unknown

Edited by J. G. O'Keeffe

Buile Shuibhne annso síos

1.

1 Dála Shuibhne Mhic Colmáin Chuair, rígh Dál2  Araidhe, roaisnéidhsem remhainn do dhul ar fáinneal3  ⁊ ar folúamain a cath, ba hedh ann fochann ⁊4  tucaitt tresa ttángattar na hairrdhena ⁊ na habarta5  fúalaing ⁊ folúaimhnighe sin fáoi-siumh tar chách a6  ccoitchinne ⁊ febh tecómhnaccair dhó iaromh.

2.

7 Báoi aroile naoimh-erlumh uasal oirdnidhe hi8  tír nÉrenn .i. Rónán Fionn, mac Beraigh, mic9  Criodáin, mic Earclogha, mic Érnainne, mic Urene,10  mic Seachnusaigh, mic Coluim Chúile, mic Muiredhaigh,11  mic Laogaire, mic Néill, .i. fer comhailte tiomna12  DéDé ⁊ congmála cuinge crábuidh ⁊ fuilngthe ingreama13  ar sgáth an Choimdedh an fer sin. Ba mogh-sén14  díles diongmála do Dhia, ar nobhíodh ag crochadh15  a chuirp ar grádh Dé ⁊ do tuilledh fochraicciu dia16  anmain. Ba sgíath dhídin fri drochaimsibh diabhail17  ⁊ doáilchibh an fer mín muinterrdha mórmhonarach18  sin.

3.

Robaoi-sidhe fecht ann ag tórainn chille i nDál20  Araidhe .i. Ceall Luinni a comhainm. As é robadh21  rígh ar Dhál Araidhe an ionbaidh sin .i. an Suibhne,22  mac Colmáin, adrubrumar. Rocuala 'diu Suibhne23  airm a raibhi guth chluig Rónáin ag tórainn na24  cille, go rofhíarfacht dia muintir cidh adchualadar.25  “Rónán Fionn mac Bearaigh,” ar síad, “atá ag  p.2 26  tórainn chille it chrích-si ⁊ it fheronn ⁊ as é guth27  a chluig itchluini-si anosa.” Rolonnaigedh ⁊ rofergaigedh28  go mór antí Suibhne ⁊ roéirigh go dian29  deinmneadhach do dhíochar an chléirigh ón chill.30  Tarraidh a bhainchéile .i. Eorann ingen Chuinn31  Chiannachta eiti an bhrait chortharaigh chorcra32  robhúi ime dia fhosdudh, go rosging fón teach an32  sioball airgid aeinghil co míneagur óir robhaoi san34  brat ós a bruinne. Lasodhain fágbaidh a bhrat ag35  an ríogain ⁊ dothaod roimhi lomnocht ina réim36  roiretha do dhíochar an chléirigh ón chill co riacht37  áit ina raibhe Rónán.

4.

As amhlaidh robhúi an cléirech ar cionn Suibhne39  an ionbaidh sin, ag moladh rígh nimhe ⁊ talman .i.40  ag solusghabáil a pshalm ⁊ a pshaltair líneach lánáluinn41  ina fhiadhnuisi. Dosfuairgaibh Suibhne an pshaltair42  go rotheilg a bfudhomhuin an locha lionnfoair robhaoi43  'na fharradh go robáidedh ann í. Rogabh Suibhne44  lámh Rónáin iarsin co rotharraing ina dhiaigh é tar45  an ccill amach ⁊ níor léicc láimh an chlérigh úaidh46  fós no go ccúala an éighemh. As é dorinne an47  éighemh sin .i. giolla Congail Chlaoin mic Sgannláin,48  arna thecht ar cenn Shuibhne ó Chongal féin do49  chur chatha Mhuighe Rath. Ó ráinic an giolla co50  háit n-iomagallmha fri Suibhne adféd sgéla dhó ó51  thús go deredh. Téit trá Suibhne lasan ngiolla ⁊52  fágbaidh an clérech go dubhach dobrónach ar53  mbádudh a pshaltrach ⁊ iar ndénamh a dhímigni ⁊ a54  esonóra.

5.

Diuidh laoi co n-oidhche iarsin doriacht dobarchú56  robúi isin loch dochum Rónáin ⁊ a pshaitair leis gan57  milledh líne ná litri inte. Dobert Ronán altugudh  p.3 58  buidi do Dia trésan mirbuile sin ⁊ mallachais Suibhne59  iaromh, conadh edh roráidh: “Mo ched-sa fri ced an60  Choimdedh chumachdaigh,” ar sæ, “amail táinicsiomh61  dom dhíochur-sa ⁊ é lomnocht, gurab amhlaidh62  sin bhías  82b do ghrés lomnocht ar faoinnel ⁊ ar63  folúamhain sechnóin an domhain, gurab bás do rinn64  nosbéra. Mo mallacht-sa for Suibhne bheós ⁊ mo65  bhennacht for Eorainn rothriall a fhostudh ⁊ fós66  fágbhaim-si do chloinn Choimáin an lá atchífit an67  psaltair si robáidedh la Suibhne gurab díth ⁊68  dílghenn dóibh”; ⁊ atbert in láid:

6.

Rónán

69 Suibniu mac Colmáin romchráidh,70 
romtharraing leis ar leathláimh,71 
d' fhágbháil Chille Luinne lais72 
dom beith athaigh 'na hégmais.

73 Táinig chugum 'na rith rod74 
amail rochóala mo chlog,75 
tug leis feirg n-adhbhal n-anba76 
dom athchar, dom ionnarba.

77 Leasg lem-sa mh'athchar abhus78 
ón bhaile céda rabhus,79 
gérbo lium-sa robadh lesg80 
do Dhía táinic a thoirmesg.

81 Níor léig mo lámh as a láimh82 
co ccóalaidh an éighemh n-áin,83 
go n-ébreadh ris: 'tair don chath,84 
doriacht Domhnall Magh ránRath.

 p.4

85 Dodheachaidh maith dhamh-sa dhe,86 
ní ris rugus a bhuidhe,87 
ó doriacht fios an chatha88 
do shoighidh an ardflatha.

89 Ro-ionnsaigh an cath go cían90 
dár chláon a chonn is a chíall,91 
sirfidh Éirinn 'na gheilt ghlas92 
agus bidh do rinn raghas.

93 Mo pshaltair doghabh 'na láimh94 
dusfarlaic fón linn láin,95 
dorad Críst chugum gan chair96 
conár bhó misdi an pshaltair.

97 Lá co n-oidhche fán loch lán98 
is nír mhisdi an breac bán99 
dobhrán do dheóin Mic Dé dhe100 
doroidhnacht damh dorisse.

101 An pshaltair doghabh 'na láimh102 
fágbuim-se do chloinn Cholmháin,103 
bídh olcl do chloinn Cholmáin chain104 
an lá dochífed an pshaltair.

105 Lomnocht dodheachaidh sé sonn106 
dom thochrádh is dom thafonn,107 
as edh doghéna Día dhe,108 
bídh lomnocht dogrés Suibhne.

109 Rogabh gá astadh a brat110 
Eorann, ingen Chuinn Chiannacht,111 
mo bhennacht ar Eorainn de112 
is mo mallacht ar Suibhne.


S.

7.

Dodheachaidh Rónán iarsin go Magh Rath114  do dénamh síodha eitir Dhomhnall mac Aodha ⁊115  Congal Claon mac Sgannláin ⁊ níor fhéd a síodhugudh.116  Doberthaoi immorro an cléreach i ccomairci eaturra117  gach laoi go nach marbhtha neach and ón uair118  rotoirmisgthi an cathugudh go cceadaighthi dóibh119  doridhisi. Nomhilledh trá Suibhne cumairce an120  chléirigh, uair gach sídh ⁊ gach osadh fogníodh121  Rónán robrisedh Suibhne, ar nomharbadh fer ré tráth122  an chomhlainn gach laoi ⁊ fer eile ré sgur an chomhlainn123  gacha nóna. An lá dono rocinnedh an cath124  mór do thabairt táinic Suibhne ria gcách dochum125  an chatha.

8.

As amhlaidh robaoi ⁊ léine sreabhnaidhe síodae127  i cusdul frí gheilchnes dó ⁊ fúathróig do shról rígh128  uime ⁊ an t-ionar tuc Congal dó an lá romarbh129  Oilill Cédach rí Úa bFaoláin for Magh Rath, ionar130  corcra comhdatha esein co cciumhius dlúith deghfhighthi131  d'ór áluinn órloisghthi ris, co sreithegar gem132  ccaomh ccarrmhogail ón chionn gór araill don133  chiumhais sin, go stúaghlúbaibh síoda dar cnaipidhibh134  caoiméttrochta re hiadhadh ⁊ re hosgladh and,  83a 135  go bfoirbreachtadh airgid áoingil gacha cáoi ⁊ gacha136  conaire imthéighedh, crúaidhrinn chaoilshnáithaide137  don ionar sin. Dhá shleigh shithfhoda slinnleathna138  ina lámhaibh, sgíath breacbhuidhe bhúabhallda for a139  mhuin, claideamh órdhoirn for a chlíu.

9.

Táinic roimhe fón toichim sin co ttarla Rónán141  dó ⁊ ochtar psalmchetlaidh dá muintir ina fharradh142  ⁊ íad ag crothadh uisge coisreagtha dar na slúaghuibh143  ⁊ roscroithset ar Suibhne hi ccuma cháich. Agus144  andar leis-siomh bá dá fhochuidmedh rocroithedh an  p.6 145  t-uisge fair, ⁊ dorad a mhér a suainemh na sleighe146  seimnidhe robhúi ina láimh ⁊ rosdiubhraic do147  pshalmcheadlaidh do muintir Rónáin go romarbh148  don oenorchar sin é. Dorad andara hurchar don149  fhogha faobrach uillenngér dochum an chlérigh150  budhdhén go rosben isin chlog robháoi for a ucht,151  go rosging a crann as a n-airde isin aer, co n-ébairt152  an cléireach: “Guidhim-si an Coimde cumachtach”,153  ar sé, “an ccomhairde dochúaidh crann an fhogha154  isin aer ⁊ a néllaibh nimhe co ndeachair-si amail155  gach n-ethaid ⁊ an bás roimris-si for mo dhalta-sa,156  gurab eadh notbéra .i. bás do rinn, ⁊ mo mhallacht-sa157  fort ⁊ mo bhennacht for Eorainn, Uradhrán ⁊ Telli158  uaim i n-aghaidh do shíl ⁊ chloinne Colmáin Chuair,”159  ⁊ itbert:

10.

Ronán

160 Mo mallacht for Shuibhne,161 
rium is mór a chionaidh,162 
a fhogha bláith builidh163 
dosháith trém chlog creadhail.

164 An clog sin roghonais165 
notchurfi-si ar cráobhaibh166 
gurbat aon ré hénaibh,167 
an clog náomh ré náomhaibh.

168 Mar dochuaidh i cédóir169 
crann an fhogha a n-airde170 
co ndeachair-si, a Shuibhne,171 
re gealtacht gan chairde.

 p.7

172 Roghonais mo dhalta,173 
rodergais as t'fhogha,174 
bíaidh dhuit ann do chomha175 
gurab do rinn ragha.

176 Madh dá ttísat riom-sa177 
síol nEoghain go tteinne,178 
noscuirfet a ccrannacht179 
Uradhrán is Teille.

180 Uradhrán is Teille181 
roscursiod i ccrannacht,182 
an ced-sa, tré chorracht,183 
as let-sa mo mhallacht.

184 Bennacht uaim for Eorainn,185 
Eorann chaemh gan crannacht,186 
tré dhuilghe gan domacht187 
for Shuibhne mo mhallacht.'


Mallacht.

11.

Ó rochomhracsiot iarom na catha cechtarrdha189  robhúirset an damhradh dermháir adíu ⁊ anall amail190  dámha damhghoire co ttuargaibhset trí tromghaire191  ós aird. Ó'dchúala thrá Suibhne na gáire móra sin192  ⁊ a fhuamanna ⁊ a freagartha i néllaibh nimhe ⁊ i193  fraightibh na firmaminnte rofhéch Suibhne suas iarum194  co rolíon nemhain ⁊ dobhar ⁊ dásacht ⁊ fáoinnel ⁊195  fúalang ⁊ folúamain ⁊ udmhaille, anbsaidhe ⁊196  anfhoistine, miosgais gach ionaid ina mbíodh ⁊ serc197  gach ionaidh noco roichedh; romheirbhlighset a198  meóir, rocriothnaighsiot a chosa, roluathadh a199  chroidhe, roclódhadh a chédfadha, rosaobadh a200  radharc, rotuitset a airm urnocht asa lámhuibh co201  ndeachaidh la bréithir Rónáin ar gealtacht ⁊ ar202  geinidecht amail gach n-ethaid n-æerdha.

12.

An tan immorro doriacht asin ccath amach204  ba hainminic nothaidhledh a chossa lár ar lúas a205  réime ⁊ an tan nothaidhledh ní bhenfadh a drúcht206  do bharrúachtar an fheóir ar éttroma ⁊ ar aerrdhacht207  an chéme nochingedh. Ní roan don réim roiretha208  sin co nár fág magh ná machairi ná maolshliabh,209  móin ná muine ná mothar, cnoc ná cabhán, ná coill210  chlithardhlúith a nÉirinn gan taisdeal an lá sin, go211  ráinig co Ros Beraigh i nGlenn Earcáin co ndeachaidh212  isin iobhar robhaoi isin glinn.

13.

Romheabhaidh an cath re nDomhnall mac214  Aodha an lá sin amail adrubrumar ⁊ rohaisnéidhsem215  remhainn. Robhaoi éimh clíamuin do Suibhne isin216  chath .i. Aonghus Remhar mac Ardghail mic Macníadh217  83b mic Ninnedha do thoathaibh Úa Ninnedha218  do Dhál Aruidhe. Táinic sidhe a ráon madhma219  asin ccath go mbuidhin dia muintir imalle fris ⁊ as220  í conair táinic a nGlionn Earcáin. Baoi siumh trá221  cona muintir ag iomrádh ar Suibhne ara iongantaoi222  leó gan a bheó nó a mharbh d'fhaicsin ó rochomraicset223  na catha, acht chena bá derbh leó gurab tré esgcáoine224  Rónáin fodrúair gan fios a oidhedha. Rochualaidh225  éimh Suibhne ar chansat ⁊ é isin iobar ósa ccionn,226  ⁊ itbert:

14.

Suibhne

227 'A óga, tigidh a lle,228 
a fhiora Dhál Araidhe,229 
foghébhthaoi isin bhile a bfuil230 
an fer forsa táoi iarraidh.

 p.9

231 Dodheónaidh Dia dhamh-sa sunn232 
betha iomnocht iomchumhang,233 
gan ceól is gan codladh sáim,234 
gan banchuire, cen bandáil.

235 Misi sunn ag Ros mBearaigh,236 
domrad Rónán fo mheabhail,237 
romsgar Dia rém dheilbh nád ró,238 
sgaraidh ré mh'eól, a ógó.


A óga.

15.

Ó'dchualadar na fir Suibhne ag gabáil na rann240  tugsat aithne fair ⁊ roráidhset fris taobh do thabairt241  friú. Adbert-som nach ttiubradh tré bhith síor. Ó242  robhádar-somh iarumh ag iadhad im an mbile243  rotógaibh Suibhne uime co háithétrom aéerda óthá244  sin co Cill Ríagain i tTír Chonuill ⁊ rothoirinn iarumh245  a mbile na cille. As ag an mbile sin dorala do246  Dhomhnall mac Aodha cona shluagaibh do ueith a247  haithle an chatha ⁊ ó'dchonncadar an gheilt ag dol248  isin mbile tángadar drong dona slóghaibh go roiadhsat249  ina iomthacmhang ima ccuairt; gabhaid iarumh ag250  tabairt túarusgbála na geilti ós aird, adberedh fer251  ann bá ben, adberedh fer eile bá fer robhúi ann, go252  ttarad Domhnall féin aithne fair, conadh ann253  adbert: “As é Suibhne fil ann,” ar sé, “.i. rígh Dál254  Araidhe roesgcáoin Rónán an lá tugadh an cath.255  Maith éimh an fer fil ann,” ar sé, “⁊ dá madh áil leis256  seóide ⁊ máoini d'fhagbáil fogébadh úainne da257  ttugadh taobh frinn. Truag lem,” ar sé, “iarsma258  muintire Congail amlaidh sin, ar robtar maith ⁊259  robtar móra mo chomhada-sa do Chongal,” ar sé,260  “re ccur an chatha, et robadh maith dono comairle261  Choluim Chille don ghille úd féin dá ndeachaidh262  lé Congal do chuingidh sochraidhe co rígh Alban im263  aghaidh-si”; conadh ann adbert Dombnall an láid:

16.

Domhnall

264 Cionnus sin, a Shuibhne sheing?265 
robadh tóiseuch mór ndíreim266 
an lá tugadh an cath clóen,267 
ar Macc Rath robadh rochóemh.

268 Cosmhuil do ghnúis érgna iar n-ól269 
re corcair no re coemhór,270 
cosmhuil do chúl gan chaire271 
re clúimh nó re casnaidhe.

272 Cosmhuil gné do chuirp choidche273 
re sneachta n-úar n-(r)¯æcnoidhche,274 
do rosg rogormadh mar ghloin,275 
mar oighreadh séimh snúadhamail.

276 Áluinn cuma do dá chos,277 
dar liom ní trén th'urradhus,278 
t'airm rathmara, ruicthis fuil,279 
robsat athlumha i n-iomghuin. 84a

280 Targaidh Colaim Cille dheit281 
nemh agus ríghe, a romheic,282 
díogháir tángais isin Magh283 
ó príomhfháidh nimhe is talmhan.

284 Adubairt Colum Cille,285 
fáidh fosaidh na fírinne,286 
líon ticcthi tar tuile theinn287 
ní riccthi uile a hÉirinn.

288 Targus-sa do Chongal Chlaon289 
tan robámar imaráon290 
bennacht fer nÉrenn uile,291 
ba mór an t-ioc énuige.

 p.11

292 Muna gabha uaim-si sin,293 
a Chonghail chaoimh mic Sgannail,294 
ga breith bhéire, mór an modh,295 
orm-sa, más eadh, it aonor?

296 Gébhad-sa úait madh maith lat,297 
tabhair dhamh-sa do dhá mac,298 
do lámh dhiot is do bhen mbas,299 
t'ingen is do rosg rinnglas.

300 Nocha Béra acht rinn fri rind,301 
béd-sa choidche in bhar n-oirchill,302 
as é ar ccomhrádh iman ccacht,303 
beir-si lomnán mo mallacht.

304 Bidh cuid do chuifir do chorp,305 
beittid fiaich ar do thromthocht,306 
nodgonfa ga dremhan dubh307 
agus beir-si faon folumh.

308 Atáoi it áonar seach gach rígh309 
gum aimhles ó thír do thír,310 
rodlesaighes thairis sin311 
ón ló rondug do mháthair.

312 As ann fós tugadh an cath313 
ar an maighin a Muigh Rath,314 
robhúi bráon dar claideamh nglas,315 
torchair Congal Cláon cionnus.
Cionnus.

17.

Ó'dchuala trá Suibhne sésdan na sochaidhe ⁊317  muirn an mórshlúaigh nostógbaidh uime asin mbile318  re fraisnéllaibh na firmaiminti ós mullaighibh gacha319  maighni ⁊ ós fhéigi gacha ferainn. Baoi fri ré chéin  p.12 320  iarsin seachnóin Érenn ag tadhall ⁊ ag turrag a321  sgalpaibh cruadhcharrag ⁊ a ndosaibh crann urard322  eidhneach ⁊ i ccuasaibh caolchumhguibh cloch ó inber323  do inber ⁊ ó binn do binnd ⁊ ó glinn do glionn go ráinic324  Glenn mbitháluinn mBolcáin. Ann no thathaigtis (?)325  gealta Éirenn ó robadh slán a mbliadhain ar326  gealtacht, ar as ionadh aoibhnesa móir an glenn327  sin do gheltaibh do grés. Uair as amlaidh atá Glenn328  mBolcáin ⁊ ceithre doirsi ag an ngaoith ann ⁊329  roschoill roáluinn rocháoin ann bheós ⁊ tiobrada330  táobhghlana ⁊ uarána ionnfhuara ⁊ glaisi gainmidhe331  glanuisgidhe ⁊ biorar barrghlas ⁊ fothlocht fann foda332  for a lár. Iomda fhós a shamha ⁊ a shiomsáin ⁊ a333  lus-bían ⁊ a biorragáin, a chaora ⁊ a chreamh, a334  mhelle ⁊ a miodhbhun ⁊ áirnidhe dubha ⁊ a dercain335  donna. Nobídh dono gach æ dona gealtaibh ag336  tuargain a chéile im thogha biorair an ghlenna sin337  ⁊ im roignibh a leptach.

18.

Robúi dono Suibne athaigh fhoda isin ghlenn339  sin conustarla aen na n-oidhche ann a mullach340  sgíach urairde eidhnidhe robhaoi isin glinn. Robá341  deacair dó-sumh iumfhhulang na leaptha sin, uair342  gach cor ⁊ gach iompódh nochuiredh dhe nothegmadh343  frais do dhealgaibh sgiach ann, co mbíttís ag tolladh344  ⁊ ag treaghdadh a thaoibh ⁊ ag comhghuin a chnis.345  Roaitherraigh Suibne iarum asin leabaidh sin dochum346  ionaidh ele. As amhlaidh éimh robhúi an t-ionadh347  sin ⁊ motharmhuine móirdreasa míndeilgneach ann ⁊348  áonchraobh dhíoghainn droighin ar na hionfhás  84b349  na hénur trésan muine suas. Tairisedh Suibhne for350  barr na craoibhe sin, sdúaghais ⁊ lúbais an croabh  p.13351  chomhcháol robháoi faoi go ttarla béim n-asglainn352  de trésan muine go ttorchair go lár talman, co nach353  raibhe méd n-orlaigh ann ó a bhonn go a bhathais354  gan fhuiliúgudh, gan forrdergudh fair. Adráigh355  iaromh go héneirt anfann ⁊ dothoed trésan muine356  amach, co n-ébairt: “Mo chubhais éimh,” ar sé,357  “as deacair an bheatha so d'fhulang tar éis deghbhethad358  ⁊ bliadhain gus aréir damh-sa forsan359  mbethaidh-si”; conadh ann adbert an laoidh:

19.

Suibhne

360 'Bliadhain gus aréir361 
dhamh fó chiamhair chraobh362 
eitir tuile is tráigh363 
gan tuighe fom tháobh.

364 Gan cerchaill fóm chionn365 
eitir ferchloinn fhinn,366 
baeghal, a Dhé, dhúinn,367 
gan fhaobar, gan rinn.

368 Gan comhthocht fri mnáibh,369 
acht madh fothlacht fían,370 
as cuid iodhan óg,371 
biolar, as é ar mían.

372 Gan rúathar co rígh373 
am úathadh im eól,374 
gan airgni go hán.375 
gan chairde, gan cheól.

376 Gan chodladh, monúar,377 
go n-abrar a fhíor,378 
gan chobhair co cían,379 
as doraidh mo dhíol.

 p.14

380 Gan tegh lomnán lán,381 
gan comhrádh bfher bfhíal,382 
gan rígh riom da rádh,383 
gan lionn is gan bíadh.

384 Trúagh romthearbadh sunn385 
rem shlúagh trealmach trom386 
im geilt géir tar gleann387 
gan chéill is gan chonn.

388 Gan bheth ar cuairt rígh389 
acht rúaig ar gach ráon390 
as í an mhire mhór,391 
a rí nimhe naomh.

392 Gan áos comhlán ciúil,393 
gan comhrádh fri mnáibh,394 
gan tiodhnacal séd,395 
tuc mh'ég, a Chríst cháidh.

396 Robádhus-sa feacht,397 
ge béo mar 'tú anocht,398 
ba neamhfhann mo nert399 
ar ferann nárbh olc.

400 Ar eachaibh co hán401 
i mbeathaid can bhrón,402 
ar mo ríghe raith403 
robsam rígh maith mór.

404 Beith mar 'tú 'na dhíaid405 
dot chreic, a Chríst cáidh,406 
im bhochtán gan brígh407 
a nGlionn Bolcáin báin.

 p.15

408 An scé nach máoth barr409 
romthraoth is romtholl,410 
súaill nach ttuc mh' oididh,411 
an craobh droighin dhonn.

412 Cath Congail co cclú,413 
ba liach dhún fo dhí,414 
ba día mairt an maidhm,415 
lía ar mairbh 'náid ar mbí.

416 Ar faéinnel go fíor417 
gerbham saéirfher séimh,418 
isam triamhain trógh419 
bliadhain gus aréir.'


Bliadhain

20.

Robháoi-siumh amlaidh sin a nGlinn Bolcáin421  go rostógaibh uime feacht ann co ráinic Clúain Cilli422  a ccoiccrích Thíre Chonaill ⁊ Thíre Bóghaine.423  Dochuaidh iarumh for sraith na tiopraidi gur chaith424  biorar ⁊ uisge ann an oidhche sin. Téit iarumh a425  mbile na cilli. As é ba hoirchinneach isin chill sin426  Fáibhlen do muintir Brughaigh mic Deaghaidh ⁊427  táinic doinenn mór dermháir ann an oidhche sin gur428  rochuir ar Suibhne go mór méd anshóidh na hoidhchi429  sin ⁊ adbert-somh: “Trúagh ámh,” ar sé, “nach air430  Muigh Rath rommharbadh-sa resíu nobheinn isin431  deacair-si”; go n-ébairt an laoidh annso síosana go432  léig:

Suibhne

433 Anocht is fúar an snechta,434 
fodeachta is búan mo bhochta,435 
nídom neirt isin deabuidh436 
im geilt romgeóghuin gorta.

 p.16

437 Atchíd cách nídom chuchtach,438 
as lom i snáth mo cheirteach,439 
Suibhne mh'ainm ó Ros Ercáin,440 
as misi an gealtán gealtach.

441 Nídom fois ó thíg aghaidh,442 
ní thaidlenn mo chois conair,443 
nocha bíu sonna a ccíana,444 
domeccad ialla omhain.

445 Mo bháire tar muir mbarcláin446 
ar ndol tar sáile soclán,447 
rogab time mo nertán,448 
as mé gealtán Ghlinne Bolcáin.

449 Gaoth an reóidh ag mo rébadh,450 
sneachta romleón go léige,451 
an tsíon dom breith a n-éccuibh452 
do géccuibh gacha géicce. 85a

453 Romgonsat géga glasa454 
co rorébsat mo bossa,455 
ní fargaibhset na dreasa456 
damna creasa dom chossa.

457 Atá crioth ar mo lámha458 
tar gach mbioth fátha mbúaidre,459 
do Shlíabh Mis ar Sliabh Cuillenn,460 
do Shléibh Cuillenn co Cuailgne.

461 As trúagh mo nuallán' choidhche462 
i mullach Cruachán Oighle,463 
do Ghlinn Bolcáin for Íle,464 
do Chinn Tíre for Boirche.

 p.17

465 Beg mo chuid ó thig laa,466 
ní thaét ar scáth lá noa,467 
barr biorair Chluana Cille468 
la gleorán Chille Cua.

469 An gen fil ag Ros Earcach470 
ní thair imnedh ná olcach,471 
as edh dombeir gan nerta472 
beith re sneachta go nochtach.'


Anocht

‍

22.

Táinic Suibhne roimhe iarumh co riacht an474  chill ag Snámh dhá Én for Sionainn, dian comainm475  Cluain Boirenn an tan sa; día na haoine dídine an476  tsainridh ráinic-siumh annsin. As ann iarumh bádar477  cléirigh na cille ag dénamh an uird nóna ocus mná ag478  túargain lín ⁊ ben ag breth leinb. “Nior bhó cóir479  éimh,” ar Suibhne, “don mhnáoi aoine an Choimdedh480  do mhilledh. Feibh thúairges an ben an líon,” ar481  sé, “as amhlaidh sin rotúairgeadh mo muinter-sa482  isin chath a Maigh Rath.” Rochúalaidh-sion iarum483  clog an esparta aga bhúain, conadh ann adbert:484  “Ba binne lem-sa éimh,” ar sé, “guth na ccúach do485  chloinsin ar bruach na Banna do gach leith inás486  grig-gráig an chluig si atchluinim anocht,” co n-ébert487  an laoidh:

23.

Suibhne

488 Binne lem im na tonna489 
mh' ingne anocht cidh it cranna490 
ná gricc-gráicc chlogáin chille491 
an chú doní cúi Banna.

492 A bhen, ná tairbhir do mac493 
día na háoine dídine,494 
lá nach luingenn Suibhne Geilt495 
ar seirc rígh na fírinne.

496 Amail tuairgitt na mná an líon,497 
is fíor gé nomchluinter-sa,498 
amlaidh rothuairgit 'san chath499 
for Maigh Rath mo mhuinter-sa.

500 Ó Loch Diolair an aille501 
go Doire Coluim Chille502 
nocha deabaidh rochúala503 
ó ealaib búadha binne.

504 Dord daimh dhíthreibhe ós aille505 
bíos a Síodhmhuine Glinne,506 
nochan fuil ceól ar talmain507 
im anmuin acht a bhinne. ¹

Binni leam im na tonna
m' adhbha anocht ciodhat crannda,
la nach loingenn Suibhne Geilt
ar seirc righ na firinde.

A bhen na tairbhir do mhac
dia na haeini didine
na gricc gracc chlogáin cille
an cú doghnÍ cui banna.

 p.19

508 A Chríost, a Chríost romchluine,509 
a Chríost, a Chríost gan bine,510 
a Chríost, a Chríost romchara,511 
ná romscara réd binne.
Binne

24.

Roshiecht immorro Suibhne arnabhárach go513  Cill Derfile gur chaith biorar na tiobraidi ⁊ an514  t-uisge robhúi isin chill ⁊ táinic doinenn dermháir515  isin oidchi go rosgab athtuirsi adhbhalmór ⁊ snímhche516  Suibhne tria olcus a beathad ⁊ bheós rob íomhach517  athtuirseach leis bheith a n-égmuis Dhál Araidhe;518  conadh ann adbert na randa sae:

25.

Suibhne

519 Mh'aghaidh a cCill Der ffile520 
as í robris mo chroidhe,521 
dursan damh, a mic mo Dhé,522 
sgaradh ré Dál nAraidhé.

523 Deichneamhar is deich cét laoch524 
rob é mo shlúagh ag Druim Fraoch,525 
ge beó gan treisi, a mic Dé,526 
ba misi a ccenn comairlé.

527 Múichnidhe mh'aghaidh anocht528 
gan giolla is gan longphort,529 
níorbh í mh'aghaidh ag Druim Damh,530 
meisi is Faolchú is Conghal. 85b

531 Mairg romfuirgedh risin dáil,532 
a mo ruire an ríchid ráin,533 
gen go bfhaghainn-si d'ulc dhe534 
go bráth acht an oidhchi-se.'


M'aghaidh

26.

Seacht mbliadhna comhlána do Suibhne ar536  fud Érenn as gach aird go aroile go ttoiracht aon na537  oidhche ann co Glenn Bolcáin, fobith is ann robhaoi538  a dhaingen ⁊ a dhúnárus comhnaidhe-siumh ⁊ ba539  haoibhne leis oirisiumh ⁊ aittreabadh ann inás i540  ngach ionadh a nÉrinn ina égmuis, úair doshoichedh541  chuige as gach aird d'Éirinn ⁊ ní théighadh úadh542  acht re huaman ⁊ re huiregla mhóir. Roairbhir543  bhith Suibhne ann an aghaidh sin co ttoirracht544  Loingseachán fora iarraidh isin maidin arnamhárach.545  Adberat furenn ann gurbho mac máthar dhó-sumh546  Loingseachán, adberat furenn eile ba comhalta, acht547  cena cibé dhíbh sin é roba mór a dheithidin uimesiumh,548  uair dochuaidh-siumh fo thrí for gealtacht ⁊549  dusfug-sumh fo thrí for ccúlaibh. Robhaoi Loingseachán550  aga iarraidh-siomh don dul sin isin ghlionn,551  co bfuair sliocht bharr a throighedh a mbruach na552  glaisi isa biorar noithedh ⁊ fós fuair na craobha553  nomheabhtaís fó a chosaibh ag aitherrach do bharr554  an chroind for aroile. Ní bfuair-siumh dono an gheilt555  an lá sin co ndeachaidh a faisteach folamh isin glinn556  gur tuit a shúan toirrchim codalta fair ann iar557  mórshaothar luirg Suibhni forsa raibbe iarair. Doluidh558  iaromh Suibhne fora shliocht-somh go mbúi forsan559  teach co ccúalaidh iarum srainn Loingseacháin ann;560  conadh iarsin adbert an láoidh-si:

27.

Suibhne

561 'An fer ag froig focherd srainn,562 
súan mar soin nocha lámhaim,563 
seacht mbliadhna ón mhairt a Muigh Rath564 
nochar chotlus tinneabradh.

 p.21

565 Do chath rod,566 
a Dhé nimhe, ní ma lott,567 
bá Suibhne Geilt m'ainm iar sin,568 
mh'aonar dhamh a mbarr eidhin.

569 Biorar thiobrad Drorma Cirb,570 
as é mo shásadh im theirt,571 
as aithnidh orm gnúis a ghné,572 
as fíor is mé Suibhne Geilt.

573 Dearbh as misi Suibhne Geilt574 
fer contuil fo choemhna ceirt,575 
im Shlíabh Líag má do cló576 
domseannad na fiora so.

577 An tan ba-sum Suibhne sruith578 
arbhirinn bith a n-úarbhuith579 
i seisg, a sesgonn, i sléibh:580 
rorer m'eól ar eidirchéin.

581 Atlochar don rígh-si thúas582 
las nach gnáth an t-iomarchrúas,583 
as edh romucc as mo riocht584 
a mhéd robhá for écciort.

585 As fuit, fuit damh ó nach mair586 
mo chollan i n-eidhnechaibh,587 
feraidh mór do shíonaibh air588 
agus mór do thoirneachaibh.

589 Gidh im beó ó gach dinn do dhinn590 
isin slíobh ós iubairghlinn,591 
áit i fargbadh Congal Cláon592 
monúar ná romfargbadh faon.

 p.22

593 Meinic m'ong594 
cían óm relic mo theach toll,595 
nídom nía acht im geilt ghann,596 
Dia romchlann i cceirt gan chonn.

597 As mór báos598 
a Glinn Bolcáin acht cé taés,599 
fil mór do abhlaibh a nGlinn600 
Bolcáin do éimhedh (?) mo chinn.

601 Biorar glas602 
agus deogh d'uisge glain,603 
nosibhim, ní thibim gen,604 
ní hionann san fer ag froigh.

605 Eidir corraibh Cúailghne saimh,606 
eitir chúanaibh ó thig gaimh,607 
fó chéibh chaille gach re seal,608 
ní hionann san fer ag fraigh. 86a

609 Glenn mBolcáin mbil bél re gáoith610 
ima ngairid geilte glinne,611 
ní chodlaim ann, monuar dhamh,612 
am trúaighe ná an fer ag fraigh.'


An fer

1.

A haithle na láidhe sin doluidh-siumh isin614  oidhche ar ccionn co muilenn Loingseacháin;615  aonchailleach ag a choimhéd-sidhi .i. Lonnóg inghen616  Duibh Dhithribh máthair mhná Loingseacháin.617  Táinic Suibhne isin teach cuice ⁊ tuc sí mírenna beca618  dhó ⁊ robhúi fri ré chían ag aithighidh an mhuilinn619  amhlaidh sin. Luid Loingseachán for a shliocht-somh620  lá n-ann conusfaca for taidhin an mhuilinn é ⁊ téit621   p.23 d'agallamh na caillighi .i. co Lonnóig máthair a622  mhná. “An ttáinic Suibhne 'san muilenn, a chaillech?”623  ar Loingseachán. “Robúi aréir co déidhenach sunn,”624  ar an chaillech. Rogabh iarum Loingseachán ceirt625  na caillighe uime ⁊ roan isin muilenn tar éis na626  caillighe ⁊ táinic Suibhne an oidhche sin don mhuilinn627  co ttug aithne ar Loingseachán. Ó'dchonnarc a628  shúile co ling úadha focédóir dar forlés an tighe629  amach ⁊ adbert: “A Loingseacháin,” ar sé, “as630  trúagh th'amus orm-sa arim thafann as mh'ionadh ⁊631  as gach ionadh is diliu lium i nÉrinn ⁊ ó nach632  léig Rónán damh-sa taobh do thabhairt friot as633  liosda lenamhnach dhuit ueith dom lenmhuin”; ⁊634  dorinne an laoidh so ann:

29.

Suibhne

635 A Loingseacháin, liosda sin,636 
nochan úain damh t'agalloimh,637 
ní léig dhamh Rónán taobh friot,638 
as é domrad a n-ainriocht.

639 Doradus urchar gan ágh640 
a lár an chatha ar Rónán,641 
co robhen isin chlog chain642 
robhaoi for ucht an chléirigh.

643 Mar dotheilgius urchar n-án644 
do lár an chatha ar Rónán,645 
“ced duit”, ar an cléireach cain,646 
'dul araén risna hénaibh.'

647 Iarsin rolinges-sa súas648 
isin aéér eadarbhúas,649 
ní rolinges ó 'tú beó650 
æinléim badh héttromó.

 p.24

651 Dá madh isin maidin múaidh,652 
isin Mairt a haithle an Lúain,653 
nochar úallcha neach anú654 
a leith re hóglách m'aosú.

655 As iongnadh lem inní atchiú,656 
a fhir rodhealbh an lá aniú,657 
ceirt na caillighi ar an clár,658 
dá shúil lúatha Loingsecháin.'


A

30.

“As trúagh an mheabail rob áil duit do660  dhénamh orm-sa, a Loingsecháin,” ar sé “⁊ ná bí ag661  mo thochrádh ní as sía, acht eirg dot thoigh ⁊ raghat-sa662  róm gonige an baile itá Eorann” .

31.

As amhlaidh éimh robhúi Eorann an tan sin664  ar ffeis le Guaire mac Congail mic Sgannláin, ar rob665  í Eorann fa ben do Suibhne, uair robháttar dá666  bhráthair isin tír ⁊ ba comhdhúthaigh dhóibh an667  ríghe rofagaibh Suibhne .i. Guaire mac Congail, mic668  Sgannláin, ⁊ Eochaidh mac Condlo, mic Sgannláin.669  Rosiacht trá Suibne gonige an baile ina raibhe670  Eorann. Dodheachaidh Gúaire do sheilg an lá sin ⁊671  ba sí conair dochúaidh co muinchinn Sléibe Fuaid672  ⁊ im Sgirig Chinn Ghlinne ⁊ im Éttan Tairb. As ann673  robaoi a longport im Glenn Bolcáin risa ráiter Glenn674  Chíach aniú i machaire Chineoil Ainmirech. Deisidh675  iarumh an gheilt for fordhorus na boithe i raibhe676  Eorann, conadh ann itbert: “An cumhain let a677  ingen,” ar sé, “an grádh romór dorad cach uainn dá678  chéle an ionbaidh robhámar imaráon? Agus is679  suanach sádail duit-si,”ar sé, “⁊ ní headh dhamh-sa”;680  conadh an adbert Suibhne ⁊ rofhregair Eorann é: 681  86b

32.

682 'Súanach sin, a Eorann án,683 
i leith leaptha red lennán,684 
ní hionann is misi ibhus,685 
cian ó atú-sa ar anbfhorus.

686 Roráidhis, a Eorann oll,687 
aithesg álainn iméttrom688 
co ná beitheá it bheathaidh dhe689 
sgaradh énlá ré Suibhne.

690 Aniú is suaithnidh co prab,691 
beg let brígh do shencharad,692 
te duit ar chlúimh cholcaidh cain,693 
úar damh-sa amuigh co madain.

694 As mochen duit, a gheilt ghlan,695 
tú is tocha d' feruibh talman,696 
gidh súanach is suaill mo chlí697 
ón lá itcuala tú ar neimhní.

698 As tocha let mac in rígh,699 
beriustú d'ól gan imshníomh,700 
as é do thochmarc togha,701 
ní íarr sibh bhar senchara.

702 Ce nombéredh mac an rígh703 
do thoigibh óil gan imshníomh,704 
ferr liom feds i ccuas cháol chroinn705 
let, a fhir, día notcaomhsoinn.

706 Dá ttuctha mo rogha dhamh707 
d' feruibh Éirenn is Alban,708 
ferr lem it chomair gan chol709 
ar uisge agus ar bhiorar

 p.26

710 Ní conair do deghmhnáoi dhil,711 
Suibhne sunn ar sliocht imnidh712 
fuar mo leaptha ag Ard Abhla,713 
nídot terca m' fhúaradhbha.

714 Córa duit serc agus grádh715 
don fhior 'gá táoi th'aénarán716 
iná do gheilt ghairbh ghortaigh717 
uathaigh, omhnaigh, urnochtaigh.

718 Monúar ámh, a gheilt ghníomhach,719 
do ueth éittigh imshníomhach,720 
saoth lem do chnes rochlói dath,721 
dreasa is droighin gut rébadh.

722 Ní dá chairiughadh dhamh ort,723 
a mháothainder mháothéttrocht,724 
Críst mac Muire, mór da cacht,725 
é domrad a n-éccomhnart.

726 Robadh maith lem ar mbeth araén727 
co ttigeadh clúmh ar ar ttaobh,728 
co sirfinn soirchi is doirchi729 
let gach lá is gach énoidhche.

730 Adaigh dhamh-sa a mBoirchi bhinn,731 
ránac Túath Inbhir áloinn,732 
rosirius Magh Fáil co fraigh,733 
tairlius do Cill Uí Súanaigh.


S.

33.

Ní thairnic dhó acht sin do rádh an uair735  rolíon an slúagh an longphort as gach aird. Téidsiumh p.27736  iarumh ina réim romhadhma for teichedh737  amail ba minic leis. Ní roan-somh don réim sin co738  ráinic ría n-oidhchi co Ros mBeraigh .i. an cét-cill739  ag ar oiris a haithle catha Muighe Rath ⁊ dochóidh740  isin iobar robhúidh isin chill. Muireadach mac741  Earca dano, as é ba hairchinneach isin cill an tan742  sin. Dorala iarum ben an oirchinnigh ag gabáil743  secha an inbhar co bfaca an gheilt ann ⁊ tuc aithne744  fair guruó é Suibhne robhúi ann, co n-ébert sí fris:745  “Táir asin iubhar, a rí Dhál Araidhe,” ar sí, “atá,746  baeghal áonmhná sunna agad.” Do ghabáil na747  geilti ⁊ dá brégadh ⁊ cealgadh atrubhairt sí ind sin.748  “Nocha ragha éimh,” ar Suibhne, “ar nachamtáir749  Loingseachán ⁊ a bhen, ar robhúi tan ba husa dhuit750  aithni form-sa inás aniú”; conadh ann atbert na751  runna sa síos ann:

34.

Suibhne

752 'A bhen dobheir aithne form753 
do rennuibh do rosg roghorm,754 
robhúi tan ba ferr mo gné755 
i n-airecht Dál Araidhé.

756 Rochláochaighes dealbh is dath757 
ón air tánag asin chath,758 
robo misi an Suibhne seng759 
atchúaladar fir Éreand.

760 Bí-si gut fhior is gut thoigh,761 
nocha biu-sa a Ros mBeraigh,762 
ní chomhracfem go bráth mbán,763 
misi agus tusa, a bhenaccán.'


A bhen.

35.

Doluidh-siomh iarumh asin iubhar co héttrom p.28765  æerdha ⁊ tóet roimhe co ráinic isin mbile ag Ros766  Earcáin, úair dobhádar trí dúnáruis aigi-siumh ina767  cclechtadh comnaidhe do dhénamh ina thír feisin .i.768  Teach mic Ninnedha ⁊ Cluain Creamha ⁊ Ros Earcáin.769  Robháoi-siumh iarum co cenn cáocáoisi ar mhís isin770  iubhar sin gan airiughudh, co frith ann a ionadh ⁊ a771  adhbha  87a fo dheóidh, co ndernadh comairle ag772  maithibh Dhál Araidhe cia dorachadh da gabáil co773  nderbertatar uili ba hé Loingseachán robadh cóir774  do chur ann. Rogab Loingseachán immorro do775  láimh teacht frisin toisg sin ⁊ luidh roimhe co ttáinic776  dochum an iubhair ina mbáoi Suibhne, conusfacaidh777  an gheilt ar an ccráoibh úasa. “Truagh sin, a778  Suibhne,” ar sé, “conadh é th'íerdraighe bheith779  amhlaidh sin gan bhíadh, gan digh, gan édach amail780  gach n-ethaid n-aéerdha, ier mbeith a n-éttaighibh781  sróldae síregdha ar eachaibh ána allmurdha co782  sríanaibh soinemhla dhuit, ⁊ mná málla maisecha783  let ⁊ iomad macaomh ⁊ míolchon ⁊ degháos gacha784  dána, iomad slúagh, iomdha iolarrdha d'urradhuibh785  ⁊ do tháoisechuibh ⁊ d'óigthighernaidhibh, do786  brughadhuibh ⁊ do bhiatachaibh dot réir. Iomad787  cúach ⁊ copán ⁊ benn mbreacegair mbúabhaill im788  lennuibh somblasda so-óla let bhéos. Dursan duit789  bheith fon ionnus sin amail gach n-én ttruag ttarimtheachtach790  ó dhíthribh do dhíthribh.” “Leig as a791  le, a Loingseacháin,” ar Suibhne, “as edh sin robhúi792  i ttoici dhúinn, ⁊ in bfhuilid sgéla mo thíri leat-sa793  dhamh? ” “Atád éimh,” ar Loingseachan, “uair794  roég th'athair.” “Domgaibh dom fhormadh ón,” ar795  sé. “Do mháthair dono dh' ég,” ar an giolla.796  “Rohanadh dom oirchisecht a ufecht sa,” ar sé. p.29797  “Marbh do bráthair,” ar Loingseachán. “Toll mo798  thaobh don leith sin,” ar Suibhne. “Marbh th'ingen,”799  ar Loingseachán. “Snáthad chroidhe dano éiningen,”800  ar Suibhne. “Marbh do mac atbeiredh a phopa 801  friot,” ar Loingseachán. “Fíor ón,” ar sé, “as é sin802  an banna dobheir an fer co lár”; conadh ann atbertsat803  an laoidh etarra .i. Loingseachán ⁊ Suibhne:

36.

804 A Suibhne a Sléibh na nEach805 
n-ard?806 
robsat fuileach faobharghargc,807 
ar Chríost rodchuir a ccarcra808 
dámh comhrádh red chomhalta

809 Eist rium-sa má romchluini,810 
a rí rán, a ríghruire,811 
co n-innisinn tré mhíne812 
sgéla dhuit do dheighthíre.

813 Ní marthain at thír tar th'éis,814 
as dó tánag dá aisnéis,815 
marbh do bhráthair ann co 816 
mblaidh,817 
marbh th'athair is do mháthair.

818 Mása mharbh mo mháthair mhín819 
deacraidi damh dol dom thír,820 
cían ó rochair sí mo chorp821 
roscair sí friom oirchisecht.

822 Baoth comairle gach mic mhir823 
ag nach mairid a shinnsir,824 
amail as crom craobh fo chnoibh,825 
toll taobh ó bheith gan bhráthair.

 p.30

826 Atá urbaidh oile ann827 
cáointer ag feruibh Éireann828 
cidh garbh do thaobh is do829  throigh,830 
marbh do bhen chaomh dot831  chumaidh.

832 Tigedhus do bheith gan mnáoi,833 
as iomramh luinge gan láoi,834 
as cad(r)údh(?) clúimhe re cnes,835 
as adúdh re hénoires.'

836 Atchúala sgél n-uathmar n-ard837 
ima raibhe gul glégharg,838 
as dorn im dhíaidh cia bé dhe839 
atáoi gan tshíair, a Suibhne.

840 Seinbhríathar so, serb an snomh,841 
nocha lium-sa as airfidiudh,842 
anaidh grían chiúin in gach cladh,843 
caraidh siúr cen co ccarthar.

844 Nocha legar laoigh co búaibh845 
agoinn i nAruidhe uair,846 
ós marbh th'ingen chaomh847  rodchar848 
maráon is mac do sheathar.

849 Mac mo shethar is mo chú,850 
nocham ttréigfittís ar bhú,851 
as táthad uilc re himnedh,852 
snáthad chroidhe éninghen.

 p.31

853 Atá sgél eile co mbloidh,854 
as leasg lem a innisin,855 
fir Aradh go ngaoineimh nglic856 
atád ag cáoineadh th'énmhic.

857  87b

858 As é sin an banna co mbloidh859 
dobheir an fer co talmain,860 
mac beg adberedh popa861 
do ueith oga gan anmain.

862 Romfritháil chugad don chraoibh,863 
súaill nacha nderna anmáoin,864 
nocha nfuilnghim thúas don865  beirt866 
ó rochuala tásg mh'éinmhic.

867 Ó doriachtais, a laoich láin,868 
eidir dí láimh Loingseacháin869 
mairidh do mhuintir uile870 
a ua Eachach Sálbhuidhe.

871 Bí it tocht, tigeadh do chiall,872 
thoir atá do theach is ní thiar,873 
fada ód thír tángais a lle,874 
as é so a fhíor, a Suibhne.

875 Aoibhne leat eitir dhamaibh876 
i feadhuibh i fidbhadhaibh,877 
iná codladh it dhún thoir,878 
ar chlúimh agus ar cholcaidh.

 p.32

879 Ferr let bheth ar chraoibh880  chuilinn881 
i ttaoibh linni an lúathmhuilinn882 
iná bheith a ngrinne ghlan,883 
is gille óga it fharradh.

884 Da ccodailteá i ccígibh cnoc885 
re tédaibh míne mennchrot,886 
binni leat fo bharr doiri887 
cronán dhaimh dhuinn dhamh-888  ghoiri.

889 At lúaithe ná gaoth tar glenn,890 
as tú éingheilt na hÉirenn,891 
glédonn th'aobh, tasci a lle,892 
bat ségonn saor, a Suibhne.

892 
A. S.

37.

Atróchair éimh Suibhni asin iubhar ó rochuala895  tásg a éinmhic, gur ro-iadh Loingseachán a dhá896  láimh thairis ⁊ rochuir cuibhreach fora lámhaibh.897  Ro-innis dó iaromh a muinter do mharthain uile ⁊898  rug leis é gusin ionadh i rabhadar maithe Dhál899  Araidhe. Tucaid dono glais ⁊ gébhenna eaturra900  aca-somh faoi Suibhne ⁊ roherbadh do Loingseachán,901  a breith leis co cenn caocaoisi ar mhís. Ruc-sumh902  iarum Suibhne leis ⁊ robhádar maithe an chúigedh903  chuigi ⁊ úadha frisin ré sin. Táinic trá a chiall ⁊ a904  chuimhne dhó a ffoircenn na rée sin. Táinic bheós905  a chruth ⁊ a dhealbh budhdhéin dó. Robhenaid a906  chuibhrighe de ⁊ rosamhlaidhedh a ríghe fris.907  Táinic ionbaidh fhoghamhair ann fáoi sin ⁊ luidh p.33908  Loingseachán cona muinter do bhuain lá n-ann.909  Rocuiredh eision a ttuilg Loingseacháin iar mbéin910  a glais de ⁊ ar ttecht a chéille dhó. Rohíadhadh an911  tuilg fair ⁊ níor fágbadh neach ina fharradh acht an912  chailleach namá .i. cailleach an mhuilinn ⁊ rohaithnidhedh913  dhí gan comhrádh do shoighin ar Suibhne.914  Ara áoi sien roshoigh sí cóir chomhráidh air-siomh co915  rofhiafraigh ní día imthechtuibh dhe oiread robhaoi916  ar gealtacht. “Mallacht for do bhél, a chailleach,”917  ar Suibhne, “as olc a n-abra, ní léigfi Día mo bheith-si918  for gealtacht doridhisi.” “Maith a fios agum-sa,” ar919  an chailleach, “gurab é sárugudh Rónáin fodera duit920  dul for gealtacht.” “A bhen,” ar sé, “is gránna duit921  beth gom brath ⁊ gom bíathadh.” “Nocha brath922  edir,” ar sí, “acht fírinne”; ⁊ adúbairt Suibhne:

38.

923  A chailleach an mhuilinn thall,924 
cid duit mo chor ar imrall?925 
nach meabhail deit tré bháigh 926  mban927 
mo brath agus mo biathadh?

928 Nocha misi dobhraith thú929 
a Shuinne, cidh caomh do chlú,930 
acht ferta Rónáin do nimh931 
rolá it gheilt eidir ghealtuibh.

932 Dá madh misi is go madh mé933 
badh rígh ar Dhál Araidhé,934 
robudh mana duirn tar smech,935 
nochatfia cuirm, a chaillech.'

936 
A chaillech.

39.

“A chailleach,” ar sé, “is mór do dheacraibh938  fuarus-sa dá ufestá-sa é, mór léim ndoiligh rolinges-sa939  ó gach diongna ⁊ ó gach dionn, ó gach fuithir ⁊ ó940  gach fáinghlenn di aroile”. “Ar Día friot,” ar an941  chaillech, “ling dúinn léim dona léimennuibh sin942  anois rolingtheá it ghealtacht.” Rolincc-siomh iarumh943  léim tar colbha na tuilgi co ráinic cenn na hairidhni944  síos. “Mo chubhuis éimh,” ar an chaillech, “rolingfinn-si945  féin an léim sin.” Roling sí ón fón ccuma cédna.946  88a Roling-siomh léim eile afar forlés na bruighniu947  amach. “Rolingfinn-si dono sin,” ar an chaillech,948  ⁊ roling fo cédóir. Acht chena ba sedh a chumair.949  Roshir Suibhne cúig tríocha chéd Dhál Araidhe roimpe950  an lá sin co ráinic Glenn na nEachtach i Fidh Gaibhle951  ⁊ rolen sí é frisin ré sin. Ó rothairis Suibhne ar952  barr craoibhe urairde eidhnighe annsin, rothairis an953  chaillech ar crann eile ina fharradh; a nderedh an954  fhóghamhair do sunnradh ind sin, conadh ann955  atchuala Suibhne gáir shealga na sochaidhe ind-imeal956  an fheadha. “Gáir mórshhlaig so,” ar sé, “⁊ as iad957  Úi Faeláin failet ann ag techt dom mharbadh-sa a958  ndíoghail Oiliolla Cédaigh .i. rígh Ua bFaéláin 959  romharbhus-sa i ccath Muighe Rath.” Atchúalaidhsiomh9609  búiriudh an doimh alla, ⁊ dorinni an laoidh961  ⁊ tuc testmolta crann Éirenn ós aird innte ⁊ ag962  foraithmheadh araill dia dheacruibh ⁊ dia imshníomh963  budhdhéin; go ndébairt annso:

1.

1. 964 A bhennáin, a bhúiredháin,965 
   a bhéiceadháin bintt,966 
   is binn linn an cúicherán967 
   dogní tú 'san ghlintt.

 p.35

2. 968 Eólchaire mo mhendatáin969 
   dorala ar mo chéill,970 
   na lois isin machaire,971 
   na hois isin tshléibh.

3. 972 A dhair dhosach dhuilledhach,973 
   at ard ós cionn croinn;974 
   a cholláin, a chraobhacháin,975 
   a chomhra cnó cuill.
4. 976 A fhern, nídot náimhdidhe,977 
   as áloinn do lí,978 
   nídat cuma sceó sceanbaidhi979 
   ar an mbeirn a mbí.
5. 980 A dhroighnéin, a dhealgnacháin,981 
   a áirneacháin duibh,982 
   a bhiorair, a bharrghlasáin,983 
   do bhrú thobair luin.
6. 984 A mhínén na conaire985 
   at millsi gach luibh,986 
   a ghlasáin, a adhghlasáin,987 
   a lus forsa mbí in t-shuibh.
7. 988 A abhall, a abhlachóg,989 
   trén rotchraithenn cách,990 
   a chaerthainn, a chaeirecháin,991 
   as áloinn do bhláth.
8. 992 A dhriseóg, a dhruimnechóg,993 
   ní damha cert cuir,994 
   ní ana gum leadradh-sa995 
   gursat lomlán d'fuil.
 p.36
996. 996 A iubhair, a iubhracháin,997 
     i reilgibh bat réil,998 
     a eidhinn, a eidhneacháin,999 
     at gnáth a ccoill chéir.
10. 1000 A chuilinn, a chlithmharáin,1001 
    a chomhla re gáoith,1002 
    a uinnes, a urbhadach,1003 
    a arm lámha láoich.
11. 1004 A bheithi bláith bennachtach,1005 
    a bhorrfadaigh bhinn,1006 
    áluinn gach craobh cengailteach1007 
    i mullach do chinn.
12. 1008 Crithach ara criothugudh,1009 
    atchluinim ma seach1010 
    a duille for riothugudh,1011 
    dar leam as í an chreach.
13. 1012 Mo mhioscais i fidhbadhuibh,1013 
    ní cheilim ar chách,1014 
    gamhnach dharach duilleadhach1015 
    ar siubhal go gnáth.
14. 1016 As olc sén ar mhilles-sa1017 
    oineach Rónáin Fhinn,1018 
    a fherta rombúaidhretar,1019 
    a chlogáin ón chill.
15. 1020 As olc sén a fúarus-sa1021 
    earradh Conghail chóir,1022 
    a ionar caomh cumhdachtghlan1023 
    co ccortharaibh óir.
 p.37
16. 1024 Rob é guth gach aenduine1025 
    don t-shlóg dhédla daith,1026 
    na tegh uaibh fán ccaelmhuine1027 
    fer an ionair mhaith.
17. 1028 Gonaidh, marbaidh, airligidh,1029 
    gabhaid uile a eill,1030 
    cuiridh é, cidh lór do chion,1031 
    ar bior is ar beinn.
18. 1032 Na marcaigh dom tharrachtain1033 
    dar Magh Cobha cruinn,1034 
    ní roich úaidhibh aenurchar1035 
    dhamh-sa dar mo dhruim.
19. 1036 Ag dula dar eidhneachuibh,1037 
    ní cheilim, a láoich,1038 
    degurchar na gothnaide1039 
    dhamh-sa résan ngáoith.
20. 1040 A ellteóg, a luirgnechóg,1041 
    fuarush-sa do ghreim,1042 
    misi ort ag marcaighecht1043 
    as gach beinn a mbeinn.
21. 1044 Ó Charn Cornáin comhramhach1045 
    co beinn Slébhe Níadh,1046 
    o bheinn Slébhi Uillinne1047 
    rigim Crota Clíach.
22. 1048 Ó Chrotaibh Clíach comhdhála1049 
    co Carn Lifthi Luirc1050 
    rigim ré tráth iarnóna1051 
    co Beinn Ghulbain guirt.
 p.38
23. 1052 M'adhaigh ría ccath Conghaile,1053 
    roba síorsan lem,1054 
    síu nobheinn for udmhaille1055 
    ag siredh na mbenn.
24. 1056 Glenn mBolcáin mo bhithá1057 
    fíor fuarus a greim,1058 
    mór n-oidhchi rofripthálus1059 
    rioth roithrén re beinn.
25. 1060 Dá sirinn am aonaidhe1061 
    sléibhti domhain duinn,1062 
    ferr liom ionadh aonboithe1063 
    i nGlionn Bolcáin buirr.
26. 1064 Maith a uisci iodhanghlas,1065 
    maith a ghaoth ghlan gharg,1066 
    maith a bhiorar biorurglass,1067 
    ferr a fhothlacht ard.
27. 1068 Maith a eidhnech iodhnaidhe,1069 
    maith a shoil ghlan grinn,1070 
    maith a iubhar iubraidhe,1071 
    ferr a bheithe binnd.
28. 1072 Dá ttíosta-sa, a Loingseacháin,1073 
    chugum in gach riocht,1074 
    gach n-oidhche dom agallaimh1075 
    bés ní anfainn friot.
29. 1076 Ní anfainn re t' agallaimh1077 
    munbadh sgél romgétt,1078 
    athair, máthair, ingen, mhac,1079 
    bráthair, ben balc d'écc.  88b
 p.39
30. 1080 Dá ttisteá dorn agallaimh1081 
    ní budh ferrde leam,1082 
    rosirfinn ria madanraidh1083 
    sléibhti Boirchi benn.
31. 1084 Do mhuilenn an mheanmaráin1085 
    domheilte do thúaith,1086 
    a thrúagháin, a thuirseacháin,1087 
    a Luingseacháin lúaith.
32. 1088 A chailleach an mhuilinn-si,1089 
    cidh 'mongeibhe mh'eill?1090 
    mh' égnach duit itchluinim-si,1091 
    is tú amuigh ar an mbeinn.

33. 1092 A chailleach, a chuirrchennach,1093 
    an ragha for each?

    1094 Noraghainn, a thuirrchennach,1095 
    munam faicinn neach.

34. 1096 Dá ndeachar, a Shuibhneacháin,1097 
    rob soraidh mo léim.

    1098 Dá ttóra-sa, a chaillcheacháin,1099 
    ní ris sís slán céill.

1100 Ní cóir éimh a n-abraidh-si,1101 
a mhic Colmáin Chais,1102 
nach ferrdi mo mharcachus1103 
gan tuitim tar mh'ais?

1104 As cóir éimh a n-abraim-si,1105 
a chailleach gan chéill,1106 
demhan agat th'aidhmilliudh,1107 
romillis fadhéin.

1108 Nach ferrde let mh'ealadhain,1109 
a ghelt shaerrdha sheng,1110 
mo beth agat lenamain1111 
a mullaighibh na mbenn?

1112 Dosán eidhinn iomúallach1113 
fásas tré chrann chas,1114 
dá mbeinn-si 'na certmhullach1115 
noághsainn techt ass.

1116 Teichim riasna huiseóga,1117 
as é an trénrioth tenn,1118 
lingim tar na guiseóga1119 
a mullaighibh benn.

1120 Feran eidhinn iomuallach1121 
an tan éirghius duinn,1122 
goirid bhím da ttarrachtain1123 
ó rofás mo chlúimh.

1124 Creabhar osccar antuiccseach1125 
an tan éirghius damh,1126 
indar liom as dergnámha1127 
an lon dogní an sgal.

1128 Gach áonúair rolinginn-si1129 
co mbinn ar an lár,1130 
co fhaicinn an creamhthannán1131 
thíos ag creim na gcnámh.

1132 Seach gach coin a n-aidhnechuibh1133 
luath no gheibhedh m'eill,1134 
as é luas nolinginn-si1135 
co mbinn ar an mbeinn.

 p.41

1136 Sionnaigh beca ag brégairecht1137 
chugum agus úaim,1138 
mic thíri ara lédairecht (?),1139 
teichim-si ré a ffúaim.

1140 Rothriallsat mo tharrachtain1141 
ag tocht 'na rioth thenn,1142 
gur teiches-sa reampa-somh1143 
a mullaighibh beann.

1144 Táinic friom mo thairmthechta1145 
gibé conair théis,1146 
as léir dhamh ar mh'airchisecht1147 
am caora gan léis.

1148 Bile Chille Lughaidhe1149 
i tuilim súan sáimh,1150 
ba haoibne i ré Chongaile1151 
aenach Line láin.

1152 Doraghae an reódh realtánach1153 
ferfas ar gach linn,1154 
asam suairreach, seachránach,1155 
misi fáoi ar an mbinn.

1156 Na corra go ccorrghaire1157 
i nGlionn Aighle úair,1158 
ealta d'énuibh iomlúatha1159 
chugum agus úaim.

1160 Ní charaim an sibheanradh1161 
dogniad fir is mná,1162 
binne liom a ceileabradh1163 
luin 'san aird ittá.

 p.42

1164 Ní charaim in stocairecht1165 
atcluinim go moch,1166 
binne lium a crocairecht1167 
bruic a mBennuibh Broc.

1168 Ní charuim an chornairecht1169 
atchluinim go tenn,1170 
binni lium ag damhghairecht1171 
damh dá fhiched benn.

1172 Atá adhbur seisrighe1173 
as gach glionn i nglenn,1174 
gach damh ina freislighe1175 
a mullach na mbenn.

1176 Cidh iomdha dom dhamraidh-si1177 
as gach glinn i nglenn,1178 
ní minic lámh oiremhan1179 
ag dúnadh a mbenn.

1180 Damh Sléibhi aird Eibhlinne,1181 
damh Sléibhe Fúaid féigh,1182 
damh Ella, damh Orbhraidhe,1183 
damh lonn Locha Léin.

1184 Damh Seimhne, damh Latharna,1185 
damh Line na lenn,1186 
damh Cúailghni, damh Conachla,1187 
damh Bairni dá bhenn.

1188 A máthair na groidhi-si1189 
rolíathadh do lenn,1190 
ní fhuil damh at dheagaidh-si1191 
gan dá fhichead benn.

 p.43

1192 Mó ná adhbhur leinníne1193 
roliathadh dot chenn,1194 
dá mbeinn ar gach beinníne1195 
beinníni ar gach mbenn.

1196 A dhoimh doní an fogharán1197 
chugum tar an nglenn,1198 
maith an t-ionadh foradhán(?)1199 
i mullach do bhenn.

1200 As mé Suibhni sirtheachán,1201 
luath reithim tar glenn,1202 
nocha n-é mh'ainm dlightheachán,1203 
mó is ainm damh Fer Benn.

1204 Tioprata is ferr fúarus-sa,1205 
tiopra Leithid Láin,1206 
tiopra is áille ionnuaire,1207 
úarán Dhúine Máil.

1208 Gidhat iomdha mh'imeirce1209 
mh'édach aniú is gerr,1210 
mé féin doní m'forfaire1211 
i mullach na mbend.

1212 A raithnech, a rúadhfhada,1213 
rorúadhadh do lenn,1214 
ní hosair fir fuagarta1215 
a ngabhlaibh do bhenn.

1216 Bidh ann bhias mo bhithlighi1217 
tes ag Tuidhin tenn,1218 
ag Tegh Moling biothainglighi1219 
thaethusa do bheind.

 p.44

1220 Dorad misi it chumann-sa1221 
mallacht Rónáin Finn,1222 
a bhennáin, a bhúireadháin1223 
a bhéiceadáin binn.


A beannáin.

41.

 89aA haithle na láidhe sin táinic Suibhne1225  a Fidh Gaibhle co Beinn mBóghaine, asséin co1226  Beind Fhaibhne, aisséin co Ráith Murbuilg ⁊ ní ffuair1227  a dhíon ar an ccailligh co ráinig co Dún Sobairce i1228  nUltaibh. Roling Suibhne iarumh do bheinn an1229  dúine síos cach ndíriuch riasan ccailligh. Roling sí1230  co hiomhathlomh ina dheaghaidh co ttorchair do1231  aill Dhúine Sobharci co ndernadh mionbhrúar ⁊1232  minchomairt dí ann co ttorchair isin bhfairrge, conadh1233  amhlaidh sin fúair bás i ndedhaidh Suibhne.

42.

Atbert Suibhne iarsin: “Ní bhíu-sa i nDál1235  Araidhe fesda úair nommhuirfedh Loingseachán i1236  ndiogail a chaillighi mé día mbeinn ara chumus.”1237  Luid Suibhne iarumh co Ros Chomáin i Connachtuibh1238  ⁊ rothoirinn for sraith an topuir co rochaith biorar1239  ⁊ uisgi ann. Táinic ben a tigh an oircinnigh dochum1240  an tobair. Forbhasach mac Fordhalaigh an1241  t-oirchinneach sin. Rob í an bhean táinic ann,1242  Finnsheng ingen Fhíndealaigh. Rotheich iarumh an1243  gheilt reimpe ⁊ tuc sisi lámh tar an mbiorar báoi1244  for an sruth. As ann robhúi Suibhne forsan mbili1245  ina fiadhnuisi ⁊ robhúi ag éccáoine móir fa na chuid1246  biorair do bhreth uadha conadh edh atbert: “A1247  bhen,” ar sé, “as trúagh duit mo bhiorar do ureith1248  úaim ⁊ dá festá mar atú úair ní dhénann fer túaithe1249  ná fine mh'oirchisecht; ní théighim for aeidhideacht1250  do thigh duine ar druim dhomain. As é mo búar1251  mo bhiorar, as é mo mhíodh mh'uisci, as iad mo p.451252  chairde mo chroinn crúadhloma cliothardhlúithe ⁊ cén1253  co mberthá-sa mo biorar,” ar sé, “as derb nocha1254  beitheá gan ní anocht mar atú-sa tar éis mo bhiorair1255  do breith úaim”; ⁊ dorinne an laoidh so:

43.

1256 A bhen bhenus an biorar1257 
agus bherius in uisci,1258 
nocha betheá gan ní anocht1259 
gén co mbertheá mo chuid-si.

1260 Monúaran, a bhenagán,1261 
nocha ragha an leth raghad,1262 
misi amuigh a mbarraibh crann,1263 
tusa tall a tigh charad.

1264 Monúarán, a bhenagán,1265 
as fúar an ghaeth dománuig,1266 
nímoirchis máthair ná mac,1267 
ní fuil brat ar mo brághuid.

1268 Dá festá-sa, a bhenagán,1269 
mar atá sunna Suibhne,1270 
seach ní fhagaidh cuibhdhe neich,1271 
n fhagaidh nech3 ai chuibhdhe.

1272 Ní théighim a n-oirechtus1273 
edir óguibh mo thíre,1274 
ní déntar dam oinechtreas,1275 
ní théit mh'aire re ríghe.

1276 Ní théighim ar aeidhidheacht1277 
do thigh mic duine a nÉire,1278 
fa meince liom baéithgeltacht1279 
ar bennuibh corra slébhe.

 p.46

1280 Ní tégar dom airfidedh1281 
athaigh ré ndul im lighi,1282 
nochan fhaghuim oirchisecht1283 
ó fer túaithe ná fini.

1284 Antan robsom Suibhni-si1285 
agus théighinn ar eachaibh,1286 
antan tig im chuimhni-si1287 
mairg romfuirgedh a mbethaidh.

1288 As mé Suibhne saéirchendaidh,1289 
as úar anaoibinn mh'ionadh,1290 
gé béo anocht ar bháithbendaibh1291 
a bhen bhenus mo bhiorar.

1292 As é mo mhíodh mh'uisci fúar,1293 
as é mo bhúar mo bhiorar,1294 
as íad mo charaid mo chroinn,1295 
ge 'tú gan leann, gan ionar.

1296 As úar anocht an adhaigh,1297 
gidh im bhocht ar áoi mbiorair,1298 
atchúala guth an ghioghruinn1299 
ós Imligh iomluim Iobhair.

1300 Atú gan brat, gan ionar,1301 
fada a ulc úair romleanadh,1302 
teichim re guth na cuirre1303 
mar budh buille rombenadh.

1304 Rigim co Dairbre ndaingen1305 
isna láibh aidhbhlibh earraigh,1306 
agus teichim ré n-oidhche1307 
síar co Boirche mbennaigh.

 p.47

1308 Diamsat eólach, a fionnghág,1309 
mo ghort ní treórach tenngharg,1310 
atá nech dianad sgeile1311 
an t-eiri beri, a bhengág.

1312 At úara dotachuisin1313 
ar brú tobair ghlais greanaigh,1314 
deogh ghleórdha d'uisci iodhan1315 
agus an biorar bhenaidh.

1316 Mo chuid-si an biorar bheanaidh,1317 
cuid gheilte sáoire singi,1318 
sgingidh gaéth úar mam reandaibh1319 
do bendaibh gacha binni.

1320 As úar gaéth an mhadanraidh,1321 
doicc etrom is mh'ionar,1322 
nacha nfhétoim t'agalloimh,1323 
a bhen bhenus an mbiorar.

1324 Fágaibh mo chuid don Choimdhi1325 
rium-sa ná déna duilghe,1326 
móide foghébha cennacht,1327 
is beir bennacht, a Suibhne.

1328 Dénam cennach cert cubhaidh1329 
gé 'tú a mullach an iubhair,1330 
beir mh'ionar is mo chertín,1331 
fágaibh an mbertín mbiorair.

1332 As terc nech las am ionmhuin,1333 
ní fhuil mo theach ar talmain,1334 
uaim ó bhere mo bhiorar1335 
mo chuid chionadh ar th'anmain.

 p.48

1336 Ní ris a nech rocharuis,1337 
meisdi don tí rolenuis,1338 
rofhágbhuis neach co daidbhir1339 
imon airbir robhenais.

1340 Creach na nGall ngorm dot gabháil,1341 
orm nocha dernais deghdháil,1342 
co bfaghbha on Choimdhe a chionaidh1343 
mo chuid biorair do bhenáil.

 89b

1344 A bhen, chugud da ttóra1345 
Loingseachan atá rún reabha1346 
tabhair-si dhó trém chionaidh1347 
a leth an bhiorair bhena.


A bhen.

44.

Robáoi-siomh i Ros Chomáin an oidhche sin,1349  luid aissein arnamhárach co Slíabh n-uráoibhinn1350  nEachtghe, aissein co Slíabh mínaluinn Mis, aissein1351  co Slíabh bennard Bladhma, aissein co hInis Mureadhaigh;1352  coecáois ar mhís do intí-sein i n-uaimh1353  Dhonnáin Eghæ, aissidhein co Carraic Alustair.1354  Gabhaidh áite ⁊ ionadh ainsidhe ⁊ báoi caécaois ar1355  mhís eile innti. Fagbhais í iarsin agus ceileabhraidh1356  dhí; gonadh ann adbert ag tabhairt a dhocra féin1357  ós aird annso:

45.

1358 Duairc an bhetha-sa1359 
bheith gan maeithleaptha,1360 
adhbha úairsheaca,1361 
garbha gáoithshnechta.

1362 Gaoth uar oighreata,1363 
sgáth fann fainnghréine,1364 
fosgadh éinbhile,1365 
a mullach maighshléibhe.

 p.49

1366 Fulang fraissíne,1367 
céim dar aisseóla,1368 
imthecht glaismhíne,1369 
madain ghlaisreódha.

1370 Gáir na damhraidhe1371 
ar fhud fidhbhuidhe,1372 
dréim re hoisbherna,1373 
fogar fionnmhuire.

1374 Maith, a mórChoimdhe,1375 
mór an meirbhnéll-sa,1376 
duilghe an duibhlén-sa,1377 
Suibhne an seingbhlén-sa.

1378 Rith dar breicbhernaibh1370 
Boirche boithleaptha,1380 
osnadh geamhoidhche,1381 
coss i ccloichshneachta.

1382 Luighe fliuchleapthach1383 
learga LoichÉirne,1384 
menma ar mhuichimthecht1385 
madan mhuichéirghe.

1386 Rith tar tuinnbeinnaibh1387 
Dúine Sobhairce,1388 
clúas re tromthonnaibh1389 
Dhúine Rodairce.

1390 Rith ón rathuinn-si1391 
co tuinn mbaéithBerbha,1392 
feis ar crúadhcholbha1393 
Dhúine caéimhChermna.

 p.50

1394 O Dhún caoimhChearmna1395 
co Beinn mbláthmBoirne,1396 
clúas re clochadhart1397 
Crúacháin ghargOighle.

1398 Utmhall mh'imirce1399 
a muigh na Bóruime,1400 
ó Bheinn Iughoine1401 
go Beinn mBóghoine.

1402 Táinic chugum-sa1403 
neach romlámhaigh-si,1404 
ní romsíodhaigh-si1405 
bean romsáraigh-si.

1406 Rug mo chuidigh-si1407 
d'éis na cionadh-sa,1408 
truagh an monar-sa,1409 
adúas mo bhiorar-sa.

1410 Biorar bhuingim-si,1411 
biadha fionndlochtán,1412 
ceithre cronnghlacáin1413 
Glinne fionnBholcáin.

1414 Sásadh saicch m-si,1415 
suairc an monarán,1416 
deoch don uisgi-si,1417 
thiobrad fhionnRonán

1418 Corra mh'ingni-si,1419 
maeth mo chreasa-sa,1420 
toll mo chosa-sa,1421 
lom mo leasa-sa.

 p.51

1422 Béraitt oram-sa1423 
fían co talchuraibh,1424 
cían ó Ultachaibh,1425 
triall a nAlbanchaibh.

1426 D'éis an astair-si1427 
truagh mo shanuslaidh,1428 
bith a ccrúadhchomaidh1429 
Chairrge Alastoir.

1430 Carraig Alastair,1431 
adhbha d' fáoilennaibh,1432 
truagh a Dhúilemhain,1433 
uar dhá háoidheadhaibh.

1434 Carraig Alastair,1435 
cloc na cruthailde,1436 
lór a leathairde,1437 
srón re sruthfhairrge.

1438 Truagh ar ccomhraic-ne,1439 
días chorr crúadhluirgnech,1440 
misi crúaidhleadhbach,1441 
sisi crúaidhghuilbnech.

1442 Fliuch na leaptha-sa1443 
itá mh'áras-sa,1444 
beg doshaoiles-sa1445 
gur chreg chádhasa.

1446 Olc do chláonChongal1447 
cath do tharrachtain,1448 
mar chuing n-imeachtair1449 
rothuill mallachtain.

 p.52

1450 A cath RathMuighe1451 
tráth do rúachtas-sa1452 
re nguin mh'échta-sa1453 
ním dluigh dúarcusa.
D.

1454 Truagh an turus-sa,1455 
ní ma tánag-sa,1456 
cían óm eólus-sa,1457 
críoch gusa ránag-sa.

1458 Tiucfaidh Loingseachán,1459 
truagh a thurusa,1460 
gé romlena-sa1461 
ní ba hurusa.

1462 Caille comhfhada,1463 
cladh na cúarta-sa,1464 
tír gus ránag-sa,1465 
ní gníomh dúarcusa.
D.

1466 Duibhlinn dúnBhoirche,1467 
trén romfúasnaidh-si,1468 
aidhbhle a hiochtair-si,1469 
daingne a húachtair-si.

1470 As ferr fúarus-sa1471 
coillte cosmhuile,1472 
roighni ruisMhidhe,1473 
aidhbhle Osraighe.

1474 Ulaidh fhoghamhair1475 
im Loch Cúan critheólaigh,1476 
tadhall samhrata1477 
Cheineóil mbithEóghain

1478 Imthecht Lughnasaidh1479 
Taillten tiobraidhe,1480 
iasgach earrchaidhe1481 
Sionna siobhlaighe.

1482 Minig riccim-si1483 
tír conúachtus-sa,1484 
buidhni barrchasa,1485 
druimni dúarcusa.
Dúairc.

46.

 90aRofhágaibh Suibhne an charraicc iarsin1487  ⁊ dochúaidh tar an muir ccráosfhairsing, ccithainbhthenaigh1488  co ráinic Críoch Bhreatan. Dorad a láimh1489  ndeis re dúnadh rígh Bretan co ttarla dochum feadha1490  móir é ⁊ an chonair táinic fón fidh atchualaidh an1491  uchbhadach ⁊ an éccaoini ⁊ an mhairgneach mór ⁊1492  an osnadhach éccalma. As edh robhúi annsin, geilt1493  eile robhoi ar fhud an fhedha. Táinic-siomh iaromh1494  dhá ionnsaighe. “Cía thú, a dhuine?” ar Suibhne.1495  “Geilt misi,” ar sé. “Másat geilt,” ar Suibhne, “tair1496  ale co ndernom comann, ar isam geilt-si bheós.”1497  “Doragainn,” ar an gheilt oili, “muna bheith egla1498  thighe nó theglaigh an rígh dom tharrachtain ⁊ ní1499  fhétar nach díobh duit-si.” “Ní díobh éiccin,” ar1500  Suibhne, “⁊ sloinn-si t'ainm bunaidh dhamh ó nach1501  díobh.”“Fer Cailli mh'ainm,” ar an gheilt; conadh1502  ann itbert Suibhne an rann sa ⁊ rofreagair Fear1503  Caille é, mar so síos:

47.

1504 A Fhir Chaille, cidh dotharraidh?1505 
truagh do ghuth,1506 
abair damh-sa cidh rodmannair1507 
céill nó cruth?

 p.54

1508 Ro-innisfinn duit mo sgéla,1509 
sceó mo ghníomh,1510 
muna bheith eaglach inn slúagh1511 
séghdha 1512 
thoighe an rígh.

1513 As mé Ealadhán noroichedh1514 
iolar ndreann,1515 
as díom-sa la cách dogoirtidhi1516 
lúam-gheilt ghlenn.

1517 As misi Suibhne mac Colmáin1518 
ó Bhúais bhil,1519 
as usaidi dhúinn ar ccomhrádh1520 
sunn, a fhir.


A fhir.

48.

Tug cách dhíobh taobh re 'roile iersin gur1522  fhiafraigheddar féin sgéla dá chéle. Atbert Suibhne1523  risin ngeilt: “Dén-sa do slondadh dhamh-sa,” ar sé.1524  “Mac brughaidh mé,” ar an gheilt Breathnach, “⁊ is1525  don tír-si ittám mo bhunadhus ⁊ Alladhán mh'ainm.”1526  “Innis dam,” ar Suibhne, “cidh rottuc ar gealtacht1527  thú.” “Ní hansa. Dhá rígh robhádar ag imchosnamh1528  im ríghe na críche-si fecht n-aill .i. Eochaidh Aincheas1529  mac Guaire Mathra (?) ⁊ Cúgúa mac Gúaire; ba do1530  muintir Eachaidh damh-sa,” ar sé, “uair as é dobudh1531  ferr don días sin. Dorónadh iarumh móirthionól do1532  chur chatha fria aroile imón tír-si. Rocuires-sa gesa1533  ar gach aon do muintir mo thigherna coná tigsedh1534  neach dhíobh gan édach sróil uime dochum an chatha1535  ar go mbudh suaithenta seach cách íat la huaill ⁊1536  díumus. Tucsat immorro na slúaigh trí gáirthi1537  mallacht form-sa, co ttucsat-sidhe misi ar fáoineal ⁊1538  ar folúamhuin amail atchíthi-si.”

49.

Rofhiarfaidh-siomh mar an cétna do Suibhne1540  cidh dusfug for gealtacht. “Briathra Rónáin,” ar1541  Suibhne, “uair roesccáoin-siomh misi re hucht catha1542  Muighe Rath, co roéirghes a n-airde asin ccath sin1543  cou fuilim ar faoinneal ⁊ ar folúamain ó sin ale.”1544  “A Shuiune,” ar Alladhán, “coimhédadh cach uainn a1545  chéile co maith ó doratsom taobh fria aroile .i.1546  antí úain as luaithe chluinfes glaédh cuirre do loch1547  linnghlas linnúaine nó guth gléghlan gaircce, nó léim1548  creabhair do chraoibh, fedghaire nó guth feadóige ar1549  na fiórdhúsgadh nó fuaim críonaigh aga choimhbrisedh,1550  nó fosgadh eóin ós fiodhbaidh, erfhúagradh1551  ⁊ innisedh antí atchluinfe é ar tús don fior oile, bíodh1552  ead dhá crann eatrainn ⁊ dá ráthaighedh neach1553  uainn ní dona neithibh réimráitiu sin nó a n-ionnsamail1554  oile déntar teichedh maith linn iaromh.”

50.

Dogniat samhlaidh ⁊ bádar bliadhain lán i1556  ufarradh aroili. Hi cinn na bliadhna sin adbert1557  Alladhán fri Suibhne: “As mithidh dúinn sgaradh1558  aniú,” ar sé, “uair táinic forcheann mo shoeghail-si ⁊1559  nocha nfhéduim gan dul gusin ionadh in rocinnedh1560  dhamh ég d'fhagháil.” “Cidh ón, gá bás fogébha?”1561  ar Suibhne. “Ní hansa,” ar Alladhán, “.i. rachad1562  anois go hEs nDubhthaigh ⁊ cuirfidhther athach1563  gaeithe fúm ann ⁊ romchuirther 'san es mé go1564  rombáiter ann ⁊ nomadhnaicther iarsin i relic fhíreóin1565  ⁊ foghébh nemh, conadh í sin críoch mo bheathadhsa,1566  ⁊ 'a Shuiune,” ar Alladhán, “innis damh-sa cia1567  haidhedh notbéra fadhéin?” Ro-innis Suibhne dhó1568  iarum febh atféd an sgél síosana. Rosgarsat lasodhain1569  ⁊ rotriall an Breathnach go hEs nDubhthaigh ⁊ ó1570  ráinic an t-es robáidedh ann é.

51.

 90bTáinic iarumh Suibhne reimhe dochum p.561572  nÉrenn co ttarla i ndíuidh laoi é go Magh Line i1573  nUltaibh ⁊ ó tuc aithne ar an magh atbert:“Maith1574  éimh cách aga rabhadus-sa ar an magh sa,” ar sé,1575  “.i. Congal Cláon mac Sgannláin ⁊ fós,” ar sé, “ropudh1576  maith an magh sa ina rabhamar ann. Robhádhus-sa1577  ⁊ Congal lá forsan magh sa: co n-ébart-sa fris:1578  “Rob áil damh dol dochum tigerna eile,” ar laghad1579  mo thuarastail aigi-siomh, conadh annsin dorad-som1580  dhamh-sa ar oirisiumh aicci trí choega each n-áluinn1581  n-allmhardha imon each donn robhói aigi budhdhéin1582  ⁊ trí chaoga calg ndéd ndreachsholus, caoca fermhogh1583  ⁊ caoca banmhogh ⁊ ionar go n-ór ⁊ fúathróg bhuilidh1584  bhreacshróil.” Conadh ann atbert Suibhne an dán so1585  ann go léig:

52.

1586 I Muigh Line itú-sa anocht,1587 
atgeóghuinn mo chroidhe taobhnocht,1588 
is atgeóin misi an magh1589 
i mbídh mo sheisi Conghal.

1590 Feacht rombá-sa is Congal Claon1591 
sunn ar an muigh-si maráon,1592 
ag dul a nDruim Lorgan láin1593 
dorónsamar síst chomhráidh.

1594 Adubhart-sa ris an rígh,1595 
ba talach(?) ar thairisi,1596 
as áil damh dul ar astar,1597 
as beg lem mo thúarastal.

1598 Rugus-sa úadh mar asgaidh1599 
trí cháoga each n-adhastair,1600 
trí chaoga claideamh trén tailc,1601 
caoga gall, caoga ionnailt

 p.57

1602 Rugus-sa úadh an t-each donn1603 
as ferr dosir fér is fonn,1604 
rucus a ionar go n-ór1605 
is a fuathróg do breacsról.

1606 Ga magh is fiú Magh Lini1607 
acht in magh atá i Midhe,1608 
nó Magh Femhin co líon cros,1609 
nó an mag itá i nAirgeadros?

1610 Nó Magh Feadha, nó Magh Luirg,1611 
nó Magh nAoi co n-áille uird,1612 
nó Magh Life, nó Magh Lí,1613 
nó an magh itá i Muirtheimhní?

1614 Do neoch atchonnarc-sa ríamh1615 
edir thúaidh, thes is thíar,1616 
nocha nfaca-sa go se1617 
a macsamhla an muigi-se.
A magh.

53.

A haithle na laoidhi sin táinic Suibhne roime1619  co Glenn mBolcáin ⁊ robhúi aga chúartugudh co1620  ttarla bengheilt dó ann. Teichidh-siumh roimpi ⁊ ara1621  áoi sin tuigedh gurab ar gealtacht robháoi an bhen1622  ⁊ iompaighis ría. Teichidh sisi reimhi-sium ainnsein.1623  “Uchán a Dhé,” ar Suibhne, “as trúagh an bhetha1624  sa .i. misi ag teichedh ríasan ngealtóig ⁊ sisi ag1625  teichedh róm-sa ar lár Ghlinne Bolcáin; is ionmuin1626  éim an t-ionad eisidhen”; co n-ébairt:

54.

1627 Misgais, mairg duine dobheir,1628 
ní má cin 's ní má roghein,1629 
cidh ben dobéra, cidh fer,1630 
ní roiset a ndís naoimhneamh.

 p.58

1631 Ní minic bhíos cumann trír1632 
gan duine fol fhodhord díbh,1633 
droigni is drisi romchoirb1634 
conadh misi an fer fodhoird.

1635 Gealtóg ar' teichedh a fir,1636 
gidhedh as sgél n-anaithnidh,1637 
fer gan meither is gan bhróig1638 
ag teichedh ríasan ngealtóig.

1639 Ar mían ó thigid cadhain1640 
gusan mBealltine ar Samhuin,1641 
in gach coill chéir gan tacha1642 
bheith i ccrannuibh eidhneacha.

1643 Uisge Ghlinne Bolcáin báin,1644 
éisteacht re a énlaith n-iomláin,1645 
a shrotha millsi nach mall,1646 
a innsi agus a abhann.

1647 A chuilenn cliuthar 's a choill,1648 
a duille, a dreasa, a dercoinn,1649 
a sméra áille uagha,1650 
a chna, a áirne ionnúara.

1651 Iomad a chúan fo chrannuibh,1652 
búiredhach a dhamh n-allaidh,1653 
a uisci iodhan gan gheis,1654 
ní liom-sa robá miosgais.
M.

55.

Luidh iarum Suibhne gusin bhail ina raibhi1656  Eorann co rothoiris ar fordhorus in tighe i mbói an1657  ríogan cona banntracht, conadh ann adbert: “Sádhal p.591658  sin, a Eorann,” ar sé, “cidh anshádhal damh-sa.” “As1659  fíor,” ar Eorann, “⁊ táir-si asteach,” ar sí. “Ní1660  raghatt éimh,” ar Suibhne, “ar nach gabat in sluagh1661  imchumhang an toighi form.” “Dar liom,” ar an1662  inghen, “nocha nferr do chiall  91aar gach ló dá1663  ttig dhuit ⁊ ó nach áil duit anadh aguinn,” ar sí,1664  “déna imtecht ⁊ ná háitigh chugainn idir, dóigh is1665  nár linn t'fhaicsin fón deilbh sin dona dáoinibh1666  atchonncatar thú fód dheilbh féin.” “Truagh éimh1667  sin,” air Suiblme, “as mairg dobheir taobh re mnáoi1668  tar éis na mbriathar sin. Uair ba maith mo1669  chummaoin-si ar an mnáoi romfúagrann samhlaidh,1670  dóigh tucus inn-aonló dhí trí chaoga bó ⁊ caoga1671  each, ⁊ dá madh é an lá romharbhus Oilill Cédach,1672  rí Ua fFhaoláin, robadh maith lé mh'fhaicsin-si”;1673  gonadh ann adbert annso síos:

56.

1674 Mairg fa ttabhraid mná menma1675 
cia bheith d'feabhus a ndealbha,1676 
an tan as é Suibne Geilt1677 
na fuair cuibhdhe dá chéidsheirc.

1678 As mairg dobheir taobh re mnáibh1679 
cidh a n-oidhchibh, cidh i lláibh,1680 
cidh bed bhes ina n-inne1681 
d'aithle meabhla Eorainne.

1682 Maith mo chummáoin ar an mnáoi,1683 
gan fordal, gan iomargháoi,1684 
tarraidh díom trí cháoga bó1685 
la cáoga each a n-áonló.

 p.60

1686 An tan dobhínn isin bfeidhm1687 
nocha n-iomghabhainn ceitheirn,1688 
áit ina mbíodh treas nó troid1689 
robsam comhlann do thríochaid.

1690 Rofhíarfaidh Congal, céim nglan,1691 
din inar n-óccaibh Uladh,1692 
cúich úaibh dhiongbhus isin chath1693 
Oilill Cédach comhromhach?

1694 Allata, fergach an fer,1695 
adhbhal a sgíath is a shleagh,1696 
dorat i socht seal an slógh,1697 
an fer dífreagra, dímhór.

1698 Adubhart-sa ar láimh Chongail,1699 
nocharbh áithesg fir omhnaigh,1700 
dingébhad-sa Oilill oll1701 
gidh trén tar chách a chomhlonn.

1702 Rofhágbhus Oilill gan chenn1703 
agus robudh lánmhaith leam,1704 
torchradar leam imalle1705 
cúig mic rígh Muige Mairge.
Mairg.

57.

Rothógaibh Suibhne uimi lasodhain co hétrom1707  imísiol aéerdha do ind gach aird ⁊ do tulmhoing1708  gacha tulchi for araill co riacht Benna Boirche1709  fodhes. Roghabh fós isin maighin sin, co n-ébairt:1710  “Maith in t-ionadh geilte so,” ar sé, “acht namá ní1711  hionadh eatha, blechta nó bídh é, acht is ionadh1712  anforusta anshocair ⁊ ní díon ar dhoininn ná ar1713  dherthan bheith ann, gidh ionadh urartt aoibhinn1714  é”; gonadh and adbert na briathra so síos cco léig:

58.

1715 Fuar anocht Benna Boirche,1716 
as ionadh fhir anfhoirfe,1717 
ni hionadh bídh ná blechta,1718 
re sín is re sírshnechta.

1719 As fuar mo leabaidh oidche1720 
a mullach Bheinne Boirche,1721 
am fann, nímfulaing édach1722 
ar chrann chuilinn crúaidhghégach.

1723 Ó romgeibh fúacht isind aigh1724 
tigim go háith 'na aghaidh,1725 
beirim daiger don gháoith ghlé1726 
dar leirg Laigen Laoghaire.

1727 Glenn Bolcáin an tobair gloin,1728 
as é mh'árus re hanmoin,1729 
ó thicc lá Samhna, ó téid sam,1730 
as é mh'árus re hanadh.

1731 Gacha sirinn thíar is toir1732 
seachnóin ghlenntadh Glanamhraigh,1733 
bídh síon cruaidhshnechta im cheann,1734 
i ndíon úairghealta Éirenn.

1735 As é sin mo ghlenn grádha,1736 
as é m'ferann comhdhála,1737 
as é mo dún ríogh re roinn,1738 
as é mo díon ar dhoininn.

1739 As é sin m'fulang oidhche:1740 
cnúasach mo dá chrobh choidhche,1741 
benoim a ndoiribh doirchibh1742 
do luibibh, do lántoirthibh.

 p.62

1743 Mian lium na mónainn co mbloidh,1744 
at millsi ná maothnatoin1745 
fothlacht, femar, as mían damh,1746 
an lus bían is an biorar.

1747 Ubhla, caora, cna cuill chain,1748 
sméra, dercain do dharaigh,1749 
subha craobh, is fíach féile,1750 
sgeachóra scíach scenbhgére.

1751 Siomsán, samhadh, creamhlus cain1752 
agus biororáin bharrghlain,1753 
benuidh dhíom géire malle,1754 
dercain sléibhe, bun melle.

1755 Meisi i ferann ghlas nach glenn,1756 
a Chríst, ní rochomhraceam,1757 
ní fhuil mo dual-sa re a dul1758 
acht gidhim fúar-sa, is fúar-sum.1759 
Fuar anocht.

59.

 91b Táinic-siumh roimhe isin maidin arnamhárach1761  co Magh Feimhin, luid aisséin co Sionainn1762  sruthghlain sriobhúaine, asséin co hEchtge n-aird1763  n-uraoibhinn, aisséin co feronn míonghlas móirédrocht1764  Maenmhuighe, aisséin co sruth sáoraluinn Suca,1765  aisséin go himlibh Locha soileathain Ríbh. Gabhaidh1766  iaromh fós ⁊ comhnaidhe i nglaic Bhile Tiobradáin 1767  i cCrích Gháille i n-oirther Connacht in oidhche sin.1768  Dá mhennataibh dísli-siom i nÉrinn an t-ionadh sin.1769  Rogabh tuirsi mór ⁊ múichneachus é, conadh ann1770  adbert: “As mór éimh,” ar sé, “do imnedh ⁊ do  p.68 1771  dhocomhul rochésus conuige so, ba fúar mh'ionadh1772  aréir .i. i mullach Bheinne Boirche ⁊ ní nemhfhúaire1773  mh'ionadh anocht a nglaic Bhile Tiobradáin.”

60.

Úair is amhlaidh robhói an oidhchi sin, ag cur1775  shnechta ⁊ an mhéd nocuredh noreódadh fachétóir a1776  haithli a chuir, conadh ann adbert-somh: “Mo1777  chubhais éimh,” ar sé, “as mór do dhocruibh1778  rofhuilnges-sa, ó rofhás mo chlúimh gus anocht.1779  Rofheadar,” ar sé, “cidh bás foghébhainn de, robadh1780  ferr dhamh taobh do thabhairt re dáoinibh iná na1781  docra-sa do fhulang do ghrés;” gonadh ann adbert1782  an laoidh ag tabairt a dhocra ós áird:

61.

Suibhne

1783 Mór múich a ttú-sa anocht,1784 
rotreaghd mo chorp an gháoth ghlan,1785 
toll mo throighthiu, glas mo ghrúadh,1786 
a Dhé mhóir, atá a dhúal damh.

1787 I mBeinn Bhoirche dhamh aréir,1788 
romthuairg bráoin in Echtga úair,1789 
anocht robhretait mo bhoill1790 
i nglaic chroinn i nGáille ghlúair.

1791 Rofhuilnges mór ttreas gan tlás1792 
ó rofhás clúmh ar mo chorp,1793 
ar gach n-oidhche is ar gach ló1794 
as mó sa mhó fhuilghim d'olc.

1795 Romchráidh sioc, síon nach súairc,1796 
romthuairg snechta ar Sléibh mhic Sin,1797 
anocht romgeóghain an ghaéth1798 
gan fraech Ghlenna Bolcáin bil.

 p.64

1799 Utmhall mh'imirce in gach íath,1800 
domríacht bheith gan chéill gan chonn,1801 
do Muigh Line for Muigh Lí,1802 
do Muigh Lí for Life lonn.

1803 Saighim dar seghais Sléibhi Fúaid,1804 
rigim im rúaig co Ráith Móir,1805 
dar Magh nAoi, dar Magh Luirg luinn1806 
rigim co cuirr Chruacháin chóir.

1807 Ó Sliabh Cúa, ní turus tais,1808 
riccim go Glais Gháille ghrinn,1809 
ó Ghlais Gháille, gidh céin cían,1810 
riccim soir go Slíabh mBreagh mbinn.

1811 Dúairc an bhetha bheith gan teach,1812 
as truagh an bhetha, a Chríosd chain,1813 
sásadh biorair bairrghlais búain,1814 
deogh uisge fhúair a glais ghlain.

1815 Tuisledh do bharraibh chraobh ccríon,1816 
imthecht aitin, gníom. gan gháoi,1817 
seachna daoine, cumann cúan,1818 
coimhrith re damh rúadh dar raéi.

1819 Feis oidhche gan chlúimh a ccoill1820 
i mullach croinn dosaigh dhlúith,1821 
gan coisteacht re guth ná glór,1822 
a mhic Dé, is mór an mhúich.

1823 Reithim rúaig re beinn co báoth,1824 
uathadh rotráoth a los lúith ,1825 
dosgarus rem chruth gan clódh,1826 
a mhic Dé, is mór an mhúich.
Mór

62.

“Cidh fil ann atrá,” ar sé, “acht cidh é1828  Domhnall mac Aodha nommhuirfedh raghad dochum1829  Dál Araidhe ⁊ dobhér taobh rem dháoinibh fodhéin1830  ⁊ mun beith cailleach an mhuilinn d'atach Chríst1831  frim im shíst léimenndaigh do dhénumh dhí  92a ní1832  rachainn ar an aithghealtacht.”

63.

Táinic taom dá chéill dó annsin ⁊ doluidh1834  roime ar amus a thíre do thabairt taobha re a muintir1835  ⁊ do anmhuin aca. Rofoillsigedh do Ronán an tan1836  sin a chiall do tuidhecht do Suibhne ⁊ a bheith ag1837  dul chum a thíre d'anadh eiter a mhuintir, co n-ébairt1838  Rónán: “Aitchim-si an Rígh uasal uilechumhachtach1839  nár fféde se an t-ingrinntidh sin do ionnsaighe na1840  heagailsi dia hingreim doridhisi amail dorighni fecht1841  n-aill ⁊ an t-inneachadh tuc Día fair a ndíogail a1842  dhímhiadha-somh for a mhuintir ná raibe furtacht1843  ná fóiridhin dhó dhe co roscara a anam fri a chorp,1844  ar dháigh ná tiobhra a aithghin oile do ingrinntidh1845  dia éis sár nó dímigin for an cCoimdigh nach for a1846  mhuintir itir.”

64.

Roéisd Dia itchi Rónáin, uair antan tánic1848  Suibhne co medhón Sléibhe Fúaid rochobhsaidh a1849  chéim annsin co ttárfás taidhbhsi n-iongnadh dhó1850  annsin a medhónoidhchi .i. méidhedha maoilderga1851  cinn gan cholla ⁊ cúig cinn gaoisidecha, gairbhlíatha,1852  gan chorp, gan cholainn etarra, ag sianghail ⁊ ag1853  léimnigh imon sligidh anond ⁊ anall. Antan rosiacht~somh1854  eatarra rochúalaidh ag comhrádh iad ⁊ is edh1855  adberdís: “Geilt é,” ar an cétchenn. “Gelt Ultach,”1856  ar an dara cenn. “A lenmhain co maith,” ar an1857  treas cenn. “Gurab fada an lenmhain,” ar an1858  cethramadh cenn. “Nógo ría fairrge,” ar an cúigedh1859  cenn. Noseirgheatt a n-áoinfeacht chuige. Rost~ógaibh-siumh p.661860  uime rempa tar gach muine día aroile1861  ⁊ geruó mór an glenn nobhíodh roimhe ní thaidhledh~somh1862  é, acht nolingedh don bhord co aroile de ⁊ do1863  bheinn na tulchi for araill.

65.

Ba lór immorro d'úathbhás, do gréchach1865  ⁊ golfortach, sianghal ⁊ síoréighemh, séstán ⁊ séiseilbhe1866  na ccenn ina dhiaidh-siumh ga tharrachtain ⁊ ga1867  thréntograim. Ba hé treisi ⁊ tinnesnaighe na tógrama1868  sin co lingdís na cinn dá oircnibh ⁊ dá iosgadaibh ⁊1869  dá lesrach ⁊ dá slinnénibh ⁊ do chlais a chúil, co1870  mba samhalta leisiumh ⁊ bloisgbhéim buinne dílionn1871  do ucht airdshléibhe seisbhéimneach gach cinn for1872  aroile dhíobh ⁊ú comhthuairgnech uile fri sleasaibh1873  crann ⁊ fria cennuibh carrag le lar ⁊ re lántalmain,1874  co nár ansat de co ndeachaidh re néllaibh urétroma1875  aéieoir uatha .

66.

Roscarsat ris iarsin edir chenn ghabhair ⁊ cenn1877  chon, uair andar lais bádar sidhe a ttréchumusc na1878  ccenn n-oile ina lenmhuin. Ba neimhthni faoinneal1879  nó folúamhuin dá raibhi fair-siumh ina haithfhéghadh1880  riamh roimhe sin, uair ní thairisedh eadh lasa1881  n-iobhadh digh co cenn trí choicthidhisi ina dhíaidh1882  sin, go ttarla aen na n-oidhche é i mullach Sléibhe1883  Eidhneach, gur ro-oiris i mbárr chroinn ann eadh1884  na hoidhche sin co madain. Roghabh ag éccaoine1885  móir annsin; conadh edh roráidh:“Olc éimh atáthar1886  agom anocht a haithle na caillighe ⁊ na ccenn ar1887  Slíabh Fúaid,” ar sé, “acht chena as cóir mo ueth1888  amail atú, uair sochaidhe risa ndernus féin olc;”1889  conadh ann adbert:

67.

1890 Éccáointeach atú-sa anocht,1891 
am tuirseach truagh, am taobhnocht1892 
dá bfesdáois form na dáoine1893 
fil damh damhna éccáoine.

1894 Reód, sioc, sneachta agus síon1895 
agum thúargain tré bhith síor,1896 
mo beith gan teini, gan tech1897 
a mullach Shléibbe Eidhneach.

1898 Teach mór agum is ben mhaith,1899 
adeiredh cách robsum flaith,1900 
as é as ruire 'sas rí1901 
antí domrad i neimhthní. 92b

1902 Cidh 'ma ttuc Dia mé asan ccath1903 
nach bfrith ann neach dom mharbadh,1904 
suil dobheinn eing a n-eing1905 
agus cailleach an mhuilinn?

1906 Cailleach an mhuilinn 'ga toigh,1907 
mallacht Críst ar a hanmoin,1908 
mairg dorad taobh risin ccrín,1909 
mairg dá ttaratt a choinmhír.

1910 Robhaoi Loingseachán ar mn'eing1911 
tré gach díthreabh a nÉirinn,1912 
go romchealg chuigi don chraoibh1913 
tan adfétt ég mo macáoimh.

1914 Domrad-sa leis 'san teach mór,1915 
áit a mbáoi an slúagh ac comhól,1916 
as romchengal thiar 'san tsheit1917 
aghaidh d'aghaidh rém chétsheirc.

1918 Sluagh an toighe gan táire1919 
ag cluithe is ag gáire,1920 
meisi com muintir is toigh1921 
ag surdlaigh, ag lémendoigh.

 p.68

1922 Munbadh caillech in tighi1923 
ní rachainn ar aithmhire,1924 
ro-ataigh rium Críst do nimh1925 
ar shíst mbig do léimeandaigh.

1926 Rolingius léim nó dhá léim1927 
ar an athair nemhdha féin,1928 
adbert an chaillech 'ga toigh1929 
co lingfedh féin léim amhlaidh.

1930 Rolinges léim oile amach1931 
dar fíormhullach na cathrach,1932 
lúaithi iná deathach tré theach1933 
an teathadh rug an chailleach.

1934 Roshirsium Éire uile1935 
ó Thigh Duinn co Tráigh Ruire,1936 
ótá an Tráig co Benna mBrain,1937 
nír chuires díom an chailleach.

1938 Eiter mhagh is mhóin is leirg1939 
dhíom nír chuires an crúaidhleidhb,1940 
gur lingedh lem an léim nglé1941 
do bheinn Dúine Sobhairce.

1942 Ar sin rolinges fón dún1943 
agus nocliar céim ar ccúl,1944 
rugus isin bfairrge amach,1945 
rosfágbhus thall an chailleach.

1946 larsin tángadar 'san tráigh1947 
muinter dhiabhail 'na comhdháil1948 
agus roluaidhset a corp,1949 
mairg tír nÉrenn 'nar hadnocht.

 p.69

1950 Feacht roluighes ar Slíabh Fúaid1951 
i n-oidhchi duib dhorchi dhuairc,1952 
co bfaca cóig cinn 'san ccnoc1953 
arna n-oirleach inn-áonport .

1954 Adubhairt cenn díbh 'na ruth,1955 
rium-sa roba garb an guth,1956 
'geilt Ultach, lentar libh dhe,1957 
co ría romhaibh i bfairrge.'

1958 Rorethus rompa an ród1959 
is nír fuirmhess troig ar fód,1960 
eiter chenn gabhair is con,1961 
ann roghabhsat malloghadh.

1962 Cóir cía roghéibhinn-si olc,1963 
mór n-oidhchi rolinges loch,1964 
mór do rosgaibh ban mbáidhe1965 
doradus fo éccaoine.
Ecc.

68.

Aroile aimsir do Suibhne i Luachair Dheadhadh1967  for a bháeithréimennaibh baoisi; luid assidhén ina1968  réimimh roighealtachta go ránic Fiodh glansrothach1969  gégáloinn Gaible. Báoi bliadhain an dú sin ⁊ as edh1970  fa bíadh dhó frisin mbliadhoin sin .i. caora croiderga1971  crúandatha cuilinn ⁊ dercoin darach dubhdhuinne ⁊1972  deogh d'uisci na Gabhla, .i. an abhann ón ainmnighthir1973  an fiodh, conadh ann roghabh tuirsi trom ⁊ dobrón1974  derbháir antí Suibhni i bforcenn na ré sin tré olcus1975  a bhethadh, conadh ann adbert an laoidh mbig si:

69.

1976 Ochán, as meisi Suibhne,1977 
mo chorpán as lór mairbhe,1978 
gan ceól, gan codladh choidhche1979 
acht osnadh ghaoithe gairbe.

 p.70

1980 Tánacc ó Luachair Dheaghadh1981 
co bruachaibh Feadha Gaibhle,1982 
as í mo chuid, ní cheilim,1983 
caora eidhinn, mes dairbhre.

1984 Bliadhain dhamh isin mbeinn-si1985 
isin deilbh-si ina bfuilim1986 
gan biadh do dhul 'san corp-sa1987 
acht caora corcra cuilinn.

1988 As mé geilt Glinni Bolcáin,1989 
ní bhíu-sa ag ceilt mo dhochnáidh, 1990 
tairnicc anocht mo láthar,1991 
ní damh nach ádhbhar ocháin.
Ochán

70.

 93a Dorala dhó-somh laithe n-áon techt co1993  Druim Iaroinn i Connachtaibh co rochaith biorar1994  barrghlas na cilli ar brú na tiobratta tonnghlaisi ⁊1995  ro-ibh ní dia huisge ina dheghaidh. Ro-éirigh1996  cléirech amach asin ecclais ⁊ roghabh tnúth ⁊ trénformud1997  frisin ngeilt é im thomhailt an tuara1998  rothoimhleadh feisin ⁊ adbert gurbho socair sádal1999  robhaoi Suibhne isin iubardhos íar mbuing a phroinne2000  de budhdhéin. “Truagh éimh sin, a chléirigh”, ar2001  Suibhne, “uair as meisi dúil as anshádhaile ⁊ anshocra2002  dogheibh a betha isin domun dáigh ní thig tinenabhradh2003  ná toirrchim ar mo shúilibh ar úaman mo2004  mharbhtha; deithbhir són, dáigh is cuma noraghainn2005  ar gealtacht ría slógaib na cruinne d'fhaicsin dom2006  fhóbairt a n-aoinfecht ⁊ re folúamain an dreólláin a2007  áonar; et a Dhé neimhe, a chléirigh,” ar Suibhne,2008  “nach bfuili-si im riocht-sa ⁊ meisi isin chongaibh2009  crábaidh i ttáoi-si, noco n-aithnicchedh th'aigneadh ⁊ p.712010  th'inntinn nach gnáth dom aithghin-si nó dom2011  ionnshamail bheith co soinmech febh adbeiri-si”;2012  conadh annsin roghabh an cléirech tosach na laoidhe2013  ⁊ rofhreagair Suibhne a deiredh, mar so:

71.

2014 Sádhail sin, a gealtagáin,2015 
a mbarr na géige iubair2016 
do leathtáobh mo mennatáin, 2017 
docaithis mo chuid biolair.

2018 Ní sádhail mo bhetha-sa,2019 
a chléirigh Droma hIaroind,2020 
atá do mhéd m'eagla-sa2021 
súil dom shúilibh nach íadhaim.

2022 Fir domhain dá bfaicinn-si2023 
chugum, a fhir an cheóláin,2024 
is comhmór dotheithfinn-si 2025 
ríu is re heitil an dreólláin.

2026 Truagh gan tusa im inmhe-si,2027 
is meisi im chléirech chrábaidh,2028 
nó co ttuigedh th'inntinn-si2029 
nach cerd geilte beith sádail.2030 
Sádail.

72.

Aroile laithe do Suibhne ag cúartugudh críche2032  Connacht go hudmhall anbhsaidh go ttarla é fo2033  dheóidh go hAll Fharannáin a tTír Fhíachrach2034  Mhúaidhe; glenn áloinn eisidhén, sruth áloinn2035  sriobhúaine ag teibersain co tinnesnach frisin all 2036  anúas ⁊ bennachadh ann ina rabadar senadh náomh ⁊2037  fíreóin co hiomdha iolarrdha, et ba hiomdha ann p.722037  ámh crann caomháloinn co ttoirthibh troma tóthachtacha2038  isin all hisin. Ba hiomda ann éimh eidheann2040  fíorchluthmar ⁊ aball cenntrom ag cromadh co2041  talmain le troma a toraidh, ba cuma nobhíttís isin2042  allt sin ois allta ⁊ míola muighe ⁊ muca mórthroma,2043  ba hiomdha immorro rón roiremhar rochodladh ann2044  tar éis techt ó muir móir anall isin all sin. Roshann~taigh2045  Suibhne co mór an t-ionadh sin, go roghabh2046  for adhmoladh ⁊ ag tabhairt a thúarusgbhála ós2047  aird; go ndébairt an laoidh-si:

73.

2048 All Fharannáin, adhbha náomh,2049 
co n-iomad call caomh is cnúas,2050 
uisge tinnesnach can tess2051 
ag snige re a chness anúas.

2052 As iomdha ann eidhnech ghlass2053 
agus meass re mberar geall2054 
agus abhall chenntrom chaomh2055 
ag filliudh a craobh fa cheann.

2056 Imdha broc ag dol fa a dhíon,2057 
ann is míol muighe nach mall,2058 
is édan rionntanach róin2059 
ag techt ón muir móir anall.

2060 Mé Suibhne mac Colmáin chóir,2061 
mór n-oidhchi reóidh bhím co fann,2062 
romthruaill Rónán do Druim Gess, 2063 
codlaim fa chraoibh 'san ess tall.
All.

74.

Táinic Suibhne roime fo dheóidh conuige an2065  baile i raibhe Moling .i. Teach Moling. Ba hisin tan p.732066  sin robói psaltair Chaoimhghin i ffiadnuise Moling2067  aga dénamh do lucht an aiceapta. 93b Táinic2068  iarumh Suibhne for sraith na tioprat i fiadhnuisi an2069  chléirigh ⁊ rogab ag ithe biorair. “As moch-longadh2070  sin, a ghealtagáin,” ar an cléirech; conadh ann2071  adbert Moling ⁊ rofreagair Suibhne é:

75.

1. 2072 Mochthráth sin, a ghealtagáin,2073 
   re ceileabhradh cóir.

   2074 Gidh moch leat-sa, a chlérecháin,2075 
   tánic tert ag Rómh.

2. 2076 Gá fios duit-si, a ghealtagáin,2077 
   cuin tig tert ag Róimh?

   2078 Fios tig dhamh óm Thigerna2079 
   gach madain 's gach nóin.

3. 2080 Innis tré rún ráitsighe2081 
   sgéla Fíadhat finn.

   2082 Agut-sa atá an fháitsine2083 
   mása thú Moling.

4. 2084 Cidh tuc duit-si mh'aithni-si,2085 
   a gheilt ghníomach ghér?

   2086 Minic mé ar an fhaithchi-si2087 
   ó rosaoi mo chéill.

5. 2088 Cidh ná tairni a n-aonbhaili,2089 
   a mhic Colmáin Chúair?

   2090 Ferr leam bheith a n-áonshuidhe2091 
   isin mbeathaidh bhúain.

6. 2092 A thruaigh, an ría t'anam-sa2093 
   ifrinn aidhbhle dos?

   2094 Ní thabhair Día orum-sa2095 
   pían acht bheith gan fhos.

 p.74

7. 2096 Glúais alle go ttormalla2097 
   cuid bhus milis lat.

   2098 Dá fhestá-sa, a chléirecháin,2099 
   doilghe bheith gan bhrat.

8. 2100 Béra-sa mo chochlán-sa2101 
   nó béra mo leann.

   2102 Aniú gidh im crochbán-sa2103 
   robá uair budh ferr

9. 2104 An tú an Suibhne sgáthaighthe2105 
   táinic a cath Roth?

   2106 Mása mé, ní ráthaighthe2107 
   cidh nomheilinn moch.

10. 2108 Canas tárla mh'aithni-si2109 
    duit, a ghealtáin ghéir?

    2110 Meinic mé ar an fhaithchi-si2111 
    got fheithemh do chéin.

11. 2112 Áluinn duille an liubhair-si,2113 
    psaltair Cháoimhghin cháidh.

    2114 Áille duille mh'iubhair-si2115 
    i nGlinn Bolcáin báin.

12. 2116 Nach suairc leat-sa an relec-sa2117 
    ba scoil scíomhda dath?

    2118 Nríbh anshúarca mh'oirecht-sa2119 
    madain ar Muigh Rath.

13. 2120 Ragat-sa do cheileabhradh2121 
    go Glais Chille Cró.

    2122 Lingfet-sa crann eidhinnghlan,2123 
    lém arc, is badh mó.

 p.75

14. 2124 Saothrach dhamh 'san eglais-si2125 
    ar cinn trén is trúagh.

    2126 Saothraighe mo leabaidh-si2127 
    i mBeinn Fhaibhni fhúar.

15. 2128 Cáit i ttig do shaogal-sa,2129 
    in a ccill no i loch?

    2130 Aeghaire dot æghairibh2131 
    nommharbhann go moch.

2132 
Muchthráth.

76.

“As mochen éimh do thecht sonn, a Shuibhne,”2134  ar Moling, “ar atá a ndán duit bheith annso ⁊ do2135  sháogal do thecht ann, do sgéla ⁊ th'imthechta2136  d' fhágbáil sunn ⁊ th' adhnacal i reilicc fíreóin, ⁊2137  naisgim-si fort,” ar Moling, “gidh mór shire gach láoi2138  d' Érinn techt gacha hespurtan chugum-sa go2139  rosgríobhthar do sgéla lium.”

77.

Iomthúsa na geilte iarsin; robhaoi risin2141  mbliadhain sin ag tathaighidh Moling. Roshoighedh2142  lá n-ann co hInnis Bó Finni i n-iarthar Chonnacht,2143  lá oile co hEss rocháoin Rúaidh, lá oile co Slíabh2144  mínáluinn Mis, lá oile go Benda biothfhúara Boirche;2145  gidbé díobh sin doshoighedh gach láoi nofritháiledh2146  a n-espurtain gach n-oidhche co Teach Moling.2147  Ro-ordaigh Moling proinn mbig dhó frisin ré sin,2148  dóigh adubairt re bhanchoig ní do bhleaghan na2149  mbó do thabairt dó. Muirghil a hainm-sidhe, as2150  í ba ben do Mhungán do mhuicidhi Moling. Ba hí2151  méd na proinni sin dobheiredh an bhen dó .i.2152  nodhingedh a sáil conuige a hadhbronn isin mbualtrach2153  fa coimhnesa dhí ⁊ nofágbadh a lán lemnachta ann2154  do Suibhne. Dothigedh-somh co faiteach furechair i2155  n-eatarfhásach na búailedh do ibhe an bhainne sin.

78.

Tarla iomcháineadh adhaigh  94a ann eitir2157  Mhuirghil ⁊ mhnáoi oile isin mbúailidh, co n-ébert an2158  bhen eile: “As mesa duit-si,” ar sí, “nach tocha leat2159  fer eile ⁊ fós nach ferr let th' fer féin dot ríachtain2160  iná an gheilt atá got thathighid risin mbliaduin-si2161  anall.” Atchúala siúr an bhúachalla anní sin ⁊2162  gidhedh ní ro-innis ní dhe co bfacaidh Muirghil isin2163  madain arnabhárach ag dul d'iodnacal an bhainne2164  go Suibhne conuige an mbúaltrach ba comhfhogus2165  don fhál i raibhe. Ó'dchonnairc siúr an bhuachalla2166  sin táinic asteach ⁊ atbert re a bráthair: “Atá do2167  bhen isin ffál sin thoir ag fer oile, a mheathaigh2168  mhiodhlaochda,” ar sí. Roghabh éd an búachaill ag2169  a chloistecht sin, ⁊ roéirigh go hobonn inníreach ⁊2170  tarraidh a láimh leathga robói for alchuing astigh2171  ⁊ téit for amus na geilte. As amhlaidh robhúi an2172  geilt ⁊ a tháobh ris ⁊ é 'na luidhe ag caithemh a2173  phroinne asin mbúaltrach. Tuc dono an buachaill2174  sadhudh don leathgha asa láimh fair, gur rosgon a2175  n-odhar a chíghe clé antí Suibhne, gur gabh urrainn2176  tríd ar mbrisedh a droma ar dhó ann. Adberat2177  foirenn conadh benn chongna fíadha ro-innell an2178  búachaill fáoi, áit a n-ibhedh a dhigh asan mbúall~trach,2179  co tæth-somh furri, conadh amhlaidh fúair bás.

79.

As annsin robhaoi Énna mac Bracáin ag2180  búain chluig na prímhi i ndorus na reilge co bfaca2181  an t-éacht dorinnedh ann; go n-ébairt an laoidh:

80.

2182 

Énna

2183 Truagh sin, a mhucaidh Moling,2184 
dorighnis gníomh talchair tinn,2185 
mairg domharb a los a neirt2186 
an rígh, an náomh, an náomhgheilt.

 p.77

2187 Bidh olc dígeann bhías duit de,2188 
tocht fo dheóidh gan aithrighe,2189 
biaidh th'anam ar seilbh deamhain,2190 
biadh do chorp inn-ethannaidh (?)

2191 Bidh ionann ionadh ar nimh2192 
dhamh-sa is dó-somh, a fhir,2193 
gebhthar psailm ag lucht áoine2194 
for anmain an fhíoraoidhe,

2195 Robadh rígh, robadh geilt glan,2196 
rop fher oirnighe úasal,2197 
ag sin a lighe, líth ngle,2198 
dobhris mo chroidhe a thrúaighe.

2199 
Trúagh

81.

Ro-iompó Énna anonn go ro-innis do Mholing2201  Suibhne do mharbadh do Mhongán mucaidhe Moling.2202  Ro-éirigh Moling fo chétóir cona chléirchibh imalle2203  fris co hairm ina raibhe Suibhne ⁊ ro-adaimh Suibhne2204  a choire ⁊ a choibhsena do Mholing ⁊ rothóchaith2205  corp Crist ⁊ rofáiltigh fri Día a airittin ⁊ rohongadh2206  iarum lasna cléirchibh.

82.

Táinic an búachaill dia shaigid. “As dúairc2208  an gníomh dorighnis, a bhúachaill,” ar Suibhne, “.i.2209  mo mharbadh-sa gan chionaidh úair ní fhédaim-si2210  festa teichedh fon ffál dobhithin na gona doradais2211  form.” “Dá ffeasainn-si co mbadh tú nobheth ann,”2212  ar an búachaill, “nítgonfuinn itir gidh mór dom2213  aimhles doghénta.” “Dar Críosd, a dhuine,” ar sé,2214  “ní dhernus-sa th' aimhlessa ar áonchor ar bioth2215  amail shaoile iná aimhles duine eile ar druim dhomhain p.782216  ó dochuir Día ar gealtacht mé ⁊ robadh beg a2217  dhíoghbháil duit-si mo bheth a ffál annso ⁊ bainne2218  beg d' fagháil ar Dia dhamh ón mnaoi ucchat, et2219  ní thiubhrainn taobh frit mnáoi-si iná fri mnáoi2220  n-oile ar talmhain gona thoirthaibh.”  94b2221  “Mallacht Críst ort, a bhúachaill,” ar Moling, “as olc2222  an gníomh dorighnis, goirde shaogail duit abhus ⁊2223  ifrenn thall ar dhénamh an gníomha dorónais .” “Ní2224  bfhuil bá do shodhain damh-sa,” ar Suibhne, “uair2225  tángadar bur ccealga im thimchell ⁊ bidh im marb-sa2226  don guin doradadh form.” “Ragaidh éric duit ann,”2227  ar Moling, “.i. comhaitte frium-sa for nimh dhuit,”2228  ⁊ roráidhset an laoidh-si eatura ina ttriúr .i. Suibhne,2229  Mongán ⁊ Moling:

83.

1. 2230 Dorignis gníom, nach súairc sin,2231 
   a bhúachaill Moling Lúochair,2232 
   nocha nfédoim dul fón fhál2233 
   don ghuin romgon do dhubhlámh.

2. 2234 Ahair frium mád cluine, a fhir,2235 
   cúich thú, a duine, go deimhin?

   2236 As mé Suibhne Geilt gan oil,2237 
   a buachaill Moling Lúachair.

3. 2238 Dá bfessain, a Suibhne sheing,2239 
   a dhuine, dia nadaithninn 2240 
   nocha ttiubrainn gái red chnes2241 
   gé atchífinn thú dom aimhleas .

4. 2242 Nocha dernus thiar na thoir2243 
   aimhleas duine ar druim dhomhain2244 
   ó domrad Críst óm thír theinn2245 
   ar gealtacht ar fhud Éirinn.

 p.79

5. 2246 Ro-innis, nocha breug dhamh,2247 
   inghean mh'athar 'smo mháthar2248 
   th' fághbháil isin fhál sin thoir2249 
   ag mo mhnáoi féin ar madain.

6. 2250 Nír chóir dhuit a chreidemh sin2251 
   co bfionnta féin a dheimhin,2252 
   mairg táinig dom ghuin-si a-le2253 
   nógo bhfaictís do súile.

7. 2254 Gé nobheinn a fál i ffál,2255 
   robadh beag dhuit a dhíoghbhál2256 
   gé dobhéradh ben damh digh2257 
   do bainne bhiucc a n-almsoin.

8. 2258 Dá ffesainn-si 'na bhfuil de,2259 
   do ghuin tréd chích, trét chroidhe,2260 
   go bráth nítgonfadh mo láimh,2261 
   a Suibhne Ghleanna Bolcáin.

9. 2262 Gé romgonais isin fhál2263 
   nocha ndernus do thochrádh,2264 
   ní thiubhrainn taobh ret mhnáoi 2265 
   ndil2266 
   ar talmain gona thorthaibh.

10. 2267 Mairg táinic athaidh ó thoigh2268 
    chuccatt, a Mholing Lúachair,2269 
    nocha leicc dhamh dol fón choill2270 
    an guin romgon do bhúachoill.

11. 2271 Mallacht Críst dochum gach cloinn2272 
    ort, ar Moling re a bhúachoil,2273 
    tré éd i ccridhe do chnis,2274 
    as trúagh an gníomh dorighnis.

 p.80

12. 2275 Ó dorighnis gníomh n-úathmar,2276 
    atbert Moling re a bhúachuil,2277 
    raghaidh dhuit-si dar a chenn2278 
    goirde shaoghail is ifreann.

13. 2279 Gé dognéi-si díoghal dhe2280 
    a Mholing, ní beó meisi,2281 
    nochan fhuil mo chabair ann,2282 
    táinig bar ccealg im thimcheall.

14. 2283 Raghaidh éruic dhuit-si ind,2284 
    ar Moling Lúachra, lúaidhim,2285 
    comhaitte friom-sa for nimh2286 
    dhuit-si, a Shuibhne, ón Ardchoim~2287  didh. 95a

15. 2288 Bidh maith dhuit-si, a Shuibhne2289  sheing,2290 
    thusa ar nemh, ar an búacheill,2291 
    ní hionann as meisi sunn,2292 
    gan nemh, gan soeghal agum.

16. 2293 Ba binne lium robháoi tan2294 
    ná comhrádh ciúin na muintear,2295 
    bheith icc lúthmhairecht im linn2296 
    cúchairecht fhéráinn eidhinn.

17. 2297 Ba binne lium robháoi tan2298 
    ná guth cluigín im fharradh,2299 
    ceileabhradh an luin don bheinn2300 
    is dordán doimh ar doininn.

18. 2301 Ba binne lium robháoi tan2302 
    na guth mná áille im fharradh,2303 
    guth circe fráoich an tsléibhe2304 
    do cluinsin im iarmhéirghe.

 p.81

19. 2305 Ba binne lium robháoi tan2306 
    donálach na gcon alla,2307 
    iná guth cléirigh astoigh2308 
    ag méiligh is ag meigeallaigh.

20. 2309 Gidh maith libh-si i ttighibh óil2310 
    bhar ccuirm leanna go n-onóir,2311 
    ferr lium-sa deogh d'uisge i ngoid2312 
    d'ól dom bais asin tiopraid.

21. 2313 Gidh binn libh thall in bhar ccill2314 
    comhrádh mín bar mac leighinn,2315 
    binne lium ceileabhradh án2316 
    doghníad coin Ghlinne Bolcáin.

22. 2317 Gidh maith libh-si an tsaill 's an 2318  fheóil2319 
    caithter a ttighibh comhóil,2320 
    ferr lium-sa gas biorair ghloin2321 
    d' ithe i n-ionadh gan chumaidh.

23. 2322 Romgon an cruadhmhucaidhe corr 2323 
    go ndeachaidh trém chorp comh~2324  trom,2325 
    truag, a Chríst rolámh gach breth,2326 
    nach ar Mhagh Rath rommarbhadh.

24. 2327 Gidh maith gach leaba gan fheall2328 
    dorighnes seachnóin Éirenn,2329 
    ferr lem leabaidh ós an loch2330 
    i mBeinn Bhoirche gan fholoch.

 p.82

25. 2331 Gidh maith gach leaba gan fheall2332 
    dorighnes sechnóin Éireand,2333 
    ferr lem leabaidh ós an ross2334 
    i nGlenn Bolcáin dorónoss.

26. 2335 Beirim a bhuidhe friot sin2336 
    do chorp, a Chríst, do chaithimh,2337 
    aithrighe iodhan abhus2338 
    in gach olc riamh dorónus.


Do.

84.

Táinic iaromh táimhnéll do Suibhne ⁊ ro-éirigh2340  Moling gona chléirchibh mar áon fris ⁊ tugsat cloch2341  gach fir i leachtt Shuibhne. “Ionmhain éimh an fer2342  isa leacht so,” ar Moling, “meinic bámar inar ndís2343  slán síst ag comhrádh fri aroile seachnóin na conaire2344  so. Rob aoibhinn lem faicsin Suibhne .i. antí isa2345  leachtt so ar an tioprait úd thall .i. Tiupra na Gealta2346  a hainm, úair is meinic notoimhledh n dia biorar ⁊2347  día huisci ⁊ úadha ainminighter an tioprat.2348  Ionmhuin bheós gach ionadh eile no-iomaithighedh2349  antí Suibhne”; conadh ann adbert Moling:

85.

2350 Leachtán Suibhne sunn imne,2351 
rocráidh mo chroidhe a chuimhne,2352 
ionmuin lium bhós ar a sheirc2353 
gach airm i mbíodh an náoimhgheilt.

2354 Ionmuin lium Glenn mBolcáin mbán2355 
ar a sherc ag Suibhne slán,2356 
ionmuin gach sruth do-icc ass,2357 
ionmhuin a bhiorar barrghlass. 95b

2358 Tiubra na Gealta súd thall,2359 
ionmuin cách dar bíadh a barr,2360 
ionmuin lium a gainemh glan,2361 
ionmuin a huisge iodhan

 p.83

2362 Orm-sa doghnídh a haicill,2363 
fada lium gó nosfaicinn,2364 
rothiomghair a breith dom thigh,2365 
ba hionmhuin an eadarnaigh.

2366 Ionmhuin gach sruth go bhfúaire2367 
fors' mbíodh biorar barrúaine,2368 
is gach tobar uisge ghil,2369 
ar Suibhne ag a aithighidh.

2370 Masa chead le Rígh na reann2371 
éirigh agus imthigh leam,2372 
tucc dhamh, a chridhe, do lámh2373 
ón lighe agus ón leachtán.

2374 Ba binn lium comhrádh Suibhne,2375 
cían bhérus im chlí a chuimhne:2376 
aitchim mo Rígh nimhe nár2377 
ós a lighe is ar a leachtán.


Leachtán.

86.

Ro éirigh Suibhne asa niull iarsin ⁊ roghabh2379  Moling ar láim é, go rángadar rempa ina ndís co2380  dorus na heglaisi, ⁊ ó dorad Suibhne a ghúala risin2381  ursoinn tug a osnadh mór ós aird co rofháoidh a2382  spiorad dochum nimhe, ⁊ rohadhnacht go n-onóir ag2383  Moling é.

87.

Gonadh ní do sgélaibh ⁊ do imthechtuibh2385  Suibhne mic Colmáin Chuair rígh Dhál Aruidhe2386  gonuige sin.

@book{G302018,
  title 	 = {Buile Shuibhne},
  editor 	 = {J. G. O'Keeffe},
  edition 	 = {1},
  note 	 = {One volume. vii + 111 pp. iii-vii Preface, 1-83 Text, 85-91 Notes, 92-96 Brussels MS. 3410, 97-106 Glossary of the rarer words, 107-109 Index of places, 110 Index of persons.},
  publisher 	 = {Dublin Institute for Advanced Studies},
  address 	 = {Dublin},
  date 	 = {1931},
  note 	 = {Reprinted 1975},
  UNKNOWN 	 = {seriesStmt}
}
 G302018.bib

unknown

Edited by J. G. O'Keeffe

Buile Shuibhne

Brussels MS. 3410. fo. 59a to 61b. De S. Ronano Mac Beruigh as Echtra Suibhne

@book{G302018,
  title 	 = {Buile Shuibhne},
  editor 	 = {J. G. O'Keeffe},
  edition 	 = {1},
  note 	 = {One volume. vii + 111 pp. iii-vii Preface, 1-83 Text, 85-91 Notes, 92-96 Brussels MS. 3410, 97-106 Glossary of the rarer words, 107-109 Index of places, 110 Index of persons.},
  publisher 	 = {Dublin Institute for Advanced Studies},
  address 	 = {Dublin},
  date 	 = {1931},
  note 	 = {Reprinted 1975},
  UNKNOWN 	 = {seriesStmt}
}
 G302018.bib