmhar a bhlas agus athnuaidhigh se 6 m'eslainti agus ata naimhdinas aige rem bhallaibh co léir. 7 Cidbé tusa, a fhir na proisi so, fech dod chogus féin agus coigil 8 don fher ata friotholamh duit agus don ti atá agadt eisdeacht ar 9 egla do mhurmair agus 'tai at immradh do agus don tí do 10  t-shaethraigh an phroind sin duit maille re dighbhala. Oir 11 foillsighidh an phrois so nach deiscibal do Bhenedict tu adubhairt 12 comadh lór dona braithribh da phota potaisti. Maseadh is 13 deiscibal do mhaighistir in chrais .i. d'Epicurus tu, amhail 14 adeir Solumh .i. fili non te effundas super omnem escam .i. 15  a mhic na doirt tu fein ar na mbiadh, oir is slainti cuirp agus 16 anma an caithimh measardha, amhail adeir an t-apstol, .i. 17 esca ventri et venter escis, Deus autem et hunc et has destruet 18 .i. scriosfaidh Dia in biadh bronnmhar agus na bronna 19 biadhmhara. Agus tabhair so dot uigh co h-indtinneach agus 20  corab mo t-shasfas tu t'eigentas na do thoil.

13. DE LUXURIA .i. DON DRUIS.

Oir tic si on chraos immarcrach bidh agus dighi agus as cóir 22 a seachna o resunaibh iomdha. An chead reasun: or salchaidh 23 si in corp, oir adeir an t-apstol corab leath amuigh don chorp 25  atá gach uili pheacadh agus corab ann astigh pheacuigheas 26 is in druis. An dara reasun: co fuil an peacadh so bren a 27 fiadhnaisi Dhia agus na n-aingil: corab aire sin adeir Genesis 28 co tuc Dia indeachadh an pheacaidh so o sreibh teinedh bhreine 29 dhioghaltach do lucht na druisi. An treas reasun: arna 30 faghbhail ni shataighind si neach, agus crochaidh si an inntinn 31 arna criochnughadh. An ceathramhadh reasun: mar 32 choimhlionas neach an peacadh so, fuathighidh se na mna  p.137 33 dob annsa leis ar domhan, amhail dhearbhthar a Tamar. An 34 cuigeadh reasun: do ni an peacadh so teghdhais dhilis don 35 Diabhul do mhnai phósta ro-ghradhach Chriost. An seiseadh 36 reasun: an t-anam do bheith arna shásadh ar tus o smuaintighibh 5 mhillsi chobhsaidh in gairdighthi neamhtha saluighthear co 6 dochrach is in peacaidh so he ona smuaintighibh neamh-ghlan 7 agus o chriochnughadh na coiri. An seachtmhadh reasun: 8 cach ni maith da ndentar a n-h-eagmais na genmnaidheachta 9 nach tairbhaighind se. An t-ochtmhadh reasun: fadhbhaidhthear 10  e o naire na h-oghachta, iondas nach feadtar a lesughadh 11 o sin suas, amhail adeir Ieronimus .i. cum omnia possit Deus, 12 virginem non potest suscitare post ruinam .i. cid feadann 13 Dia gach en ni do dhenumh, ni fheadann se an ogh do 14 truailleadh do aithbheochadh aris, gidh eadh feadaidh se a 15 saeradh o phein agus ni h-ail leis coroin na h-oghdhachta do 16 thabhairt di. An naomhadh reasun fana coir gradh mor do 17 thabhairt don oghdhacht: a beith gaelmhar ris na h-ainglibh. 18 Corab aire sin adeir Ieronimus .i. profecto in carne praeter 19 carnem vivere non terrena vita est sed celestis .i. is ionann 20 beith is in colann a n-eagmais na colla agus in bheatha neamhdha 21 iar tarcuisni na beatha talmhaidhe. Corab aire sin adeirimm 22 corab airdi do luaidhigheacht an bheatha ainglighi do gheibh 23 nech o thinnlaicthibh na ndeagh-bhes na a beith aigi do reir 24 na naduiri: oir an duine bhis ana aingil conách sin, agus an 25 tan bhis ina oigh subhailci sin. Tuic maseadh corab do reir 26 na subhailci do gheibh an duine an conach ata ag an aingil 27 do reir naduiri, agus corab iad oifigi tinnlaicthi Dhia iad araen. 28 Da tugair dot uigh co friochnumhach  46a1 na neithe so, ni 29 ghraidheochair salchar na colla da n-éis.

14. DE TACTU .i. DON TAGHALL.

Agus seachain ar tus do lamha o gach uili ni neamh-cheaduightheach. 32  Maseadh na tabhair agus na gabh aen raed gan chead 33 dot uachtarán, agus na h-oibrigh aen raed gan chead do. Agus  p.138 34 na taghaill ben, gemadh gael no gemadh arrsaidh no cemadh 35 craibhdheach hi, agus na glac a muinel na meadhon. Agus 36 na faisc a lamh, agus na sil ina h-aghaidh hi. Gach ni narbh 37 ail leat do dhenamh do dhuine duit, na dena fein ar neach ele 5 é. Is i do fhreagrasa iar so .i. ni h-ail lim in bharamhail sin 6 do thabhairt damh, oir ata mo chogus daingin. Is é mo fhreagra 7 ortsa ann sin .i. gin co dein se dighbhail duitsi, co ndingna dod 8 chompanach no dot chomharsain. Cin co dearnadh sé dighbhail 9 d'aen neach, atá sé mi-ghnéitheach re dénamh, amhail adeir in 10 t-apstol, seachain sibh fein ar gach uili ghné don olc, agus ni h-ar 11 in oibriughadh ndi-mholta amhain, acht ar a ghneithibh eili. 12 Da dhearbhadh sin, cach uair do bheirir scannail do neach 13 eili, is tu féin do dhamnas co sunnradhach. Corab aire sin 14 aithnim dit gan tu fein agus fear do bheith a n-uaingis libh 15 fein, gemadh gael he no cemadh craibhdheach. Agus na 16 dena comharthadha iomdha oir foillsighidh sin na mna do 17 bheith folamh. Agus na h-abair briathra naid nathain iomdha 18 idir na comhurthadha so asa tuicfidhi dánacht na folmhachta 19 agus in mi-chrabhaidh ort. An tan bhus a' comhradh, na 20 sín do mhéar, agus na dena amhailthi leat lámhaibh. Agus 21 na glac a sliasta, agus na glac a n-aen ionad hi, ar son co 22 foillsighid na comharthadha so in bhen chrabhaidh do bheith 23 bras no amh-naireach. Na sin do lamh dochum aen duine 24 choidhchi, agus na faicthear nochtuighthe hi, acht maille re 25 h-eigintais, oir dlighi in bhen chrabhaidh beith daingin nairech 26 do chorp agus d'inntinn.

15. DE HABITU CORPORIS .i. D'AIBIT IN CHUIRP.

Agus is coir aibit in chuirp do choimhead co friochnumhach, 28 iondas na bu fhollas ann ni do bhearadh naire do neach ele. 30 Is uime sin aithnim dit gan do cheimniughadh do bheith eadtrom 31 na bogcuisech utmall na scailteach, acht bidh se min trom  p.139 32 cobhsaidh agus mall mesardha naireach. Agus na bidh do 33 chorp neamh-chobhsaidh agus na salchadh e, agus bidh se 34 deisgribhdeach ceart riaghalta. Agus na bith do shlinden 35 direach na sesmhach, acht co mesardha isil crom, agus na bith 5 do mhuinel co sduaghamhail, acht connaimh so-fhillti he. Na 6 bith do cheand ina roth, acht co cobhsaidh crom umhal 7 measarrdha. Agus na bith t'aghaidh luaimneach eatrom 8 amh-naireach, acht coimhneartuighthe, mesarrdha, aentadhach 9 agus co neamh-urchoideach. Na bith t'eadach co deallruightheach 10  na co h-imarcrach, acht co lor agus co mesarrdha. 11 Agus na bith adhbhar h-eadaigh mor-luaigh na dearoil, acht 12 co coitcheand agus co meadhonach: agus na bith h-eadach 13 salach na ro-shochraidh na deallruightheach, oir foillsighidh 14 eadach dibh so mainneacht naid ilar glormhaire, agus foillsighidh 15  aroile dearoili agus inisli, agus ata an ghloine ro-mhor no an 16 salchar dochraidh an-iomchubhaidh don chailligh dhuibh. Na 17 bith h-eadach ro-fhada, oir iss  46a2 dochraidh scuab ar eadach 18 na caillighi duibhi, agus na bidh sé ro-ghearr, acht arna thomhas 19 co meadhonach. Agus na bidh do bhroca ro-chumhang na 20 ro-sciamhach, acht co fairsing deagh-ordaighthi. Na bith 21 cengul na peintiuracht examhail ar do chris na ar t'asan na 22 ar iadha do mhuinchilli, acht gradhuigh an ní coitcheand orra 23 so uile, agus na bith examhlacht agad orra so i n-examhlacht 24 ionmholta. Na déna ro-shubhachas le lucht an t-subhachais, 25 na ro-dhubhachas le lucht an dubhachais. Agus na claitear 26 thú on aibriseocht, agus na h-arduigh tú fein ar ciunas da fuighir. 27 Adeirim rit i ncach uili aimsir agus i ngach uili mhodh bí ar 28 nad thegasc indut fein a comhartha na subhailci a cruth na 29 foirbhtheachta. Na tigidh dit oilbheim na scannail do thabhairt 30 do lucht an-cheartuighthi, acht treoruigh iad ot eisiomlair 31 fein dochum na neithe is ferr. Agus da coimhéadair co 32 friochnumhach mar so na ceadfadha amuich, is cóir co 33 coimhéadfair co foirfi na ceadfadha astigh, agus is trit na 34 coimhéadaibh so coimhéadtear in croidhi co ro-fhoirfi.

16. DE CUSTODIA CORDIS .i. DO CHOIMHEAD IN CHROIDH

o tic 35 gach uili smuaineadh o salchur in t-anam, agus is e 36 in brentus agus an salchar sin dhelaigheas re Dia he o 37 shaebhdhacht na smuaintighedh. Agus dlighi so do dhibirt 5 uait o thri modhaibh .i. o oibriughadh agus o fhaisidi agus o 6 smuaintiughadh naemhtha. Maseadh na bi diomhain choidhchi, 7 acht saethruigh dod lámhaibh no dod leightheoireacht na 8 dot urnaidhi, iondas co seachnair mar so gach smuaintiughadh 9 urchoideach, oir is a smuaintighibh agus a mianaibh dhuine 10 dhiomhain lesc a comhnaidhi sir. Muna feadair a ndichuir 11 mar sin, eirigh co h-umhal tarcuisneach dot fhaisidi, oir ni 12 h-ionmhain leis an Diabhal an duine nochtas a fhorbhfailti 13 agus a chomhairle, agus seachnaidh se iad mar dhainibh 14 chomhraiteacha mi-runach. Uair is trit na smuaintighibh 15 naemhtha dicuirthar in Diabhal agus cuirthar a oibrighthi ar 16 neamh-nidh. Agus smuainsi sin co toileamhail do scris an 17 Diabhail agus a chumhachtan. Is don da mhodh so adeir 18 an faidh na briathra so, quoniam cogitatio hominis confitebitur 19 tibi et reliquie cogitationis diem festum agent tibi .i. do dhena 20 smuaintiughadh in duine faisidi duit, a Thighearna agus do 21 dhena fuighill in smuaintighthi so la sollamhna duit, oir is 22 iad na smuaintighthi mhaithi, ar ndibirt na ndroch smuaintighthi, 23 faisidi an fhuighill so da ndentar sollamhain an fhirein ac breith 24 buidheachais ar Dia do dhichuir freamha do locht uile. Maseadh 25 narab beg let beith a' smuaintiughadh na neithe naemhtha 26 co toileamhail do dhichar do locht.

17. DE SUPERBIA .i. DON DIMAS.

Agus da mothaighthar a ndoras t'inntinne he, na h-oslaicc 28 doras do chroidhi roimhe choidhchi, oir is maille h-imarcraidh 30  lina bhis se. Tic se co minic o uaisle an chinigh no o neart 31 no o shochraidheacht no o eagna no o ghrasaibh eigin ele. Is 32 coir teacht ina aghaidh o résunaibh 46b1 iomdha. An chead 33 reasun: nach fuil ni ar bith agad fein acht iasacht agus faighdhi, 34 agus gemadh uait fein fos do ghebhta a fuil agad, dobo iomdha  p.141 35 espadha ort, agus o nach fuairais aen raed uait fein, is ro-mhór 36 t'airlicthi .i. a thesta uait agus a fuil agad. Maseadh madh 37 ail leat in ghlóir do dhénamh as do ní fein, na déna as na 38 h-airlicthibh hi. An dara réasun: smuain do shír crioch cach 5 neithe dibh so, amhail atá an duine uasal no sochraidh no 6 ecnaidhi ciondas bhias a chrioch? Agus gabh t'eisiomlair 7 as in géisachtaidh do ni díomas as a h-earball agus umhla as 8 a cossaibh. Corab aire sin dearbhthar corab ainglica in duine 9 nach denann umhla as a chrich na in phécocc. An treas résún: 10  is é in neach is mó do gheibh is airdi cuntas, da dhearbadh nach 11 leis fein aen raed, uair ní bhí cuntas ar neach as a raed fein. 12 Maseadh na h-arduigh as do neithibh choidhchi, acht umhluigh 13 dochum an chuntais. An ceathramhadh résún: cach airdi 14 da mbeith na tinnlaicthi, is cóir ardughadh ar grádh in tí 15  do-bheir duit iat. Da reir sin bi ullumh dochum buidheachais 16 agus dearmaid an diomas o nach ar a shon fuarais aen raed. 17 An cuigeadh reasun: na daine ardaigheas iat féin as na 18 tinnlaicthibh, isleochar on breithemhnas fhirenta iat, oir gach 19 aen arduigheas é fein, isleochaidh Dia é agus baidhthear a n-aicén 20 ifrin he maille ris in Diabhail ndiomsaigh. An seiseadh resun: 21 cidbé chonnmhus i n-umhla na neithedh so do gheibhthear 22 na gairdighthi naemhdha astu, oir airdeochar an t-umhal 23 agus do ghebha glóir fhirindeach maille ris na naemhaibh. An 24 seachtmadh reasun: ma do chitear duit corab maith na neithe 25 tuitmeacha diombuana so in t-saeghail, is cóir duit mes ro-ghear 26 ar na neithibh mharthanacha ghlormhaire. Tuic maseadh 27 os tre shaethar agus tre dheithiti ro-mhóir do gheibhtear na 28 neithe aimseardha diombuana, corab mór agus corab ro-mhór 29 in saethar is indénta dochum na neithe marthanach nglórmhar. 30  An t-ochtmhadh reasun: nach fuil a fhis ac neach ca fhad 31 leicfidhthear na neithe so duit, gurab aire sin adeirmait in mhéid 32 gairdighthear neach is na neithibh so, is i an méide sin islighthear 33 e ona ndul uadha, oir gach airdi da mbiadh an ceim, is moidi 34 an tuitim. An naomhadh reasun: mar nar choigill Dia dona 35 h-ainglibh agus iad ar neimh, is lugha na sin choiglis é duitsi  p.142 36 ad chre agus ad luaithredh agus tú ar talmhain, oir is mó is 37 so-fhulaing an dimus is in duine chonáich na is in duine bhocht, 38 cin corab mi-fhulaing a ceachtar aca e. Ma chuimhnighisi 39 na neithe so co toileamhail, rachaidh cach uile chumhacht an 5 pheacaidh od chroidhi mar dheataigh.

18. DE VANA GLORIA .i. DON GHLÓIR DHIMHAIN.

Agus da ti si at chroidhi ata si gaethmhar so-indarbtha agus 7 na creid di. Agus tic an chair so co minic ona h-oibrighthibh 8 mhaithi an tan do nithear iad  46b2 tre fhuar-chrabhadh do 10  iarraidh na glóire dímhaine, no ma thinnscnais o indtinn mhaith 11 ar tús hé agus gurab toil leat a fhoillsiughadh fa dheireadh 12 atá sí dimhain, no ma mholtar thu as do dheagh-oibrighthibh 13 agus tú fein aga ghabháil sin chugad ana ghlóir atá sí fós dímhain. 14 Agus cidbe neach do bhí ag dénamh urnaithi no duthrachta 15 agus co ndubhradar a smuaintighthi ris, da faice nech do chai 16 mhór agus do dhuthracht uaingeach, do chuirfidh sé do 17 mhaitheas agus do dheagh-oibrighthi os aird, iondas co 18 mmolfaidhthi o chách thú. Agus ma do chonnaimh in duine 19 bocht na smuaintighthi so maille re toil ata in ghlóir dhímhain 20  co folaightheach ina chroidhi, agus muna faghbha se aithrighi ann 21 sin, diberthar on gloir mharthanaigh hé. Is urusa cathughadh 22 reis an teidhm so o mhodhaibh iomdha, da tucair dot uigh 23 co h-indtinneach cat is freamh no is cailidheacht don ghloir 24 dhímhain. An chead mhodh: oir cuiridh indtinn toileamhail 25 na coiri so cach uili mhaith a neamh-nidh, oir do ní fear an 26 fhuar-chrabhaidh ainti agus urnaidhthi agus fuirechras agus 27 a cosmhaile mar do ní an firen, agus ní h-ionann indtinn doibh, 28 oir atá indtinn na glóire fire ag an firen agus indtinn na glóire 29 dímhaine ac fear in fhuar-chrabhaidh, oir is do reir a indtinne 30  breathnuighthear gach aen. Masa duine ecnaidhe tú, is follus 31 duit corab mor an bhuirbe do neach cach uili mhaith do leicin 32 uadha ar son dímhainis a indtinne. An dara h-adhbhar: atá 33 ro-bhorb re tuicsin, do shaethar agus do mhaitheas uile do chur 34 a ndeithiti na tenga ag iarraidh an mholta bhreigi ma maith 35  na h-oibrighthi, no in aithimradh ma olc: oir mar bhis in ghaeth 36 leat no at aghaidh, no an mallachadh no an beandachadh, no  p.143 37 an bigsimhain a' gluasacht le gaith no le sith, is mar sin bhis 38 an tenga ac oibriughadh co dimhain at aghaidh no leat. Tusa 39 iomorro, ma chreidi damhsa, cuir t'oibrighthi agus do 40 smuaintighthi co leir a llaimh t'fhir phosta .i. Isu Criosd aiseogas 5 duit iad agus a da chead oired rena cois. An treas adhbhar: 6 tigeamhaidh gurab duine bocht tu nach feadann moran deachair 7 do dhenamh ar do shaethar, maseadh na mill in beacan ata 8 agad ar neimh-ni, acht coimhead co h-inill hé: oir da tuiti fear 9 an chonaich, beith morán aigi thocfas he, agus da tuite in bocht, 10 ni fhuil aigi fear a thogbhala. An ceathramhadh adhbhar: 11 damadh laidiri tú na Samson ni fheadfa do pheacaidh fein do 12 scris choidhchi gemadh beg iat, acht le grasaibh an Tighearna, 13 agus da tucair dot úigh so co h-ecnaidhe, ni bheir dimhain at 14 oibrighthibh fein choidhchi. An cuigeadh adhbhar: bith ecla 15 ghnaith ar fear an fhuar-chrabhaidh agus ni bhi ciunas co 16 brath aigi, ar ecla co millfedh sé in ghloir fhuair sé o shaethar 17 mhór, tusa iomorro, ma sduidearas co firendeach, do cheimnighis 18 co h-indill, agus ni fhuil ecla molta na tathaire ort. An seiseadh 19 adhbhar: da ngabha galar no naire fear in fhuar-chrabhaidh, 20 tuitigh a aimsir o sin amach a searbhas 47a1 agus a toirrsi, 21 agus an ghlóir dhímhain do bhí aigi ina ghairdeachas téit si 22 uadha co dochraidh in tan sin, tusa iomorro, ma bearar ort 23 a n-oibrighthibh mhaithi, ní théit aen raed uait, agus ma do 24 ghabh neach eile eisiomlair uait, is tarbhach duit hé. An 25  seachtmhadh adhbhar: in ghlóir atá ac Dia fein gan roind 26 dob áil le lucht na glóire dímhaine a faghbhail mar ghadaighibh 27 no mar shladaidhaibh gan truailleadh, amhail adeir Iob, quae 28 est spes ypocrite si avare rapiat .i. cread in doigh ata agad, 29 a fhir in fhuar-chrabhaidh, do rindi in t-sladaidheacht 30 th-sanntach, acht pian ifrin bhias agad phianadh tre bithu 31 sír? Tusa iomorro, tabhair glóir mharthanach do Dhia at 32 oibrighthibh, iondas co coimheada do thoil mhaith in sigh 33 indut fein, amhail adeir an Soisceal, gloria in excelsis Deo  p.144 34 et in terra pax hominibus bonae voluntatis .i. glóir do Dhia 35 is na h-ardaibh, agus sígh do lucht na cain toile a talmhain. 36 An t-ochtmhadh adhbhar: oir is mór in dith agus in espaidh 37 loighed an t-saethair agus na deithidi do nithear dochum na 5 gloiri marthanaigh agus ro-mhéid in t-saethair agus na deithiti 6 do nithear dochum na gloire dimhaine. Agus co fírindeach 7 ní fhuil acht neimh-ni is in glóir dhímhain a fiadhnaisi na glóire 8 suthaine. Agus da tucair so dot úigh co tarbhach, seitfir in 9 ghlóir dhímhain uait mar chaith shalach eadtruim.

19. DE INV IDIA .i. DON TNUTH.

Agus déna cathughadh cruaidh ris ar ecla an croidhi do 12 selbhughadh do. Agus tic an chair so o chlú agus o anoir 13 agus o shuaimmis agus o phrelaiteacht daine ele. Agus is 14 cóir cathughadh ris in cair so o mhodhaibh iomdha. An chead 15 mhodh dhibh: is dochraidh beith ac tnuth re sochraidheacht 16 cáich ar son nach feadann tú fein beith amhlaidh. An dara 17 modh: atai a' cathughadh a n-aghaidh Dia o tic gach maith 18 agus gach cumhachta, amhail adeir an t-apstol, qui potestati 19 resistit, ordinationi resistit .i. gebé chathuighis a n-aghaidh 20 na cumhachtain, cathuighi sé a n-aghaidh in ordaighthi Dia. 21 An treas mhodh: mas mar duine umhal mbocht thainic thu 22 is in ord, is do dhénamh maitheasa thangas, agus ní do dhenamh 23 uilc na tnutha re suaimmis na re sochraidheacht na ndaine 24 ele. An ceathramhadh modh: is saebh agus is digind mi-cheille 25  duitsi in duine ata a n-anóir agus a ndeagh-chlú ag cach, 26 curbh áil leatsa at aenar a mhí-chlúghughadh. An cuigeadh 27 modh: da feachair tú fein co maith, ni dingnair tnuth re neach 28 eli, oir ni fhuil a fhis agadsa ciondas atait cach a fiadhnaisi 29 Dhia, agus os é t'fhis fein atá agad is neamh-ghlan eaglach 30  tuitmeach hé. An seiseadh adhbhar: i n-abartha nach molfai 31 na daine ut re fuil mo thnuth da n-athainti co maith iad: 32 ní fhuil amharas ar a mbeith maith agus atá a fhis agum chena 33  47a2 nach molfai a firind aniúil iat. Gurab aire sin guidhimsi 34 tusa masa crabhadh dob áil leat do dhenamh, cuir cach uili  p.145 35 bharamhail don taebh is ferr, oir is é in ní is inilli is cóir do 36 thogha. An seachtmhadh modh: is aingidheacht duit in tí 37 nach dearna díbháil duit na mallachadh riamh, acht hé ina 38 phreláit no ina charait no ina chomharsain duit, beith ag tnúth 5 ris gan adhbhar. An t-ochtmhadh modh: is mór in aingidheacht 6 agus in an-ecna duit beith ag tnúth re maitheas do chomharsan, 7 agus corab leat fein hí masa maith leat a beith aigisan, amhail 8 adeir Augustin, ama bonum proximi tui et tuum facis .i. 9 tabhair do ghradh do mhaitheas do chomharsan agus budh 10 leat fein hí. An naomhadh modh: do ní an tnuthach é fein 11 d'inntsamhlughadh ris in Diabhal bhis ac tnúth ris in crabhadh 12 agus re maitheas cáich uile aca chlaechlughadh. Maseadh 13 gabhsa ecla chugat agus dichair gach uile thnúth as do chroidhi 14 co luath. Gurab aire sin adeir Bernard, ma mhothuighir an 15 tnúth ac buain red chroidhi agus gurab olc leat sin, agus gan 16 t'airm cathuighthi fein do thabhairt di .i. do shúili agus do 17 chluasa agus do smuaintighthi, do chathuighis co maith agus 18 rugais buaidh.

20. DE AMBITIONE .i. DO MHIAN IN INDMHE.

Agus ge roibhi in mhian sin a' gaire rit, na tabhair taebh 21 ris, oir is gear agus iomdha a cair agus a h-eiri. Bith an mhian 22 so choidhchi agad ghriosadh dochum na coiri, agus is coir 23 contrardhacht do dhenamh air o adhbharaibh iomdha. An 24 chead adhbhar dibh: is iomdha buaidhreadh agus deithiti 25 ata ar na prelaitibh aga tarraing dochum caire ac tabhairt 26 neich agus ag iarraidh neithe agus ac tabhairt graidh agus 27 tribuloiti n-iomdha is na neithibh atá futha, agus is ona ndénamh 28 so co maith do bheith sigh ionmholta ag in popal. An dara 29 h-adhbhar: is iomdha adhbhar fuatha utmall ata aca, agus 30 is iomdha labhairt agus gaire agus ithi agus ibhi agus morán 31 do neithibh eile a fuilit lucht na h-umhla ainmhfisach. An 32 treas adhbhar: dlighi beith friochnumhach do ghnath ar son 33 corab éicin doibh résún do thabhairt do Dhia i ngach gnimh 34 da ndingnaitt. Curab aire sin dhligheas lucht na h-umhla 35  uili neamh-mhian na cairthi agus an eiri do bheith orra. An  p.146 36 ceathramhadh adhbhar: do chuiridar na prelaiti agus lucht 37 an chonaich uili iad fein fa shuilibh agus fa chluasaibh agus 38 fa thengthaibh cáich a scannail agus a n-ithimradh uatha agus 39 chuca, agus ni chuirid lucht na h-umhla agus na cobhsaidheachta 5  na clamuir so dibh a fiachaibh. An cuigeadh adhbhar: ar 6 ndenamh gacha maitheasa doibh ar na dainibh bhis futha, 7 ni bhi gradh na ndaine so inntu tar eisi sin, acht beith aca 8 n-aithimradh mar naimhdibh. An seiseadh adhbhar: na daine 9 thic dochum na h-indmhe so, is maille re saethair agus re seirbhis 10 agus re mholta bhreigi tegait, agus is iad na  47b1tribloiti 11 sin tarcuisnigheas in lucht-chrabhaidh. An seachtmhadh adhbhar: 12 is cóir crioch na muinntiri so do stuidear co friochnumhach 13 ar mhéid a tuitme agus a nguasacht, agus is iat na daine is 14 lugha ghlacas in tribulóid so is mó atá ar slighi in ghairdeachais. 15  An t-ochtmhadh adhbhar: is deacair duit cuntas lai na breithi 16 do thabhairt tar do cheand fein, agus gan deithiti lucht an 17 t-seachrain uile ort. An naomhadh adhbhar: is cora duit, mas 18 ledt shaint dob áil leat dul a n-indmhi, in t-innmhi is mó agus 19 is buaine agus is flaitheamhdha do shantughadh ina n-anfa 20  marthanach, na in t-indmhi bheac shalach dhimbuan fhuicfis 21 tu a ngill rena chair. Agus da tucair so co maith, ni shannteochair 22  in prelaideacht na indmhi in t-saeghail.

21. DE AVARITIA .i. DON T- SAINT.

Agus da mothuighthear dochum in chroidhi hi, diult co dichra 25  uait hi, oir atá sí dochrach agus ní h-eigin duit hí. Agus is 26 on conach agus o neithibh dhamanta thic si, agus is cóir 27 cathughadh re o mhodhaibh iomdha. An chead mhodh dibh: 28 cuirit siat friochnumh agus ceandsil mor ar in croidhi aga 29 faghbhail, ac denumh saethair agus fuireachrais agus mara 30  agus tiri agus ac fulang guasachta iomdha ele, agus ní 31 mhothuighinn an bocht firi gradh na neithe so arna cur a 32 tarcuisne ar son Dia. An dara h-adhbhar: na daine da ndailtir 33 in conach bith ecla gach aein duine orra, oir sailit gurab gadaighe 34 in duine bocht, agus corab sladaidhi in duine saidhbhir, agus  p.147 35 ni mar sin bhis in duine bocht, acht bí se indill do ghnath, 36 ar son nach fuil aigi raed mhillis he. An treas adhbhar: in 37 tan theid a ni on t-santach toirrsighthir e chum bais, agus 38 bid suaimmis spioradalta ag an bocht ar son espadha an t-saeghail. 5 An ceathramhadh ni: an duine ghradhuigheas an saeghal bid 6 se ac seirbhis do mar mhodh ndochraidh agus mar 7 sherbhfhoghantaidhi shalach acca umhlughadh fein ann. Gurab 8 aire sin adeirmait nach fuil an conach ac neach da ngradhuigh 9 co mór he, ar son gurab modh do e agus nach tighearna, agus 10  co ndeachaidh Dia uadha ar a shon leis, agus ata an duine 11 bocht ar son Dia ro-chonaich. An cuigeadh adhbhar: in 12 ti thinolas in conách, ni bhia sasta choidhchi, oir ni lór lais 13 aen ni: ata an bocht contrardha do sin, oir ni thaiscind se aen 14 raed do fein, agus do-bheir amach an ni fheadas. An seiseadh 15  adhbhar: ata an conach ina ghaisti agus ina lin ac an Diabhal 16 a timchill luchta in chonaich fein, iondas nach leicind indtogh 17 doibh dochum Dia, amhail adeir an t-apstol, qui volunt divites 18 fieri, incidunt in temptationem et in laqueum Dyaboli .i. na 19 daine lenab ail beith conaich, tuitid a lin agus a ngaisti in 20  Diabhail sin. An bocht fhacbhas gach aen raed inndsamhluighi 21 se Dia, oir tuicidh se nach eidir leis a leanmhain agus eiri mór 22 air. An seachtmhadh adhbhar: is toirrseach  47b2 searbh 23 leis in duine conaich in bas, agus is forbhfailteach aibhind leis 24 in mbocht hé. An t-ochtmhadh adhbhar: an tan théid fear 25  conaich dlighi co ntéid a mbí aigi uadha da aindeoin, agus in 26 tan théid in bocht gabhaidh sé in conách naemhdha chuigi 27 maille re gairdeachais mhór. Tabhair dot úigh so co 28 h-indtinneach agus ní ghraidheochair na neithe talmhaidhe. 29 Bith a fhis agad fos co fuilid ceithre gneithe dona dainibh .i. 30  duine sanntach agus duine fial, duine silteach agus duine borb. 31 An duine do-bheir an raed is intuctha agus chonnmhas an raed 32 nach indtuctha, is e sin an duine fial. An duine nach tabhair 33 an raed is intabhartha agus chonnmhas in raed is inchonnmhala, 34 duine sanntach sin. An duine do-bheir an raed as intuctha 35  agus nach connmhann an raed as inchonmhala, duine silteach 36 sin. An duine nach connmhann in raed is inchonnmhala agus 37 nach tabhair an raed is intuctha, duine borb an-ecnaidhe sin.

22. DE IRA .i. DON FHEIRG.

Agus da taighli si do chroidhi, marbh an uair sin fein hi, 39 oir ata si fichmhar. Agus teagmhaidh si d'shir ar son na neithe 40 do nitear no adeirtear no thic a n-aghaidh toili in duine. Atait 5  ceithre gneithe uirri. An chead ghné: in drong do ni ferg da 6 n-aindeoin agus scuiris co luath, agus drong eile do ni da ndeoin 7 hi agus scuiris co luath: drong ele do ni co mall agus fagbhas 8 co mall: drong ele do ni co luath hi agus facbhas co mall. 9 An chead ghné, ní maith hí. An dara gné, as mesa hí. In 10  treas ghné, is olc, agus an ceathramhadh gné is ro-olc hí. Agus 11 is coir cathughadh ina h-aghaidh so o résunnaibh iomdha. 12 An chead resun dano: oir is on dimas thic gach uile ghné don 13 fheirg, acht getá fearg an-chertaighthi a n-aghaidh an pheacaidh 14 co maith uaireann agus atá si uair eile do shír co h-olc, oir is 15  e gluasacht na feirgi is comhartha don dimas. An dara reasun: 16 an uair do ni fearg ret chosmhaileas fein, is a n-aghaidh na 17 córa do ni hi, oir ni dhlighind neach fearg do dhenamh re neach 18 eli. An treas resun: ma do ghabhas cumhacht ar neach h-eigin 19 agus atai ag denamh feirgi ris ar a locht fein, na déna 20  co h-imarcrach hi, agus da mbuailir in t-slat amuich air ar 21 son t'fheirgi, tabhair gradh ad chroidhi do ar son Dia. An 22 ceathramhadh reasun: muna bhfhuil ceandas agad ar duine, 23 na fearguigh ris gemadh ciontach he, oir ni bhudh ail leat fein, 24 da ndearnta peacaidh, duine eli do dhenamh feirgi rit ar a shon. 25  Maseadh na dena re nech eili an ni nach áil leat do dhenamh 26 rit fein. An cuigeadh reasun: is mó do dhighbhail do ní duit 27 fein na do gach uile dhuine. Maseadh ca tarbha duit an 28 ceartughadh mhillis tu fein do dhenamh ar neach eili? An 29 seiseadh reasun: is mór an t-anfiss no an bhuirbe do neach 30  fearg do dhenamh, oir foillsighidh si an locht  48a1 foluightheach 31 ata innat. An seachtmhadh reasun: is egnaidhe do dhuine 32 foighide chobhsaidh do thabhairt don fheirg .i. gan a 33 fhoillsiughadh amach mar bheas se astigh. An t-ochtmhadh 34 reasun: is guasachtaighi comann luchta na feirgi: maseadh 35  seachain iad mar is sidhchanta feadfair. An naomhadh reasun:  p.149 36 nach coir comhairle na secreidi do fhoillsiughadh doibh, oir 37 nochtaigh cach uile rún a ndanacht a feirgi. Gurab aire sin 38 aithnimsi duitsa, masa duine ecnuidhi thu, pairt na feirgi do 39 sheachna co deithideach.

23. DE ODIO .i. DON FHUATH.

Agus da tinnscna se ad chroidhi, cathuigh ris as cach uile 7 mhodh. Agus geintear an locht so ar tus o ghnimh no o dhroch-radh. 8 Agus is cóir contrarughadh do a modhaibh iomdha. 9 An chead mhodh: marbhaidh se a anum fein, óir is 10  dunmharbhthach in ti lena fuath a bhrathair, amhail adeir 11 Eoin Bruinde. An dara modh: dallaidh se an duine, oir ata 12 fer in fhuatha dall anfisach ar slighi na beathadh. Corab aire 13 sin nach denann se breitheamhnas coir, acht he ac oibriughadh 14 do shír da namhaid. An treas reasun: in ti aca fuil in fuath, 15  ac denamh dighailtuis do ni se neamh-chumhachtach da reir 16 sin an Tighearna aca fuil cumhachta an dighaltuis uile. An 17 ceathramhadh reasun: do ni se naimhdinas do fein re Dia ac 18 tabhairt fuatha da chreatuir. An cuigeadh reasun: ni fheadann 19 sé do reir dlighidh urnaighi in Tighearna do radh, agus da n-abra 20  is i n-aghaidh a shlainti fein adeir: ar son nach áil leis na 21 peacaidh do rinded ina aghaidh do mhaithimh, ata se a' guidhi 22 ana aghaidh fein an tan sin, agus ag iarruidh gan a pheacaidh 23 do leicin leis. An seiseadh reasun: millidh se a oibre fein co 24 leir, oir ni he a ngradh oibrigheas se acht a nfuath. An 25  seachtmhadh adhbhar: as mesa he iona in t-ainmhidhi lena 26 h-ionmhuin a chosmhailis, oir is ra bheac ar an duine a 27 chosmaileas fein do rindeadh a cosmhaileas De. An t-ochtmhadh 28 reasun: cidbe aca fuil fuath, atá se ainfissach, oir ni h-áil leis 29 an beacan do mhaithimh, do chind Dia do mhaithimh moráin 30  do. An naomhadh reasun: mar do ni mac Dhia do fhear an 31 ghradha, do ni mac an Diabhail d'fhear an fhuatha. Seachainsi 32 maseadh in locht so co sithchanda madh áil leat buaidh do 33 bhreith od naimhdibh.

24. DE TRISTITIA .i. DON TOIRRSI.

Dichuir hi co h-aibeil da mothuighinn dochum an chroidhi 35 hi, oir ata si searbh di-mholta, agus geintear hi o dhith in ghaeil, 36 no na neithedh talmhaidhe, no o thribloid, no a eslainti, no o 5  neach eile do thabhairt tarcaisne ort, no o arduchadh duine 6 ele thort. Agus cathuigh co luath ina aghaidh so a modhaibh 7 iomdha. An chead mhodh: os ar son in t-saeghail do nithear 8 hi, atait oibrighthi bais indti. An toirrsi ata ort ar son do 9 pheacaidh ar gradh Dia, as maith sin, agus do gheibhthir an 10  beatha shuthain uaithi, muna biadh si ro-mhór. An dara 11 h-adhbhar:  48a2an gael agus na neithe aimseardha agus 12 na neithe co leir tinnluici Dia sin, agus ni dhein sé andligheadh 13 do neach ar son a thinnlaicthi fein do bhuain de aris. An treas 14 resun: cebé do ní an toirsi so, is i n-aghaidh Dia do ni se hi, 15  a' coimhlinadh a thoile fein agus ac diultadh toili Dhia. An 16 ceathramhadh reasun: in ti da mbentar a neithe, no do gheibh 17 aibheirseoracht, ata a thoirrsi ac tabhairt thathaire ar 18 breitheamhnas Dhia. An cuigeadh adhbhar: bith an indtinn 19 toirrseach leasc an-umhal chum gach uile neithe mhaith. An 20  seiseadh adhbhar: an indtinn toirrsighthear a n-ircradh na 21 raed saeghalta, is mó na sin budh chóir a toirrsiughadh ar ecla 22 phian t-shuthain ifrin. An seachtmhadh adhbhar: ma ata 23 pian ort um na neithibh aimseardha diombuana do dhul uait, 24 is cora agus ro-chora duit doilghis do bheith agad um na neithibh 25  ghlórdha do dhul uait. Maseadh sgriossa in toirrsi so od chroidhi 26 madh áil leat buaidh na namhad do bhreith.

25. DE ACIDIA .i. DON LEISCI.

Agus is inann hi ac glacadh an chroidhi agus bás na h-anma. 28 Maseadh, dichuir co h-aibeil uadha hi. Tic si co minic o 30  dhearmad ort fein agus ar Dia agus ar phein ifrin. Agus 31 contraraidh di so a modhaibh iomdha. An chead mhodh dibh: 32 nach he an t-anam amhain mhillis si, acht an corp agus an 33 t-anam le cheile, ionnas corab athmhulta leis beith beo agus 34 nach áil leis bas do fhaghbhail. An dara h-adhbhar: ata sé 35  so-thuitme urusa chum cach uilc, mar dhuine can egla aen 36 neith air agus can chomas a dhlighidh na cheirt fein aici. An  p.151 37 treas mhodh: ata se lesc toirrseach chum cach uile mhaitheasa 38 agus do-bheir sé dimbrigh agus an-umhla i ncach uile aithimradh 39 agus tarcaisne do-bheirar air. An ceathramhadh modh: ata 40 se mar dhuine chuthaigh ac denamh forbhfailti don olc agus 5  nach toirrsighinn agus nach caoininn an mhaith do leic thairis 6 tre mhaidneachtnaidhe. An cuigeadh modh: ni fhuil se acht 7 mar iomhaighi a mballa nach féadann maith ar domhan do 8 dhenamh lena ceadfadhaibh, oir ni chuirind se a shuile co brath 9 do chaoineadh a pheacaidh, naid a chluasa do eisdeacht a lesa, 10  na a bhel na thenga do labhairt an raeda mhaith, agus ní 11 chuirind a lámha naid a chosa dochum a riachtanais a lesa, 12 na a chroidhi dochum smuaintighthi ionmholta, agus ni 13 ullmhaighinn a chorp dochum foghanta. An seiseadh modh: 14 ata se boghar dall dochum cacha maithisa, iondas nach faghann 15  se solas maith a ni da faicind na da n-eisdeadh. An seachtmhadh 16 modh:  48b1nach faghann sé blas ar gairdiughadh shaeghalta 17 na spioradalta. An t-ochtmhadh modh: nach mó ata sé ina 18 eire air fein na ar a chomarsannaibh agus ar lucht a thuicseana 19 co léir. An naomhadh modh: atá sé tarnocht ro-dhaidhbhir 20  afhus agus arna fhaghbhadh ona neithe glordha. An 21 deichmheadh modh: ni mó atá toirrsi na beatha neamhdha 22 do leic se thairis tre mhaidneachtnaighi air, agus ní fhuil egla 23 pheine ifrinn atá aga h-ullmughadh do air. Seachainsi maseadh 24 o cach modh in leisci do-bheiradh ort anns an bethaidh abhus 25  cach uile bhlas atá is in bethaidh neamhdha do leigin thort.

26. DE DESPERACIONE .i. DON MHÍ-DHOCHAS.

Agus da ti si dochum an chroidhi atá sé diabhulta can cunntabhairt. 27 Agus cathuigh co ferrda fris agus co neimh-dhearmadach 28 a modhaibh iomdha. An chead mhodh: atá Dia 30  uili-chumhachtach choimh neartmhar ar lucht an pheacaidh 31 do dhamnadh agus ar lucht na h-aithrighi do shlanughadh. An 32 dara modh: ata sé trocaireach an mhéide sin nach dlighinn 33 neach mí-dhochas do dhenamh as, oir is mó a throcaire na 34 mar fhéadaid ar peacaidhne beith. An treas mhodh: ata 35  se firindeach agus gibé uair do dhena an peacthach cned, do  p.152 36 ghell se a pheacaigh do dhearmad, agus adubhairt sé, a anam 37 pheacthach ce minic do ni druis re leandanaibh iomdha, innto 38 chugamsa agus gebhad tú. An ceathramhadh modh: atá 39 sé caoin-fhuarach agus ní do ghairm na firen amháin thainic 5 se, acht do ghairm na peacthaich leis. Atá sé buidh agus 6 ni fhuil fás da ndenaid na peacaigh nach fásaid a ghrasasan 7 tarrsa, mar dhearbhthar a Petar agus a Pol agus a nDaibhidh 8 agus a mmorán ele. Agus ma do rindisi peacadh, fech an mó hé 9 na peacadh Phoil no Dhaibhidh, oir do bhi fear dibh ina 10  aithiseoir mhí-chreidmheach ar Dia, agus fear eile ana 11 dhúnmarbhthach maille re h-adhaltrannais. Do bhí an 12 dúnmarbhthach so do reir croidhi Dhe fa dheireadh, agus do 13 bhí an fear ele ina dhochtuir dona cineadhachaibh. Masa 14 duine riaghalta thú, ní mó do pheacuigh thu na do pheacuigh 15  Petar do shén a Thighearna fa thri, agus ní ferr an prelaid far 16 pheacaighis na in prelaid far pheacuigh Petar. Agus an fear 17 so thuc an teitheadh agus in diúltadh, tucadh eochracha 18 flaitheamhnais Dhe do fa dheireadh. Maseadh na bidh mi-dhochas 19  agadsa as do pheacaidh fein, acht griosadh an 20  eisiomplair so thú dochum aithrighi. An seiseadh modh: 21 is mó gairdigheas maith neimhe roimh innto aen pheacach 22 na 48b2 roimh fear do theasta do chead d'fhirenachaibh. 23 An seachtmhadh modh: do bhi an mheide sin do ghrasaibh 24 ac Dia ar aithrighi in pheacaigh, co nderna Ri na n-aingil duine 25  de fein da ghradh. An t-ochtmhadh modh: o fhuair Criosd 26 bas ar son na peacthach an tan do bhadar ina nnaimhdibh 27 do, fech cad do-bheara se doibh anois o 'tait siad ina ncairdibh 28 do anns an aithrighi. An naomhadh modh: ní dhlighind neach 29 mí-dhochas do dhenamh as a fhad co n-indtaighinn se, amhail 30  dearbhthar a n-aithrighi ghirr an ghadaidhi is in croich. An 31 deachmhadh modh: muna budh ionmhain le Dia aithrighi 32 an pheacaighe, ní chendeochadh se da fhuil agus da fheoil 33 luachmhoir fein. Agus da creidir so co fírindeach, ni dhingnair 34 mí-dhochas as do pheacaidh fein.

27. DE BLASFEMIA ET DE PREFIGURANTIBUS CHRISTUM 35 .i. D'AITHISIBH IN TIGHEARNA AGUS DO REIMH- 36 FHIGHRACHAIBH AN TIGHEARNA.

Da tegmhadh sin chum do chroidhi cathuigh ré agus dibir 5  co laidir hí. Agus geintear an chair so co minic a timchill 6 diadhachta agus daennachta Chriosd, no a phreamhaighthi 7 fein, no na sacraimintibh mora eile, agus cathuigh ina n-aghaidh 8 so co laidir ó resunaibh iomdha ionmholta. Agus is coir creidimh 9 a ndiadhacht agus a ndaendacht Criosd o adhbharaibh iomdha 10  agus ó résúnaibh daingne. An chead resún dibh: dearbhthar 11 hé o fhurtacht na naemh agus o aithbheoughadh na marbh 12 nar fhéadad a chreidimh agus o bhriathraibh agus o oibrighthibh 13 na naemh. Agus ata an dearbhadh ceadna arna reimh-fhighrachadh 14  on Lex agus ona h-uasal-aithribh, arna reimh-fhoillseochadh 15  ona faidhibh agus arna thaisbenadh on aingil 16 agus ona Soiscélaibh, agus arna shenmoir ona h-apstolaibh. 17 Créad tuictear trid an muine do-chonnairc Maysi ar lasadh 18 can dighbhail da duille, acht Muire do ghabhail Mac Dhe can 19 dith n-oighi agus gurbh é fein an lasair ghradhach mharthanach 20  bhis ac sir chnamh gan dighbhail don tí ar a n-oibrighind? 21 Cread tuictear an lomradh olla do bhí ac Gedian trer fhear 22 an braen neamhdha gan dighbhail don olaind, acht Criosd 23 arna fhearthain on Spiorad Naemh a mbroind Muire cin dith 24 n-oighi? Cread tuictear tre Adhamh arna chruthughadh don 25  talmhain neamh-thruaillighthi agus d'Ebha arna cruthughadh 26 da esna, acht Muire ar ngabhail Mac Dhé co neamh-thruaillighthi 27 cin dith n-óighi? Cread tuictear a slait Aron thuc blath agus 28 cno co h-obann, acht Mac Dhe arna gheinemhain on t-slait igha in 29 .i. o Mhuire oigh cin dith n-oighi? Cread tuictear trisin t-slait 30  do thairngirsit na faidhi do theacht do phreimh Iese 49a1 31 co mblath neamh-thruaillighthi, acht Muire Mathair do bhi 32 ar slicht Iese, agus thuc an blath do-thruaillighthi do chabhair 33 cach .i. Criosd? Cread tuictear trit in da fhichid la agus in 34 da fhichid oidhchi do throisc Maisi agus Elias, acht Criosd do 35  throisc fad na h-aimsire ceadna do shaeradh an duine? Cread 36 tuictear tre Ioseph do reic da bhraithreachaibh, acht Criosd  p.154 37 do reic da dheisceabluibh fein ar deich n-airgidaibh fichit? 38 Créad tuictear tre Iacob do chathuigh ris in aingil agus nar 39 leic uadha hé no co fuair sé in bheannacht mharthanach, acht 40 gradh Chriosd don daennacht do bhí ac cathughadh ris do 5  ghnath, iondas co tuc se air allus fola do chur de fa dheireadh 6 ac tabhach na beannachtan marthanaighi acc ar slanughadhne, 7 amhail is follas a n-oslugadh na lamh anns an gcroich ac 8 tinnlachadh na beannachtan duinne? Créad tuictear tre 9 fhuil neamh-urchoidigh Aibeil do bhí a' gairm comairc chum 10  Dia arna mharbhadh da bhrathair ar an machaire, acht fuil 11 Chriosd do dhoirteadh tar ceand pheacaigh agus a' gairm 12 comairc ar Dia tar a cheand? Créad tuictear on airc do shaer 13 na h-ocht n-anaim ar tonnghail an mhara, acht croich Chriosd 14 tre mbearar lucht a chennaigh o thonnaibh a peacaigh anfadhaigh 15  co cuan dorais tighi Dhia? Créad tuictear tré Isac do iomchair 16 an cual chonnaigh do choimhlínadh thoile an athar da loscad 17 fein mar idhbuirt do Dhia, acht Criosd do iomchar croichi a 18 pheine lasamhna fein do chendach peacaidh na cineadhaigh? 19 Créad tuictear tre chrois tau, agus trit an uan cascdha do 20  idhbradar mic Israel ac fagbhail na h-Eigipti acht croch Chriosd 21 ina roibhe in t-uan neamh-urchoideach do thogaibh peacaidh 22 an domhain a toil an Athar, thuc hé fein mar idhbairt do 23 scaileadh peacaidh an domhain a toil an Athar? Créad tuictear 24 trid an nathar neimhe do chuir Maisi a n-airde do mhacaibh 25  Israeil do fhóireamh cach aen do shilleadh uirre ó lot na nathrach 26 eile, acht Criosd do bheith is in croichi ac slanughadh cach 27 aein shillis ann ona lotaibh do-chriochnaighthi? Cread tuictear 28 tre Shamson do bhi maille forbhfailti fa sbarraibh duinte ag 29 Gazenses agus do eirigh uatha arna cur uile a neamh-nidh a 30  n-aéisi oidhchi ar mbriseadh a ndoirsi, agus do chuaidh co 31 neamh-ghortaighthi maille rena mhaith ina fhlaitheamhnas 32 fein acht fighair Criosd do bhí fa iadhagh is in adhlachadh 33 maille re forbhfailti na n-Idhal agus do eiridh uatha is in 34 meadhon oidhchi agus do bhris doirrsi ifrin agus ruc a mhaith 35  fein chum flaithimhnais? Créad tuictear trit in Samson cheadna  p.155 36 do bhean an criathar meala a bel in  49a2leomhain, acht 37 fighar Criosd: mar bhis an mhil is in cheir ata eisin ana Dhia 38 agus ana dhuine? Créad tuictear tre Ionas do sgeidh in miol 39 mór in treas lá, acht Criosd do eirigh an treas lá a bhás? 5  Cread tuictear tre Enog rucadh ina chorp fein a Parthas agus 6 tre Elias rucadh a fiadhnaisi a dheiscipal fein a n-aer, acht 7 Criosd rucadh amhlaidh a fiadhnaisi a dheiscibal a flaitheamhnas 8 agus do shuidh iarumh ar deas laimh a Athar? Agus da 9 creidir na neithe so co firindeach, rachaidh spiorad na h-aithisi 10  acus an mí-chreidimh uaid. O d'chonnacais mar do rindeadh 11 a reimh-fhighradh ón Lex agus ona h-uasal-aithribh, fech 12 anois mar do rindeadh a reimh-fhoillsichadh ona faidhibh.

28. DE PROFETIS DE CHRISTO .i. DONA FAIDHIBH AR CRIOSD.

Or adubhairt Iacob fáidh ar geinemhain Criosd, non auferetur 15  sceptrum de Iuda et dux de femore eius donec veniat qui 16 mittendus est, et ipse erit expectatio gentium .i. ní bheidh 17 na treabhasa agus co h-airighthi treabha Iuda gan tighearnadha 18 agus gan prionnsadha no go ti Criosd tre slanaighthir na 19 cineadhaigh. Corab aire sin adeir Moysi, prophetam suscitabit 20  vobis Deus de fratribus vestris tanquam me, ipsum et cach 21 .i. mar thuc Dia Lex daibhsi trimsa, ar Moysi, do-bheara se 22 trid an faidh mhór re n-abur Criosd co minic is in Soisceal, 23 atá ina Thighearna agus ina Dhia ac na faidhibh, grása agus 24 firinde daibh, agus gibé neach nach creidfe a Criosd daimeontar 25  hé agus teilgfidhthear a choimhthinol na naemh hé. Corab 26 aire sin adeir Abacu faidh, qui venturus est veniet agus cach 27 .i. ticfaidh an Tighearna Isu gan chunntabhairt re n-abur 28 Slánaidhtheoir a phopail fein, do scris a bpeactha. Do theacht 29 Chriosd adeir Balám, orietur stella ex Iacob et consurget homo 30  de Israel et percutiet duces Moab .i. geinfidhthear Muire Ogh 31 .i. rélta sleachta Iacob agus is uaithi thicfas in duine re n-abur 32 Criosd Mac Dhe Bhí eireochas ortsa Israel do reir colla a 33 mhathar, agus is é scrisfas taisi Moab .i. an Diabhail ata ana  p.156 34 thighearna ar cach aen ar nach oibrighind recht an Tighearna 35 Isu Criosd. Adeir Ysayas, ecce virgo concipiet filium et 36 vocabitur nomen eius Emmanuel .i. gebhaidh an ogh in mac 37 agus beiridh he agus goirfidhthear Emanuel de .i. Dia maille 5  rind. Tabhair dot úigh co fírindeach co ndubhairt an fáidh 6 co mberadh an ogh mac, agus tuicimsi as sin o do bhí si ina 7 h-oigh aca bhreith, corab i Muire in ogh o thainic Dia agus 8 duine  49b1 gan dith n-oighi. Corab aire sin adeir an faidh 9 Daibhidh, Dominus dabit benignitatem et terra nostra dabit 10  fructum suum .i. foillseochaidh Dia co follas duinn a ghrádh 11 caoin-fhuarach fein in uair do-bhéra ar talamhne, Muire Ógh, 12 toradh a broind neamh-thruaillighthi fein .i. Iosa Criosd, amhail 13 adeir Malucias fáidh, vobis timentibus nomen meum orietur 14 sol iustitie .i. eireochaidh grian na fírendacht dona dainibh 15  lenab egal m'ainmsi .i. Criosd, agus beith slainti ina etibh .i. 16 ina bhriathraibh, agus do ghebhthar slainti mharthanach ina 17 oibrighthibh agus toradh suthain. Gurab aire sin adeir Daibhidh, 18 Dominus dixit ad me filius meus es tu: ego hodie genui te 19 .i. is tú mo mhac do gheinis a ndiugh, ar an Tighearna a fighair 20  Criosd. Adeir Ysayas, parvulus natus est nobis, filius datus 21 est nobis .i. do gheinedh leanbhan duinn agus do thinnlaiceadh 22 mac. Adeir fos, cuius principatus super humerum eius et 23 vocabitur nomen eius Admirabilis, Deus Fortis, Pater Futuri 24 Seculi, Princeps Pacis, de cuius pronunciacione nativitatis 25  nil apercius potest dici .i. ata a phrionnsachtsan ar a 26 shlinnenaibh fein agus is é bhis ainm do, in t-Iongantach agus 27 Dia laidir agus Athair in t-Saeghail atá ac teacht agus Prionnsa 28 in t-Sígha. Is ar foillseachadh a gheineamhna sin nach féadtar 29 ní is follaisi do radh. De qua etiam dixit Ieremias .i. corab 30  aire sin adeir Ieremias, Deus in terris visus est, et cum hominibus 31 conversatus est .i. do chonncas Dia ar in talmhain ina  p.157 32 chomhnaidhe a farradh na ndaine agus onar fhéadadh a shilleadh 33 ana naduir fein, do ghabh sé colann uime do choidreabh in 34 duine do ghradh agus da thegasc ina eisiomplair fein. Da 35 teagmhadh duine do chuirfeadh a cunntabhairt maille ris na 5  h-Idalaibh an e sin in ti do ghealladh duinne, do dheimhnigh 6 Daniél faidh duinn hé an tan adubhairt, cum venerit, inquit, 7 sanctus sanctorum cessabit unctio Iudeorum .i. an tan thicfas 8 naemh na naemh sguirfeadh ongadh na n-Idal. Is ro-dheimhin 9 dob aithnidh doibh teacht Chriosd, oir ar teacht do do sguiredh 10  d'ongadh na righ agus na n-esbuc. Gurab aire sin adeir Abácú 11 Domine, consideravi opera tua et expavi, quoniam in medio 12 dirorum animalium innotesceris .i. a Thighearna, thuc me dom 13 uigh t'oibrighthi agus do ghabh egla me, oir dob fhollas tu 14 ider na dainibh. Do dherbhadh so  49b2 co firindeach 15  sunnradhach in tan fhuaradar na buachaille idir in dá ainmhidhe 16 hé, do adhradh agus do creidedh hé o eisiomlairibh iomdha. 17 Agus do dherbhadh he mar an céadna in tan do h-aisceadhadh 18 co duthrachtach onorach ona righaibh he. Corab aire sin 19 adeir Isayas, super te Ierusalem orietur Dominus et gloria 20  eius in te videbitur .i. is ort fein, a Ierusalem, eireochas in 21 Tighearna agus budh fhollas a ghlóir innut, et ambulant gentes 22 in lumine tuo et reges in splendore ortus tui .i. ceimneochaigh 23 na cineadhaigh at sholas agus na righa a ndellradh do 24 gheineamhna: omnes de Saba venient aurum et tus deferentes 25  et laudem Domino annunciantes .i. tiocfaid na daine o Shaba 26 agus do bhéraid ór agus tus leo agus iad ac moladh an 27 Tighearna. Is anns an Bethil do rinneadh so, agus iad ac 28 moladh an Tighearna a comhursanacht Ierusalem, agus is innti 29 do gheinedh Criosd Cumhachtach a mbroinn na h-Oighi .i. 30  Glóir in Athair. Agus is ona righaibh so adeir do ghuigheadh 31 he mar righ agus mar Dhia agus mar dhuine, agus iad fein 32 a' ceimniughadh da iondsaidhi le solas na nua redlainde, maille 33 re h-ór agus re tuis agus re mir. Gurab aire sin adeir an fáidh 34 .i. Daibhidh, adorate Dominum in aula sancta eius .i. guighidh 35  in Tighearna ina halla naemhtha fein, amhail adeir Daibhidh  p.158 36 fos, reges Tarsis et insulae munera offerent: reges Arabum 37 et Saba dona adducent et adorabunt eum omnes reges, omnes 38 gentes servient ei .i. do-bherud righa na n-oilen re n-abur Tairsi 39 agus Saba agus Arbum tinnlaicthi dochum Mic Dhe agus guidhfid 5  na h-uile righ hé agus gialfaidh in uile chineadh do. Do 6 cíthear na neithe so co criochnaidhthi arna ndearbhadh maille 7 re litre ina ndubhradh iad. Adubhairt in faidh ar furalamh 8 in Tighearna is in tempall, suscepimus Deus misericordiam 9 tuam in medio templi tui .i. Criosd anns na Scriobtuiribh 10  Naemhtha ina roibhe trocaire Dhe co minic arna radh, amhail 11 dearbhthar is in ughdaras so, ostende nobis Domine, 12 misericordiam tuam et salutare tuum da nobis .i. a Thighearna 13 tabhair duinn do throcaire fein agus tinnluic duinn t'fhurtacht 14 agus do ghairdighthi fein, et misericordia Domini ab eterno 15  et usque in eternum et Deus meus, misericordia mea .i. is 16 í sin in trocaire mharthanach nach dighbhaidhthear tre bhithu 17 sír, et Deus meus, misericordia mea .i. a Dhia is tu fein mo 18 throcaire. Adeir Malachius  50a1 ar an céadna, ecce veniet 19 ad templum suum Dominator Dominus .i. Iosa Criosd, et erunt, 20  scilicet Ioseph et Maria, offerentes eum Domino sacrificium 21 in iusticia .i. is follas co ticfa an Tighearna ac denamh a 22 thighearnais chum a thempail fein .i. Iosa Criosd, agus biaid 23 Ioseph agus Muire a' furail idhbarta ar an Tighearna is in 24 firendacht. Gurab aire sin adeir Ysayas a persain an Tighearna, 25  spiritus Domini super me, eo quod unxerit me: ad 26 annunciandum mansuetis misit me, ut mederer contritis corde 27 et predicarem captivis indulgentiam et clausis apertionem et 28 annum placabilem Domino .i. tiocfaidh spiorad an Tighearna 29 ormsa ar son cur ong sé me agus da fhoillseachadh nis caine 30  do chuir se me, iondas co furtachtaighind toirrsi na h-indtinne 31 agus co ngellind maitheamh agus fuaslachadh dona daeinibh 32 atá a laimh agus solas do lucht an dorchadais, agus co foillsighind 33 bliadhain toghaidhi in Tighearna. Corab aire sin dearbhthar  p.159 34 Criosd gan chunntabhairt do bheith arna ongadh on Athair 35 agus on Spiorad Naeimh co sunnradhach chum na teagaisc 36 nua iongantach so tre foillsighthear trocaire agus bochtaine 37 agus ceandsa agus gellta na luaidhigheachta suthaine do 5  ghairdiughadh do bhroin na h-inntinne agus d'fhurtacht dona 6 braighdibh atá cengailti a ngeimhlibh in pheacaidh. Gelltar 7 doibh so a toirrsi firindigh an chroidhi agus a faisiti in bheil 8 maitheamh a npeacaigh co h-iomlan. Foillsighidh sé fuaslughadh 9 dona daeinibh ata cengailti a prisún in Diabhail tre righne a 10  mí-chreidimh agus a mí-dhochais ar son a creidimh agus a 11 dochais agus a grádha. Do-bhearar co trocaireach da cach 12 aen lenab ail bliadhain buidheachais in Tighearna agus aimsear 13 thoghtha agus laethi na slainti chum na aithrighi, agus is leo 14 so do níthear toil in Tighearna co h-iomlán. Deir in fáidh 15  céadna do mhírbhuilibh in Tighearna, ecce Dominus noster 16 veniet et salvabit nos .i. ticfaidh ar Tighearna co follas dar 17 slánughadh agus oisgeltar an tan sin súile na ndall agus cluasa 18 na mboghar. Tunc saliet sicut cervus claudus .i. siubhalfaidh 19 an bacach amhail fiadh agus scailfidhthear do thengthaibh na 20  mbalbh. Agus d'oibrigh sé so agus morán do mhírbhuilibh 21 iomdha eile ar teacht do fein a colann, ionnas corab cóir a 22 chreidimh a furtacht na corp agus na n-anma inar thaisben 23 se a chumhachta astigh agus amuich, corab e Slanaightheoir 24 caich gan chunntabhairt he. Do cheimniughadh teinnisnach 25  an Tighearna  50a2 co h-Ierusalem adubhairt Zacarias, ecce 26 rex tuus venit tibi mansuetus, sedens super asinam et pullum 27 filium subiugalis .i. is follas thic do Rí ceannsa agus do 28 Thighearna fein chugad ana shuidhe ar muin asail agus 29 t-searraigh asail. Agus do choimhlín Isu in Slanaightheoir 30  ar teacht co h-Ierusalem na fighracha so mar léghthear is in 31 Scrioptuir.

32 De tradicione autem eius dicit David, homo pacis mee in 33 quo speravi, et qui edebat panes meos ampliavit adversum 34 me supplantacionem .i. fear mo thighi agus mo chomaind asa  p.160 35 roibhi mo dhoich agus do chaith m'arán maille rium, do 36 mhéaduigh sé sbairn agus as-aenta mo namhad am thimchill. 37 Agus do choimhlín Iudas na neithe so a n-Iosa bhuidh mhilis.

38 De vendicione vero ipsius .i. don chunnradh ara rachaidh 5  an Tighearna adeir Ieremias fáidh a persain an Tighearna, 6 appenderunt mercedem meam et triginta argenteis quibus 7 appreciatus sum ab eis .i. do mhéididar siad mu luach do dheich 8 talann fichid ar ar chendachidar me. Is é adhbhar da dhénamh 9 so .i. Iudás in braitheoir fallsa. Dixit Zacarias .i. adubhairt 10 Zacarias do dhian-scaileadh na ndeiscibal, percutiam pastorem 11 et dispergentur oves .i. buailfidhthear an buachaill agus scailfidh 12 an trét. Agus da dhearbhadh so do theithidar na deiscibuil 13 ar ngabhail an Tighearna.

14 De passione vero ipsius et morte .i. ar pais agus ar bas an 15  Tighearna adeir Isaias a persain in Tighearna, corpus meum 16 dedi percutientibus et genas meas vellentibus: faciem meam 17 non averti ab increpantibus et conspuentibus in me .i. thucas 18 mo chorp do lucht a bhuailti agus mo ghruaidhi do lucht a 19 lomtha agus nir inntoighis m'aghaidh o lucht m'aithisi agus 20  m'fhochchuidmhigh: agus do chreachtaigeadh hé ar son ar 21 n-aingidheachta agus do shuisdeadh agus do shuathadh he ar 22 son ar peacaidh, agus is on dortadh allais agus fola do rinde 23 se do shlánaigheadh sinne. Do h-idhbradh hé mar dob áil 24 leis agus nir oscail sé a bhel, acht mar chairidh cheandais, agus 25  do bhi se balbh mar uan aca lomradh. Agus do thoirbhear 26 se a anum fein chum bais agus do shamhlughadh re ciontach 27 e,  50b1 ge do iomchuir sé cinta cáich, agus do ghuidh se nach 28 faghbhadais lucht a sháraighthi in bás suthain. Nir fheadaidh 29 co firinneach a thuarascbhail dhilis do thabhairt ar phais Criosd 30  o fháidh na o h-indleacht na o sduidear da doimhne na o 31 thengaidh da géire. Adeir Daibhidh ar digh in Tighearna is 32 in croich, dederunt in escam meam fel et in siti mea potaverunt 33 me aceto .i. tucadar domblas ae mar bhiadh damh agus aigeid 34 mar dhigh. Adubhairt an fáidh céadna ar roind a éadaigh, 35  diviserunt sibi vestimenta mea et super vestem meam miserunt  p.161 36 sortem .i. do roindidar m'éadaighi agus do chuiridar crainn 37 orra. Atá cach ni dibh so arna coimhlínadh mar adubhradh iad.

38 De resurrectione vero .i. adubhairt Daibhidh d'eiseirghi an 39 Tighearna ina phersain féin, exsurgam diluculo, quoniam non 5  derelinques animam meam in inferno, nec dabis sanctum tuum 6 videre corruptionem .i. éireochad me is in maidin, oir ni 7 fhuicfir m'anum a n-ifreann agus ni fhuicfir do nech naemhtha 8 fein do fhaicsin in truailliughadh. Na cuir a cunntabhairt 9 corab don fháidh tuictear so, oir truaillighthear do chlaechladh 10  a chuirp anns an cre, acht do Chriosd fein agus do eiseirghi 11 a chuirp neamh-thruailighthi fein in tres lá. Agus adubhairt 12 in Tighearna, tu cognovisti sessionem meam, scilicet moriendo, 13 et resurrectionem meam, scilicet resurgendo .i. do aithin tu 14 m'fhoighidi ag fághbhail báis agus m'eiseirghi ac eirghi.

15 De passione autem et resurrectione ipsius .i. do phais agus 16 d'eiseirghi in Tighearna adubhairt Iosue, ipse cepit et sanabit 17 nos: percutiet et curabit nos, vivificabit nos post duos dies, 18 in die tercia suscitabit nos post mortem et vivincati cum ipso 19 resurgemus .i. do thinnscain seisin in phais agus slaneochaidh 20  se sinne, agus sasfaidh agus athbheothochaidh se sind agus 21 buailfidh agus slaneochaidh se sind tar eis in da la ar in treas 22 la agus mairfimit mailli ris, agus, ag eiseirghi dosan, 23 eireochamaidni lais ar nar n-athbheodhughadh ana bhaissom.

24 De ascensione etiam eius dicit David .i. do cheimniughadh 25  an Tighearna suas chum in Athar adeir Daibhidh so .i. ascendit 26 Deus in iubilacione et Dominus  50b2 in voce tube .i. do 27 cheimnigh Dia suas a ceol flaitheamhnais Dhe agus an Tighearna 28 a foghar stuic. Qui ponit in nubem ascensum suum et ambulat 29 super pennas ventorum .i. is e in Righ so chuiris a cheimniughadh 30  fein is an nell agus imdhighis ar sgiathanaibh na ngaeth. Et  p.162 31 ascendens in altum Dominus captivam duxit captivitatem: 32 dedit dona hominibus, largiendo scilicet donum spiritus 33 sancti fidelibus suis .i. ag dul suas don Tighearna ruc se in dairsi 34 a laimh leis, agus thuc a thinnluicthi ag denamh einigh ar na 5  dainibh: agus is iad sin tinnluicthi in Spioraid Naimh do 6 Chriostaighibh. Is ar na tinnlaicthibh sin adubhairt Iohel a 7 persain in Tighearna, effundam de spiritu meo super omnem 8 carnem et prophetabunt filii vestri et filie vestre .i. doirtfid 9 grasa dom spiorait fein ar gach uile cholainn agus do dhenait 10  bhur mic agus bhur n-ingheana faidheadoireacht. Is 11 criochnuighthi foillsighthear na neithe so uile do bheith derbhtha 12 a ndomhnach cingcisi in tan do chuireadh in Spiorad Naemh 13 chum na n-apstol, amhail adeir in salm, emitte spiritum tuum 14 et creabuntur et renovabis faciem terre .i. leic uait do spiorat 15  fein agus athchruthaigheochar na daine, agus athnuadhaigheochadh 16  tu aghaidh na talmhan. Et Sapiens, spiritus Domini 17 replevit orbem terrarum et hoc quod continet omnia scientiam 18 habet vocis, repletis enim apostolis sanctis scientiam novam 19 et voces diversas loquendi magnalia Dei contulit eis .i. do 20  choimhlin Spiorad in Tighearna in domhun uile agus an 21 tí chonnmhas cach uile ni as aici ata tuicsi na breithri so, agus 22 ar linadh a apstol fein d'egna, tuc ecna nua doibh agus gotha 23 agus tengtha examhla do innsin a mhór-ghniomhurtha fein. 24 Cibe chreidfis a Criosd co h-iomlan do reir na faidheadoireachta 25  so adeir, agus a teacht an Spiorait Naeimh anuas agus 26 criochnughadh foirfi cach neithe adubhramar o uile bhrighibh 27 a chuirp agus a anum, ni chlaidhfi spiorad na h-aithisi he. Do 28 dhligh an fhaidheadoireacht naemh so co deimhin cumadh 29 lor hi do cach aen nech cin gu Criostaidhi iad, do dhearbhadh 30  agus do chreidimh geineamhna Mhic Dhe a ndaennacht agus 31 teachta in Spioraid Naeimh anuas, agus do dhiultadh cach  p.163 32 uile chunntabharta adeirim tuilleadh dearbhuighthe ar na 33 neithibh so.

29. DE TESTIBUS CHRISTI .i. DO FHIADHNAIBH CHRIOSD

labhras  51a1 an chaibidil so sis. 5  50b2De incarnatione itaque et nativitate Christi .i. do 6  dhaenacht agus do gheinemhain Chriosd amhail adeir 7 Lucas  51a1 scilicet, missus est Gabriel a Deo ad Mariam 8 virginem dicens, Ecce concipies et paries filium .i. do chuireadh 9 Gabriel aingil o Dhia co Muire Óigh agus adubhairt re, Ave 10  gratia plena! Dominus tecum .i. De do bheatha, a Mhuire Ógh 11 atá lán do ghrasaibh, ata an Tighearna maille rit, oir is deimhin 12 co ngebhair toirrchis agus co mbearair mac. Agus mar do 13 chualaidh sisi na briathra so, do bhi si buaidheartha ina 14 chomhradh, agus itbert, ciondas do thicemhadh sin agus nach 15  fuil iúl agamsa ar fear tre bhithu sír? Adbert an t-aingil, 16 ticfaidh an Spiorad Naemh d'aitreabh indut, agus do ghentar 17 scaile an Athar aird do thadhbhas duit, corab aire sin do 18 bhearthar Mac Dhé ar an neach naemhtha gheinfidhthear uaid. 19 An gcluine anois mar do chuireadh an t-aingil dochum na 20  h-óighi inar fhrith an Tighearna roimh an teachtaire, amhail 21 dearbhtar on aingil adubhairt co roibhe an Tighearna maille 22 ria. Beth a dheimhin agadsa muna beith si ana h-óigh nach 23 bidhgfadh ris in failti nuaidhi san gelladh mac di: gurab aire 24 sin do chunntabhairtaighsi ar daighinn a h-oghdhachta ciondas 25  do thegeamhadh mac di agus nach findfadh si fear tre bhithu 26 sir agus nach fidir riamh roimhe, oir co deimhin da mbeith 27 uirre a fhindachtain, ní thiubhradh an diultadh dubalta agus 28 ni fhiarfochadh ciondas do fheadfaidh so do dhenamh. Gurab 29 aire sin adubhairt an t-aingil, ticfaidh an Spiorad Naemh maille 30  rit, agus budh he Mac Dhé gheinfidhthear uait. Do choimhead 31 a h-oghdachta do fhreagair sisi co h-iondraic sin, agus adubhairt, 32 ac so misi, inilt an Tighearna, agus dentar mar do ghellais. Bith 33 a fhis agad co roibhi a dheimhin aicisi nachar doghraing do 34 Dhia aen ni agus co roibhe cach uile ni comh urusa do. Adeir 35 in Suibhisceal céadna gur fhoillsighidar na h-aingil forbhfailti  p.164 36 na geinemhna so dona buachailli, iondas comadh léir doibh co 37 teinnisnach a theacht. Gurab aire sin adubhairt in fear ceadna 38 a n-aimsir a bhaistigh na briathra so, et Iesus erat incipiens 39 quasi annorum triginta, ita ut putabatur filius Ioseph .i. do 5  bhi Isu gar do naoi mbliadhna fichead iondas cor shaileadh 6 cur mac do Ioseph he, agus cidbé adearadh co follas gurbh e 7 mac Ioseph he, nirbh e idir, acht ge do shaileadh gurbh e. Is 8 e so an comhradh do dhiúlt o chroidhibh na Criostaighibh smal 9 cach uile mi-chreidmhe a timchill oghdhachta Muire. Is e 10  so co deimhin in ni dhearbhas in t-Athair in tan  51a2 adeir, 11 hic est filius meus dilectus in quo mihi complacui .i. is é so mo 12 mhac ina fuaras mo thoil fein co gradhach, agus ni hé mac 13 Ioseph he na fir ele 'sa domhan. Curab aire sin adeir an fear 14 ceadna .i. Lucas, co roibhe sé dá fhichid la tar éis na h-eiseirghi 15  aca thaisbénadh da dheisciblibh fein, agus hé ac labhairt do 16 fhlaitheamhnas Dhé: do thogbhadh hé ann sein co fiadhnaisi 17 daibh i ndnellaibh as a suilibh.

18 De missione etiam spiritus sancti .i. do theacht in Spioraid 19 Naeimh anuas: oir an tan do bhadar na deiscibul arna 20  cruinniughadh a n-aen ionad, do thaisbenadh tengtha ecsamhla 21 mar theinidh doibh, agus do shuidh an Spiorad Naemh os 22 cind cach aein aca, agus do thinnscnadar labhairt do thengthibh 23 examhla mar do thegasc in Spiorad Naemh doibh.

24 De nativitate Christi .i. adeir Matha sin mar an ceadna, 25  co tadhbhas aingil in Tighearna d'Ioseph ina chodladh agus 26 adubhairt ris, na gabhadh egla thu fad mhnai phósda do ghabhail 27 chugat, oir in neach do gheineadh innti is on Spiorad Naeimh 28 tainic se, acht is e oibriughadh in Spioraid Naeimh he. Is 29 ann so indisis se na tri righa do theacht anoir dochum na 30  Bethili le treorughadh na reltainde, agus co tucadar tri tinnluicthi 31 cumascdha dia Chriosd co duthrachtach. Gurab aire sin adeir 32 Marcus scilicet, Inicium Evangelii Iesu Christi Filii Dei .i. 33 is é so tosach d'shoisceil Isu Criosd Mac Dhé, aca dhearbhadh 34 nar mac fir ele he, acht fír Mac Dhé.  p.165 35 De cuius ascensione .i. adeir Marcus fos, postquam 36 locutus est discipulis suis assumptus est in celum et 37 sedet a dexteris Dei .i. cia in neach tar eis comhraidh 38 re dheiscibuil fein do gabhadh suas ar neamh agus do 5  shuidh ar dheis a Athar, acht Mac Dhé? Gurab aire 6 sin adeir Eoin scilicet, in principio erat verbum et Deus erat 7 verbum et verbum caro factum est et habitavit in nobis .i. 8 do bhi an Mac ar tus, agus dob é Dia in Mac, agus do duinidh 9 in bhriathar a feoil .i. Mac Dhé, agus do aitigh induinni, amhail 10  adeir Eoin co follas, in briathar do bhi a fochair in Athar dob 11 e Dia hi. A' gabhail daenachta on óigh duba dingmhala leis 12 beith ana dhuine agus comhnaidhe do dhenamh maille riun, 13 agus is lei sin dearbhthar co follas corab increiti Isu Criosd 14 do bheith ina Dhia agus ina 51b1 dhuine gan cunntabhairt. 15  Adeir Eoin ina Shuibhisgeil iomorro co h-acfainneach agus 16 co h-ionraic do mhirbhuilibh agus do phais agus d'eiseirghi 17 in Tighearna, amhail derbhthar ina phein. Is ris fos adubhairt 18 Simion aga ghabhail idir a dha laimh, nunc dimittis servum 19 tuum, Domine, secundum verbum tuum in pace .i. anois leigi, 20  a Thighearna do mhodh fein do reir do bhreithre .i. do Mhac 21 a sith suthain na firinde, oir do chonncadar mu shuile slainti 22 do ghairdighthi. Adubhairt Eoin Baisti mar an ceadna aca 23 fhaicsin chuigi, ecce agnus Dei qui tollit peccata mundi .i. 24 is e sut uan Dia, agus is e sgrisas peacaidh in domhuin: agus 25  is follas as sin eisin do bheith ina Dhia agus ina Mhac Dhe, 26 oir ni fhuil aen neach fhéadas in peacadh do mhaitheamh 27 acht Dia. Adubhairt in fear ceadna, in tí do chuir misi do 28 bhaisteadh adubhairt se rium, cebe ara faicfi tu an Spiorad 29 Naemh a' turligeadh agus ag denamh comhnaidhe, as e sin 30  baistfaidhthear is in Spiorad Naemh. Do chonnaic misi, agus 31 do rindi me fiadhnaisi gurab e so Mac Dhé. Is de do labhair 32 Pol mar an ceadna in tan adubhairt, quod ante promiserat  p.166 33 per prophetas suos in scripturis sanctis de filio suo, qui factus 34 est ei ex semine David secundum carnem .i. an ni do gheall 35 Dia trena fháidhibh fein a mbriathraibh in Scribtiuir do thuarasgbail 36  a Mhic fein do geineadh do do reir a dhaenachta a sil 5  Dhaibhidh, ata se arna choimhlinadh anois. Breathnuighidh 6 so induimh fein, a dhaine, mar do denadh sibh a Criosd, in 7 neach nar bhreathnuigh cur sharachadh do bheith cudtruma 8 re Dia, agus in tan do bhi se a foirm Dhia do isligh se e fein 9 a foirm duine a' gabhail deilbhe modhadh uime, agus do frith 10  e a n-aibid in duine iarumh. Do labhair an Tighearna ar tus 11 i ngach uile aircheatal trid na faidhibh, agus labhraidh se anois 12 do shir trena mhodh do ordaigh se fein ina oighri ar na h-uile, 13 oir is trit do rinne se na saoghail. Is follas as sin uile Mac Dhe 14 do bheith ina Dhia agus ina dhuine. Dearbhthar as so co 15  duthrachtach in tan do fhiarfaidh in Tighearna cia he fein 16 agus créad in bharamhail do bhi aga dheisciblibh do, agus 17 adubhairt Petar, is tusa co firindeach, a Thighearna, Isu Criosd, 18 Mac Dhe Bhí. Dearbhthar fos a centoria do bhí ina namhaid 19 ac Dia, co ndubhairt se ar ndearbhadh a fhirt agus a 20 mhirbhuilibh  51b2 agus ar cluisdin eighmhe moir d'aindeoin 21 an bhais, co firinneach doba Mac Dilis Dhé in duine so. Arna 22 aithne don ghaduigh is in croich gur Rí agus cor Dia he, 23 adubhairt ris, cuimhnigh ormsa, a Thighearna in tan rachair 24 dochum do fhlaitheamhnais fein. Do rinde Tomass apstol 25  comhairc mhór ar faicsin creacht in Tighearna tar eis a amharais 26 air, agus adubhairt, is tusa mo Dhia agus mo Thighearna dil 27 fein. Adubhairt an Tighearna risin, do chreidissi me arnam 28 fhaicsin, gurab aire sin beannaighim na daine chreidis me agus 29 gan m'fhaicsin. Mas ail leatsa fein beith beannuighthi narab 30  nar leat creidimh dona fiadhnaibh thairisi dhingmhala so, 31 ata ina Criostaighibh ro-dhaingne. Agus da ndearnair in 32 creidimh so, ni fheadfa spiorad na h-aithisi .i. in mi-chreidimh 33 neart do ghabhail ort.

30. DE VERBIS CHRISTI .i. DO BHRIATHRAIBH CHRIOSD.

Agus is increiti a dhiadhacht ar son a bhriathra firindigh 35 fein amhail dearbhthur a n-adhmholtaibh in Athar fair in tan 36 adubhairt, is é so mo Mhac dil fein inar tholtanuigheas cach 5  ni, agus eisdidh ris. Maseadh is inill do chach ind tí re ndubhairt 6 an t-Athair eisdeacht ris: da reir sin is cóir do labhairt do 7 dhenamh. Do fhoscail sé a bhel iarumh agus itbert, is 8 beannaighthi an bocht spioradalta agus is malluighthe lucht 9 in chonaigh. Agus is nua do-eisdeachta in tegasc beannaidhthi 10  so, oir is ar son a chonaigh aderthai in pobal do bheith 11 beannaidhthi ar tus, agus is se is pobal beandaighthi anois 12 ann, in pobal aga fuil a nDia fein mar Thighearna, oir is don 13 talmhain do labhraidis na daine do bhí don talmhain, agus 14 in tí thainic do nimh is do nimh do labhair se .i. dona neithibh 15  spioradalta do chonnaic agus do eist se. Gurab aire sin do 16 thaisbean se he fein ina Dhia agus teacht a talmhain do do 17 neimh, agus do shenmoir se ar an adhbhar sin na neithe 18 aimseardha do chur a tarcaisne agus an bhochtaine agus an 19 subhailci agus na maitheasa spioradalta ele do ghradhughadh, 20  oir ata Dia fein co spioradalta do reir a dhiadhachta. Gurab 21 aire sin as ionmhain leis na neithe spioradalta agus na daine 22 duthrachtach spioradalta aca fuil tarcuisne ar na neithibh 23 aimsirdha, agus taisbenaigh Dia co follas trena Mhac fein 24 gumadh indenta na neithe so. Cia do lucht na talmhan do 25  dhenadh an t-senmoir so, acht an ti thainic do nimh agus do 26 theccoisc cach uile don tegasc neamhdha thuc se leis? 27 Dearbhthar fos gur Mac Dhé he an tan  52a1 do shuidh se a 28 cind a dha bhliadhna dheag idir na dochtuiribh agus he aca 29 n-eisdeacht agus ac fiarfaighi neich dibh. Agus do bhí Muire 30  agus Ioseph aca iarraidh agus atbertsam friu, ni thuictisi corab 31 eicin damhsa beith re neithibh m'Athar fein? An tan do 32 bhadar na sluaigh agus na ceathirna ac eisdeacht a theccoisc, 33 adubhairt drong aca ac tabhairt aithisi do, cionnas do thuicfidh 34 an fear so leitreacha agus gan fhoghlaim aigi? Agus do bhi 35  se aca tecasc mar neach aca mbethis cumhachta agus ní a 36 cosmhaileas na Fairisineach do thecaisc se iad. Tuicsi maseadh, 37 nach féadfadh in t-ócanach so do reir a chuirp iúl in tecaisc 38 spioradalta so do bheith aici, agus nar fhoghlaim hé d'aeis,  p.168 39 muna beith sé ana Dhia aesda o laithean shuthain. Gurab 40 aire sin adubhairt se fein, ego principium qui et loquor vobis 41 .i. is misi in tosach gan tosach ata ac labhairt ribh, agus is me 42 in bheatha shuthain aithinter ina Dhia firindeach, agus is e 5  in t-Athair naemhtha substainteach do chuir chugibhsi me. 6 Adubhairt an Tighearna fós, ego sum resurrectio et vita, qui 7 credit in me non morietur in eternum .i. is misi in eiseirghi 8 agus an bheatha, agus cibe chreidis indum ni fhuighi se bas 9 suthain. Adubhairt fos, pater enim non iudicat quemquam 10  sed iudicium omne dedit filio, ut omnes honorificent filium 11 sicut honorificant patrem .i. tuc an t'Athair {⬌} ma 12 chreidi a nDia, maseadh o ranaig an Mac ina phersain fein, 13 creididh indumsa, oir is aen neach misi agus an t-Athair, agus 14 gibe do chi me do chife an t-Athair, oir ataimsi is in Athair 15  agus ata an t-Athair indum. Tuic anois a fhollaisi do admhaigh 16 sé é fein do bheith ana Dhia agus cosmhail ris in Athair i ngach 17 uile mhodh, gurab aire sin do gheibh an neach nach creidind 18 a Criosd bás suthain. Agus da fiarfaighi neach cread thuc 19 ecla an bhais air ma do bhi se ina Dhia, oir adubhairt se, pater 20  si possibile est transeat calix iste .i. ma fheadar, a Athair 21 cuir an coileach so an bhais thorum, agus fregraimsi sin co 22 cumair óir do fhoillsigh se e fein ana Dhia fhirindeach agus 23 ina dhuine is in breithir so: an tan adubhairt se, a Athair, 24 foillsighthear he ina Dhia agus ina Mhac, agus an tan do iarr 25  se in bas do chur thairis, foillsighthear a bheith ana dhuine. 26 Do choimhchesadh he maille ris na ballaibh iochtarach aga 27 tegasc ina dhaenacht fhoirfe fein, a' gabhail eagla ina 28 bhallaibh ríoghdha fein ar egla co n-aibeortai re lucht egla 29 an bhais, na budh rann do bhallaibh an Tighearna  52a2 agus 30  leicidh a toil in Tighearna he, amhail adubhairt in Tighearna 31 fein, ni hí mo thoil fein dob ail lim do dhenamh, acht toil na 32 diadhachta suthaine ata edrainn. Agus do fhoillsigh se med  p.169 33 a chumhachtain in tan adubhairt re lucht a ghabhala, is misi 34 iarrthaidhi, agus mar do chualadar sin do chuadar ar cúl agus 35 do thuididar tar a n-ais, agus is follas as in mbreithemhnas 36 sin méid a chumhachtain, o nar fhéadad an guth amhain do 5 fhulang uadha. Foillsighthear anois a bheith ana Dhia an 6 tan adubhairt sé, a Athair, leic so leo, oir ni fheadadar cread 7 do nid siad. Agus do fhaisidin Isayas co nguidhfedh sé ar 8 a naimhdibh iondas nach deachdais amugha. Adubhairt sé 9 ris in gadaidhi do iarr in trocaire, beir a ndiugh a Parrthas 10  maille rim. Agus do fhoillsigh se is in breithir so gurab e Dia 11 Parrthais agus Tinnlaictheoir na gloiri neamhdha. Tuictear 12 as in breithir so gurbh é Mac Dilis Dhia hé, in tan adubhairt, 13 in manus tuas Domine .i. ad lamhaibhsi do-bheirim mo spiorad 14 anma. Agus ni dhigneadh se in aithne so co h-inill duthrachtach 15  a crich a bheathadh mur budh é a Athair dil fein hé. Dearbhthar 16 so aris tar eis na h-eiseirghi co ndubhairt se co minic ris na 17 h-apstol, agus he ac labhairt do fhlaitheamhnas Dhe riu, tugadh 18 gach uile chumhachta ar neamh agus ar talmhain damhsa. 19 Do dhearbhadh co ndearna se an eiseirghi co fírindeach, adubhairt 20  se, palpate et videte, quoniam spiritus carnem et ossa non 21 habet sicut me videtis habere .i. glacadh agus fechaidh misi, 22 oir ní fhuil cnaimh na colann ac spiorad mar do chithisi acumsa. 23 Do dhearbhadh anois go roibhi se uile-chumhachtach, do 24 sheid se an Spiorad Naemh lena anail indtu, ac radh na breithre 25  so, accipite spiritum sanctum, quorum remiseritis peccata 26 remittentur eis, et quorum retinueritis retenta sunt .i. gabhaidh 27 an Spiorad Naemh agus gibe da maithidhsi a peacadh 28 maithfidhthear doibh, agus gebe ceingeoltaidhsi ana pheacaidh 29 ceingeoltar he. Is e in Spiorad Naemh céadna do chuir se 30  chuca ar ndul a flaithemhnas do, amhail do gheall doibh an 31 tan do bhi fein ar talmhain faru, agus adubhairt riu, an tan 32 thicfas foirbh in t-Solas chuiris misi chugaibh, Spiorad na 33 Firinde, do dhenadh se maitheas daibh ann sin. Do dhena in 34 Spiorad Naemh ceadna do chuireadh a tengthaibh tenntighe  p.170 35 chugaibh do lasadh bhur gradha o theine an graidh agus 36 {⬌} ceadna.  52b1Gurab amhlaidh sin do 37 rinne dona h-iascairibh agus dona h-oinmhidibh maigistreacha 38 agus dochtuiri in domhain uile. Nír fhéadadar Scribhi .i. 5  saithi, náid Pharasei náid fellsamhain ar domhan da nglicas 6 naid egnaidhi in talmhan contrarughadh doibh, agus is iad 7 in mhaith naemhtha céadna so do chuir se ar fud in domhain, 8 agus do aithin na neithe so dibh amhail adeir in tex so, predicate 9 evangelium omni creaturae, qui crediderit et baptisatus fuerit 10  salvus erit, qui non crediderit condemnabitur .i. senmoraidh 11 in Soisceal dona h-uile chreatuir agus cach neach chreidfis 12 agus bhaistfidhthear slanaidhthear iad, agus in tí nach dingne 13 sin daimeontar hé. Creidsi maseadh, madh ail leat beith slan, 14 gurab e sin Dia Uile-chumhachtach, agus corab aige atait 15  chumhachta agus comas do chuirp agus t-anma, agus in ti 16 nach dingne in creidimh sin daimeontar he a suim dhamunta 17 in Diabhail. Gibe lenab ail na neithe so do thabhairt da uigh 18 co friochnumhach, tinoileadh se co cumair na neithe so 19 adubhramar agus cuimhnigheadh co duthrachtach annamhacht 20  agus spedhsialdacht an tegaisc thuc se ar teacht anuas agus 21 a shaere agus a chobhsaidheacht agus a neamh-choigiltaidhi 22 do thegasc se cach aen duine a talmhain, agus a throcair agus 23 a thaisi do labhair se is in croich, agus mar do chuir se in Spiorad 24 Naemh dochum na n-apstol do chomhall a ghellta, agus mar 25  do chuir se na h-iascaireadha agus na h-oinmhidi a ceannas 26 agus a mmaigistreacht na h-eaglaisi, agus ni bhia cunntabhairt 27 ag fear an tinoil gurbh e ughdar na n-oibrighthi hé agus is mar 28 sin nach eidir do chlaoidhe choidhchi o spiorad na h-aithisi he.

31. DE OPERIBUS CHRISTI .i. D'OIBRIGHTHIBH CHRIOSD.

Agus is coir a dhiadhacht agus a dhaenacht do chreidimh 31 ar son na n-oibrighthi naemhtha agus na mirbhuilibh do roine 32 sé a talmhain co spioradamhail agus co corpardha, curab aire 33 sin adubhairt se re lucht an t-seachrain, muna creidthighi a 34 mbriathraibhsi, creidigh a m-oibrighthibh. Foillsighthear anois 35  a bheith ana Dhia agus ana dhuine ar son treighinais an da 36 fhichid la agus in da fhichid oidhchi, agus co roibhi occaras  p.171 37 air tar a eisi sin. O nar fhéad an Diabhal dighbhail ar domhan 38 do dhenamh do, do theith sé uadha agus tangadar na h-aingil 39 da fhriothalamh, agus is follas as sin o do bhí ocaras air 40 gur duine he, agus dearbhaidh frithalamh na n-aingil he do 5  bheith ana Dhia. Agus dearbhthar fos ina Dhia e an tan do 6 rinne fion don uisci, agus dob e sin tosach a chomharthadha 7 a fiadhnaisi na ndeisceabal, as ar chreididar co dichra agus 8 far fhagbhadar gach uile ni ar a ghradh. Tuc se a shuile don 9 ti do geineadh dall agus do mhoran  52b2 ele o thaghall agus 10  o bhreithir uair ele, agus tuc eisteacht dona boghraibh agus 11 labhairt dona balbhain agus siubhal dona bacachaibh agus 12 slainti dona labhraigh agus do lucht na pairilisi, agus do dhibir 13 na diabhail as na corpaibh, agus do fhoir sé lucht na h-idroipisi 14 agus nir fhagaibh teidhm gan slanughadh, agus do aithbheodhuigh 15  na mairbh, agus do aisigh anum Lasarus agus a chorp ac breanadh 16 ceithre la is in uaidh, agus ar sasadh cuig mhile do le cuig 17 aranaibh agus le da iasc agus do fhurail da chliabh dheg do 18 linadh da fhuighill. Ni h-eadh amhain do rindi sé fein na 19 neithe so agus morán ele leo, acht do thinnluic da aspalaibh 20  agus da dheisciblibh a mhile mhile oired so. Gurab aire sin 21 adubhairt se riu, foiridh na lobhair, agus slanaidh na galrach, 22 agus aithbheodhaigh na mairbh, agus dibridh na diabhail, agus 23 a n-aisgidh fuarabhar fein an chumhachta so, agus tabhraidh 24 amach a n-aisgidh hí. Agus na gairdighidh fana droch 25  spioradaibh do bheith fomhamaighthi daibh, acht forbh- 26 failtighidh ar son bhur n-anmanann do bheith scriobhtha ar 27 neimh. Bith a dheimhin agad gibé chreidfis indumsa co 28 ndingne m'oibrighthi agus oibrighthi bhus mo, iondas cuma 29 h-iongnadh le cách uile iad. Agus cidbé neach dob áil le Dia 30  do thabhairt ina chumann, tuc sé chuigi iad o fhuraileamh 31 amhain, amhail dearbhthar a Petar agus a nn-Andrias agus a 32 n-Iacóp agus a n-Eoin agus a mMatha do bhí a' gabháil phuill 33 is in oifig mhailisigh agus moran do dhainibh ele ar a tuc se 34 na neithe talmhaidhe do fhagbhail. Tuic maseadh in ti lerbh 35  éidir na maitheasa so do dhenamh ann fein agus a cach, gumadh 36 éidir leis e fein do bheith acfaindeach cumhachtach ard is in  p.172 37 t-saeghal. Agus nirbh áil lais na neithe talmhaidhi, acht beith 38 bocht umhal ceannsa, gur amhlaidh sin do fhoillsigh sé é fein 39 do bheith ina Dhia ag sanntughadh na neithe spioradamhail 40 agus ac tarcaisniughadh na neithe n-aimsirdha. Oir da mbeith 5  sé ag iarraidh glóire in t-saeghail, do fhuicfidh sé na h-Ibhail 6 do bhi ag iarraidh a sgriosta do shir, agus do reachadh sé dochum 7 na cineadhaigh do ghebhad he maille re toil agus re buidheachais, 8 agus do bherdais anóir mhór do ar a throcaire agus ar a 9 mhirbhuilibh di-fhaisneisi, agus do bhetis aca shilleadh co 10  h-anorach duthrachtach tar a ndeeibh fein nach féadfad so 11 do dhénamh. Tucsam deimbrigh is in anoir sin ar gradh tuitim 12 an duine do fhuaslughadh, agus do theith se ona h-Ibhalaibh 13 fein in tan dob ail leo rí do denamh de, agus tainic se chucu 14 co toileamhail in tan dob ail leo a mharbhadh. An fear do 15  fhéadfadh ionad agus aim agus aimsear a cheasta d'fhoillsiughadh 16 agus a thinnlaictheoir do thaisbénadh, in doich  53a1 leatsa 17 a mbeith neart na n-Iudhal air muna deachaidh sé co toileamhail 18 da chésadh, oir ni ar son gur fhéad in t-Idhal a thoibheart do 19 chésadh hé, acht ar son gurbh ail leis fein a thoibheart. Gurab 20  aire sin adubhairt se, potestatem habeo ponendi animam meam 21 et iterum sumendi eam. Nemo tollit eam a me, sed ego pono 22 eam et iterum sumo eam .i. ata cumhachta gabhala agus 23 thoibhearta m'anma agam, oir ní neach ele bhenas m'anum 24 dim, acht mi fein aga thabhairt h-imach agus aga ghabhail 25  chugam aris. Gurab aire sin do chuaidh sé a n-aimsir cindti 26 a throcaire luachmhoire da idhbairt fein co forbhfailteach 27 duinne, iondas gur chuir sé a chos co daingin cothuighthi is 28 in cesadh gan claenadh gan utmaille, iondas gur choimhlin 29 se an Lex agus reimhfhighracha na faidhe agus na salm. An 30  tan d'iaradar na h'esbuig resun ar son a thecaisc air, agus 31 d'fhiafraidh Pilat nar rí he, agus an tan do bhuailidar agus 32 do ghoirtidar na ridireatha do sgiusaibh hé, agus do cuireadh 33 corcair righa mar eadach agus coroin sbine im a cheand, agus 34 mar do mhelladar he mar rí, agus mar do chuir Irhod éadach 35  gel mar chomhurtha oinmhide uime, agus mar d'aithisigheadar 36 na Fairisinigh is in croich hé, agus mar adubhradar co creidfidis  p.173 37 do da tigidh aisti, agus ni thucsam a bheg do fhregra orra 38 no ní thuc aen raed. Do rinne se comhnuidhi is in croich ar 39 slainte na n-uile fa tainig se, agus is ann so do fhoillsigh se gurbh 40 é fein in t-uan dar labhair Isayas faidh an tan adubhairt, 5  tanquam ovis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram 6 tondente se sine voce obmutescet: oblatus est quia ipse voluit 7 et peccatum multorum portavit .i. berthar hé mar chairigh 8 dochum a mharbhtha agus balbh ocus hé gan guth aigi mar 9 uan a fiadhnaisi fir a lomartha. Do idhbradh he mar dob áil 10  leis fein agus do iomchair se peacaidh daine iomdha. Da 11 creididis do ar a theacht sa chroich mar adubhradar fein, 12 dobadh chora doibh a chreidimh ar a eirghi on bas, no ar a 13 eirghi beo on uaidh duinte, oir is mo do chumhachtaibh duine 14 marbh do eirghi o bhas na duine beo do theacht as a chroich. 15  Agus nir fhéad na h-Iudhail a radh co roibhi ainfhis orro a 16 n-eiseirghi Chriosd, oir do chuiredar siad an mheid dab ail 17 leo fein do choimhéad an adhlaicthi, agus do bhí an mhéid 18 sin agus cach friochnumh da ndearnadar uile ag dearbhadh 19 fiadhan na h-eiseirghi. Do bhi sé fein da fhichid la  53a2 20  idir a dheisceabail ag dearbhadh a eiseirghi o arrgamaintibh 21 iomdha agus do bhí sé ag ithi agus ag ibhi leo agus, arna teaccosc 22 co h-iomlan do mar sin, do chuaidh se ina fiadhnaisi uile ar 23 neamh. Agus arna tinol a n-aen ionad a cind deich la ina 24 dhiaidh sin, do chuir se an Spiorad Naemh chuca, agus is uadha 25  do daingniughadh co cobhsaidh iad, iondas co rabhadar ullamh 26 dochum bais agus dochum cach dochair tar a cheandsan. Is 27 mor comhartha eile do rindi Criosd a fiadhnaisi a dheiscibail ann 28 so, agus dar limsa is lór do cach uili Chriostaighi lenabh áil 29 a anum fein do shlanughadh co h-umhal firenda ar scriobhadh 30  ann so. Maseadh, aithnidhmid a chreideamh as na neithibh 31 so co dichra gurbh e Isu Criosd fír Mac Dhe, agus do ghebhthar 32 an bheatha shuthain ina h-aimsir fein as in creidimh sin. Da 33 reir sin aithnimsi ditsa a chreidimh co neamh-chunntabhartach 34 cach ni dar scriobhadh ann so ar oibrighthibh in Tighearna, 35  madh ail leat dul a flaitheamhnas. Agus da ndearnair in creidimh 36 so co h -inill, seidfir uait spiorad na h-aithisi agus in mhi-dhochais.

32. DE ESSE DEI ET TRIBUS SECTIS .i. DO BHUNAIT DHIA AGUS 37 DONA TRI BARAMHLAIBH SEACHRANACHA.

Oir atait moran do dhainibh nach ar diadhacht agus ar 39 daenacht Dhe amhain do nit seachran, acht ar an ni as mesa 5  .i. nach creidid he fein do bheith ann. Agus is coir a fhiarfraighi 6  dibh so, cia do rinde iad fein acht muna bé Dia nach 7 ail leo do chreidimh, do rinne iad? Is h-eigin duitsi, a fhir 8 an t-seachrain, an cheist so do fhregra .i. gurab tu fein no an 9 naduir no do thuismightheoiri. Masa tu fein do rinne thu, 10  créad nach dearnuis ni is sochraidhi agus ni is eagnaidhi agus 11 ni as airde agus ni is conaigh agus ni is faidi-shaeghalach na 12 mar thai thu? Agus munar fhéadais tú fein do dhenamh, 13 tuictear neamh-chumhachta denta na neithe so don naduir 14 agus dona tuismightheoraibh anfann easlan. Maseadh, is h-eigin 15  gurab e Dia do chruthaigh tusa agus iadsan. Adeir in 16 seachranach, ma ta Dia suthain gan riachtanas a leas, cread 17 thuc air gan misi do dhenamh mar sin? Freagraimsi sin co 18 cumair: —oir ni fheadann creatuir ar bith ar ghabh tosach 19 on domhan agus on truaillidheacht beith marthanach. Adhbhar 20  ele: da mbeith sé gan esbaidh do beith adhbhar dimais aigi, 21 agus do fhéadfaidhi a radh nach o Dhia thainic sé acht uadha 22 fein. Fiafraighsi anois cread adhbhar na míl agus na snedh 23 agus na fined agus na ndeargnaid, os a moatait siad dochum 24 dighbhala na dochum tarbha? Is é a fhreagra sin, co taisbentai 25  uile chumhacht  53b1 Dhia triothu agus esbaidh an duine, 26 iondas nach ardaighinn an duine anma ona shochraidheacht 27 na ona neart, os eidir leo sin a dhíghbhail do dhenamh. Oir 28 cach creatuir cruthuighthear on Cruthuightheor mhaith bid 29 siad maith ar tus ina cinel fein, no go truaillighthear trithu 30  fein iad. Aderairsi anois, as mor modh as a freagarthar Dia, 31 agus ní fheadarsa cia dibh budh disli damh fein. Is é a fhreagra 32 so co cumair, gurab dochum na Paganach agus dochum na 33 Criostaidhthe agus dochum na n-Idhal tinoilter agus tiomurgthar  p.175 34 cach uili mhodh. Tuic ar tus nach cóir comhnuighi do dhenamh 35 a ngnathughadh na Paganach, oir dee bhoghra bhalbha gan 36 silleadh, gan grasa, gan cumhachta adhruid siad ar son Dia. 37 Gnathughadh na n-Idhal iarumh, oir do ghabhadar Lex agus 5  fregra o Dhia no go tainic Criosd a colainn, agus mar thainic 6 do chriochnaidheadh iatsan do reir na faidhe: amhail dearbhthar 7 a n-Iacob, is in uasal-athair, an tan do bheanduigh a chlann 8 fein co ndubhairt re h-Iudas, .i. re mac Iacoib, non auferetur 9 sceptrum de Iuda et dux de femore eius, donec veniat qui 10  mittendus est, et ipse erit expectatio gentium .i. ni bhia sliocht 11 Iuda gan righ agus taisigh orra no go ti an neach do ghelladh 12 doibh re fuirghid na cineadhaigh .i. Criosd ina coimhlíntar an 13 fhaidheadoireacht uile. Ar teacht do ainn sein testadar taisigh 14 agus prionnsadha shleachta Iuda, do bhí a n-anoir aird roimhe. 15  Na h-easbuig agus na fáidhi do bhí ag freacra agus a' coimhead 16 comhraiti agus t-shacraiminti in t-Senn Reachta, do chuadar 17 uile ar neamh-nidh ar teacht an Reachta Nua, acht gerbh 18 iad dob fhighair agus doba scaile don Tighearna, oir do 19 bháidheadh iad is in Tighearna fein arna fhoillsiughadh. As 20  cóir adubhradh curab ris do bhadur na cineadhaigh ag fuireach, 21 oir nir h-aithnidheadh ar tus he acht i n-Iudea, agus atá sé 22 anois aga ghlórmharughadh ar fud an domhain ar n-aithne. 23 Fiafraigh anois cread fa leicter dona h-Idhaluibh beith beo 24 agus curab iad do chés Criosd? Is iomdha adhbhar chuigi 25  sin, agus atait trí h-adhbhair 53b2 spethsialta dibh. An 26 chead adhbhar dibh: is h-eigin duinne na leabhair ata acasan 27 d'fhaghbhail do dhearbhudh agus do theaccasc ar creidimh 28 fein, agus cach uair do fhaicfimais iad fein co cuimhnighmais 29 césadh Chriosd .i. ar Tighearna dil, firindeach, umhal, foighidech, 30  buidh, trocuireach, grasamhail fein. Gurab aire sin cach uair 31 do chifimis iad co cuimhneochmais cesadh ar Tighearna .i. 32 Isu milis. An dara h-adhbhar: oir adubhradar ac faghbhail 33 báis do Chriosd, leig a fhuil oruinde agus ar ar clannaibh, agus 34 do dhamnadh a sil is in breithir so. Gurab aire sin do sgaileadh 35  ar fud an domhain iad do thabhairt naire da tuismighthoiribh 36 chiontacha agus do thabhairt gloire don chreidimh chathoilica.  p.176 37 An treas adhbhar: oir ticfaid siad do reir na faidhe fa dheiredh 38 dochum an chreidimh cathoilica tre t-senmoir Ely agus Enog, 39 agus da madh choimh iomdha do reir nuimhrech iad re gainimh 40 in mara aga ndamnadh ticfaidh an fuigheall dochum na 5  Crisdaigheachta fos. Da fechair na resuin so co friochnumhach, 6 fedfair gan cunntabhairt creidimh od chridhi. Tabhair, maseadh, 7 gradh agus toil d'uili bhrighibh do chuirp agus t-anma dot 8 aen Dia dhil ghradhach fein fhrecras in creidimh chathoilica, 9 agus cebe chreidis co creidmheach daingin na neithe so, ni 10  h-egail leis spiorad na h-aithisi. Airdeochar he iarumh mar a 11 fuil i nflaitheamhnas can forcenn agus i nconach shuthain 12 agus i nt-slainti nach truaillighthear agus a n-oighi nach 13 claechluighthear agus tormach in ghradha agus a ncomann 14 fhirindeach agus coimhlínadh cecha esbaidh agus ceol na 15  n-aingil agus silleadh shuthain na naemh tre bhithu sir: uair 16 ni tualaing filidhi ionaid fellsamhain an domhain uile na sochair 17 agus na subhaltaighi do-bhearthar ar son do chreidimh nemhfhallsa 18  duthrachtach do indisin go tu fein da derbhadh: gurab 19 uime sin guidhimsi tusa ar gradh Isu, scrios do dhuailce agus 20  t'eadochas agus daingnidh do chreidimh a n-uile throcair Dhe.

33. DE SEPTEM ECCLESIAE SACRAMENTIS .i. DO SHEACHT 21 SACRAIMINTIBH NA H-ECLAISE.

Agus is cóir do gach uile Chriostaighi a creidimh co friochnumhach, 23 uair atait siat arna n-inordughadh o Chriosd agus 25  on eclais. An chead ní: — in baisdeadh, in dara ní: — in 26 chonfirmail .i. daingniughadh laimhe in esbuic ar in creidimh 27 agus ar in baistedh, in treas ní: —in aithrighi, an ceathramhadh 28 ní: —in pósadh, an cuigeadh ní: — na gradha coisreactha, an 29 seiseadh ní: corp Chriosd, an seachtmhadh ní: — in t-ongadh 30  deghinach. An chead ní dibh .i. in baisteadh, d'orduidh Criosd 31 fein in tan adubhairt, nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu 32 sancto non potest intrare regnum Dei .i. nach féadann neach 33 dul a flaitheamhnas muna bia sé arna athchruthughadh a h-uisci  p.177 34 agus anns an Spiorad Naemh. Atbert Gregoir an baisteadh 35 do ghenamh i n-ainm in Athar agus in Mhic agus in Spioraid 36 Naemh, agus cibe chreitfis agus baistfidhthear mar sin 37 sláineochar he. An ni do aithin Dia do dhenamh ni chum an 5  glanta on uisgi do aithin he, acht chum an uisgi do choisreghadh 6 ana bhaisdeadhsan agus is anns an mbaisdedh so dailtear an 7 Spiorad Naemh agus daingnighthear an creidimh. Agus is 8 e so do fhoillsigh an colum ar teacht don Spiorad Naemh ina 9 fhighair a Criosd. An dara ni, in daingneachadh tre méaduighthear 10  grasa ind Spioraid Naeimh is na Criostaidhibh. Agus 11 is anns an sacraimintsa do ghabh agus do ghoir Criosd na 12 leinibh a' cur a laimhe orra, agus léghthar fos na h-apstol do 13 thabhairt an gharma cheadna amhlaidh ar na Criostaidhibh, 14 agus do chuirdis a lamha orra agus do ghabhdais in Spiorad 15 Naemh chuca mar sin. Do nid na h-espuic so is in fighair 16 cheadna ag daingnechadh in chreidimh agus na Criostaidheachta 17 a cach: aga dhearbhadh sin tuc Criost a cheand arna chlaenadh 18 a laimh Eoin Baiste agus is se in ceand sin is ionghuighthi 19 dona h-ainglibh agus is ineagluighthi dona tighearnaibh. An 20 treas ni .i. in aithrighi: agus do thecaisc Criosd hi in tan adubhairt, 21 regnum celorum vim patitur et violenti rapiunt illud .i. fuilngidh 22 flaitheamhnas Dhe a sharachadh agus teltoighidh lucht an 23 t-saraighthi he ag denamh na h-aithrighi, oir is forbhfailtighe 24 leis na h-ainglibh aen pheacthach iar n-aithrighi na fear testa 25  do chead ar nach fuil cunntabhairt. Agus is i in aithrighi do 26 th-senmoradar na h-apstol mar leghthear  54a2ar Petar in 27 uair do labhradh se ris na h-Idhalaibh ar pais Chriosd, ata fis 28 agam, a bhraithreacha, cur pheacthaighbhair tre nbur n-ainfhis, 29 agus denaidh aithrighi anois agus sgriosfaidhthear bur peacaidh. 30  Is i in aithrighi fhir do thecoisc Criosd co deimhin trid fein 31 in tan do bhí se dá fhichid la agus dá fhichid oidhchi a treighinas. 32 Is don eisiomplair cheadna do fhulaing Elyas in treighinas  p.178 33 sin fos agus docamhla agus cumhgaigh iomdha ele da thoil 34 fein. Bith a fhis agat co fuil in aithrighi fhirindeach ina tri 35 codacha .i. a toirrsi in chroidhi agus a n-admhail in bheil agus 36 a criochnughadh in lor-ghniomha, agus is siad so na tri neithe 5  is h-eigin do gach neach do ni aithrighi fhirindeach do 6 choimhlinadh le cheile mas eidir, uair is diomhain in fhaisidi 7 agus in lor-ghniomh gan aithrighi no ni fhoghnann. Atá in 8 toirrsi agus in fhaisidi contrardha do so, oir is lor iad muna 9 feadtar in lor-ghniomh. An toirrsi, iomorro, agus an lor-ghniomh 10  is maith iad ge toirmiscthear in fhaisidi. Mar an gceadna 11 an toirsi gan lor-ghniomh agus aithrighi, muna feadtar is lor 12 hi. An ceathramhadh sacraimint, an posadh, do h-ordaigheadh 13 he o Dhia a tosach an chruthuighthi. Gurab aire sin adubhairt 14 Criosd ris in drong do chuir a cunntabhairt scailti in phosta, 15  in drong do chengail Dia ni h-eidir le dainibh a scaileadh. Do 16 choimhlin Criosd an fhighair so ann fein in tan do chengail 17 se in eglais ris fein mar mhnai phosta trena fhuil luachmhoir 18 fein. Gurab aire sin atbert an t-apstol, propter fornicationem 19 autem, unus quisque vir uxorem habeat et e converso .i. 20  bid bean phosda ag gach aen fear, agus fear posda ag gach 21 mhnai do sheachna druisi dimhain. An cuigeadh sacraimint 22 .i. na gradha coisreactha do h-ordughadh o Chriosd fein 23 amhail adubhairt se fein re Petar, do-bheirimsi duitsi 24 eochracha flaitheamhnais Dhe, agus gach ni cheanglas 25  tu ar an talmhain, beth se cengailti a flaitheamhnas Dhe. 26 Adubhairt se an ni ceadna ris na h-apstol uile agus ris na 27 prelaideadh trithu. Adubhairt riu fos, accipite spiritum 28 sanctum .i. gabhaidh chugaibh an Spiorad Naemh, agus 29 gebe da maithfir a peacaidhe maithfidh Dia do iad, agus 30  tuictear a chontrardha. Do rinne se so an tan do mhaith 31 se do Mhuire Mhagdalen a peacaidhe agus do mhoran ele 32 maille ria. Gurab aire sin adubhairt in t-apstol a persain 33 Chriosd, cibe ar ar maitheamhairsi do, maithimsi do. An 34 seiseadh sacraimint .i. corp Chriosd, do ordaigh se fein 54b1  p.179 35 diardaoin manndala in tan do bheannuigh se in t-aran ag breith 36 buidheachais ar an Athair, agus do bhris é agus tuc da dheiscibul 37 agus atbert riu, gabhaidh agus caithidh uile de so, oir is deimhin 38 curab e so mo chorpsa. Agus do ghlac in chailis iaramh agus 5  adbert iar caithimh, gabhaidh agus ibhidh di so, oir is i so co 6 deimhin cailis na Tiomna Nua ina n-idhbartear m'fhuilsi tar 7 bur ceand. Nir fhéad aen neach da raibhi a fiadhnaisi an 8 caithmhe sin freagra iomchubhaidh do thabhairt ar an neach 9 do fhiafraigh agus do chuir a cunntabhairt, cat hé so adeir 10  tu, oir ní fhaicim ann so acht aran agus fin, agus adeirir is 11 e so do chorp fein do bheith ann idir fuil agus feoil? Do 12 chreideadar na h-apstol co firinneach a chorp do bheith ann 13 mar adubhairt se fein, agus eistidh na h-anchreidmhigh maille 14 re náire in comhradh so, uair cunntabhartaighid siad sacraimint 15  na h-altora ar son nach faicidh di acht foirm in arain agus in 16 fhina, gidh eadh do bhi fis ar n-anfainde agus ar ngraine agus 17 t-seachrain ar n-indtinne ag in Dia, iondas na budh eidir 18 lind fuil agus feoil och do chaithimh, curab aire sin do chlaechluigh 19 se in t-sacraimint mór-luaigh so a n-aran agus a fin do cach ar 20  son comadh eidir leo a caithimh gan athmhultas, gan 21 adhfhuathmharacht. Bidh a dheimhin agat anois curab inchreiti 22 gan cunntabhairt corp Chriosd, etir fuil agus fheoil, do bheith 23 a laimh in t-sacairt mar thainic se a mbroind na h-óighi, agus 24 mar do bheith se is in croich cheasta ar coimhlinadh gach neith 25  dub indenta, agus a comhlaine glóiri agus cumhachta mar do 26 bhi agus ata maille ris in Athar neamhdha. Do idhbair se 27 he fein don Athair, gan ball gan sal ar altoir na croichi aine in 28 cheasta, ar ndenamh sacairt agus esbog de do reir ordimala 29 Mhelchisedech ar scath shlanaighthi in domhain. Tuc se in 30  t-sacraimint so da dheiscibuil fein agus do fhurail a denamh 31 agus a gnathughadh a comhartha cuimhnighthi a pheine agus 32 a phaisi fein. Agus do choimhlínadarsan hi co duthrachtach 33 iondraic, agus d'aithnidar da n-oighribh a denamh mar an 34 ceadna do choimhlinadh slainti na mbeo agus na marbh. Gurab 35  aire sin atbert an t-apstol, ego a Domino accepi quod et tradidi 36 vobis .i. is on Tighearna do ghabhas in ni tucas daibhsi, uair  p.180 37 gach a mhince ibhthai in chailis so agus chaithfidhi in t-aran, 38 foillseochthaoi pais in Tighearna choimh minic sin no go ti 39 sé a ndeireadh an domhain: uair atathai ag taisbenadh agus 40 ag foillsiughadh paisi Chriosd gach uair do nithi comain na 5  sacraiminti coisreactha so do rindeadh tar bhur ceand. Agus 6 dleghair is in comain so boill an chuirp uile do mharbhadh ona 7 lochtaibh, agus coimhchesadh maille ris agus beith marthanach 8 is in creidimh so co crich na beatha. Gurab aire sin adeir an 9 Tighearna, probet autem se ipsum homo .i. dearbhadh in duine 10  é fein co géar re ndul is in comain, ag denamh na h-aithrighi 11 so co h-umhal  54b2agus na faisidi co firindeach, uair is 12 mar sin chaithear co neamh-fhallsa neamh-ghuasachtach in 13 t-shacraimint choisreactha trena ndearnadh an domhan: amhail 14 adeir an Tigearna fein, qui enim manducat et bibit indigne 15  .i. existens in gravibus peccatis aut voluntate peccandi, iudicium 16 sibi manducat et bibit .i. gebé neach chaithis in t-shacraimint 17 so maille re peacaidh throm no re toil an pheacaidh sin, is 18 breitheamhnas chaithis agus ibhis maille re báis shuthain. 19 Maseadh, gebé neach lenab áil beatha mharthanach d'fhaghbhail 20  as in sacraimint so, is h-éigin do a ullmhughadh co dichra 21 deithideach chuici. Gurab aire sin adeir in Tighearna, qui 22 manducat meam carnem et bibit meum sanguinem, scilicet 23 digne et fideliter, habet vitam eternam .i. gebé chaithis m'fhuil 24 agus m'fheoil co diongmhala, mairfidsa ann co marthanach agus 25  mairfidh sé indumsa a' gabhail grása agus toili agus duthrachta 26 agus grádha agus beathadh o n-oilfidhthear he a n-oibrighthibh 27 mhaithi agus a subhailci. Mairfidsa annsan aga choimhéad 28 ona peacaidh agus ona lochtaibh agus aca choimhéad co cobhsaidh 29 a n-oibrighthibh mhaithi mharthanacha. An seachtmhadh 30  sacraimint .i. in t-ongadh deighinach as a méaduighthear grasa 31 in Spioraid Naeimh do gach Criosdaidhi. Is uime do-bherar  p.181 32 dona Criosdaidhibh a ndeireadh a mbeathadh e, do choimhlínadh 33 na sacraiminti so iondas gomadh luaithidi agus comadh 34 shuaimhidhighi do ghebhadh Dia iat. Gurab aire sin atbert 35 Iacob, da ngabha easlainti neach agaibh, tabhradh se sagairt 5  na h-eclaisi chuigi, agus guidhid siat air arna ongadh o ola a 6 n-ainm in Tighearna, agus maithfidh a pheacaidh do. Agus 7 bith a dheimhin agat co luaithighind in t-sacraimint so slainti 8 in chuirp lais, gidh eadh ni h-indenta ar t-shlainti an chuirp 9 hi, acht do neartughadh d'eslainti na h-anma. Do choimhlin 10  se fein an eisiomlar so roimh a chesadh agus is in uaidh mar 11 fhighair duinne do scrios ar peacaidh ina ghnathachadhsan, 12 ar son co tibhradh grasa di-airmhe duinne ar an eisiomlar so 13 do chonnmhail: amhail adeir Eoin, gratiam pro gratia et de 14 plenitudine eius omnes accepimus .i. ghebhmid uile grasa 15  ar son comhlaine a ghrasasan. Tuig anois na tri h-ongtha do 16 rindi Criosd air fein gura do shighnughadh na n-ongtha so na 17 ndaine do rindi iat. An chead ongadh ar na chosaibh maille 18 re glanadh na ndear, as a sighnuidhthear ongadh an chead 19 bhaistidh ata ina chead shacraimint as a ceimnidhthear in 20  creidimh. An dara h-ongadh ina cheand, in tan do dhoirteadh 21 albastrum unguenti um a cheand shuightheach, a roibhi ola 22 luachmhór, tre tuictear confirmacio .i. daingnechadh laimhe 23 in esbuic, ina coimhlíntar grasa in Spioraid Naeimh. An treas 24 ongadh ina chorp uile, in tan do chuireadh a chorp is in uaidh, 25  as a tuictear an t-ongadh deighinach do nithear ar ceadfadha 26 chorpara fhoirimeallacha in chuirp d'fhaghbhail acfaindi grais 27 on Spiorad Naemh. Maseadh, madh ail leatsa buaidh do bhreith 28 od naimhdibh, creid an t-sacraimint so co neamh-chunntabhartach 29  agus ni tighearneocha spiorad na h-aithisi at inntind.

34. DE PURGATORIO .i. DON PHURGADOIR.

Oir is coir do gach uile Chriostaighi teine na purgadoiri do 32 chreidimh co firindeach, oir is innti glantar co foirbhfi anmanna 33 na firen nach glantar co h-iomlan ar an t-saeghal so. Gurab 34 aire sin adeir in Slanuightheoir, gibe 55a1 pheacuigheas anns 35  an Spiorad Naemh, nach maithear a pheacaidh abhus na thall  p.182 36 do. Adeir Gregoir co fuilit coiri eadtroma ann glantar is in 37 purgadoir roimh am in bhreitheamhnais, agus atait coiri ann 38 maithear abhus agus coiri eili maithear thall. Uair in ní 39 diultear d'aen, ní cheaduighthear é a n-airteaclaibh eli. Agus 5  tuictear so dona min-pheacaidh, amhail ata comhradh dimhain 6 do ghnathughadh agus gaire ainmhesarrdha agus seachran 7 ainmhfhisach nach oibrigh moir-pheacaidh, tromuighi so co 8 mór tar eis in t-saeghal d'fhagbhail ar neach. Adeir Pol gurab 9 é Criosd is funndameint ann, agus adeir fos, gibe do dhena 10  teghdhais, acht ar an funndameint so, d'or no d'airgead no do 11 chlochaibh luachmhora no do dheagh-oibrighthibh eile do-bhearadh 12  tarbha gan teine, dearbhochaidh in teine iaramh 13 in connaidh agus in fher agus in connlach a slainti mharthanaigh 14 do reir a chailidheachta a clochaibh na coirthi. Agus ge do 15  fhedar an glainti so do thuicsin a theine triobloidi agus dochair 16 in t-saeghail, is cora a tuicsin don phurgadoir ata againd. 17 Tabhraidh da bhar n-uigh co gear nach iad na daine do rinde 18 iarann agus umha agus luaidhi ar in teghdhaiseachadh so .i. 19 na peacaidh mhora chruaidhe do-sgailti, do ghelladh do ghlanadh 20  in is teine so, acht an connaidh agus in fher agus an connlach 21 re n-abur na peacaidh bheaca no ro-eadtroma bhis so-chaithti 22 on teine. Tuic fos nach fuighidh neach na peacaidh beaca 23 fein do ghlanadh thall, muna dearna deagh-oibrighthi abhus, 24 as a tuillfidh in teine ghlanta so d'fhaghbhail thall. Tuicmid 25  co minic co nglanann egla in bhais min-pheacaidh na firen 26 gan teine. Is follas co ngabhthar anmanna na ndaine foirfi 27 mar scarad rena corpaibh is na sostaibh ainglicdha. Gurab 28 aire sin adeir an Tighearna, ubicunque fuerit corpus, illuc 29 congregabuntur et aquile .i. cibe ionad a mbia in corp tinolaid 30  na h-ilair ann .i. corp ar Slanaightheora agus anmanda firen 31 uime. Gurab aire sin atbert Pol gurab e a mhian a chorp do 32 scaileadh do dhul a fochair a Thighearna. Maseadh, gibe ag 33 nach fuil cunntabhairt corp Chriosd do bheith ar neamh, ni 34 dhiultann se anam Phoil do bheith ar neamh agus is uime sin 35  atbert Pol fein do scaileadh a chuirp fein, da sgailtear an teach 36 talmhaidhe ata umainn, do ghebham teach glordha marthanach  p.183 37 nach dearnadh o lamhaibh daenna. Gurab aire sin adeir 38 Augustin, an aimsir ita idir bas in duine agus in breitheamhnas 39 co mbeith na h-anmanna a n-aitreabhthaibh dhiamhra, agus 40 drong dibh a ciunas agus drong eli a pein do reir a n-oibrighthi. 5  An tan do nithear idhbart cuirp Chriosd ar na marbhaibh no 6 almsa eigin eli, do nid na daine ita ro-mhaith dibh sin buidheachas 7 agus altughadh, agus na daine nach fuil ro-olc atá so ina 8 chuitiughadh doibh, agus na daine atá ro-olc cin go furtachtaighin 9 so doibh ata sé ina sholas dona beoghaibh. Gurab aire sin 10  adeir Bernard, gebe do rinne maindeachtnaighi abhus co 11 tibartar a dha chead airead d'aimsir a phurgadoir doibh, on 12 cead fheoirling gus in feoirling ndeighinaigh: agus tuicim anois 13 gidh cruaidh leis an duine sgailteach ndo-cheartaighthi a 14 cheartughadh, agus leis an duine utmall beith cobhsaidh, agus 15  leis in duine mbriathrach silens do chonnmhail, curab cruaidhe 16 agus gurab ro-chruaidhi daibh na piana agus na h-athmhultais 17 ata aca d'fhulaing. Gurab aire sin is beandaidhthi gach neach 18 da nglantar a pheacaidh ina aimsir ac denamh na h-aithrighi, 19 iondas co ceimneocha se ar eitillach dochum a Thighearna 20  fein gan tadhall gan dochair o phianaibh.

35. DE RESURRECTIONE CHRISTI .i. D'EISEIRGHI CHRIOSD AGUS 21 NA CINEADHAIGH UILE.

Agus is coir do gach uile dhuine a chreidimh gan cunntabhairt, 23 agus is fris labhras in Tighearna in tan adeir, ego sum resurrectio 25  et vita: qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit vivet et ego 26 resuscitabo eum in novissimo die .i. is misi in eiseirgni  55a2 27 agus an bheatha, agus ge do fhagha in neach chreidfis indumsa 28 bas, beidh se ina bheathaidh, agus muisgelatsa he is in ló 29 deghinach. Omnes qui in monumentis sunt audient vocem 30  filii Dei, et qui audierint vivent .i. gach aen bhes is na h-uadhaibh 31 do chluinfid siad guth Mhic Dhe agus beid ina mbeathaidh: 32 agus adeir an t-apstol, si enim credimus quod Iesu mortuus 33 est et resurrexit, ita et Dominus eos qui dormierint per Iesum 34 adducet cum eo .i. mar chreitir Iosa d'fhaghbhail bais agus  p.184 35 do dhenamh eiseirghi, creitidh na daine fhuair bas trid co tibhra 36 leis iad. Da fiafraighi neach, ciondas do ghentar in eiseirghi, 37 adeir in fear ceadna, quoniam ipse Dominus in iussu et in 38 voce archangeli et in tuba Dei descendit de caelo et mortui, 5  qui in Christo sunt, resurgent primi, deinde nos, qui vivimus, 6 qui relinquimur, simul rapiemur cum illis in nubibus obviam 7 Christo in aera et sic semper cum Domino erimus .i. ticfaidh 8 in Tighearna fein a silleadh follas agus a nguth an aingil agus 9 a mbuabhall Dhia agus na mairbh fhuair bás a Criosd eireochaid 10  leis ar tus, agus sinne in drong ata beo, berthar a nelaibh aeir 11 maille re cach sinn agus bemid beo maille renar Tighearna, 12 agus eireochfam uile re silleadh na sul is in moimint deighinaigh 13 le foghar an bhuabhaill deirennaidh: amhail adeir Isayas, 14 resurgent, inquit, mortui resurgent qui erant in sepulchris 15  et letabuntur omnes qui sunt in terra: ros qui sanitas illis 16 est terra vero ipsorum cadet. eireochaid na mairbh as na 17 h-uadhaibh, gach uile dhuine ar talmhain an tan sin, agus is 18 e braen shilis uaitsi as slainti doibh uile, agus tuitfidh a talmhain. 19 Is é in braen sin braen do bhlas na gloiri suthaine mhairis mar 20  shlainti ag lucht na togha. Talamh na peacaidh iomorro, cuirp 21 na ndaine ndamunta thuitis a n-aigen pene ifrinn. Agus adeir 22 Daniel faidh, qui dormiunt in terrae pulvere evigilabunt, alii 23 in vitam eternam, alii in opprobrium sempiternum .i. na daine 24 ata ana codladh a luaithridh na talmhan do dhenaid fuirechras 25  in tan sin, agus rachaidh drong aca anns an beathaidh shuthain, 26 agus drong eile chum na pene suthaine. Narab iongnadh le 27 neach na daine mharbha do eirghi as an luaithridh, oir ni dochra 28 in raed ata ann d'athchruthughadh naid na h-uile do cheadchruthughadh 29  gan adhbhar. Gurab aire sin adeir Augustin, 30  nar leig Dia nach feadfaidh uile chumhachta in Chruthuightheora 31 athnuaidhechadh do thabhairt do chorpaibh caich, gebe ar bith 32 bas fuaradar do mhuir no do thir no do loscadh no do shlugadh 33 piast no en no ethaidaigh: eireochaid is na corpaibh cheadna 34 ar na n-edughadh co neamh-thruaillighthi do-mharbhtha,  p.185 35 amhail adeir Iob, scio quod redemptor meus vivit etc .i. creidim 36 an Slanaightheoir do bheith beo, agus co n-eireocham maille 37 ris is in eiseirghi dheighinaigh, agus do chibh mo Shlanaightheoir 38 maille rium agus me am cholainn fein, agus is aire sin atbert 5  Gregoir, atamm aga chreidimh agus aga admhail do reir Iob 6 gur eirigh ar Slanaightheoir maille re cuirp so-ghlacadh. agus 7 co n-eireocham fein is na colnaibh cheadna a n-examhlacht 8 crotha agus firinne agus gloire, agus atamaid ionann do reir 9 na firindi agus examhail do reir  55b1 cumhachtain. Ata 10  mín ceandais do-thruaillighthe agus atá sé so-ghlacadh ar son 11 nach legind se bunait nadurdha firindi uadha. Ata gach uile 12 égcosc an chead chrotha ann fein do reir gné na cead firinne 13 is in eiseirghi. agus adeir in Tighearna fos, ni bhi baindsiughadh 14 is in eiseirghi acht a mbeith a flaithemhnas amhail aingle 15  Dhe. Gurab aire sin adeir Augustin. na bith cunntabhairt 16 agad cach uile égcosc do dhenamh na h-eiseirghi mar do bhatar 17 ar tus. Ni bhia in druis in tan sin ann, dearbhthar ina cuisi 18 combuaidhreadh d'aen neach, oir tairngtear uatha gach uile 19 locht corpardha aitreabhas inntu, agus bidh tarnocht follas 20  do cach uile in tan sin gan cumas gan cumhachta aca air agus 21 coimheadar daibh a neithe naemh. An ti do chruthaigh a 22 n-égcosc uili ni legind aen esbaidh orra, amhail adeir an 23 Tighearna, capillus de capite vestro non peribit .i. nach racha 24 aen rib d'fholt agaibh amugha na oiread. Agus na bith dochas 25  agaibh ar a shon sin co n-éireochaid na daine esbadhacha ina 26 ndo-dhelbhaibh fein, amhail atait doill agus buighre agus bacach 27 agus a cosmhaile. Adeir Augustin, ibi quae prava sunt 28 corrigentur i. na neithe do bhí saebh ar tus cearteochar an 29 tan sin iad, agus cearteochar gach ni dochraidh da mbia a cach 30  in la sin, co mbia sé glormhar sochraidh arna cheartughadh 31 a foirfeacht fhlaitheamhanta. Agus bith a dheimhin agad 32 nach hi foirm esbadhach na mball eiseirgheas Dia, acht an 33 forfidheacht ghlordha athnuaidheachta fhlaitheamhanta, agus 34 ni bhia ceartughadh ingen na fuilt na an oiread gan beith a 35  foirm ghlórdha ionmholta in la sin. Mar fhéadas in ceard 36 no in dealbhadóir a n-ymhaigh fein d'athnuaidheachadh, 37 feadaidh Dealbhadoir agus Ceard in chruthuighthi uile an  p.186 38 dealbh agus an deallradh is áil leis fein do thabhairt ana 39 ymhaighin fein gan dighbhail da substaint. A n-éis a deich 40 mbliadhna fichead eirghis cach chum na h-eiseirghi, do reir 41 Augustin, agus beid na daine uile comhthroma ris na h-ainglibh 5  do reir gloiri agus conaich in tan sin gin co beth do reir cuirp 6 na aeisi. Agus dligheadh cach uile chomhlasadh do ghradh 7 in Chruthuightheora do-bheir an foirm flaitheamhanta so 8 tar eis gach uile bhais dhochraidh da rach iad.

36. DE DIE IUDICII .i. DO LA IN BHREITHEAMHNAIS THICFIS 10  A CRICH AN DOMHAIN.

Is coir do gach aen neach eagla roimhe, oir atbert an 12 Tighearna comadh réidhi do bheith se re Tyro agus re Sydoni 13 la na breithi na ris na cathrachaibh nach creidfeadh da 14 bhriathraibh agus da shubhailcibh: agus ata se aga shenmoir 15  co ro-fhollas ann sin co ticfa lá na breithi. Adeir fos, cum 16 venerit filius hominis in maiestate sua et omnes angeli eius 17 cum eo etc .i. mar thicfis Mac in Duine ina mhiadhamhlacht 18 fein agus na h-aingil, suidhfidh se do reir a mhiadhamhlachta 19 fein agus tinolfaidhthear na cineadhaigh uile chuigi agus 20  deleochar iad o cheile mar dheluigheas in buachaill na caoirigh 21 ona meandanaibh: agus cuirfidh na caoirigh .i. lucht na togha 22 da leith dheis, agus na meandain .i. na peacaigh da leith chlí 23 Adeir in Tighearna fos, amen, dico vobis quod vos, qui reliquistis 24 omnia, in regeneratione cum sederit filius hominis etc .i. 25  adeirim ribh co firindeach co mbeidhisi na daine do fhagbhaidh 26 bhur neithe ar mo shon maille rim ag denamh breitheamhnais 27 ar dha threibh dheag mac n-Isrlibh. Gurab aire sin adeir 28 Ieronimus, hic discimus cum suis discipulis iudicaturum 55b2 29  Iesum .i. is e d'fhoghlumar Criosd do theacht maille 30  ris na deisciblibh chum in bhreitheamhnais agus ni maille ris 31 na deisciblibh amhain, acht maille ris gach naemh do fhagaibh 32 gach aen ní ina onóir agus do rindi a indtsamhlughadh ris fein. 33 Gurab uime sin adeir an t-apstol, nescitis quoniam angelos 34 iudicabimus, quanto magis secularia .i. bith a fhis agaibh co 35  ndingnem breitheamhnas ar na h-ainglibh, agus corab mó  p.187 36 agus corab ro-mho do dhenam ar na dainibh e. Gurab aire sin 37 adeir an t-apstol, omnes nos oportet astare ante tribunal Christi 38 ut recipiat unusquisque prout gessit in corpore suo, sive bonum 39 sive malum .i. is eigin duinn teacht a fiadhnaisi breitheamhnais 5  iondas co ngabha gach neach againd a thuarastal do reir a 6 oibrighthi. Adeir in salm, Deus manifeste veniet. Deus 7 noster et non silebit: ignis in conspectu exardescet et in circuitu 8 eius tempestas valida .i. ticfidh ar nDiane co follas, agus ní 9 bhia sé ina thast, agus lasfaidh in teine ina fhiadhnaisi agus 10  beith anfadh laidir ina thimchell. Gurab aire sin adeir Augustin, 11 hoc nos de Domino nostro Iesu Christo intelligimus, quem 12 speramus de caelo esse venturum ad vivos et mortuos iudicandos 13 .i. is amhlaidh tuicmid co ticfa ar Tighearna Iosa Criosd co 14 beodha do bhreitheamhnas beo agus marbh, agus ticfidh co 15  follas do dhenamh breitheamhnais choir idir na firenaigh agus 16 na h-anfhirein. Agus in ti thainic co foluightheach ar tus 17 d'fhulang breitheamhnais eagcoir ona h-anfhirenaigh, ticfidh 18 se co follas a nguth agus a foghar breitheamhan agus ní dingne 19 tost. An ti do bhí ina thost a fiadhnaisi Pilat, beith sé ag denamh 20  breitheamhnais chruaidh ar lucht an aindlighe gan tost. Adeir 21 Daniel, ecce videbam et filius hominis venit in nubibus caeli 22 .i. do chonnac Mac an Duine a nelaibh, agus do shuidhigheadh 23 an breitheamhnas agus do h-osluigead na leabhair. Adeir 24 Apcolips, vidi thronum magnum et sedentem super eum a 25  cuius conspectu fugit caelum et terra .i. do chonnac neamh 26 agus talamh ag teitheadh roimh in ti do bhi ina shuidhi a 27 cathair in bhreitheamhnais. Adeir fos, vidi mortuos magnos 28 et pusillos stantes in conspectu throni, et libri aperti sunt 29 .i. do chonnac na mairbh mhora agus na mairbh bheaca ina 30  seasamh a fiadhnaisi chathaire an bhreitheamhnais iar 31 n-oslughadh na leabhair, agus leabhar na beatha oslaighthi 32 don taibh ele, agus iatsan ac breitheamhnas astu do reir a 33 n-oibrighthi fein agus gach neach na frith scriobhtha a leabhar 34 na beatha do chuireadh a loch theinntighe iat. Agus is e a 35  thuicsin so, co faca Criosd ag suidhi ac breitheamhnas beo  p.188 36 agus marbh, agus cur theith nemh agus talamh ona fhiadhnaisi, 37 oir rachaid neamh agus talamh ar neamh-nidh in la sin. Agus 38 do osluigeadh na leabhair .i. cogus gach aein as a follas adhbhar 39 an bhreitheamhnais. Do h-oslaiceadh leabhair na beatha .i. 5  Criosd, agus gebe neach do dhena na h-oibrighthi nach fuighthear 6 ann, cuirfidhthear a loch teineadh e .i. a pein t-suthain ifrinn. 7 Agus adeir Sofonius, is e an la sin la na feirgi agus la na tribuloidi 8 agus in anfhorlaind, agus la an dorchadais, agus la na nel 9 truaillighthi agus na combuaidhearthi, agus la stuic archaingil, 10  agus la an ghalair agus an tromuighthi, agus la na crioth agus 11 an achmhasain ro-chruaidh, agus la na plagha gan cri ch. 12 Doirtfidhthear fuil  56a1 na peacthach an la sin mar bhreantas 13 do-choidreabha agus ni fheada a n-ór na a n-airged a saeradh 14 an la sin a n-aghaidh feirgi an Tighearna. Gurab aire sin adeir 15  Gregoir, is coir a mheas co casamhail an mhéid do chruadhaoge 16 agus searbhais bhis ar croidhibh na ndaine ndi-mholta in la 17 sin, iondas nach eidir tenga na faisneis na foillsiughadh labhairt 18 do chrith agus do ghabhaidh na peacthach an la sin. Cuimhnigh 19 an la sin, maseadh, co gear a serbhdhacht bhur croidhi. Gebe 20  ni ata trom do-fhulang an la so, beth se eadtrom so-iomchair 21 aga chomparait chum an lae sin. Bith a dheimhin agad gach 22 meid bhes d'egla la breitheamhnais abhus, corab i an mheide 23 bhes a inillis thall. {⬌} Maseadh is conaich gach 24 neach threigis na neithe so co léir ar gradh Dhia, agus bhes 25  aga bhreitheamhn as fein maille ris na dainibh foirfe a locht 26 na h-aingidheachta a lá na breithi. agus beith se ann sein maille 27 re lucht na togha ar deis laimh a Thighearna fein.

37. DE PENIS INFERNI .i. DO PHEIN IFRINN.

Oir is cóir adhfhuathmharacht roimpe sin, uair is i do 30  h-ullmhughadh don Diabhal agus dona dainibh dhamanta. 31 Adeir an Tighearna ar an adhbhar sin, eirgidh, a dhamanta. 32 is in teinigh shuthain do h-ullmhughadh don Diabhal cona  p.189 33 dhroch ainglibh. Adeir fos co cuirfidhthear na daine dhamunta 34 ar cengal a cos agus a lamh i n-ifreann, mar a mbia silleadh der 35 agus crith fiacal .i. na deora on doilghis agus crith na fiacal 36 on athach. Agus adeir an Tighearna corab ineagluighthi in 5  ti aga fuil cumhachta iar marbhadh an duine an corp agus an 6 t-anam do chur i n-ifreann. Adeir Augustin co mbi teine 7 chorpardha a n-ifreann phianas cuirp na ndamanta agus na 8 diabhail le cheile a n-aigen na peine suthaine. Adermid fos, 9 cid iongnadh e, co piantar na spioraidi neamh-chorpardha co 10  pianamhail o theine chorpardha mar phiantar na spioraidi 11 neamh-chorpardha ata air n-a cuibhreach a corp an duine 12 {⬌}  56a2 maithi, is follas nach fuil crioch a péin 13 na ndroch daine mar sin, oir in tí leis narbh ail beith leith amuich 14 don phecadh do shír, ni h-áil le Dia a bheith do shír leith amuich 15  do phéin in pheacaidh sin do reir ceirt a bhreitheamhnais righdha. 16 Gurab aire sin is h-eigin doibh easbaidh gan easbaidh do fhulang, 17 agus crioch gan crich, agus bas gan bas, oir ata se beo ann sin. 18 Gidh aen teine teine ifrinn, ni fa aen mhodh phianas si, acht 19 do reir na gcionta, mar is follas nach coimh-choitchend 20  oibrightheas in ghrian agus nach co mor ghniomhaigheas si 21 is na dainibh, oir teighidh si neach ni is mó na cheile, agus is 22 mar sin examhlacht tes teineadh ifrinn do reir na ciontach, 23 mar examhlacht tes na greine do reir na corp acht gidh aen 24 teine hi. Is uime aderar ifreann ris, ar son corab a n-iachtar 25  laighis se, agus mar ata an talamh fa neimh, ata ifreann fan 26 talmhain. Gurab aire sin adeir in salm, liberasti animam meam 27 ex inferno inferiori ut infernus superior terra .i. do shaeras 28 m'anam a h-ifreamn: agus mar is e in talamh is uachtaraighthi, 29 is inchreiti ifreann iachtarach do bheith fon talmhain. Adeir 30  Iob, ibunt ab aquis nivium etc .i. co rachaid siad o uisci in 31 t-sneachta mharbhthach co teas do-bhaiti na pian teintidhi, 32 agus uisci in aighridh nach leaghann tes do-thuarascabala na 33 peine. Adeir Ysayas, vermis eorum non morietur, et ignis 34 non extinguetur .i. ni mharbhthar piasta ifrinn agus ni mhuchthar  p.190 35 a teine. Gurab aire sin adeir Augustin, beth pian ar an corp 36 oir dioghaltar ar an duine gurab do reir a cholla do bhi se beo. 37 Adeir Bernard naemh, is egal lim ifreann agus is egal lim gnuis 38 in bhreitheamhan, oir is adhbhar eagla dona {⬌} .i. 5  potestates {⬌} ferg in ti {⬌} agus tre uathbhas 6 {⬌} in domhain agus a combriseadh na ndul agus on 7 andfadh laidir agus o ghuth in archaingil agus o ghruamdhacht 8 na breithri {⬌} agus roimh fiacla na piast ifreannda 9 agus re craes ifrinn osluicthi do shir {⬌}Uch! Is eagal 10  lim {⬌}. in phest chreimhis agus in teine loisgis {⬌} agus 11 an tes agus an spiorad agus an doineann. Is eagal lim fear 12 na dorchadais marthanacha, agus cia do-bhearadh anois uisci 13 dom cheand agus cia do-bhearadh tobar der dom shuilibh, 14 iondas co mbuaidheochain a n-aghaidh na cai. Is egal lim 15  crith na fiacal agus cuibhrighi chruaidhi na lamh agus na cos 16 agus truma na slabhra bhruigheas agus loisgis agus gherras 17 agus chraidhis. Agus bith a dheimhin agat gibe trachtas na 18 piana so aga n-eglughadh do shir o smuaineadh dheithideach 19 fhriochnumhach, fuilengidh se co toltanach doighideach gach 20  uile ghalar agus buaidhreadh agus trioblaid agus daidhbhris 21 agus dochraide maille re  56b1 gairdeachais agus ni bhia lisdacht 22 aige do dhochraideacht na do chumhgach na d'aindlighe da 23 geire, iondas co seachona co socamhal piana agus dochuir do-iomchuir 24  ifrinn.

38. DE FELICITATE ETERNA .i. DON CHONACH MHARTHANACH.

Uair do h-ullmhughadh e co deimhin dona firenaigh agus 27 do lucht na togha, agus ata sé inntsanntaighthi do cach aen 28 lenab ionmhuin Dia maille re h-indtinne lasardha gradhach. 29 Uair adeir in Tighearna ris in ndroing so, ticidh a lucht na 30  mbeandacht agus gabhaid flaitheas m'Atharsa do h-ullmhughadh 31 daibh o thosach domhain, agus oirdeocha Dia daibhsi e mar 32 do ordaigh m'Athair damhsa, iondas co caithidh sibh agus 33 co n-ibhadh sibh ar mo bhordsa am fhlaitheamhnas fein: oir 34 deallrochaigh na fírein mar ghrein a flaitheamhnas m'Athar 35  fein. Creid, a dhuine corab mor in solas bhes is in ionad a 36 soillseocha gach aen duine mar ghrein. Is e an solas so adeir  p.191 37 Augustin do bheith a corp Chriosd a n-aimsir na h-eiseirghi, 38 agus ge do fholchadh ar na deisciblibh e, ni raibhi sin i 39 n-easbaidh, oir nír fhulaing an silleadh daenna anfann e. Agus 40 is lor so d'fhoillsiughadh conaich t-suthain na ndeisciblibh. 5  Do ghairdeachas na gloiri so adeir Isayas, venient in Syon 6 .i. ticfidh na Criosdaidhthe co forbhfailteach a scathan na soillsi 7 suthaine, agus beith an gairdeachas os a cind agus glacfaid 8 siadsan in forbhfailteachas agus in subhachas suthain, agus 9 teithfidh in galar agus an doilghes agus an fhail agus an chned. 10  Amhail adeir Augustin, beith saidhbhris ionann ag na h-uile 11 an tan sin, agus aen toil do-scailti aca uile, agus beith si saer 12 o gach uile locht agus cengailti ris gach uile mhaith foirfi beith 13 a' gnathughadh gan scur o aibhneas agus o fhorbhfailti 14 mharthanach gan chuimhne ar choir na ar phein, agus gan 15  dearmad ar shaeri na ar onoir fa chomhair na sairsi suthaine, 16 co mbeith buidheachas grasamhail do bharanta na gloiri suthaine. 17 Muna cuimhnighidis a mbochtaine agus a ndochma agus a 18 ndaidhbhris phianamhail shaeghalta, ciondas do mholfadais 19 trocaire Dhé? Oir ní fhuil a flaitheamhnas glóir is airdi na 20  moladh na fola agus na feola or shaeradh sinne. Oir adeir 21 Gregoir, do chifid na firein uile ina nDia fein na gairdighthe 22 ghlórdha do ghebh siad, agus budh léir doibh pian na ndaine 23 ndamanta co léir, iondas gomadh moidi aitheonaid siad iad 24 fein do bheith ina feitheamhnaibh ag na grasaibh dhiadha, 25  na peacthaich aga cesadh a n-ilradh a locht. Gurab aire sin 26 adeir an salm, beati qui habitant in domo tua, Domine, in secula 27 seculorum laudabunt te .i. is conaich lucht aitighthi do thighi, 28 a Thighearna, oir molfaid siad thú tre saeghal na saeghal. Adeir 29 Augustin co molfaid boill agus inde in chuirp neamh-thruaillighthi 30  do ghlóir mharthanach, a Dhia, oir is mór saidhbhris an ionaid 31 nach faicfidhthear olc agus nach ceilfidhthear maith, ina canfaid 32 cach uile mholadh Dhia co suthain, oir ni fheadar ni ele do 33 ghentai is in ionad nach scurthar tre thoil ele agus nach 34 saeradhthar tre riachtanas a leas acht ac sior-mholadh Dhia. 35  Don t-sith agus don naemhthacht adeir an salm, lauda Ierusalem  p.192 36 Dominum,  56b2 lauda Deum tuum Sion .i. a Ierusalem mol 37 an Tighearna, agus moladh Syon a Dia fein. Agus is e do 38 chuir do chrioch anns an t-sith t-suthain, agus sasfas tu do 39 laeghan na cruithneachta. Is conaich co deimhin in saidhbhris 5  sud, oir ní bhí tnuth in tí is isle ris in ti is airde ann, amhail 6 as follas nach fuil tnuth na n-aingil ris na h-archainglibh, iondas 7 na budh thoil le h-aen neach ann in ni nachar ghlac se, oir ní 8 thnuthaighidh súil re h-aen gloir eili a flaitheamhnas, agus 9 gemadh lugha glóir in duine so a flaitheamhnas na gloir in 10  duine eile, ni bhudh ail leis a ardughadh uadha. De abundancia 11 .i. don t-saidhbhris. Oir adeir an salm ceadna, inebriabuntur 12 ab ubertate domus tue et torrente voluptatum tuarum potabis 13 eos .i. coimhlinfaidhthear na daine do thoradh do thighi, agus 14 do shruth iomarcrach do chonaich t-sasfas tu gach aen, oir 15  is mór do shaidhbhris agus do bhlassaibh do fholchais do lucht 16 t'egla. Oir in t-ionad a narbh ail leis in spiorad, is ann bhias 17 in corp gan fuireach, oir is e in ti do-bheir amach in subhailci 18 is luachdhi, agus do gheall se he fein dona naemhaibh iondas 19 nach eidir tabhurtas do leanamhain thairis sin. Adeir an 20  Tighearna fos, is asamsa agus indum sasfaidhthear na firein, 21 iondas gumadh me gach aen ni sochraidh sainnteochaid na 22 daine .i. a mbeatha agus a slainti agus a sasadh agus a n-acfaind 23 agus a sith agus a nglóir agus a n-anoir agus a n-uile mhaitheas. 24 Is mar sin co deimhin tuictear co direach an ni adubhairt an 25  t-apstol, utsit Deus omnia in omnibus, ipse finis erit desideriorum 26 nostrorum .i. is e Dia is uili dona h-uilibh, agus is e crioch ar 27 toilne he, agus is e do chifither gan crich agus graidheochar 28 gan athmhaoltas agus molfaidhthear gan toirrsi. Is e so in 29 tinnluchadh agus an toil agus an gniomh gan cunntabhairt dona 30  h-uilibh, agus uachtaran chum formaid ar smuaintighi. Agus 31 is e do chifem agus graidheochamaid agus molfamaid, agus 32 is e bhias anns a chrich gan crich. Oir créad eili budh chrioch  p.193 33 duinne acht dul chum flaitheamhnais ata gan crich? O anam 34 atá conaich co firendeach t-sanntaigheas smuaineadh lasardha 35 toileamhail na neithe so do ghnath, agus gairdighthir co 36 h-acfaindeach aga feitheamh o indtinn mhilis chaoin-fhuarach 5  iondas co tuillfidh tu siruidheacht do chrichi do bheith 6 ona neithibh glordha so gan foirceand gan crich, is aibhind 7 duit.

39. DE ASSERTIONIBUS FIDEI .i. DO RADH AN CHREIDIMH.

Oir is deimhin gurab inchreiti in creidimh diadha agus daenna 10  .i. Criosd agus na sacraiminti adeir agus teine purgadora 11 maille ris na neithibh folemnumhacha ar son resúin imdha do 12 gheibhtear co saidhbhir, amhail is follas a reimh-fhighradh 13 na n-uasal-athair agus a reimh-fhoillsiughadh na faidhe agus 14 a taisbenadh na n-aingil agus na Suibhiscealaidhthe ar na senmoir 15  agus ar na ndaingniughadh o Chriosd fein. An dara reasun 16 .i. na h-apstol agus na deiscibail do chonnaic agus do eist agus 17 do dhearbh agus do thracht agus do th-senmoir do bhreithir 18 na beathadh co h-iondraic a senmoir fein o chomhartha agus 19 a mhirbhuilibh mar leghthar co h-iomlan ina nghniomhartha 20  agus  57a1 ana paisibh fein do bhi ar na ndaingniughadh 21 co follas. Corab aire sin do fhuilngidar fein piana agus dochair 22 examhla co grasamhail, uair do b'fherr leo bás d'fhaghbhail 23 na a ncreidimh fein do dhiultadh. Bith a dheimhin agad 24 nach fuileongdais na dochair so acht on firinde dhearbhtha 25  gan cunntabhairt as a faicdis glan-ruine seicreideacha Dhia, 26 oir da mbeith cunntabhairt a luach a saethair aca do bheac 27 na do mhor, ni fhuileongdais an dochair. An treas reasun: 28 ata se arna dhearbhadh a n-examhlacht na martirach agus 29 na n-écosc agus na n-aes agus na n-oigh agus na n-arsaidh 30  o. chluinsin ar tus, agus o dhearbhadh agus o fhaicsin aind sein, 31 amhail dearbhthar a Pol dar thaisben Dia an creideamh ionmhann  p.194 32 buidh, agus a nmoran eile do ghairmeadh don chreidimh iondraic 33 so o aigneadh laidir agus o chathughadh chruaidh. Do adhratar 34 an creidimh a choimhfhiuchair sin cona n-intinn lasardha 35 thoileamhail cor fhuilngidar indarbadh agus prisun agus piana 5  examhla eile, agus ni he in bas amhain do fhuilngidar co 6 foighideach, acht mar an ceadna toil a fhaghbhala nis luaighe. 7 Agus bith a dheimhin agad nach fuileongdais so muna beith 8 Criosd maille riu agus muna cathaighidh tar a ceand. An 9 ceathramhadh reasun: dearbhthar is na n-aithrichibh naemhtha 10  agus a confisoraibh Chriosd, oir do bhi in mheid sin do chreidimh 11 lasardha gradha Dhia inndu iondas cor fhagbhadar a n-uile 12 neithe talmhaidhe agus co nducatar a {⬌} ona 13 daine uile agus do bhith {⬌} aca co ro-dhearoil 14 fana h-uachtaranuibh {⬌} agus drong eile a 15  n-uamhaibh agus {⬌} uile aga falach a scallaibh bheaca 16 {⬌} amhail dearbhthar a Pol naemh agus a n-Antonius 17 agus a n-Arsenius agus a mMacharis agus a n-Ilarion agus a 18 moran di-airmhighthi eile mar is {⬌} aird foirfi so do 19 thinnscnadar, ina chlaidhidar siad tre creidimh do-thruaillighthi 20  a locht agus miana maibhseacha in chuirp agus saidhbhris agus 21 maisi an t-saeghail. Bith a dheimhin agad nach feadfadois 22 so siruidheacht na beatha so do fhulang muna beith siad arna 23 furtacht o chomhairle agus o fhoillsiughadh agus ona fechsanaibh 24 dhiadha. An cuigeadh reasun: dearbhthar ona h-egnaidhibh 25  agus o dhochtaruibh dhaingne, amhail ata Ambrosius naemh 26 agus Ieronimus agus Gregoir agus Bernard agus Augustin 27 tar cach uile agus moran eili do dhearbh co daingin in fhirindi 28 agus baramhla examhla agus ughdarais iomdha ele do dhain- 29 gniughadh an cheirt agus do scris an t-seachrain, agus gach 30  aen do chuaidh a n-ailithre on creidimh do dhamnadais so iad 31 amhail eireitighibh, agus do dhaingnidis creidimh na h-eclaisi 32 agus do chaithighdis do shir a n-aghaidh lucht an t-seachrain. 33 Do h-aithnidar ina mbesaibh agus ana scribhne{⬌} 34 lucht  57a2 an t-seachrain ata ar na comharlughadh on Diabhal 35  a' sgrudughadh in chreidimh agus aga cur i cunntabhairt, agus 36 na h-eagnaidhi daingne do thecaisc Dia agus d-aithbheodhuigh 37 na mairbh do mhí-chreidimh, oir ni h-éidir aen neach da lenann  p.195 38 an maith so do bhreith o chasanaibh an chreidimh choidhchi. 39 Bith a fhis agad gibe theid ar seachran uatha so, mar mharbhaidh 40 na mic tíre in chaera theid ar seachran on treid, co mmarbhaid 41 agus co sluicid na diabhail a n-ifreann e. Creid damhsa, 5  maseadh, da ticaid na smuaintighthi sheachranacha so at 6 inntinn, co racha saethar na naemh agus na n-egnaidhi ndaingen 7 so uait mar do rachadh gaeth no deatach, agus gurab ar h-eiginn 8 slaineochair tu da ndearntar. An seachtmhadh reasun: in 9 tan nach féadann in Diabhal na daine do mhelladh chum 10  peacaidh nguasachtacha do dhénamh, brostaighi se iad t'uil, 11 an-ord do ghradh in t-saeghail, agus ni leiginn se blas ar aen 12 oibriughadh da ndénaid siat is in n-órd o riaghail an uird, a' 13 cur eire a n-aghaidh a toili orra agus os don t-saeghal {⬌} 14 cuiridh in Diabhal smuaintighthi co racha futha, iondas co 15  muchann iad o sholas na ngras: agus gebe mhuchtar o 16 smuaintiughadh dhíomhaine chunntabhartacha in chreidimh, 17 folchar soillsi gloiri Dhia air. An t-ochtmhadh reasun: in 18 mhéid truaillighthear tú ona smuaintighibh so na h-aimsir- 19 dheachta, is í an méidi sin tromuidhthear ort chum luais in 20  mhuchaidh ainfhirenda. Maseadh, mar is luaithi moitheochair 21 na droch-smuaintighthi, teith mar bhudh nathair neimhe n o 22 teine dhasachtach do bheith agad, agus dichuir iad o indtinn 23 laidir bhuidh, agus rith co luath iondraic chum tegaisc na naemh 24 agus chum paisi Chriosd. An naomhadh reasun: gebe 25  chunntabhartaigheas is in creidimh, toghadh se an chuid is 26 inille de agus is lia agus is uaisli dearbhtha agus fiadhnuighthe, 27 agus seachnaidh se in chuid is teirce agus is ain-eagnaidhi. 28 An deachmhadh reasun a claitear neach: is mor in ain-eagna 29 don neach rugadh agus do h-oileadh agus do treoruigheadh 30  a creidimh na Criosdaidheachta co nuigi a bhlianaibh 31 dheiscribhdeachta fein beith ag inntogh a reasuin agus a 32 spioraide a n-amhuras agus a cunntabhairt creidimh a shinnsir. 33 Tuic fós co fuil se ag damnadh a shinnsir is in baramhail cheadna 34 in tan do chlaechluigh se a nDia. An t-aonmhadh reasún 35  dheag: oir ni h-ail le lucht an eisionnracais in solas da 36 foillseachadh, agus is comhartha mailisi agus aingidheachta 37 sin, agus is uime dearbhthar gurab beac ar lucht dénta an uilc  p.196 38 in solas, oir ni h-áil leo in solas ar egla thathaire ona h-oibrighthi. 39 Na daine iondraca iomorro is ionmhuin leo in solas agus ni 40 nar leo he, agus ni da n-anorughadh a dhainibh dob ail leo 41 ar son a ndegh oibrighthi, acht do thabhairt eisiomlara maithi 5  do chach agus do thabhairt gloiri da n-Athair fein a flaitheamhnas. 6 An dara reasun dheag: amhail dearbhthar is na creatuiribh 7 .i. a ngrein agus a n-esgai agus a clochaibh agus a crannaibh 8 an aeir agus a talamh agus a solas agus a ndorchadas agus a 9 n-ethitibh agus a n-iasgaibh agus a n-enibh ina {⬌} 10  aderaid maille re na n-oibrighthibh {⬌} ipse fecit nos et 11 non ipsi nos .i. is e do rinde sinn, agus ni sind fein {⬌} 12 do shir agus ni h-amhlaidh atait {⬌}. do ghnath. An treas 13 reasun dheag:  57b1 .i. an drong is forfi is in creidimh do 14 thuillidar a n-anorughadh o Dhia o chomharthaibh agus o 15  mhirbhuilibh. amhail dearbhthar a Martan agus a mBennidecht 16 agus a mBernard agus a n-Elysabet agus a ndainibh iomdha 17 ele do reir in t-Send Reachta agus an Reachta Nua. An mhéid 18 do aimsir do chaithidar beo, is i an méidi sin do bhadar a 19 ndaingen a naemhthachta, a' todhuscadh marbh agus a' glanadh 20  lobhar agus ag díchur demhun agus ag dénamh comharthadha 21 ndiairmhidhi eile ag moladh a creidimh fein ona n-oibrighthibh, 22 oir is i in mhéid aithintear creidimh in duine aithintear a 23 oibrighthi, agus mar nach eidir leis na dainibh eisionnraca 24 fearta náid mirbhuili do dhénamh, ní bhudh eidir leis an droing 25  so a ndénamh, acht muna beidhis iondrac. firenda. An 26 ceathramhadh reasun dheag: amhail do chimid co min ic co 27 n-indtodhthar na peacthaich agus na daine shaebha on 28 a.ingidheacht fein, oir tigmhainaid na gras mar a thigmhainuidhinn 29 a n-aingidheacht, bith a fhis agad nach tibertai in t-oibriughadh 30  so dona naemhaibh na do neach ele acht do Thinnluictheoir 31 na Maitheasa Uile .i. do Dhia, oir co deimhin is deacra in 32 peacach aingidh d'ionntogh agus is mó do mhirbhuile é na 33 in marbh do thodhuscadh, oir teastaighidh an marbh a ris, 34 agus mairid na fírendaigh co marthanach. Mar nach féadann 35  in duine marbh é fein d'aithbheodhachadh, ni fhéadann in 36 peacthach firen do dhénamh de fein: maseadh, is é Dia 37 oibrightheas indtu ar aen. An cuigeadh reasun dheag: ní 38 h-eigin do lucht an chreidimh fhirindigh sacraimint na h-eacailsi  p.197 39 do fhaicsin o reasún na o shúil, ar egla co leicfidis luaighdheacht 40 in chreidimh uatha, oir is é is creidimh ann substaint na raed 41 nach follas do chreidimh gan cunntabhairt, amhail adeir Gregoir, 42 nach fuil luaidhigheacht ag an creidimh darab eigin dearbhadh 5  daena d'fhaghbhail, amhail adeir Gregoir, quia fides non habet 6 meritum cui humana ratio praebet experimentum. Agus gibé 7 chreidfis is na neithibh so adeir, cuirfidh se spiorad na 8 h-aithisi uadha co h-urusa. Fá chomhair na spioraide so do 9 dhichur a fad uam. cretimm is na neithibh mhora fhollasa so 10  adeir gus trasta .i. do reimh fhoillsiughadh na n-uasal-athair, 11 aggus do reimh-fhighrachadh na faidhe agus do bhriathraibh 12 firennecha Chriosd agus da oibre naemhtha agus do dhearbhadh 13 na seacht sacraiminti naemhdha agus peine purgodóiri mar 14 adeir cona cosmhaile: gurab aire sin do thrachtassa co comhnuightheach 15  agus co h-examhail o résunaibh iomdha do dhibirt 16 spioraide na h-aithisi, atá ina namhaid don chineadh daena 17 agus ag buaidheart nafiren, ionnas nach mairidh aen cunntabhairt 18 don chreidimh a croidhi na fíren. Dá coimheadair na neithe 19 so adeir co friochnumhach duthrachtach astigh agus amuich 20  gan cunntabhairt, airdeochaidh Dia do thinnluicthi a nimh 21 agus a talmhain.

40. DE ORATORIO .i. DO THEACH NA H-URNAIDHI.

Agus in tan rachair ann, na bi dímhain, acht dena h-urnaighi 23 noit smuaintighthi mhaithi no gabh sailm ann: agus déna 25  na neithe so ann co glan agus co h-arrachta. Co h-arrachta 26 .i. mar do dhenair  57b2 co h-anórach a fiadhnaisi Dia hí, dena 27 co glic í, agus na bí lesc na coduldach agus na déna ménfadhach 28 agus na bí coigiltach ar do ghuth agus na h-abair briathra briste 29 agus na leic aen bhreithir uait gan coimhlínadh agus na bí caech 30  srónach na mnaamhail anfhann, acht co ferrdha, iondas co 31 mbeir o fhoghar agus o thoil ag foillsiughadh briathra an 32 Spiorad Naimh. Co glan anois, iondas nach aiberair aen ni 33 acht an ní smuainfis do chroidhi, agus ní lor duit na smuaintighthi 34 amhain, oir atáit na smuaintighthi dímhaine gan oibriughadh 35  intseachanta, agus co h-airithi is in tempull a n-uairibh disle  p.198 36 na h-urnaighi ar son na tarbha agus in eigintais choitchind. 37 Agus aithnim agus comhairlighim duit na neithe adubhairt 38 uile do choimhlínadh co foirfi. Na smuain aen red a n-aimsir 39 t-urnaidhthi, acht do thoil gud choimhéad agus codt aire ona 5  neithibh eachtrannacha. Agus bith a dheimhin agat nach 6 gabhann an Spiorad Naemh fiacha eile uait a n-aimsir h-urnaighi 7 acht hi fein agus an toil agus an smuaineadh glan. Na déna 8 contrardha combuaidherthi at urnaidhi, agus na bí gaireachtach 9 na luath-shúileach indti, acht cumhsain co foirfi a fiadhnaisi 10  Dhia agus a aingil agus dena tú fein so-fhaicsianach do Dhia. 11 Agus déna commain ghnaith tholtanach a primh-fheiltibh 12  {⬌} na bliadhna agus co h-airithi gach 13 Domhnaigh da feadair agus muna feadair, dena gan cunntabhairt 14 gacha mis in chommain bheannuighthi naemh so, oir is inntu 15  sin maille ris in comain toirissidh slainti agus beatha agus 16 eiseirghi na n-anmann. Gibé sheachnas na h-aithinti so adeir 17 co h-urusa, is mo fhoillsigheas in t-oilbheim dobheir sé ina 18 anam fein, bas na beatha. Bith a dheimhin agad in tan do 19 chí in t-aibherseoir bel an Chriostaidhe dearg o fhuil Chriosd 20  co n-eaglaighin se fein, agus co teithinn mar do bheith ar cuthach 21 gach crioch ar son co tuicinn sé breithemhnas a mhillti fein 22 ar an lathair, oir ni fhuilnginn sé indstrumint an bhuaidhthi 23 dhiadha, oir is on bhuadhughadh sin do ghabhadh agus do 24 chuibhriughadh agus do thachtadh a n-ifern he. An la do 25  dhénair comain co sichanta craibhdheach, na labhair a bheac 26 an la sin, acht muna tuca eigintas ort e. Agus tabhair t,aire 27 a laithibh na comaine t'fhear posta agus do chara dil fein do 28 ghradhughadh co sduidearach uaingeach. Muna dearnair in 29 chomain is in t-sheachtmhain no sa mhí, dena sduidear thairisi 30  fhriochnumhach ar a dénamh co deithideach an lá féadfair, 31 agus bi in lá sin co friochnumhach a fochair do Thighearna 32 thairisi fein agus coimhlin co duthrachtach in uair agus an 33 t-ionad agus an aimsir a ndingnair in chomain. An uair do 34 dhénair urnaighi, na h-abair acht briathra tearca in la sin, 35  agus labhair iad co min milis caoin-fhuarach comhthrom 36 deiscribhdeach, fa chomhair co n-eistfidh Dia thu o do eistis 37 ina anóir. Maseadh, dena sduidear thairisi fa chomhair co  p.199 38 freagradh Dia thú a n-anóir do shilens toltanaigh. An uair 39 do dhenair toirmisc odt urnaighi at smuaintighthi naemhtha, 40 na triall dul suas ar eigin  58a1 chum na neithe nemhdha, 41 acht guidh agus oslaig romhat o chroidhi mhilis umhal ghradhach 5  shithchanta eaglach maille re taisi agus re ciunais agus re 6 cneadha, agus eirich asteach aind sein maille re buidheachais 7 agus re tuille buidhi. Creitim fein anois, ar Bernard, ar ndul 8 is in gloir sin asteach duit, co ndoimhneochar thu co ro-dhaingin 9 do mhian agus do shasadh ghlórdha na teghdhaisi sin. Gurab 10  aire sin guighimsi thu, anns an ionad sin, co nguighear ormsa, 11 am pheacthach bhochd dhearoil. An tan rachair a fiadhnaisi 12 na h-altora no a n-ionad eile chum urnaidhthi, claen thú fein 13 co deigh-bhesach buidh umhal trocaireach maille re h-Ave 14 Maria nó re h-urnaighi eile, agus bith Dia a fiadhnaisi t'inntinne 15  i ngach aen urnaidhi. An tan beidhir ac denamh do thrath 16 no h-urnaighi, na bith aen raed ad laimh na at inntinn do 17 tharrongadh do mheanma ot urnaidhi.

41. DE CLAUSTRO .i. DON CHLAUSTRA.

Agus an tan rachair do legheadh ann na bith inntinn 20  seachranach na udmall agad. Toirisidh t'inntinn anns an 21 aiceacht choisreactha atá at fhiadhnaisi, agus legh co 22 duthrachtach, iondas co nguighfi sí ort chum na h-urnaidhi 23 agus co sir i agus co sása sí co duthrachtach. Agus is mar 24 sin is cóir an urnaidhi do dhénamh agus ní a mesc na faidhbhle 25  na na cluicheadh. Tabhair dot úigh na h -aiceachta millsi 26 naemhtha do sduidear co géar. Na suidh a clúid na a n-ionad 27 a mbeidhir so-fhaicsiana o chách, ar eagla do bhuaidhearthi 28 o chách, acht suidh it phairtighibh fein sa chlaustra mar a 29 fhuigir do chunntabhairt agus blas t'aiceachta. Agus na suidh 30  idir lucht in dimhainis darab bésa comharthadha agus baesradh, 31 ar egla do bhuaidhearthi ot aiceacht fein. Maseadh, bith idir 32 lucht an teacoisc lenab egail Dia, ionnas co tegdhaiseochar 33 thu a nDia, in t-Sasadh Mharthanach, agus na bi luaimneach 34 a timchill in chlaustra a' cur th'aiceachta a ndiomhaineas ar 35  na scelibh dhiomhaine.

42. DE CAPITULO .i. DON CHAIBIDIL.

Agus na labhair co h-urusa innti, oir is comhartha caillighi 37 duibhi gnodhaighi beith labharthach a caibidil ac tabhach 38 ceandais agus tighearnais. Agus an tan labhraid d'fhirinne no 5  do bhreig no do bheac no do mhór. na gabh leithscel duit fein, 6 acht cuitiuchadh coitcheand do thabhairt a n-agarthaibh caich. 7 Da curthair coir mhór mhí-chlúach at aghaidh as a tigfadh do 8 scannail fein agus scannail caich, saer don fhirinne hí: gin 9 co cuimhnighthear an choir cuirfidhthir ort, na gabh do leithscel 10  innti as a togtar an choir so ina neimhchiontach thú Na 11 dena gearán co luath na co h-urusa a n-aghaidh an tí do rinne 12 aimhles ort, ar egla do choire do thogbhail agus do chiunas 13 do bhuairedh. An tan do dhenair toirisimh a fiadhnaisi an 14 bhreitheamhnais, cosmhailigh thu fein re Criosd, oir do thoiris 15  sé a fiadhnaisi an bhreitheamhan ar claenadh a chind chum 16 na talmhan maille re h-aghaidh caoin-fhuarach agus re comhra.dh 17 thearc, agus é ullamh chum aithisi agus chum a bhuailti. 18 Maseadh, da ndérnair casaid ar neach, na dena co dasachtach 19 na co meardhanta hi, ag radh morain briathar no ag radh in 20  bhriathair roimhe a ris, acht abair co ciuin agus co feta agus 21 co cunnla  58a2 buidh gradhmhar na neithe is innraidh, agus 22 fag gach aindligheadh do rindeadh ort fa dheithidi agus fa 23 dheiscribhid in bhreitheamhan. Mas tu fein as ceand don 24 chaibidil, na h-abair briathra coitcheanda riu, acht ceartaigh 25  fa leth do reir a oibrighthi co glic agus co h-eigineach gach 26 aen dibh. Na daine do-cheartaighthi mi-riaghalta ceartaigh 27 o bhriathraibh gruamdha agus o bhuailtibh garbh iat, agus 28 cengail a mbreithemhnas aithrighthi do reir a ciontachta agus 29 a n-oibrighthi ionnas co ndingentar duine umhal don diomasach. 30  Cuir silens ar lucht an aithimraidh, iondas comadh eigin dona 31 dainibh scailteacha lais beith comhnuidhtheach ana claustraibh, 32 agus beantar a n-oifigi do lucht na sainnti, agus claitear lucht 33 in chrais o threighinas, agus buailtear agus piantar lucht na 34 h-anumhla, no ceartaigh iad o bhreitheamhnas eadtrom. Dá 35  n-iarradais daine ghaeil no daine mhuintire no daine chuirteamhla  p.201 36 ort cet chum fagbhala an tighi no an chlaustra no comhradh 37 re cach, na tabhair doibh acht mar do-bherair dona daine 38 choitcheanda eile. Coimhéad gach neach do reir a mhodha 39 agus a bhés. An prelaid iomorro dlighidh sé bheith caoin-fhuarach, 5  agus ni dhlighidh fechain chaidhchi dá shocamhal 6 fein, acht do shocamhal na n-anmunnd agus do ghradh fhiri 7 a Thighearna fein agus do mhian maitheasa agus treoruighthi 8 gach aein, agus da cheartughadh trocaireach nemh-aingidhi 9 deithideach fein agus oileamhain a choimhthinoil fein co gradhach 10  fial deigh-bhesach. Ni h-aithnigh damh modh is tarbhaidhi 11 don phrelaid na beith subhaltach fechsanach eglach anórach, 12 agus co ngoiri se a choimhthinol do shír chum a chomhairle 13 fein, agus co connmha agus co treoruighi iad maille ris chum 14 a n-oifice dilse, agus co n-oirdeocha iat ar maitheas na mainistrech 15  uile. Is tarbhach do fós na daine éadtroma scailteacha dímhaine 16 bhes ina dheithidi agus lucht an aithimraidh co h-airithi do 17 chonnmhail fa shilens an chlaustra, agus da ngabhuit in 18 ceartughadh so chuca co neamh-fhoighidneach buaidhearthi, 19 na fechadh in prelaid do berradh geoine na do mhurmar dá 20  ndingnaid, gan in t-shlighi is inille doibh sin agus do Dhia do 21 ghabhail. Bith a fhis agad co h-airithi nach fuil modh ar 22 domhan is mo dhibris agus bhuaidhris in crabhadh na tarcuisne 23 na ndaine nglic firinnech, agus na breagaireadha bhladhmannacha 24 ag tabhairt ina n-ionad. Maseadh, madh ail leatsa beith 25  egnaidhi, seachain co friochnumhach gach uile ni is intseachanta 26 don duine, agus ceartaigh cach co trocaireach.

43. DE REFECTORIO .i. DON TIGH-SHÁSAIDH.

Na ceimnigh chuigi co luath no go mall, agus gidh eadh is 28 ferr duit thu fein do dhul ni is tusca i n-ionad in chaithmhe na 30 'n prelaid no in ceand ele bhes ort. Na beir ní ar domhan 31 do chaithfea leat ann, mar chomhartha sidhchánta agus 32 buidheachais ar chaithfir is in coitcheand. Agus an tan 33 beidhir a' caithimh do choda, na sill ar neach eile a' caithimh 34 a choda: agus narab mó fechfair co friochnumh 58b1ach 35  ar do chuid ac teacht chugad. Agus nar mho fechfair 36 dealbhadoireacht na dimhainis eile mar do bhethea {⬌}  p.202 37 oir dobudh fholumh dhiomhain neamh-chonaich don chailligh 38 dhuibh beith dona neithibh baetha diomhaine sasamhla mar 39 so. Maseadh, bith do chluas ni is duthrachtaidhi ag éisteacht 40 do tharbhdhachta fein na bhes do bhrú chum a línta. Agus 5  na dena sighna naid comharthadha ele ann sin, agus na cuir 6 do lámh roimh cach anns an caitheamh, agus narab agad bhes 7 deireadh ag dealughadh ris in caithimh. Agus na bí ro-shubhaltach 8  na ro-thoirrseach ar do chaithemh, ar egla co 9 saimheoltai comadh mór no comadh beac leat an phroind do 10  ghebhtha. An trath cuirfidhthear petancia .i. litir, chugad, 11 madh o thighearna chuirfir chugad hi, na tabhair anóir lucht 12 in t-saeghail di, acht becan do reir modha, ar egla droch oilemhna 13 no tharcuisne do mhes ort. Damadh amhlaidh co mbethea 14 ag friotholamh buird do neach eli, na bí co h-éadtrom na co 15  tromdha ann, acht co h-umhal beandaighthi grasamhail neamh- 16 tharcuisneach.

44. DE DORMITORIO .i. DON CHOIDIL-THIGH.

Agus ma rachair indti na bí co fada a fiadhnaisi do leaptha 18 agus na dena comhnaidhi fhada uirre, agus ben t'assain agus 20  t'edach dit co naireach sochraidh, agus loigh co h-eglach umhal, 21 agus cuir t'eadach fein thort, agus muna feadair codladh do 22 dhenamh, smuaintighi no abair ni maith éigin, agus coideolair 23 uadha sin ni is luaithi agus coiteolair ni is inille. Agus na bith 24 comharthadha ar t'aire innte. Agus is mar sin cuindeochair 25  teac-cosc na súl, iondas nach biadh iúl leapthach do chompanach 26 agad. Agus eirigh co h-abaidh aind sein, ionnas nach faicfi 27 aen duine th'aghaidh. Agus an tan benfaidhther na h-uaire, 28 na bí leasc no codultach ag eirghi, acht co luath agus co 29 tinneasnach, agus abair tratha na h-Oighthi uili at sheasamh 30  da feadair. Agus na h-eirigh chum leaptha na ndaine ele, 31 agus na leic aein neach chum do leaptha fein.

45. DE LABORE .i. DON T-SAETHAR.

Agus a n-aimsir in t-saethair no an chumhsanta, in uair bentar 33 in clar no in clog, na h-eist na daine do bhí a' comhradh rit 35  roimhe. Agus narab áil leat neach dodghairm chum labhartha 36 rit, acht eirigh a n-uainges h-eigin do radh t-urnaidhi co  p.203 37 cumhsanaigh. Agus bith duine éigin eadrat agus in tí 38 tigmainigheas ort, agus da mbeidhir ag eirghi ot urnaidhi, 39 bith sbas eadrat agus in duine deghinach ag tabhairt 40 duthrachtacha dot Dhia mhilis fein. An tan beidhir ac dul 5  nó ac teacht nó ag breith eiri nó muirighin leat, na cengail 6 tú fein co h-urusa ris na dainibh dho-cheartaighthi, na ris na 7 leanbhaibh bhes is in ord. Na déna comhnaidhi fare dainibh 8 oga agus faris in lucht dhealuigheas ris an ord, acht fare dainibh 9 arsaidh foirfi in uird, ó thairfir teaccosc no eisiomlair mhaith 10  eigin. Bith do ghnáth ag sduidear agus ac fuirechras grádha 11 Dhia agus na n-oibrighthi budh shlighi da faghbhail, agus 12 ceimnigh co mín mar do ni in pécócc ag teltogh chum saethair 13 do dhul uait ó utmailli t'inntinne. Ná bidh muinntearas mór 14 agad ris na cailleacha dubha do bheith ar aighidheacht agad, 15  oir ní fheadrais cad is toil no is crabhadh doibh. Na labhair 16  58b2 re fer coimheada in t-saethair, agus da ndearnair maille 17 re h-eigintais, na buaidhir thu fein na cach, acht abair briathra 18 ciuine tearca ris. Agus muna ti dit saethar mór do dhenamh, 19 dena in ni thicfas dit.

46. DE EUNDO IN VIA .i. DO DHUL NA SLIGHEADH.

Imthigh co h-annamh agus co dochair neamh-tholtanach 22 as do mhainistir amach, agus madh eigin duit a fagbhail, tarra 23 chuigthi ni is tusga na mar fheadfair. Agus dligheadh a fhis 24 do bheith agad do shir, gur imthigh an aimsear do chaithis 25  leith amuigh dod mhainistir, gurab aire sin is inbeithte duit 26 doilghis mór ort, far leigis thort co diomhain dot aimsir. Agus 27 na dena caithimh mór in cein beidhir amuich, agus na leig do 28 neach a dhenamh duit. Na bi at aenar fare fer ar domhan 29 choidhchi, agus na suidh faris agus na labhair ris, nach tuctha 30  adhbhar do chach chum a n-aimhlesa, agus na dealuigh co 31 brath re companach mna eile, ar egla co fuighir ceachtar agaibh 32 scannail. Agus tabhair eisiomlair ad bhriathraibh agus ad 33 bhésaibh agus at oibre do chách. Agus na dena pairt na cumann 34 re lucht an t-saeghail. Agus na deithidigh comhairle aen duine 35  ar leith chum crabhaidh na chum neamh-clhrabhaidh, oir atait  p.204 36 na neithe sin ina n-impogh agus ana claechladh don chrabhadh 37 agus don riaghal atá ort. Na h-iarr breithemhnas aislingi 38 naid urchoisc, agus na cuir do ghnodhaidhe a n-eadtruime 39 agus na a n-udmaille, acht tairbir agus dellraidh do bheatha 5  a n-oibrighthibh mhaith agus subhailcibh iomdha, oir is 6 comharthadha snamha no uaingis a crabhaidh chuiris in duine 7 crabhaidh ar na neithibh dhiomhaine neimh-cheaduighthi 8 uile, agus ni subhaltaighi agus ni firindi crabhaidh iat. Agus 9 bearar neach ar seachran fós o iarraidh cuideachtan in duine 10  chrabhaidh in tan bhis ina aenar, ar egla in aithimraidh. Is 11 trit na neithibh so atbert do chur i n-inillis sealbhaidhthear 12 primidil mhilis na gloire suthaine. Ní dlighid na daine 13 crabhaidh leighinn naid urnaidhe do dhénamh do dhainibh 14 ele, ar egla aithimraidh a luacha no maindeachtnaighi na 15  h-aimsire. Gurab aire sin comhairlighmit duit pericuil do 16 rachadh a nguasacht duit fein no do chách do shechna co h-inill, 17 agus beith ciuin craibhdheach uaingech at thigh fein.

47. DE INFIRMITORIO .i. DON TIGH-GHALAIR.

Agus dena umhla agus friotholamh doibh so. Agus an tan 20  beidhir fein easlan, na labhair agus na freagair na neithe 21 shaeghalta indti, oir an méid anfhaindighthear an corp easlan, is 22 i in mhéide sin is cóir a dhaingneachadh a ngradh agus a foirfeacht 23 a Thighearna mhilis fein. Gach foisci bheas neach don bhás, 24 is í an mhéide sin as cóir a fhoirceadal don ghlóir shuthain agus 25  don bheathadh nemhdha, iondas co tibhra sé a anum fein co 26 duthrachtach a tabhartas gradha Dhia agus a ghloire 27 marthanaigh. Anoraigh na daine ata ag foghnamh duit don 28 bhiadh fhéada do thabhairt doibh, agus na h-iarr an ní nach 29 fuil so-fhaghbhala dhuit. Dá teastadh do riachtanas ar son 30  bochtaine an tighi uait, na déna toirrsi gebe adhbhar fa mbia 31 in easbaidh, acht forbhfhailti agus gairdeachas mor do dhenamh 32 at Thighearna fein: oir gebe méid d'esbaidh fuileongair co 33 toltanach ann so, do ghiabhair meid nach fheadtar do thomhas 34 don ghloir  59a1 mharthanach ar a son. Da ndearna neach 35  tarcuisne ort, cuir an tarcuisne dhiomhain sin a tarcaisne, ar 36 son na glóire moire ata agat ar a son, oir gebe méid fuicfidhthar  p.205 37 di ona dainibh agus gan do thoil fein ina h-aghaidh, is í an mhéidi 38 sin airduigheas agus comhairleochas do Dhia milis fein thú 39 Bith a fhis agat gach ionad a théid sólas tuitimeach na companach 40 agus an t-saeghail uait, co tibhre Dia ar son an raeda bhic dhearoile 5  sin e fein agus a ghloir agus a shólás duit ar a shon. Agus 6 gebé do dhiultas e fein mar sin agus ghairdigheas ina bhochtaine, 7 is do tuictear an salm adeir, ego sum pauper et dolens .i. bith, 8 a Thighearna, cabhurthach orum o 'taim lán do bhochtaine 9 agus do ghalar, agus bith sé dom fhurtacht co friochnumhach 10  on t-seachran. Agus madh ail leat teacht chum na neithe 11 so, faisid do pheacaidh co firindeach agus co h-iomlán, agus 12 iarr co buidh trocuireach in t-sacraimint dheighinach a n-eigentas 13 in ghalair. Cumhsain is in t-sacraimint red ghairm fein co 14 h-inill a ngloir agus a creidimh agus a ndochas dhaingen 15  trocaire tairisi Dhe. Gurab amhlaidh sin tuillfi fein na 16 tinnluicthi shuthaine agus an ghlóir mharthanach gan crich. 17 Amen. Maseadh, bi co friochnumhach sduidearach, astigh 18 agus amuigh, i ngach uile uair agus aimsir, ag ullmhughadh 19 do thoile agus do ghradha do choimhead tabernaculi flrinne 20  do chroidhi dot fhear chonaich phosta fein.

48. DE SANCTIS REQUIRENDIS .i. DO IARRAIDH NA NAEMH.

Is h-eigin duit tu fein do ghlanadh, agus sduider co caireis 22 fa chomhair co sannteochadh do Thighearna milis buidh fein 23 thui. Isu Criosd, do mhaisi: agus is amhlaidh do ghentar 25  sin: — tusa d'fhaisidi do pheacaigh gach n-aen lá at urnaighi 26 fein co h-iomarcrach, agus t'aithrighi do bheith díleas o thoirrsi 27 ghlain do chroidhi agus o dhearaibh shiltecha thorrthacha 28 súl, agus dellruigh thu fein o éduighibh ghlana luachmhora 29 na subhalcibh agus na n-oibrighthi maith atá arna n-onórughadh 30  ó thinnluicthibh, agus do bheith an-aigneach nach fuightheasa 31 na moran do bhochtaibh ele na tinnluicthi shuthaine doibh 32 fein; gurab aire sin as h-eigin duit rith chum do charat agus 33 chum do ghaeil fein shanntaigheas fás do chur ar do ghlóir 34 agus ar th'anóir, mar atait na spioraidi chonáich agus na h-uili 35  naemh. Agus guidh iad co duthrachtach ot inntinn agus od  p.206 36 chroidhi co léir, iondas co tibhra sin furtacht iomlán duit 37 d'fhaghbhail do riachtanais a les agus da shealbhughadh co 38 h-inill. Agus na bidh co tribuloideach  59a2 aga nguighe 39 so ar faithchibh, na ar muir, na ar tir neimh-chiunais, acht 5  co h-uaigneach at sheomra chiuin fein. Gurab amhlaidh sin 6 do ghenair an ghuighi so:—do dheithidi diomhaine uile do chur 7 uait agus doras do chroidhi do dhrut co maith, iondas nach 8 racha ní ar bith ann acht in t-iniarratas suthain so.

49. 10 DE BEATA VIRGINE ET CONFESSIONE .i. DO MHUI RE BHEANDUIGHTHI AGUS DON FHAISIDE.

Agus ar tús atá an Ógh Bheandaighthi so iniarrata roimh 12 gach uile dhuine, agus atá si inghuighthi amhail righain agus 13 amhail baind-tighearna flaitheamhnais Dhia. Agus is í sin 14 ghuigheas tu do shír ar a beith ina soillsi agus ina reltaind 15  mhuirighi, oir atá si romhaind ina solas reimh-thosachtach agus 16 ina réltainn dheallruightheach, agus treoreochaidh si tú agus 17 guidhfidh si ar do shon fare h-Athair na Trocaire .i. fare Dia 18 na n-uili Shólás, iondas co ndingna sé trocaire ortsa agus gumadh 19 dhingmhala leis sólás do thabhairt dhuit, agus beidhir maille 20  re fós fare na Mac dil fein .i. ar Tighearnane Isu Criosd, do 21 ghabh dá thoil fein colann dhaenna uaithsi do ghairm na 22 peacthach, iondas co slánadhaigh sé a phobal fein, agus budh 23 dhingmhala leis a gheinemhain di, agus is ara shon sin is 24 dingmhala leis thusa do bheith da phobal fein, oir sláneochaidh 25  ona pecaigh cach aen neach bhis a nDia maille ris an Spioraid 26 Naeimh atá ro-chaoin-fhuarach. Gurab aire sin téid an 27 Spiorad Naemh i ngach ionad is áil leis, agus do ní sé fíren don 28 pheacthach co grasamhail, oir ní fhéta fein firen do dhenamh 29 dit od luaidhigheacht na ot oibre fein. Maseadh, gabhsa do 30  ghuidhi na Trinoidi conáichi do-scailti ar do shon, iondas co 31 n-athnuaidhe sí do shíth fare fein. An tan rachair a fiadhnaisi 32 in chonáich dhiadha, tinóil do smáil agus do pheacaigh uile, 33 agus sailim co ticfa serbhas agus toirrsi throm maille re 34 h-osnumhaigh agus re cneadaighe croidhi ó tharcuisne na peacaidh 35  sin. Agus dena ann sein faisidi dhuthrachtach, ionnas co 36 ndingner fírendacht dot aingidheacht fein, agus abair mar  p.207 37 so, is misi in bhen bhocht neamh-chonáich do pheacaigh anns 38 an aimsir uaisail, agus is in ionad, agus is an uair sunnradhach, 39 agus ris na pairtighibh so d'airithi. Agus is me do rinne gach 40 uile thimchill aindligheach chum an pheacaidh, ag cathughadh 5  a n-aghaidh mu Thighearna throcairigh lerbh inmhuin me. 6 Agus do pheacuigheas mar so as gach uile bhall agus chéadfadh 7 tucassi damh, a Thighearna, a' cur chatha at aghaidh fein ac 8 smuaintiughadh co dímhain druiseamhail baeth badhbha, agus 9 ac denamh crais agus dimais agus feirgi agus sainnti agus na 10  n-uili locht, agus ac briseadh t'aithneadh, agus ac cardughadh 11 no ac carnadh gach uilcc, agus is inntu sin is fhaide do bhadhas 12 agus is mó do ghabhas gairdiughadh, agus do shilleadh lem 13 shúile adhbhar peacaidh  59b1 agus cach aithimraidh, agus 14 do bhadhas co ro-nhinic ac luathadh báis m'anma fein trithu. 15  Agus do éistind lem chluasaibh co minic aithimradh agus 16 aithis agus murmar agus cluitheadha agus baesradh agus 17  {⬌} agus scéala dhímhaine agus faibhla, 18 agus do bhín a rís aga n-aithris ac dénamh peacaidh agus 19 dímhainis. Do bhi toil agus saint am chroidhi ar neithibh 20  dheagh-bhalaid d'fhaghbhail trid an sroin, ag.us ar biadhaibh 21 dheagh-bhalaid agus ar cocaireacht trid in mbél agus trid an 22 tengaidh, agus sanntaighim biadha mhaithe agus cócaireacht 23 agus línadh examhail agus aithimrádh agus díomas agus ferg 24 agus éitheach, iondas cur threoruigheas bás co minic dochum 25  m'anma fein. Bim fós ac caithimh agus ag ibhi roimh an uair 26 ndligheach agus bim co h-uaingeach agus co craesach agus co 27 h-iomarcrach, agus trithu so cona cosmhaile do oibrigheas 28 galar agus bás cuirp agus anma co minic. Trid na lámhaibh, 29 iomorro, do oibrigheas olc agus mailis agus comharthadha 30  dhi-mholta agus a cosmhaile, tre tuigim gortughadh m'anma. 31 fein. Trid na cosaibh, iaramh, do t-shanntaigheas assain 32 chumhgach agus neithe bhreaghdha, agus mé fein cruaidh 33 do-theaccoisc maille re diomais do-sgailti agus ac lenmhain. 34 shligheadh saebh agus companaich mailiseach. Do pheacuigh 35  me aind sein o chorp uile, ac dénamh leisci agus dímhainis 36 agus mo thoili fein agus chodladha agus neithe collnaidhe ele 37 agus a cosnhaile, agus ní fhuil cunntabhairt acom indtu so  p.208 38 nachar loitis m'anam fein, iondas nach urusa m'fhurtacht indtu 39 so agus i ncach uili pheacadh do rindeas ó bheac co mór. Mar 40 is mó chengleas in Diabhal mo choir agus co faicind tusa mo 41 chionta, admhaim mo chair inntu agus iarraim ar grádh Dhia 5  comhartha breath agus grasa inntu, agus rithim chugadsa, 6 a Thobar na Trocaire agus na Buidhi dom nighi agus dom 7 ghlanadh, oir atá fhis acom co ndubhrais fein, cidbé trath do 8 dhéna in peacach cneadach, nach cuimhneochair aen raed 9 dá aingidheacht do. Adubhrais fós, a ainim pheacach acht 10  cé do bheithea a n-adhaltranas iomdha in ghradha dhíomhain, 11 inntó chugamsa agus gebhad thú Is iad so do bhriathra fein, 12 a Fhírindi Shuthain gan Claechladh, oir ní mhellann tú aen 13 neach, agus ní dhénaidh blath chomhradh riu, gurab aire sin 14 shailimsi maille re dóchais thairisi innto chugad: maseadh, 15  nigh agus glan mé mar do ghellais, oir is tú do tharraing co 16 trocaireach om pheacadh mé Is tú fós do ghell loghadh damh 17 co h-athardha milis trocaireach, agus is tú do chomharlaigh 18 co tairisi damh indtó chugad: maseadh, ó 'tái fírindeach 19 cumhachtach, saer mé om pheacadh agus ona phéin. A Ógh 20  Chónaich, ós tú fein do threoruigh mé chum an tobair throcairigh 21 dom ghlanadh co caoin-fhuarach, furtachtaigh me agus bí 22 at adhbhacóide thairisi damh mar dhlighi do reir dlighidh, 23 oir ní dhingtai mathair dit, acht do shlánughadh na peacthach: 24 gurab aire sin do thuillis Righan Nimhe do radh rit. An tan 25  smuainfir Dia agus a Mhathair do thinól do pheacaidh ina 26 fiadhnaisi, fill do ghlún agus do cheand agus do chroidhi co 27 h-umhal tarcuisneach chum na spiorat nemhdha tinnluicthach, 28 d'iarraidh grása agus trocaire co neamh-chunntabhartach 29 dóchasach duthrachtach orra.

50.  59b2 DE SANCTIS ANGELIS ET PASSIONIBUS CHRISTI .i. DONA H-AINGLIBH NAEMHTHA AGUS DO PHÁIS CHRIOSD.

Agus indsaigh ar tus ar na h-ainglibh mhaithi ainmnighthear 32 ina teachtairibh dhísle, agus guidh iad iondas co foillsighidh siad 33 na maithi uait .i. gur fhagabh thú do pheacadh. Indsaidh 35  aind sein na h-archaingil foillsigheas na neithe ro-arda, iondas 36 co foillsigit do dhuthracht agus do thoil idir maith neimhe.  p.209 37 Innsaidh a rís ord na subhailci .i. virtutes le ndéntar 38 comharthadha agus mirbhuile, iondas co coimhlínair leo so 39 gach ní dar h-aithbheodhughadh tú do bhás t'anma. Innsaidh 40 potestates aind sein chlaenas ona cumhachtaibh mar is áil 5  leo na droch spioraide chumhachtacha aeirdha urchóidighis 6 don naduir amhain, iondas co furtaighind tú ona n-urchóidibh 7 siut co brath. Innsaidh aind sein principatus thighearnuigheas 8 ar na spioraidi uile, iondas co coimheadaidh siad tú mar nach 9 gebhadh diomas na peacadh ele tighearnas ort co brath. 10  Innsaidh a rís dominationes thighearnuigheas co h-iongantach 11 ar na spioraidi, iondas co connmhanaid tusa as t'umhla fein 12 do shír ac seirbhis dot Thighearna fein. Innsaidh thronos 13 anois le ndealaighidh Dia a bhreitheamhnas co tegascidh siad 14 tu do bhreathnughadh t'oibrighthi fein co deiscreibhdeach, 15  ionnas nach daimeontar tú uatha. Innsaidh a rís serabin, 16 re n-abur in egna chomhlan, iondas co teaccoiscid siad tusa 17 is in egna fhírindigh le féadfair do shlánughadh. Indsaidh 18 serapyn anois, re n-abur loscadh in ghrádha, ionnas co faghaidh 19 sead grádh Dhé duit as a teighfidhthear tu do shir a ngrádh 20  Dhia. Guidh mar so co minic na spioraidi naemhtha co 21 h-umhal aca n-indsaidh fa seach agus aca tinól a n-aen ionad, 22 iondas co faighidh siad duit ona nguidhi fein a fiadhna si Dia 23 d'aithrighi do choimhlínadh co h-iomlán, iondas co ti sin chum 24 molta agus chum glóiri dosan, agus dochum forbhfailti doibh 25  sin ar son inntó an pheacaighe maille re h-aithrighi, agus nach 26 fuighthear choidhchi a rís tú leasc na maindeachtach, acht 27 co fuireachair deiscreibhdeach do shír. Agus na smuain nach 28 derna tú na peacaidhe mhóra mharbhthach, oir breithneochaidh 29 Dia ceart agus aindlighe gach aein fá dheireadh. Agus arna 30  dhearbhadh so duit, na teith a n-aein inad eli acht chuige sin, 31 oir is eism co deimhin do bhrathair agus do cholann do-bheir 32 grádh do cach uile neach bhis toirrseach ag dénamh na h-aithrighi. 33 Má tá thú fein annfhann agus co n-aithnidhinn tú nach tic 34 dit an aithrighi mhór do dhénamh, innsaidh an Tighearna 35  co tairise, agus guidh hé co duthrachtach co freagra sé ar do 36 shon: oir dobo díngmhala lais corp daenna do ghabhail a 37 mbroind na h-Óighi ar do shon. Do fhulaing sé bochtacht  p.210 38 agus riachtanas a leas di-airmhidhi examhla ar do shon, a fuacht 39 agus a tes, a n-ocras agus a n-ítaidh, agus a mbraithreachaibh 40 fhallsa agus a cealgaibh di-airmhe, agus do fhulaing sé athmhultas 41 a' ceimniuchadh,  60a1 agus a chontrardhacht a' senmóra, 5  agus aithis ac leighis na ngalar n-iomdha. Do rinde déara 6 tar do cheand maille re h-alluis fola. Agus do fhulaing sé 7 fós in t-ae nach ibhalta agus e i' guighi tar do cheandsa co 8 fada ann, maille re basogaibh agus re seilighe agus re scuirsidhibh 9 agus re coroin sbíne agus re greannughadh agus re griosadh 10  agus re scige agus re buaidhreadh agus re h-aithis agus re 11 tairngibh na croichi agus re sleigh ghéir agus re mirr sheirbh 12 agus re lomnachtadh agus re gruamdhacht agus re cumhgach 13 in bháis. O do fhulaing sé so co gradhach, na cuimhnigh 14 agus na déna mí-dhóchas a méid peacaidh na h-éagcora da 15  ndearnais, acht tabhair na neithe so uile mar bhudh leat fein 16 iad, ó do choimhlín sé sin co trocairech ar do shonsa, mar 17 aithrighi agus mar lor-ghniomh, oir is inntu so atá do chomairci 18 agus do chonách agus do dhóchas agus do chreidimh agus do 19 bharántas uile agus t'inillis agus do thairisi dhílis. Maseadh, 20  guigh é fein do shír indtu so, iondas co coimhéada sé co nuici 21 an críoch ndéighinaigh agus co nglanadh sé tú co h-iomlán, in 22 tan cheimneochas t'anam don t-saeghal, cona fhuil luachmhóir 23 fein, do dhoirt sé co h-iomarcrach tar do cheand, agus co n-onga 24 sé tu mar oig mhilidh thaitneamhach neartmhar i n-aghaidh 25  do namhad, iondas nach fuighbheadh escara in chinidh daenna 26 ionad innut ina féadfair sé a fhiacla neimhe do shádhadh. 27 Guigh co duthrachtach gradhach dot innsamhlughadh fein a 28 ngortughadh agus a ntribulóid agus a ngalar agus a ndoilghis 29 agus a cumhgach na páisi do fhulaing do Thighearna milis 30 {⬌}

51. (DE PATRIARCHIS ET PROPHETIS ET ORNATU VIRTUTUM .i. DONA H-UASAL-AITHRIBH AGUS DONA FÁIDHIBH AGUS D'ÉDAIGHIBH NA SUÁILCI)

{⬌} Agus o dhuthracht croidhi agus adertha, 5  in eternum non obliviscar miserationes istas quas in eternum 6 cantabo, quia misericordia tua magna est super me, et eruisti 7 animam meam ex inferno inferiori .i. ní dhearmad do mhaitheas 8 do shír agus méid na maithmhidhi inar th'aithbheodhaigheas 9 me: gurab aire sin chanfad co suthain do throcairi, oir is 10  acfaindech indumsa hí, agus tucais m'anam a h-ifreann 11 iachtarach. Da tuicir co duthrachtach na neithe so, agus 12 co n-aitheonair mar aitighis Dia indut fein, is foirfi an indtinn 13 airdeochas tu a ngrádh Dhia, iondas na budh éidir leat 14 delughadh ris.

52. 15 DE APOSTOLIS ET CARITATE .i. DONA H-APSTOL AGUS DON GHRADH.

Maseadh, éirigh dochum na n-apstol, óir is iad do ghrádhaigh 17 Criosd co dásachtach agus, ar fagbhail cach uile neithe doibh, 18 do ghradhaighidar é fein co do-scailti, corab aire sin do thuillidar 20  fein a n-ardughadh a lasardhacht fhiuchair gradha Dhia 21 d'fhaicsin a ghloiri agus a chonáich mharthanaich. Maseadh, 22 guigh do shir an meid so d'fhaghbhail aen drithlinni don ghrádh 23 ard sin ona nguighi sin. Agus is trid in drithlinn sin do-bherair 24 dot úigh dul tre theine lasardha co saidhbhir ar grádh do 25  Chruthuightheora fein, agus mar sin leighfidhthear agus 26 doirtfidhthear tú ann uili: óir is on drithlinn bhic méaduighthear 27 in teine mhór. Da tuicir tú fein marbh on t-saeghal gona 28 neithe, féadfair t'fhear posta fein do ghlacadh .i. Isu Criosd, 29 ód chroidhi co leir agus od smuaintighibh agus ót anam. 30  agus ót shaint agus ót dhuthracht agus ot oibrighthibh 31 agus o uili bhrighibh do chuirp agus t'anma agus ó aigneadh 32 dhasachtach gan scur. Da connmhair  60a2 in Tighearna 33 ar lar do chroidhi astigh maille rena inntsamhluighthi 34 mharthanaich bhuidh fein, ceimneochair co milis toltanach 35  agus guidhfir t'fhear posta gradhach do dhortadh in ghradha 36 lasardha adeir ar lar t'anma agus do bhrighibh uile. Agus 37 cibé méid roichfir hé, is móidi lasfair a toil a mhéaduighthi.  p.212 38 Is iad comhartha gabhála gradha Dhé duit gan feachain do 39 thribuloid na do ghalar na do dhoilghis na do dhochraide na 40 do ní ar domhan da n-imtheocha ort, gan beith ag sduidear 41 ag iarraidh Dia no go tuilli tú a fhaghail a rís, oir is ona fhaghail 5  aithintear a thinnluicthi. Agus ma fhuarais hé gan cunntabhairt 6 aitheonair ca mhéid do rindi agus do dhéna se duit, agus ca 7 mhéid ghraidheochas sé thú agus ghrádhuigheas, oir is ferr 8 beith ina Thighearna ionruic duit co mór ar son do chuimhnighthi 9 air. Maseadh, cuimhnidh na neithe so co marthanach, agus 10  las do ghradh co h-acfaindeach annsan agus co imarcrach agus 11 co fiuchair géar o smearoid o chroidhi fein, agus abair rit charaid 12 ionraic nach fuil comparaid ar bith na comhthrom dingmhala 13 óir na airgid a n-aghaidh an tí chreidis a nDia, oir cebé fhuair 14 Dia, fuair sé an cisti co h-iomlan. Maseadh, cidbé fhuair hé, 15  connmhaidh sé co daingin hé, agus na cuireadh uadha ar ni 16 ar bith hé, acht abair, fhuair mé in neach do ghradhuigh m'anam 17 fein, agus do chonnmhas hé agus ni leigim uaim he. Agus is 18 maith duit tú fein do bheith is in n-inmhe so anois. Maseadh, 19 saidhbhrighidh thú ann so agus gairdigh ann, agus doirt do 20  chroidhi co léir ann, agus leig cuisleanda do dhuthrachta uili 21 agus mian t'inntinne co léir do rith ann so. Agus muna fuil 22 a shainnt ort delughadh ris, is h-éigin duit co fuighir co 23 fulaingtheach tú do dhénamh gach uile neithe co foirfi.

53. 25 DE MARTIRIBUS ET PATIENTIA .i. DONA MAIRTIRIBH AGUS DON FHOIGHIDE.

Agus rith co dian dochum na mairtireach maithi .i. dochum 27 Steafain agus dochum Labraiss agus dochum Unicencius agus 28 dochum gach ain ele do ghradhuigh Criosd o chreidimh 29 dhasachtach, oir nír eglaighidar so doilghes na galar na lisdacht 30  na cumhgach na gruamdhacht na croch na prísún ar grádh 31 Dhia, acht a fulang ar grádh Dhia maille re gairdeachais. 32 Maseadh, guigh do shír an mheid so, iondas comadh dingmhala 33 tré dásacht a creidimh do ghabháil co duthrachtach a ngradh 34 Dhia. Ar faghbhail th'esbudha doibh so duit, fulaing fein  p.213 35 co foighideach lasardhacht fhiuchair i ngradh gach uili 36 chumhgach agus ghuasacht agus thriobloid agus tharcuisne 37 maille re forbhfhailti móir, oir is trid in slighi righamhail inill 38 fhirindigh so rithes neach co luath dochum na beatha 5  marthanaigh. Gurab aire sin d'eisiomlaruigh Criosd fein in 6 t-slighi so do bheith in-chonnmhala o bhreithir agus o ghniomh, 7 uair do an sé fein is in t-slighi so co bás. Agus ní dhearna 8 sé in t-slighi so co so-fhulaing na co sochraidh na co deagh-bhaladh, 9  acht do linigh agus do phennteil sé hí ona fhuil dhilis 10  fein, agus dob é blath torrthach na sligheadh so .i. in t-slegh 11 agus an choroin agus na tairngedha agus na  60b1 sciúrseadha 12 agus in domblas ae agus in aigead agus in esanoir. Agus ar 13 suidhe a mullach na sligheadhsa do, do thaisbéan se a lamha 14 agus a chosa agus a thaebh co cairdeamhail do cach aen 15  imthigheas in t-slighi so. Do ghair se na daine co fearamhail 16 do dhenamh gearain agus truaighmheile na sligheadh so riu, 17 agus da ngairm sin ina eisiomlair fein innti, agus tuc se cuireadh 18 sollamhunta doibh dochum a fhaicsiana don eisiomlair so. 19 Maseadh, madh ail leat do chosa fein do imtheacht na sligheadh 20  sin, guigh a fhurtachtsan co friochnumhach agus abair mar 21 so, a Isu mhilis tarraing ad dhiadh fein mé co ndeithidighinn 22 a mbaladh t'fhola naemhtha fein arnam fhurtacht. Creid 23 anois, a dhuine, ar Bernard, da n-iarrair so o dhasacht t'anma 24 co moitheochair an Tighearna an uair sin fein co fiadhnasach 25  ad chroidhi, agus adeara sé rit, na bith egla an bháis ort, acht 26 furtachtaigh agus gairdigh agus déna co fearamhail, oir ataimsi 27 maille rit i ncach uili thriobloid agus aibherseoracht. Gurab 28 aire sin guighis in firen Dia gan in tribulóid agus in galar agus 29 an buaidhreadh do dhul de fein co brath, ós indtu ataisi do 30  shír, a Thighearna, a Isu mhilis. Maseadh, o do thindscain 31 tú mé, a Thighearna, co mbuail co neamh-choigiltach mé, co 32 mbeith sé ina ghairdeachas damh, ionnas co claidhi tú mé ó 33 ghalar agus nemh-ghebha tu agum, agus na gabh agum,  p.214 34 a Thighearna, anns an tsaeghal t-shuthain. Corab aire sin, a 35 Thighearna, adeirim m'indeachadh agus mo bhualadh agus mo 36 sciúrsadh a rís agus a rís ele, oir ní fhuilid do bhuailtidheachasa 37 ina n-escairdibh don tí fhuathuigheas iad do réir buidhi in Athar, 5  agus atáid ina cairdibh co firindeach ac an tí ghradhuigheas. 6 Corab aire sin nach gortaighinn agus nach urchoidighinn agus 7 nach tromaighind neach, acht a shlanughadh agus a 8 ghairdiughadh agus a aithbheodhughadh. Da réir sin, a 9 Thighearna, is tu fein loitis agus leighisis, agus is tú bhuailis 10  agus is iad do lámha shlánaighis, amhail adeir Daibhidh is 11 in t-salm, et secundum multitudinem dolorum meorum in 12 corde meo consolationes letificant animam meam .i. gairdighidh 13 méid mu ghalair uaitsi m'anam agus mo chroidhi. Corab 14 aire sin guidhimsi tú, a Thighearna, mo ghalar agus mo chlaithi 15  do mhéadughadh agus do shír imdhughadh, oir is iad do-bheir 16 conách agus gairdiughadh damh. Oir adubhairt in t-apstol, 17 corab do réir méaduighthi páisi Chriosd induinn méaduighthear 18 agus gairdighthear trid sin ar conach. Da tucair so dot uidh 19 agus da smuainfir co friochnumhach ad chroidhi fein hé, ling 20  fein co duthrachtach ann uile. Éigh agus comhairc ó shainnt 21 dhasachtaigh th,inntinne agus abair so, Domine sicut scis 22 et sicut vis miserere mei .i. a Thighearna, mar thuicis tú fein 23 agus mar as áil leat, déna trocairi orm, agus dingmhalaigh 24 mu sciúrsadh agus mo cheartachadh: agus da mbeidhir 25  marthanach is na neithibh so, gairdeochar thú fa dheireadh, 26 agus canfaidh tu co subhaltach do nighen tre theine agus tre 27 uisci, agus do threoruigheas mé a fuardhacht mhesardha arnam 28 fhurtacht co socumhlach  60b2 agus do chonnmhas mo lamh 29 dhes, agus do ghabhais me maille re glóire. Agus madh áil 30  leat teacht dochum na glóiri sin ge tái co corpordha is in talmhain 31 so, dlighi do reir smuaintighthi agus indsamhlaighthi aitrebhadh 32 ar neamh.

54. DE CONFESSORIBUS ET HUMANITATE CHRISTI .i. DONA CONFISORIBH AGUS DO DHAENNACHT CHRIOSD.

`Maseadh, goir na confisoiri mhaithi dot fhurtacht, mar atá 34 Martain agus Benidecht agus Nicolas agus Bernard agus gach 5  uili chonfisóir, acht gé táit siad a ndoilghes agus a ndochair 6 agus a cumhgach agus a tribuloid agus a ndeithfir na h-oilithre 7 dearoile so do reir a cuirp amhain, atáit siat do reir a smuaintighthi 8 agus a tóile agus a n-indtsamhluighthi a flaitheamhnas. Corab 9 aire sin is inguighthi iad co duthrachtach, ar son corab i an 10  ghlóir sin do ghradhaidar ó thes ard a croidhedha, agus ó,táit 11 innti anois co conáich, do dhenaid siad t'fhurtachtsa fare Dia, 12 iondas co claidhfear do chorp fein ó chumhgach agus ó ghalar 13 agus ó dhoilghes, agus co togfaidhthear t'inntinn agus do thoil 14 chum na tinnlaicthi neamhdha, agus co coimhéada tú co foirfi 15  in t-ord agus riaghail indtsamhlaighthi so do ghabhais chugad. 16 Leic tú fein ar tús do chum cos nglormhar daenachta Chriosd 17 .i. trocaire agus breitheamhnais. Bog agus minigh in mhaith 18 naemhtha so maille re Muire Madalén agus guidh iad maille 19 re cai fa seach. Agus innail a chos chlí maille re h-egla cirte 20  a bhreitheamhnais. Innail a ris a chos dheas maille re dearaibh 21 duthrachtacha agus re buidheachais, ar do shaeradh ona 22 throcaire agus ona dhochas bhúidh. Innail agus bog na naeimh 23 chumhachtacha so adeir, agus ní h-iadsan rig a les an tinnlaicthi 24  so, acht tusa do ghlanadh trithu mar do rindeadh Muire 25  Madalén, agus fírenach do dhénamh dit co trocaireach trena 26 grasaibh sin. Da mbeithea gan scur a' glanadh na droingi 27 so, tiormuidh dot fholt fein co friochnumhach iad. Agus is 28 amhlaidh tuicimsi in t-innladh so, gemadh tarbhach in inilt 29 do Dhia tú fein, do bheith tarcuisneach ar cach uili oibriughadh 30  da ndinginta dó Treoruigh na neithe so a n-umhla agus a 31 nduthracht croidhi mar nach dinginta iad, oir co fírinneach 32 dlighi a tabhairt uait a chomh-tharcaisneach sin mar nach 33 dinginta iad. Maseadh, póg an drong naemhtha so co milis 34 ar son maithesa Dhia d'fhaghbhail duit trithu, agus tabhair 35  maith agus oibrighthi grasamhla do Dhia ar son a mhaitheasa 36 fein. Deithidigh na naeimh so d'ongadh d'olai luachmhóir  p.216 37 co minic, agus is í a thuicsin so, da n-adhrair iad o dhuthracht 38 croidhi ro-the agus ó t-shaint t-shuthain aga mbleghan gan 39 scur, biaid tú arnadt fhurtacht ona pileribh chonáichi so: 40 agus o'tái ag dénamh peacaidh gach lái, rigi a leas an fhurtacht 5  so do mhéadughadh do throcaire gach lái. Is h-eigin duit 6 anois ar facbháil a chos, dul dochum a lámh naemhtha  61a1 7 ata lan d'fhuil fa chomhair t'eirghe co luath, oir is uatha sin 8 glantar thu co friochnumhach ó cach uili shalchar peacaidh, 9 agus linfidhthear tu o acfaind na n-uili ghras, agus o linadh 10  na mbes sochraidh agus o dhellradh na glóiri suthaine. Mar 11 do indail in Tighearna sibhsi co conáich sacraiminteach ona 12 fhuil agus ona fhoigertaibh ro-gheara, innluigh agus adhmholadhsi 13 a sgela agus a chain nduthrachta sin, agus mar nar choigill sé 14 a fhuil fein o shaidhbhris a ghradha agus o ordughadh shainnti ani 15  ghradha thuc sé duin, dleghmidne ar n-anam agus ar seicreidco 16  léir do thabhairt dosan. Maseadh, na bidh naire na mi 17 dhochas ort, oir atáit lámha tollta criadhamhla aigi maille 18 re deoraibh fala agus atadha phoiremhlacht agus do-scailtighi, 19 corab urusa gach ní do tharraing uatha, acht muna bia 20  fiuchaireacht neamh-chonáich agus maindeachtnaighi ro-mhor 21 innut fein. Da tuigir co fuairais tabhartas do Thighearna, 22 guigh trocair Dhé da mhéadughadh innut agus da choimhéad 23 agad, oir ni h-éidir leat ni ar domhan do dhénamh a n-aegma.is 24 sin. Gurab aire sin, a Thighearna, do oibrighisi tosach agus 25  meadhon agus crioch ar ndeagh-oibrighthi co léir. Maseadh, 26 sduideraidh, a dhaine, beith do shír ac sír-phógadh na lamh 27 conáich so, agus is iad na pócca so beith duit fein mar is gloine 28 agus is glórdha do fhéadfa ac tabhairt anóra duthrachtaighi 29 agus gradha ro-ghéar do Dhia, gan ní ar bith do scriobhadh 30  duit fein, amhail adeir in t-ughdar, non mihi Domine, non 31 mihi, sed nomini tuo da gloriam, quia gratia tua sum id quod 32 sum .i. ní dhamhsa, a Tighearna, do-bhertha glóir, acht dot 33 ainm fein, óir is misi do ghradhsa fein agus do nísi, agus is 34 misi in ní sin. Maseadh, má do ghabhais loghadh agus grasa 35  ona cosaibh agus gloine ona lamhaibh, erigh anois dochum 36 luit an taeibh, oir is ann feada cumhsanadh co h-inill, oir co  p.217 37 deimhin atá se arna oslughadh o chuig adhbharaibh .i. chum 38 teithche agus chum furigh, agus dochum sasaigh agus dochum 39 smuaintighthi agus dochum furtachta. An chead adhbhar: 40 do theicheadh dochum na cairgi cabhánaidhi .i. Criosd, o gach 5  uili chumhgach agus ghuasacht agus ghalar, oir mar is í in 6 charraigh teitheadh na mbroc, is é Criosd teitheadh do-scailti 7 na ndaine bhis lán do chumhgach agus do sbínanaibh agus do 8 ghruamdhacht agus d'eslainti. Maseadh, gibé tusa, ceimnigh 9 anns an carraic dot fholach a ndíg chriadhamhail taeibh 10  Chriosd, atá arna tolladh duit, ar egla dásachta aighthi in 11 Tighearna, oir is ann sin do ghebhair in t-inillis marthanach. 12 An dara h-adhbhar: co féada o gach uili shaethar agus 13 athmhultas comhnaidhe mharthanach do dhenamh annsan, 14 amhail adeir an salm, hec requies mea in seculum seculi, hic 15  habitabo quoniam elegi eam .i. is é so mu chomhnaidhisi tre 16 saeghal na saeghal, agus is ann aitrebhochad os é do thoghas. 17 An treas adhbhar: on comhnaidhi sin suas ni h-egal duit aen 18 ní, acht do shásadh co h-inill sídhchanta annsan, oir is é in 19 t-sith is ionad dósan, agus abairsi mar so, ina shídhsa .i. ina 20  thaebh oslaighthi, do chodlas agus do chumhsanas. An 21 ceathramhadh adhbhar: co  61a2 smuaintighthea co 22 friochnumhach sanntach in gradh ro-mhór do thaisbéan se 23 duit a n-aisci, iondas co faicthea co follas cneadha a chuirp 24 ó shuilibh do chroidhi, oir nír fhéad neach a anum do chur 25  tar cheand a charad, acht Mac Dhé thuc an gradh bu ro-mhó 26 na sin .i. a anam do chur tar cheand a namhad. An cuigeadh 27 adhbhar: ionnas co fechtha co friochnumhach cad é in sólás 28 tucad duit chum do shásda, oir tucadh an croidhi sin duit a 29 mbiadh agus a fhuil a ndigh. Uch is milis in biadh sin! Agus 30  is glormhar an deoch! Maseadh, caith agus ibh, a bhan-chara, 31 agus na bí mesgamhail, a bhan-ghradhach. Maseadh, cuir do 32 bhél co h-ocurach gear do shughadh na cneadhi glórmhaire 33 so, iondas co n-ibhir co léir in fhuil luachmhár so, oir is uaithi 34 coimhlínfithar thu co h-acfaindeach, agus beidhir neimh-mescamhail 35  acfaindeach conaich uaithi.

55. DE EBRIETATE SPIRITUALI .i. DON MHEISCE SPIORADALTA

Oir is e so conách firindeach in anma, agus is é in t- anam 37 conáich sin do sduidear bél a chroidhi d'fhilleadh co minic 38 agus co friochnumhach d'ól na daibhchi mór-luaighi .i. corp 5  an Tighearna do tolladh agus do craidhi co minic, iondas co 6 n-ibheadh in deiscibal gradhach a easbadha uile aisti da 7 choimhlínadh o mhesarrdhacht na h-oilemhna so, agus na 8 meisci spioradalta aca fuil conách in anma co léir. Da turna 9 sé anois co h-umhal dochum na cos naemhtha so, agus hé fein 10  do chlaenadh chuca maille re guighi gheir spioradalta, ag ól 11 egla an bhreitheamhnais agus adhfhuathmharachta ifrinn a 12 creacht na coisi clí, agus ag ól in fhina ghloin as a tuictear an 13 toirrsi agus an aithrighi, ag ól fina in ghairdeachais agus an 14 t-shasta shuthain a creacht na coisi deisi ana fuil tairisi na 15  trocairi agus dochas in maithi, féadaidh an t-anam grádhach 16 conáich anois é fein do shásadh maille re slainti marthannaighi 17 don fhín naemhtha so do chumascadh le h-uisci na fírendachta 18 foirfi. Eirgidh an t-anum conáigh anois co siothach aga 19 chlaenadh fein co h-anorach dochum na lámh luachmhor 20  naemhtha so, ag ól a creacht na laimhe clí ac glanadh, agus 21 ac dibirt na peacadh le fin in bhlasa agus in ghairdighthi. 22 Tinnluic agus coimhéad na gras a creacht na laimhe deisi, 23 ag ól fina in neirt agus na saeirsi as an copán ata lán don fhín 24 ghlan chumascdha do daileadh duit a lámhaibh in Tighearna. 25  Agus is mar sin féadas an t-anam gradhach beith ar an meisci 26 chonaich so. Dá mucha sé é fein uile a' ceimniughadh co 27 lasamhain a creacht ghlórmhar in taeibh, ag ól inillis in chroidhi 28 agus ciunas na h-indtinne as .i. fín in duthrachta agus in 29 smuaintighi ghloin, fedfaidh se beith coimhlínta don mheisce 30  bhuidh so on  61b1 clairead mhór-luaigh so, agus o ghneithibh 31 examhla thoghtha na n-indtsamhluighthi naemhdha ndo-thuarascbhala 32  so arna n-aithris co diadha agus arna cumasc 33 maille ris in ghairdeachais chonaich. Gibé tusa, a anim anorach 34 chonaich lenarbh áil adhbhar na meisci spioradalta so, ac sir 35  ól na creacht luachmhór so co milis saidhbhir gan scur, is eigin  p.219 36 duit t-inntsamhlughadh reis in meisci chorpardha i ngach 37 uile mhodh. Mar bhis fear na meisci ac cai, bisi buaidherthi 38 o dhearaibh in duthrachta, agus mar fhorbhfailtighis fear na 39 meisci, bisi subhach arnad bhuidheachas is in Tighearna. Mar 5  bhis fear na meisci ag canntairecht, forbhfailtighsi a ceol in 6 chroidhi co sunnrudhach. Mar bhis fear na meisci a' gaire, 7 coimhlínsa tu fein don ghairdeachas nemhdha. Mar shailis 8 fear na meisci e fein do bheith conaich des a gnathughadh agus 9 dochas anns an conach forordha {⬌} agus mar 10  thuitis fear na meisci co minic is in lathaigh, dena doilghes 11 agus cneadach, ar son do chomhnaidhi fein is in laibh so, cein 12 beidhir is in corp dhaenna, ac smuaineadh luais agus airchis 13 do rochtain na neithibh neamhdha. Mar chonnmhadtar fear 14 na meisci ar egla a thuitme, atáisi gud chuireadh dochum do 15  thoile fein a flaitheamhnas Dhé Treoruidhthear fear na meisci 16 ar egla in mhearaighthi, lensa in Spiorad Naemh is eolach duit. 17 Agus mar nach connmhain fear na meisci aen raed aici, doirtsi 18 thu fein uile a nDia ar chur gach aen neithe ele uait. Mar 19 labhras fear na meisci co h-imarcrach, líntar thusa gan scur don 20  ghlór neamhdha. Mar atá fear na meisci gan beith aigi fein, 21 na bith aen raed dibh so ar do bhreith fein, acht ar do chomh-dhortadh 22  a nDia. Mar bhis fear na meisci trodach no 23 ceandairceach, bisi ceandairceach ciapalach ac briseadh chath 24 agus trod ort fein agad chomh-dhortadh fein uili a nDia, is 25  in gloir fhírindigh. Agus mar nach eaglaighind fear na meisci 26 aen raed, na h-eagluighsi dith na esbaidh, da fuighir, ac dul 27 dochum Dia. Mar nach féadann fear na meisci en fhocal do 28 labhairt, neamh-ghnathuighsi o thenghibh in t-shaeghail ar 29 do choimh-linadh co h-acfaindeach don urlabhra neamhdha. 30  Mar shailis fear na meisci e fein do bheith cumhachtach, 31 forbhfailtighsi co h-acfaindeach o fhaicsin conaich agus gloiri 32 th'Athar fein, agus ar do thogbhail co h-ard os na neithibh  p.220 33 thalmhanta. Mar shailis fear na meisci e fein do bheith uasal, 34 glormhoraidhsi thu dochum ban-righnachta neimhe. Mar lingis 35 agus mar fhograighis fear na meisci, lingsi agus ceimnigh on 36 t-subhailci co cheile, agus can agus ceolaidh at indtinn ac 5  smuaintiughadh aibhnis do Chruthuightheora bhind cheolmhair 6 fein. Mar chodlas fear na meisci co toilemhail, do ghentar 7 t'fhurtachtsa ar cumhsanadh do cheadfadh corpardha don 8 chumhsanadh neamhdha idir toil Dia agus do mhi-thoil fein, a' 9 glacadh agus ag tadhall t'fhir phosta chonaich fein. Feadar 10  do theacasc ona neithibh so ni is mo agus ni is egnaidhi ac an ol 11 spioradalta so adeir, na o leitir agus o scribhneoireacht bhriathar 12 an domhain.

56. DE VIRGINIBUS ET ESSENTIA DEI .i. DONA H-OGHAIBH AGUS DO BHUNAIT DHIA.

Agus cengailsi thu fein  61b2 co do-scailti dona h-óghaibh 16 so .i. do Mhuire ghlormhair, do Mhathair Dhe, agus do Mhuire 17 Mhadalen agus d'Agata agus d'Agnéta agus do Katrina agus 18 do gach óigh eli. Is iat sin do ghradhaigh co dasachtach a 19 ceili milis agus a fear posta ri narbh áil a ndelughadh co bás, 20  acht beith aga leanmhain i ngach ionad agus ac dénamh canamhna 21 nua do do shír. Guighsi na h-ógha so co dichra co mbuaidhidhi 22 tu fein ona n-anóir agus ona nguighi is in smuaintiughadh mhilis 23 tharbhach daennachta Dhia, agus a throcaire do theacht ad 24 chroidhi, iondas co tuillir dul suas maille riu a toil diadhachta 25  agus daennachta Mhic Dhé o dhuthracht t'inntinne co léir. 26 Is i in diadhacht sin in diadhacht ghlórmhar ina fuil an Mac 27 comh-shuthain comh-shubstantach ris in Athair agus ris in 28 Spiorad Naemh, oir ata Dia do-ghluaisti on t-suthaine co nuigi 29 an suthaine. Agus is é so é fein, amhail adubhairt sé fein, 30  ego sum qui sum .i. is me fein an neach is mé, oir is é in neach 31 is é do chuir misi chugaibh, ar an Mac. Maseadh, tabhair 32 dot úigh co dichra nach abair se, in neach do bhí ann, no, in 33 neach atá, no an neach bhias, no in neach ata co mbeith ann, 34 acht an neach atá ann. Agus is trid na neithibh so adeir 35  th' senmortar a bhunait do bheith i ngach inad dibh so, oir 36 ní pearsa tuitimeach eli ata inntu so, acht an tí do bhí agus  p.221 37 atá agus bhias sin: da reir sin ceimnigh t'inntinn is in airteagal, 38 agus doirt sainnt duthrachtach t'inntinne ann so, agus na smuain 39 aen ní is in chas so acht beth {⬌} do-scailti neimh-examhail 40  marthanach. Cad hé so re radh no cread egnaighis 5  sé, oir is mó fheadas t'inntinn duthrachtach fhechsanach fein 6 agus a ongadh conáichsen, is maighistir ar cach uili ni, do theagasc 7 na mu labhairt sin. Da cuirfir t'inntinn co duthrachtach 8 secreideach rúnda a mbunait an chreidimh so, agus tu god 9 dhortadh ann agus eisin aga dhortadh innutsa, guighimsi tu 10  cuimhnigh ormsa am pheacthach bhocht ro-dhearoil. Dob 11 fhearr leam co nguighthea maille ris na pairtighibh adeir in 12 tí thuc in creidimh so duit, agus do oil ann tu, co coimheada 13 se thu ann co dingmhala co nuigi in chrioch ndeighinaigh, oir 14 is innti sin do chifir Dia gnuis do ghnuis co follas ina ghné fein 15  d'fhiadhnaisi laithreach, ar scur gach uili chreidimh. Is é 16 so in Dia fheachas agus scrúdas cach uili ní agus rún agus inntinne, 17 agus nach faictear o dhainibh mharbhthach in t-saeghail, agus 18 cin gu faictear ona dainibh mharbhthacha hé, is leir dó gach 19 aein ni inntu. Maseadh, saidh co friochnumhach ruin t'inntinni 20  do thuicsin na Trionoide do-scailti do-scelaighi, agus na 21 smuain agus na h-imaighnaidhi ní corpardha na adhbhar 22 corpardha acht in Spiorad doroisci .i. do chind, ar gach spiorait, 23 agus nach fuil comparaid aga ghloine agus aca ghlordhacht. 24 Smuain agus creid co dingmhalta in Trionoid do bheith 25  cumhachtach do ghlacadh na n-uile agus a beith caoinfhuarach 26 do-sgailti, agus corab ann coimhlíntar gach uile ní, agus co 27 fuil se do-fhaicsiona agus co faicind gach aen ní, nach féadtar 28 breith air agus beiridh se ar na h-uilibh, agus ata se do-ghluaiste 29 agus ac follamhnughadh in cinidh daenna agus ar blais beatha 30  uile et rel.

57.  62a1 DE BENEFICIIS DIVINIS .i. DONA TINNLUICTHIBH DHIADHA.

Agus tabhair dot uigh ar tus na tinnluicthi so ac teacht chugad 32 a modhaibh iomdha. Ar tus meid a mhaitheasa fein agus 35  nach rigi a leas an raed, agus he ac tinnluchadh gach neith,  p.222 36 agus corab e chruthuigheas cach ni faicsidhi agus neamh-fhaicsidhi 37  Agus ni h-ar a riachtanas a leas fein do chruthuigh 38 se aen ni, acht ar tharbhdhacht na creatairedh reasunta. Gurab 39 aire sin tuictear gurab he ar tarbhdhachtne do chruthuigh 5  se ann so, agus nach he a tharbhdhacht fein: agus is ass so 6 do fhoillsigh se e fein do bheith ro-chumhachtach neimh-esbadhach. 7  Bith a dheimhin agad is in airteacal so nach rainic 8 se a leas in duine a n-aimsir a chruthuighthe, oir da rigidh, ni 9 bhudh dhilis a radh co mbeith se gan esbaidh. Maseadh, o 10  do chruthuigh se in duine ar gradha arduighthi inmhe domhuin 11 agus flaitheamhnais Dhe do thabhairt do, dlighidh an duine 12 a ghradhsan do bheith aigi os cind a anma agus a cheille agus 13 a chuimhne: da reir sin ardaighinn se in mheisce adubhramar 14 co h-iongantach. Is follas as na neithibh so gurab air ar 15  socamhalne do fhech se agus nach he a shocamhal fein. Tuic 16 anois co ro-fhoirfi co fuil do chomhlaine maitheasa Dhia agus 17 nach eidir tenga na tuarascbhail do thabhairt uirri is na 18 creatuiribh. Maseadh, is mor agus is neimh-fhirindeach in 19 ainghniomh dona h-uilibh tairgsin do thadhall, na do thuicsin, 20  maitheasa Dhia. Adaigh agus tuic da reir sin tu fein do bheith 21 arnad chruthughadh idir na creatuiribh ata dingmhala 22 d'fhaghbhail na gloire suthaine agus silleadh chonaich Dhia, 23 agus co brath na bi mi-chuimhneach ar na maitheasaibh mora 24 so do h-ullmhughadh duit, acht aithris agus innis maille re 25  buidheachais nua gach lai na comaoineacha gradhacha so do 26 chuireadh ort. An dara modh: ma ta an mheide sin do 27 mhaitheasaibh agad chead chruthughadh{⬌} agus is 28 mor agus is iomlan na maitheasaibh is in ath-chruthughadh, 29 oir ni dhearna se do shaethar is in cead-chruthughadh acht 30  a radh, gur ullumh gach ni, agus do rinne se neithe iongantach 31 examhla agus do fhulaing se neithe do-eisdeachta mi-dhingmhala 32 agud ath-chruthughadhsa, ca mheid in buidheachas do dhenairsi 33 do ar son gach cumhgach agus gach doilgheasa agus gach peine 34 ar fhulaing se dot shlanughadh? An treas mhodh: ciondas 35  feadann se maithis is mo do fhaghbhail na do thuicsin duitsi 36 na gurbh ail  62a2 leis do chruthughadh dona dainibh do 37 bheith aga adhradh fein, oir da ngeinnti tú idir na paganachaibh  p.223 38 no idir na h-Idhalaibh, dobo doigh do bheith cosmhail riu i 39 ncach aen ni? Feadaidh a thuicsin a so nach feadar na 40 maitheas do rindi Dia duitsi do tharcuisniughadh, acht a mbeith 41 inghradhaighi o anoir aird. An ceathramhadh modh: dobo 5  mor in maithis dosan cor fhulaing se thu ad pheacthach co 6 foighideach, ac fuireach re h-aithrighi co fada saeghlach. An 7 cuigeadh modh: cor shaer se thu o pheacaidh iomdha ina tuitfea 8 muna coimheadadh seisin tu orru. An seiseadh modh: co tuc 9 se fuath an pheacaigh fud, agus cor tharraing se dochum a 10  ghradha fein thu ina mhaithisaibh dhisli. An seachtmhadh 11 modh: gur cheimnigh se tusa d'fhagbhail gach aen neithe 12 t-saeghalta ar a ghradh, agus cor threoraidh se dochum an 13 uird so d'airighthi tú An t-ochtmhadh modh: corbh ail leis 14 trena mhaithisaibh fein tusa do bheith a n-ord, iondas na 15  buaidhearthai tu co mor ona neithibh aimseardha. An 16 naomhadh modh: co tuc se trena mhaithisaibh fein, co lor do 17 ghrasaibh duitsi as a feadann tu foghnamh marthanach dosan 18 co sighchanda. An deichmheadh modh: co tuc se duitsi trena 19 mhaithisaibh co lor do ghalar agus do eslainti as nach fuil aen 20  adhbhar diomuis agud. An t-aonmhadh modh deag: da. 21 tarcuisnighthear no da ndi-mholtar tu, dena forbhfailti, oir 22 ata ana mhaithis dosan co mor gurab agad fein adhbhar t-umhla. 23 uadha. Creidimsi, maseadh, co mbreathnuidhidh gach aen 24 lenab egal Dia, an ni so do bheith ana thinnlacadh idir na 25  tinnlaicthibh mhora, oir thuc se damhsa trena mhaithisaibh 26 do-thuarasgbhala fein beith a pairt in tinnlaice so: agus do 27 bhadhas fein uair eicin a cumhachtaibh agus a n-ainm ar an 28 talmhain, ataim anois o choir-bhreitheamhnas Dhia mar 29 dhuine mharbh, ar ndearmadh na neithibh aimsirdha co leir,. 30  agus arnam tharraing co neamh-nidh agus arnam fhadhb hadh 31 agus arnam shlat o gach sholas shaeghalta agus dhaenna. Do 32 sheachnadar mo charaid me, agus do imthighidar mo 33 chonharsain agus m'aithinti agus mo lucht-friotholmha agus 34 mo mhuidh uaim, agus do bhadhas aca amhail duine an-aithnidh 35  arnam dhermad mar chomhmhnhaightheach. Do fhagair mo phrelaid 36 damh ina aenar acht beacan as mu chairdibh uile, agus ataimsi. 37 ac scriobhadh na neithe so chugad 62b1sa, agus ni do  p.224 38 dhiomdha na do chasaid ar aen duine, acht ac tabhairt molta 39 agus buidheachais do Dhia cach n-aen la mar do fhidir fein 40 do chinn in tinnluicthi so. Ní mhaithfear aen neach uime 41 so, oir is colunn bhog chriadhamhail in duine, agus ni h-ionann 5  sin agus in t-iarann agus in t-umha agus gach mitall daingin 6 coimhrighin eile. Agus Dia chena ghairdigheas do shír na 7 h-indarbthaibh agus na h-umhail agus nach tarcaisnighinn 8 idir iad agus forbhfailtigheas lucht toirrsi na h-indtinne co 9 trocaireach do shir ni mhi-dhingmhala lais misi d'fhurtacht, 10  iondas co coimhlionuind co saidhbhir trena mhaithissan esbadha 11 na ndaine ni is mo na mar fhéadas aen neach eile. Ni scriobhuim 12 aen raed ann so chugad bhis olc leat na buaidhearas tú, agus 13 da faicthea tu arnad tharcuisniughadh o neach eile, nó arnad 14 bharamhlughadh o dhainibh ele co mbetha gan foghnamh 15  ort no ar beacan foghanta, saidhbhreochar tu don bhochtaine 16 sin. Is amhlaidh do ghentar so, da mbuailtear tusa dochum 17 foighide a dhenamh co toileamhail ac smuaineadh ormsa, agus 18 da filltear tú dochum maitheasa Dhia ot uile dhuthrachta, 19 ós e shainntaigheas slainti th'anma agus tairrngis tú mar 20  ghradhaightheoir o ghradh na neithe ele dochum a ghradha 21 fein na aenar, do ghebhaidh tu na neithe so adeir co h-iomlan. 22 Co deimhin in fear posta ghradhuigheas a bhean fein co te, 23 ni fhéadann sé a fhulang ar aen chor co pairteochadh neach 24 eile re ag comhradh no ac smeidedh no ag sugradh no ag denamh 25  a chosmhaileas so: gurab amhlaidh sin thairngis Dia gach aen 26 ni eachtrannach on anum fa chomhair co ngraidheochaidh 27 si ina aenar he, oir is lughaidi cuid fir na bunaiti an ní do roind 28 ar moran. Gurab uime sin adeirim rit, ma tharcuisnaidhthear 29 tu o gach aen neach, gradhuighsi co milis t'fhear posta fein 30  lena maith t'fhaghbhail at aenar ona gradhaibh dhiomhaine 31 ele. An dara modh deug: is trena mhaitheassan atá in 32 bheatha t-suthain arna h-ullmhughadh duitsi, da n-ana tu 33 is in riaghail sin, maseadh, dlighir na maithisa so agus a 34 cosmhaile do smuaineadh gan sgur, oir is iad do rinne agus do 35  dhena agus do ní Dia duit mar is ferr co n-aithnend tu fein 36 ac breith buidheachais ris at urnaidhthi.  62b2 Tairngtear 37 na tinnluicthi so madh ail leat dochum ceithri neithibh .i.  p.225 38 dochum cruthuighthe agus dochum ath-chruthuighthe agus 39 dochum comhnaidhi is in peacaigh agus dochum na gloire 40 neamhdha. Agus coirigh fein is na ceithri neithibh so leabaidh 41 mhin t-shocair t-sho-ghradhach ina ndingnear comhnaidhi 5  mharthanach mhilis aidhbhind. Ní dhingnair aithimradh na 6 murmar a h-uile chumhgach na riachtanas a leas da mheid, 7 da ndearnair na neithe adubhramar, agus ni thoirrseochair 8 ar son aen neith fos, agus ni dhingnair diumus na gloir dhiomhain 9 ar son oibrighthi maithi da ndingnair iaramh. Damadh 10  amhlaidh co n-intochadais na coiri so chugad a rís a h-olc no 11 a mhaith, is éigin co scailfidhear so co luath mar dhettaigh, 12 ag fechain ar do chosaibh a fighair in chruthuighthi, no ar do 13 laimh dheis mar atá in t-ath-chruthughadh, no ar do laimh 14 chlí mar atá comhnaidhi is in peacaidh, no ar do cheand mar 15  atá in ghloir neamhdha. Fech anois cread fa ndena toirrsi 16 ar son docamhail, nó gloir ar son aibhnisa, oir, dá sillir ar na 17 maithisaibh glordha so co firindeach, do chifir nach feadfa 18 neach is in t-saeghal so' in mhéid as a roichfe se na tinnlaicthi 19 ghlordha, so do dhenamh na do fhulang a mbeathaigh an 20  t-saeghail as a acfainn fein tre bhithu sir.

58. DE GRATIARUM ACTIONE ET DESIDERIO CELESTIS GLORIAE 21 .i. DO BHUIDHEACHAS NA NGRAS NEAMHDHA AGUS DO 22 MHIAN AGUS DO THOIL NA NGRASA NEAMHDHA.

Gurab aire sin is coir duitsi tu fein do theghadh co lasardha 25  ac smuainedh na tinnlaicthi so co duthrachtach deithideach 26 o iomarcraigh iongantais na maithisa ro-mhora do rinne Dia 27 dona dainibh, aga n-aithris co duthrachtach do bhuidheachas 28 na ngras neamhdha. Gurab aire sin is coir duitsi eighimh co 29 sanntach o snir dhuthrachtach in chroidhi co leir, mar mhnai 30  ac breith a toirchesa, a Dhia ro-throcairigh cad do-bhearthar 31 duitsi ar son na tinnluicthi so agus tinnluicthi ndi-airmhidhi 32 ele thuc tusa co h-acfaindeach agus co glormhar agus co 33 h-adhbhal-mhor agus do-bheir tu damhsa cach lai? A 34 Thighearna, freacair ar mo th-sonsa, oir ni fheadaimsi aen fhocal 35  dilis do radha orra so, da ngabhthai uaim ar son mile freagra 36 he. Oir ni lor  63a1 misi do fhreagra co dingmhala dochum  p.226 37 na tinnluicthi ro-mhora so tucadh damh am pheacthach mhi-dhingmhala, 38  uair is deimhin in ni ata dobhraingeach damhsa 39 agus do cach aen neach, co fuil se socamhlach duitsi, ar son 40 gurab agad fein ata cach uile neart agus cumhachta, agus 5  curab duit seirbhisis in do-ghniomh agus in so-ghniomh. A 6 Dhia ro-throcairigh, ni fhuil acumsa acht da mhinuit .i. an 7 corp bocht so agus an t-anam, agus is leatsa fein iad araen, 8 oir dit Athairsa iad. Maseadh, a Dhia ro-mhilis, dingmhalairsi 9 do neithe fein do ghabhail chugad .i. mo chorpsa agus m'anam, 10  agus na bith cunntabhairt agad do shelbh fein do ghabhail 11 chugad co firindeach, oir is deimhin corab tusa do chruthuigh 12 co trocuireach iad tred mhaithisaibh do-indisdi fein mar adeir. 13 Is tú d'athchruthuigh co beanduighthi iad, agus is tú do 14 fhulaing co foighideach iad ina peacaigh, agus is tú do tharraing 15  co trocaireach ona peacaigh iad a ris, agus is tu do threoruidh 16 co milis dochum do sheirbhisi fein iad, agus is tu do theacoisc 17 agus do chengail co cairdeamhail dod ghradh fein iad, agus 18 is tu do ullmhuigh co h-aibhseach in ghloir shuthain doibh. 19 Maseadh, a Dhia agus a Thighearna, furtachtaigh misi anois, 20  oir ni fhuil foghnamh orm at egmais. Uch! am Dhia fein, 21 furtachtaigh me choidhchi go gradhach, agus coimhéad co 22 trocaireach do thoil fein indumsa, agus na neithe do chuiris 23 indum uile. Tarraing uaim co trocairech cach ni is mi-thoil 24 leat fein agus do ní urchoid damhsa, agus criochnuidh co gradhach 25  fa dheireadh na neithe ata d'easbaidh ormsa. A Mhaith 26 ro-mhilis, tabhair damhsa, tred mhaitheas do-innisdi fein, 27 co tuicer agus co n-aithnigher na maitheas do-airmhe tucadh 28 damh fein co h-acfaindeach, iondas co tuillirsa gnathughadh 29 sir uatha thicfas dochum gloiri agus dochum molta duitsi agus 30  dochum slainti m'anmasa, is maitheamh dom chiontaibh agus 31 dochum saidhbhris na ndeigh-oibrighthi agus na subhailce 32 agus dochum meaduighthe in duthrachta agus in chrabhaidh. 33 Tabhair damh anois co milis trocaireach labhairt agus 34 mothachadh agus breathnughadh dit fein agus creitimh indut 35  co firindeach foirfe iomlan, iondas co feada me teacht chugadsa 36 fa dheireadh on beathaidh mharbhthach agus on bas  p.227 37 so-sheachanta mar a faici me tusa, agus mar a ngnaitheochad 38 me uait agus mar a mbia me subhach indut, agus mar a 39 mbia me forbhfailigh at fharradh gan crich, oir is tu fein, a 40 Dhia, mhairis agus thighearnuigheas anns an Treadhacht 5  Do-dhealuighthi agus a n-Aendacht na Diadhachta tre saeghal 6 na saeghal. Amen.

Is milis so-ghradhach is indoirti duit toil th'inntinne uile 8 agus do dhuthracht lasardha  63a2 a n-Aendacht na 9 Treadhachta Do-indisdi agus a Treadhacht na h-Aendachta 10  rena faicsin agus rena smuaineadh. Is aibhind glormhar duitsi 11 rind t'inntinne uile {⬌} do fhilleadh dochum na 12 h-Oighi glormhaire agus dochum saidhbhris na spiorad nemhdha 13 agus na n-uile naemh. Agus is e an saidhbhris sin ata aca 14 a faicsin naemhtha agus a ngnathughadh shuthain forordha 15  agus a n-Aendacht na Treadhachta Do-mhesda Do-thomhuis, 16 agus Treadhacht na h-Aendachta. Abair riu ac denamh 17 urnaidhthi agus buidheachais orru, is conaich saidhbhir daibhsi, 18 a naemha ghradhacha, cor thuilleabhar pairt na subhailci 19 neamhdha agus gnathughadh marthanach a ngloiri na soillsi 20  suthaine, gurab aire sin guidhimsi sibhsi, gumadh dingmhala 21 libh guidhi ar mo shon dochum in Tighearna. fein, do thogh 22 sibh agus do ardaigh is in t-saidhbhris agus is in conach agus 23 is in aibhneas agus is in ciunas agus is in millis agus is in 24 t-shochraidheacht agus a ngloir mharthanaigh an fhlaitheamhnais 25  forordha sibh. Is e sin in Dia ceadna sin do ardaigh agus do 26 mhedaigh sibh ana fhaicsin ghlordha chonaich do-fhaicsin 27 fein. Agus cumadh dingmhala libhsi eisin do ghuidhi co 28 ro-dhian, iondas cumadh dingmhala leis misi do shuidhiuchadh 29 a crich na h-aimsire dearoile duthaine so, ata lan do eslainte 30  agus do chumhgach agus do dhobhron, maille ribh is in ciunas 31 chonaigh ud, ionnas co feadaind bheith maille ribh tre bhithu.  p.228 32 sir ac beandachadh agus ac moladh agus ag glorachadh mu 33 Thighearna bhuidh, mhilis, charthanaigh. Creidim, a 34 Thighearna, gurab conach an duine aitreabhas at fhoigsi, 35 agus molfaidh tu tre saeghal na saeghal. Agus is milis agus 5  is so-ghradhach co mor in ghloir ud, iondas nach fuil aen ni 6 is in t-saeghal so, da smuaintighthear na da sanntaighthear 7 na da ngradhaighthear na da ngairdighthear, a cosmhaileas 8 re domhan naemhtha. Bith a fhis agad nach fuil ad 9 mhaithisaibh fein ceandach ar domhan do mhaithis na do 10  thinnlaicthibh na do shaothar na d'oibre is disle do riachtain 11 na gloire suthaine naid pianna agus galar agus cumhgach agus 12 lisdacht agus gruamdhacht agus athmhultas agus broid agus 13 muchadh d'fhulaing co foighideach ar gradh Dhia. Maseadh, 14 o 'ta an ghloir so agus in moladh agus an saidhbhris ud conaigh 15  anois roimh a faicsin, a' cuimhneachadh na ndear agus a' 16 smuaintiuchadh na mian agus a nduthrachta na toili {⬌} 17 tu, cread is fiu a faicsin agus a faghbhail agus {⬌}  63b1 18 cia an tenga da ticfa in ghloir so do fhoillsiughadh, no cia in chluas 19 da ticfa a eisdeacht, agus cia in cheand da ticfa a smuaintiuchadh? 20  A Thrionoid naemhtha, maseadh, tabhair damh fein an ghloir 21 so do thuicsin agus do bhreathnughadh co milis forbhfailigh, 22 agus cin go fuilim dingmhala na dleisdinach, tabhairsi an ghloir 23 so damh as do mhaithisibh do-indisdi agus as do ro-ghradh 24 imarcrach do-thuicsin gan imdeachadh. A Dhia ro-throcuirigh, 25  dingmhalaidh na neithe so do dhenamh cu brath, iondas co 26 ngraidheochadsi tusa co milis ann so, agus co ceingeoltair mi 27 dit co teinn, iondas co beidhinn farit is in gloir neamhdha 28 agus is in t-silleadh chonaigh can chrich, agus co ceingeoltair 29 dod ghnathughadh ni is teo agus ni is ecnaidhe me. A Dhia, 30  ata beandaighthi os gach uile ni tre saeghal na saeghal, gurob 31 i do thoil is oibrighthi chrichnaidhthi damh.

Tuic agus cuimhnigh co ndubhairt gurab i an egna fhirinneach 33 na neithe so do smuaineadh co duthrachtach, agus adubhairt 34 fos gurab i in tuicsin chrichnaidhthi smuaineadh glic sduidearach 35  na neithe so: agus creidim gurab i in bheatha shuthain 36 gairdeachas sir do dhenamh is na neithibh so. Is mian limsa  p.229 37 tusa do smuaineadh na neithe so co sir, agus is toil leam do 38 mharthainn anns na neithibh so tre bhithu sir, agus do 39 ghairdiughadh do bheith conaich inndtu, agus comhairlighim 40 daibh a ngradhughadh co h-inill marthanach co nuigi an chrioch 5  ndeighinigh. Agus guidhmid le cheile Dia, Tinnlaictheoir na 6 Maitheasa uili, co faghbham araen co buidh an ni iarramaid 7 agus {⬌} co ndubhairt Bernard 8 naemh orrtha so, Deus cuius misericordia non est numerus, 9 adesto nobis miseris misericordiam tuam pie poscentibus ut, 10  sicut beate Marie Magdalene lacrimabiliter pedes tuos osculanti 11 universa delicta seu peccata remisisti, itaque omnibus 12 iniquitatibus nostris misericorditer dimissis, in tua nos iugiter 13 dilectione conservare digneris, qui vivis et regnas cum Deo 14 Patre in unitate spiritus sancti, Deus per omnia secula seculorum.

Amen.

@book{G206008,
  title 	 = {Instructio Pie Vivendi et Superna Meditandi},
  editor 	 = {John MacKechnie},
  edition 	 = {1},
  note 	 = {vii + 229 (vol.1); plus appended glossary 1-8;  xii + 112 pp. (vol. 2)},
  address 	 = {London},
  date 	 = { 1946},
  publisher 	 = {Irish Texts Society},
  UNKNOWN 	 = {seriesStmt},
  UNKNOWN 	 = {notesStmt}
}
 G206008.bib