Witness list

• F: Franciscan MS A VI, (a vellum of 32 pages; text on pp. 3-29) Library of the Franciscan Convent, Merchants' Quay, Dublin.
• P: Phillipps' MS no. 10266, (a vellum of 25 leaves; considerable lacunae and several missing leaves; text breaks off at bottom of p. 16) Dublin, National Library.
• B: Stowe B IV 1, (text on pp.41-55) Dublin, Royal Irish Academy.
• L2: RIA 23 L 26, part 1 (text on pp. 13-92. Imperfect: four leaves torn out at p. 21; at least one is missing at the end; text breaks off in par. 114) Dublin, Royal Irish Academy.
• K: RIA 23 K 46 (formerly Read 220), part 3, (written by Séamas Mag Uidhir about 1730; six pages missing at the end of Cath Maighe Léna, which breaks off in par. 99) Dublin, Royal Irish Academy.
• L: RIA 23 L 18 (303 pages by John O'Conor; 18th century; Cath Maighe Léna on pp. 191 to end) Dublin, Royal Irish Academy.
• C: Stowe C VI 1, part 2 (Cath Maighe Léna on pp. 109-185; breaking off in par. 111) Dublin, Royal Irish Academy.
• H: H 6.8 (18th century, Cath Maighe Léna on pp. 109-202; breaks off at the same place as C) Trinity College Dublin.
• BM: British Museum Additional 18746 (written in 1796 by Donnchadh Mag Oireachtaig) London, British Library.
• H2: H 3.10 (18th century, a third, mixed recension; only copy of p.25 other than P) Trinity College Dublin.

unknown

Edited by Kenneth H. Jackson

Cath Maighe Léna

1.

1 Imthūsa cloindi Dāirine ⁊ cloinne Dergthened2  ⁊ cloinne Luighdhech mic Ītha ⁊ mīledh Muman uile3  air chena, nírbo riarach etorra d'ēis chatha Cnucha,4  uair do bādar trī rīgh esaontacha orra .i. Mogh Nēid 5  mac Dergthened ⁊ Maicniadh mac Luighdhech ⁊ Conaire6  mac Moga Lāmha; ⁊ rob ē ced-adhbar a comfhuachaid7  .i. mac miadach mōir-menmnach do bī ag Mogh Nēid8  .i. Eōgan Mōr, ⁊ Mogh Nuadhad ainm eile dō.

2.

9 Agus is aire at-beirthī in t-ainm sin ris .i. Nuadha10  Derg mac Dāirine oirrīgh do rīgaib Muman ro oil hē .11  Agus do claidhed rāith rīghdha ar Muigh Fheimhin12  aigi-sēin , ⁊ do bī fēin ⁊ Derg Damsa draī re h-agaidh13  na h-oibre 'gā h-ordugad, ⁊ Eōgan ar a bāire baīsi a14  coimidecht a oide ann; ⁊ do bādar naonbar mogadh ar15  uilind don rāith agā claidhe, ⁊ tarla cloch mōr a mbēl16  na h-oibre isin dīg dōib nār fhēdadar d'aitherrach nā17  d'urthōgbāil, ⁊ tāngadar lucht na h-oibre uile dā18  h-innsaighi ⁊ nīr thoill lín a tōgbhāla do thrēin- fheruib19  i n-a timcheall. Tarla Eōgan ag airiugad  1a. IIan20  fhedhma sin, ⁊ ō 'd-chonnairc cāch ag trēigen a tōghbāla 21  do iadhastair fēin a dhā lāim go h-ain-mīn uimpe, ⁊ tuc22  fuirmed fedhma go h-ārrachta fuirre go tucastair a talmain23  ī, ⁊ tuc feidm eile fuirre gur chuir ar a glūn go glē-nertmar24  ī, ⁊ do chuir dā glūn ar a ghualainn, ⁊ do chuir dā p.225  gualainn a n-agaidh in chlaidhi ar mūr imeallach na26  h-oibre hī. “Is uasal in mog ūd, a Nuadha,” ar in27  teglach. “Biaidh in t-ainm sin air go brāth,” ar 28  Derg Damsa draī .i. Mogh Nuadhad; go rabadar dā29  ainm aca air ann sin .i. Eōgan Mōr ⁊ Mog Nuadhad. Agus30  do bī 'n-a adhbar rīg gan fhresabra 'gā mōradh ag 31  maithib Muimnech nō go tāinic aimser chatha Cnucha.

3.

32 Go facaid a māthair aisling ingnad .i. Sīda33  ingen Fhloind mic Fiachrach .i. rīg oirrthir Muman34  .i. secht mba finna ō-derga d'fhaicsin isin oidchi dī go35  linn-bolgaib lachtmara i n-a carcruib, go snāimfidīs36  meic midh-aīsi ar na linntib lemnachta do fhāgbaidīs37  na h-ōg-ba sin a n-īslib ⁊ a n-etrigib na talman. Agus38  ad-chonnairc a cinn athaid ann-sēin secht mba39  duaibsecha ar dath dethaigi 'n-a ndeghaidh , ⁊ fā lōr40  d'adh-uath ⁊ d'ūr-grāin a faicsin ⁊ ruisg t[h]enntidhe i41  n-a tulaibh ⁊ adharca iarnaide forra; ⁊ do chomraicsed42  risna cēd-buaib  1b. Igur leghsad ⁊ gur lān-millsed43  uile iad, co nār fhāgaibsed leadhb ar láthair dīb. Ro44  innis Sīda a h-aislingi don aird-rīg ar n-ēirgi, ⁊ do gab45  faitches in rī roimpi, ⁊ adubairt in rīghan in laīd ann:

4.

1. 46 Aisling ad-chonnarc araīr,
   47 a Mhog Nēid in chrotha caímh,
   48 secht mba finna, fáth gan feall,
   49 d'fhás i n-aird-medōn Ērenn  ¹.
 p.3
2. 50 Āillighter lium iad do chēin
   51 mar dath sneachta for sār-shléiph,
   52 co rosccaib gloinidhe dhe,
   53 co n-adharcuibh iarnuidhe.
3. 54 Gēim gach bō dībh, tōlaibh tlacht,
   55 comh-binn re tēdaib mendchrot
   56 līnsat Ēirinn gan anadh
   57 do lacht ⁊ do lind-taradh .
4. 58 Ad-chonnarc secht mba oile
   59 dubha dorcha dethaige ,
   60 a ndiaidh na mbō find a bfad,
   61 dā slighe go ro-s -leghsat .
5. 62 Gēim ² gach ēn-bō duibhe dībh
   63 do dhūiscfed mairbh as a mbí,
   64 co rosgaib teinntide de
   65 co n-adarcaibh iarnaide.
6. 66 As ī sin m'aisling, a fhir ,
   67 a Mog Nēid an chrotha gil;
   68 gidh olc gidh maith tig dūinn de
   69 as sī sin an aislinge .

Ais.

5.

70 A h-aithli na laīde sin tucad Derg Damsa, draī Moga71  Nēid, dā n-innsaigid do breith breithi ar in aisling sin,72  ⁊ do h-innisedh dó í cin fuirech; ⁊ adubairt Derg Damsa, p.473  “Ticfaid ann,” ar sē, “secht mbliadna blāthmara co74  n-imad toraidh etha ⁊ aird-bleachta, mesa ⁊ mōr-thoridh,75  co nach tibra neach cennus dā chēile innta; ⁊ ticfaidh76  secht mbliadhna dona daidhbre dī-chumaing i n-a77  ndiaidh -sēin, co nach tibra in mac mīr don athair 78  innta nā an ingen don māthair nā an cara dā chēile.”79  Is ann sin do cumadh comairle ag Mogh Nēid, mar fuair80  fis na fāistine sin, ⁊ is ē nī do h-ordaiged aigi, airg ⁊ airdlestair 81  ⁊ tighi talman ⁊ teghdhaisi trebar-dhaingne do82  chomdlūthugadh ar chinn na cēd-aimsire sin do83  thairrngir Derg Damsa; gur línsad do biadh ⁊ do buantoradh84  uile iad, uair nī gabad Mog Nēid ní i n-a chīs85  rīgh acht biadh uile , nō co ndeachatar na secht mbliadhna86  ithmara as ⁊ tāngadar na secht ndroch-bliadhna 'n-a87  ndegaid sin. Daidhbre ⁊ terce bīdh ar in chēd-bliadhain 88  dīb; cunnrad ⁊ cennaigecht isin bliadhain 89  tánaisti dīb. Acht ēn-nī, do luigh trom-gorta mōr orra90  uile ann sin, gur folmaighid na treba ⁊ na tírthi, na h-iatha91  ⁊ na h-aicmeda aca; uair gērbo tenn in teidm sin 1b. II92  in gach tīr eile a n-Ērinn, dobo mō isin Mumhain hē.

6.

93 Agus tāngadar maithe dā chūigedh Mumhan uile94  'm an am sin go h-ēn-inadh .i. clanna Dedad ⁊ clanna95  Dāirine ⁊ clanna Dergthenedh, ⁊ do bādar uile ag ēccaīn96  na h-ard-ghorta a fiadhnaise Mogha Nēid; ⁊ nī roibe97  Conaire mac Mogha Lāmha nā Maicniadh mac Luighdheach98  ar in lāthair sin. Agus adubairt Mogh Nēid re maithib99  Muman co co mberadhōn aimsir sin gan esbaid uile iad do100  chinn na comadh do iarfad orra d'fhaghāil uatha. Agus p.5101  do fhaomsad a maithi go lēir na labartha sin, uair do102  bādar mōrān dā maithib a n-ēigin mōr ōn gorta; ⁊ tucatar103  cuir do Mogh Nēid go nem-fhallsa um gach nī dā n-iarrfad104  orra d'fhagāil, ⁊ tāngadar leth ar leth ar a slānaib dā105  chēile ar in chunnradh sin. “Sloinn-si festa na comadha106  is āil let d'fhagāil uainne,” ar na flaithi. “Is iad so107  iad,” ar Mog Nēid “.i. Conaire mac Mogha Lāma ⁊108  Maicniadh mac Luighdech do innarbad a Mumain amach,109  ⁊ rīghi do thabairt d'Eōgan Mōr, dom mac-sa.” “Do-gēntar 110  sin againde,” ar iad-san. Acht atā nī chena, do111  caithed in maithes sin Moga Nēid le maithib Muman112  nō go tāinic so-aimser ann; ⁊ do dīchuiredh Conaire ⁊113  Maicniad a Mumain amach, ⁊ tāngadar go Temraigh go114  h-airm a roibe Conn Cēd-chathach. Rīghthar Mog115  Nuadad ann sin ag maithib Muman dā aimdeōin fēin,116  uair adubairt nach biadh ainm rīgh air re linn a athar117  d'āirithe ; ⁊ tuc in t-athair a bennacht dō leisin rīghi118  ⁊ tucadar fir Muman uile trī sluag-bennachta dō leisin119  rīghe; ⁊ do bādar go rathmar rianamail agā fhreagra120  ⁊ do ēirigh menma mōr a clainn Dergthenedh de sin .

7.

121  ³Agus do gabustair Derg Damsa draī ag adhmolad122  Eōgain ⁊ ag maoidemh a ard-ratha d'ēirge tar maithib123  Muman; ⁊ adbert an laoī:—

1. 124 Eōcchan Mōr, ba mōr a rath,
   125 comh-ard re Conn Cēd-chathach;
   126 an dias sin fā caoime clū
   127 rannsat Éirinn etorru.
 p.6
2. 128 Ro dersgnaigh Eōcchan do Chonn
   129 ar ba comh-ard a gcomhlonn;
   130 ba lia biadh Eōcchain Ēdair
   131 re seōlad a sīth-Grēgaib  ⁴.
3. 132 Ingen Fhlaind ben Mogha Nēid
   133 ad-chonnairc aisling gan brēig,
   134 secht mba finna, buan a mbladh,
   135 d'fhaicsin a medhōn Muman.
4. 136 Is sī taidbhsi tadbās dī
   137 'san oidhchi 'n-a h-aislingi,
   138 co mblighfidhe ó na buaibh
   139 sāith fher n-Ēirenn re h-aon-uair.
5. 140  ⁵Ad-chonnairc secht mba eile,
   141 dubha daora diablaide,
   142 a lorg na mbō finn fedba
   143 gur legsat a h-aon-menma.
6. 144 Is sī breth ruc an draī dī
   145 do mnaoí úir 'n-a h-aislingi,
   146 secht mbliadna sona, suth nglē ,
   147 secht mbliadna dona daidbre .
7. 148 Līntar leō-san lis lāna
   149 co fithechaib for-lāna,
   150 co nach beidīs gan cuid chōir
   151 isin droch-bliadhuin dí-mōir.
8. 152 Ro dhoirt orra in ghorta grinn,
   153 ba maith d'Eōcchan an oirchill,
   154 co n-ithed cāch a chēile
   155 sechnōn Ēirenn aigbēile.
 p.7
9. 156 Ō 'd-chonnairc cāch gēr chian gar
   157 biad is ⁶ linn ag laoch-Eōcchan
   158 ro daorsat fēin, fēta in modh ,
   159 d'Eōgan ar a n-anacol.
10. 160 Is de atā in sen-fhocal seng
    161 do-chualadar fir Ēirend,
    162 as aithech cāch gan deōlad
    163 co dtī an brāth ag borb-Eōgan.

164 E.o.cc.an

8.

165  2a. IImthūsa Conaire mic Moga Lāma ⁊166  Maicniad mic Luigdech, do bātar fēin ⁊ maithi a muinntire167  a farradh Chuinn a Temraig, ⁊ tuc Conn coinnmed168  crīch mBreg ⁊ Midhi dā muinnteraib. Is ī sin uair ⁊169  aimser do h-innarbadh Imchad Airm-derg mac Briūin170  meic Fhinnchada a h-Ulltaib, ⁊ tāinic-sēin go Temraig171  ⁊ fuair fāilti charthanach ag Conn, ⁊ do coinnmedh a172  muinnter ar tuathaib Teftha. Agus do cōirighed trī173  tighi arda oiregdha dona h-ōgaib innarbthacha sin acu;174  ⁊ tucatar a comluighi lē chēile um chomall do chumann 175  a n-agaid Moga Nuadad. Agus tarla trī h-ingena176  aontuma ag rīgh Ērenn 'm an am sin .i. Maīn ⁊ Sadhbh177  ⁊ Sāraid, ⁊ tucatar na trī rīg innarbthacha sin serc ⁊178  grādh dōib. Tumais Conaire rinn a ruisg a ndeilb179  Shāraidhi sūl- ghuirme, ⁊ grādhaighis Maicniad Sadb,180  ⁊ carais Imchad Airm-Derg Maīn; ⁊ do-rōnsat na rīgha p.8181  sin taithigidh suirghi for na rīgnaibh sin. Agus adubairt182  Sadhb re Maicniad go faīfedh leis do deōin a h-athar ⁊183  nach gēbad leannānacht uadha, ⁊ adubratar na rīgna eile184  co ngēbhdaīs suirghi ō na saír-fheraib sin do ched rīg185  Ērenn . Ro h-innisedh do Chonn na comrāiti sin,186  ⁊ tuc sē Sáraid do Chonaire ⁊ Maīn d'Imchad Airm-Derg; 187  ⁊ do fhēimdhigh Sadhb ⁊ Maicniad feis le mēd a188  menman go rochtain inmhe dā n-innsaigidh.

9.

189 Ō 't-chualaid Mog Nuadad an onōir mōr sin ⁊190  in muirn adhbhal fuaratar na h-aith-rīgha sin a coimidecht191  Chuinn, tuc dā brēithir nach creitfedh do Chonn, ⁊192  dā tīsadh de, co ndingnadh aith-rí nō innarbthach do193  Chonn trē dul a cairdes  2a. IIa nāmad. Ō 't-chualaid194  Conn sin do chuir techta ar chenn Moga Nuadad 195  dā thabairt dā thigh nō d'fhōgra catha air. Adubairt196  Mog Nuadad co rachad co h-umal a ndáil catha dō. Cidh197  trā acht do tinōiled ag Mog Nuadad maithi dā chōiged198  Muman co n-a mōr-shluagaib do fhresdal chatha do199  Chonn. Agus do chuir Conn fis co Cruachain go200  Conall Cruachna mac Aongusa Feirt , go a oidi ; ⁊ do  p.9201  chuir techta eile ar chenn Guill mic Morna co n-a202  fhianaibh; ⁊ do chuir daīne dinnsaigid dā rīg Ulad,203  co Bresal mac Briūin ⁊ go h-Eochaid Cobha; ⁊ do chuir204  fis co Crimthan Cūl-bhuide ⁊ go laochraidh Laigen; ⁊205  do thinōil fēin fir Theabhtha ⁊ tuatha Temrach.206  Rāinic Conall ⁊ curaid na Cruachna, ⁊ Goll mac Morna207  co n-a fhianaibh, chuigi, ⁊ Crimthan Cūl-buide ⁊ maithi208  Laigen ar chena; ⁊ nī thāngadar Ulltaig ann ar a209  olcas leō Imchad Airm-derg do chongbāil do Chonn.

10.

210 Is ann sin rāinic Conn roime co n-a choimthinōl211  go sen-Magh Lēna mic Dhāthō d'innarbad Moga Nuadad212  a Mumain amach, ⁊ tāngadar dā chōiged Muman go Magh213  Turscair a crīch Muman i n-a n-agaid. Agus mar214  fuaratar scēla a chēile, do ēirghedar teglach Cuinn um215  Asal mac Cuinn Fhēinneda taīsech teglaig rīg Ērenn,216  ⁊ rāngatar rompo d'iarraidh debtha ⁊ imgona ar teglach217  Moga Nuadad; ⁊ tāngatar macraid Maigi Tualaing ⁊218  teglach Moga Nuadad um Degad nDīmsach taīsech teglaig 219  Moga Nuadad , i n-a n-agaid; ⁊ tarrla dhā chēile iad a220  Cruinn-mh aigh a bFeroibh Cea ll, ⁊ do thacrad ar221  na teglaigh sin go talchair rē chēile. Acht ēn-ní,222  ro chin dedar teglach Cuin n ar teglach Moga223  Nuadad isin ēigin sin, uair atorchair Degad Dīmsach224  don dula sin; ⁊ do chommaīdhset a cosgar, ⁊ do impō225  Asal roime i n-a fhrithing do chommaīdhedh in gnīma226  sin re Conn, ⁊ ba maith le Conn an conscleō sin.

11.

 ⁷Agus adubairt Asal mac in fhēinedha an t-aithesc228  so sīos:—

1. 229 Dursan ar gcuairt cosgair chain
   230 do ghuin Deghaidh deirg Diūmsuigh;
   231 do legadh linn 'san leirg lēir
   232 trīcha cairpthech dār gcath-rēim.
2. 233 Ro-n-gonadh , ro gonsam nech,
   234 ro chuirsim ār sluaig fā sech,
   235 ro chind teglach tighe Cuinn
   236 ar macruidh Muighe Tualuing.
3. 237 Ro chuirsim treas co tarbdha
   238 risin macraid mōr-chalma
   239 ar in gCruinn-mhaig, fā suairc sin ,
   240 do-chuamair-ne cuairt coscair.
241 D. S.

12.

242 Is ann sin do-riacht Conn co n-a chathaib243  d'innsaige fer Muman nō gu rāinic go Magh Siūil a crīch244  Ēile  2b. Ituaisgcirt risi n-abar Magh Tualaing in245  tan sa, ⁊ do chuiredar techta uatha d'fhōgra chatha246  ar feraib Muman isin mhaidin ar n-a mhárach. Ro247  ēirigh Mogh Nuadad go luathgāireach risna labarthaib248  sin do thabairt chatha do Chonn, ⁊ dā ticed de249  fēin a thairmesg nīr lēig Mogh Nēid nāit maithe Muman250  dō gan cathugad re Conn. Agus do bī Derg Damsa draoi251  ag tairmesg an tachair fā na trēn-fheraib ⁊ ag252  mī-fhāistine go mōr dōib.

 ⁸Agus adubairt an t-aitheascc sa and sin:—

254 Meassa gach maidin
255 maiden trom Thualuing
256 re maolad mo {⬌} ⁹

13.

271 Agus do thimsaig Mogh Nuadhad a muinnter272  tar ēis Mogha Nēid do nīthugadh , ⁊ nī ar thlās nō ar273  thime do-chuaid aigi a athair do marbad acht ar mēd274  menman ⁊ ar chruas craidi; ⁊ tuc sciath tar lorg do275  maithib Muman. Ō 't-chonnairc rī Connacht sin .i.276  Conall Cruachna oide Cuinn, do innsaigh i n-a chromruathar277  churad trēsna cathaib go h-Eōgan. Impōis rī278  oirrthir Muman ris .i. Flann mac Fiachrach 2b. II279  ⁊ congbais a chraīsech re Conall go ttucastair áladh280  an-abaidh fair. Anais Conall a cosair chrō ōn āladh p.12281  sin, ⁊ imthighis Mogh Nuadad ann sin go h-arrachta, ⁊282  téid Conaire mac Mogha Lāmha ⁊ Maicniad mac283  Luigdhech a lenmhuin na laochraidhi sin. Agus rucsat284  a muig deiscirt Ēile ar Eōgan ⁊ do chuirset greim anbáil285  air ann sin, ⁊ do gonadh Eōgan fēin isin chumasg sin, ⁊286  rugsat a muinnter as ar nert a n-engnama é.

14.

287 Agus rāinic Eōgan roime don rēim sin go Glais288  Fhinnra a Feimen-mhuig, ⁊ do chuir sē Derg Damsa289  draoi go Mag Siūil ar cūla go Conn d'iarraidh chairdi290  re comairle air. Mar rāinic in draī co longphort Cuinn291  do iarr ar Conn a lēigen dō fert do chlaidhi do Mogh292  Nēid, ⁊ fuair sē an ced sin ō Chonn; ⁊ do-chuaid ōs293  cinn chuirp Moga Nēid ⁊ do gab ag tuirsi uime fār h-imred294  d'ētualang air, ⁊ adubairt gorbo tualaing catha Cuinn ar295  maithib Muman ar in mag sin, conidh aire sin do len296  Magh Tualaing de. Agus do-rinne Derg Damsa draoi297  fert do Mogh Nēid, ⁊ do h-adhlaiced ann ē co n-a arm ,298  co n-a eirredh , co n-a ēidedh, ⁊ co n-a chathbarr .

15.

299 As a h-aithle sin do iarr in t-ēiges cairdi trī lā300  ⁊ trī n-oidhchi d'Eōgan re comarle, ⁊ tuc Conn in chairdi301  sin, ⁊ rāinic in draī roime d'agallaimh Eōgain. Is ann sin302  do thinōil Eōgan maithi Muman ⁊ ruc leis go Glenn303  Lára a Luachair Dedhadh na deig-fhir sin. Agus do304  gluais Conn co n-a chathaib a cēdōir go Glenn Lára 'n-a305  lenmuin, ⁊ do chuartaigetar ferann Conaire mic Mogha306  Lāma ⁊ do chrechsad a urmōr .i. ō Shligidh Dāla go  p.13307  h-Oilēn Ēile ⁊ ō Oilēn Ēile go h-Oilēn mBric ⁊ ō Gabrān308  go Cnām-chaill. Agus do thimsaighedar crecha309  Maicniadh meic Luighdech ō Chnām-chaill go Luachair ⁊310  ō Shliab Eibhlinne co Sliab Caín ⁊ ō Shliab Caín co311  fairgi budh dhes, ⁊ do thimsaig etir a mbroiti ⁊ a mbō-312  tháinti leō. Agus tuc Conall Cruachna ⁊ 3a. I clanna313  Morna troim-nēll teinedh tar in tīr .i. tar Iar-mumain314  ō Luachair go Droing ⁊ co Loch Lēin bud dhes, ⁊ tucsat315  airgne ⁊ ēdāla imda leō go h-airm a roíbe Conn co n-a316  churadhaib. Agus do fhiarfaigh Conn scēla an inaid317  a roibe Eōgan dā ēolchaib .i. do Chonaire ⁊ do Maicniad,318  ⁊ adubratar-san a beith a mBord Laídhi a Comar na319  Sealga .i. in Mangartach mong-ruadh ⁊ Loch Lēin do320  leith de ⁊ Sliab Cruadha ⁊ an muir don taob eile ; ⁊ nach321  fētfaitīs līn bud lia ināit fēin rochtain dā n-innsaighe ar322  ēn-shligidh. Imthūsa Moga Nuadad, ō 't-chualaid323  catha Cuinn do gach taob 'gā timcheallad adubairt re324  maithib a muinntiri tinōl do dēnam, ⁊ a ndruim do thabairt325  re Duib-ghlenn, ⁊ “Nī cáirdemail atā Conaire ⁊ Maicniadh326  re Muimnechaib aniu,” ar sé.

16.

327  ¹⁰Agus adubairt an laoidh:

1. 328  ¹¹
   329 tabhraidh bhar ndruim re Duibh-ghleann ,
   330 do lingsiod catha Choinn chain
   331 go Gleann Lára ion bhur lenmhuin.
2. 332 Nī h-urusa sīol n-Ēibhir
   333 d'ionnsoighid 'mō n-aimhréidhibh ,
   334 acht go ttáir dōibh gan doladh
   335 tionól ⁊ tiomsughadh.

17.

336 Imthūsa Cuinn, do comairledh aige fēin gan dul337  isin mbelach mbodhba sin do bī etir sē ⁊ Eōgan, acht338  gabāil rompa a mullach na Mangartaig . Agus ad-chonncadar 339  as sin uatha éide ⁊ innile imdha a nGlinn340  Laīdhi, ⁊ laochraidh Muman ar n-anadh d'fhorgla ann341  ō Eōgan, uair do chedaig Eōgan dōib a n-anamain ag342  Conaire ⁊ ag Maicniadh ō nach raibe fēin lín catha dōib.343  Ro giallsat uile co coitchenn do Chonn ⁊ do roinn344  Conn dā chōiged Muman itir Chonaire ⁊ Maicniadh.345  Agus do impōtar siar uile ann sin ⁊ do-chuadar budh346  des co Carn mBuide a n-Ērnaib, ⁊ do-chuaid cāch lē347  thosgaib fēin do maithib Muman i n-a n-uirthimcheall;348  ⁊ do an Conn co n-a churadhaib coimlenmana 'n-a349  comnaidhe a Carn Buide.

18.

350 Ō 't-chualaid Mog Nuadad nem-daīnighe351  Chuinn isin chomnaidhe ad-bert re n-a muinnter 3a. II352  ēirghi do thabairt amais longphuirt ar in laochraidh sin,353  ō nach roibe līn catha do churadaibh a n-agaid Chuinn;354  ⁊ do thinōilsed clanna Deirgtheinedh co deg-thapaid355  ⁊ do innsaigedar co Conn a cēdōir. Rāngatar rompa a356  comfhogus Chairn Buidhe ⁊ do ghāirsed fēin ⁊ forairedha357  Cuinn dā chēile, ⁊ dob ingnad le Conn a cluinsin ag358  comfhuachad re fiallach na foraire don taob amuigh359  don longphort isin maidin. Agus do ēirghedar clanna360  Morna ⁊ Conn co n-a churadhaibh, ⁊ tāngadar i n-a361  cathaib cóirigthi a n-agaidh Eōgain co n-a uathad362  shochraidi, ⁊ do cuiredh imaireg amnas etorra re h-edh363  n-im-chian, gur thoitsed ānraidh imda etorra do gach364  leith. Agus do-rat Eōgan dā ūidh nach fuair comthrom365  comlainn .i. in sluag uile a n-aghaid ēn-duine , uair do366  thuitset urmōr a muinntire, ⁊ nīr miadh leis teithed, ⁊367  do shanntaigh a dhīghailt; ⁊ do lēig fā chathaib Cuinn p.15368  hē d'iarraidh Chuinn, uair ba derb leis hē fēin do thuitim369  ⁊ ba deimin leis Conn do thuitim leis dā tāirsedh ēn-buille370  dā shūil de; agus do gabh ag slaidhi na sluag . Amail371  rucht prīmh-luinge dā h-acairib tustall an churadh a372  cath a bidhbad ⁊ a nāmad, ⁊ nī creitfide ō lebar nā ō eōlchaib373  re innisin ar thoit le Eōgan isin irghail sin. Go tarla374  ris Goll mōr mac Morna, ⁊ do chomracsed in dā chath-375  mīlid sin co niata nem-uis nāimhdemail ; ⁊ nīrb ingnadh376  sin, uair dobo crēchta gan dūnadh a nderg-nāimdenas,377  ⁊ nī thāinic fiadhail tar a faltaib, ⁊ do ruamnaigedar a378  ruisg amail taīdhlech rēltann ag reōdh, ⁊ do līnatar a379  n-ochta dā n-anālaib amail bolga gabann ag grīs-shēided,380  gur chrēchtnaighetar na cath-mīlid a chēili go mōr.381  3b. I Agus do bī ēigen mōr ar Eōgan 'm an am sin382  .i. Leth Chuinn ⁊ urmhōr Leithi Mogha um Chonaire383  ⁊ um Maicniadh i n-a agaidh, ⁊ do bī ēigen budh mō inā384  sin air .i. Goll mac Morna agā thuarcain. Agus nī roibe385  Eōgan acht uathad dā degh-muinntir, ⁊ in chuid nār386  marbad dīb do bātar ar n-a crēchtnugad; ⁊ do luigh in irghal387  ar Eōgan gur lēigedar cāch a fheidm catha fair, co nach388  raibi do chongnamh aigi acht uaisli a fhola ⁊ cruaidi389  a chraidhi ⁊ mēd a menman ⁊ ro-mēd a fhedhma ⁊ a390  fhulaing. Agus adubradh gomadh dī-chreidte le391  sochaidi do midh-laochaib go tuitfedh le cēd ar thuit392  le h-Eōgan i n-a ēnar a cath na Cloichi Barraighi.

19.

393  ¹²Agus do bī lennán lān-chumachtach ag Eōgan394  isin oirer sin .i. Ēdaīn Innsi Greagraidhe, ⁊ do foillsiged p.16395  dī Eōgan do beith isin ēigen sin .  ¹³Tic Ēdaīn d'fhurtacht396  Eōgain ⁊ beiris lē asin ēigen sin ē d'aimdheōin a inntine,397  ⁊ fāgbais in Cloich mBarraigh agā tuargain a ndeilbh398  duine trē druīdhecht ag Goll ⁊ ag clannuib Morna ⁊ ag399  slicht Fheidhlimid Rechtmair; ⁊ do-nī daīne dona400  cairrgib coim-shlemhna ⁊ do chlochaib tuinighthi in401  talman a timcheall Eōgain dā imchoimēd. Conadh402  ōn barrad sin tuc in chloch ar armaib Guill ro len in403  Chloch Barrach dī ō shin i-lle. Agus tuc Ēdaīn404  naī longa luchtmara lē ar cuan Chinn Mara, ⁊ ruc Eōgan405  ⁊ ar mhair dā muinntir lē isna longuib sin co nach raibi406  cumus nō cumachta ag Conn ar na curadhuibh.

20.

407  ¹⁴Tāinic Eōgan begān sochraidi beō-ghonta an408  adaigh sin arís d'aindeōin Ēdaīne, ⁊ tuc amus longphuirt409  ar muinntir Chuinn; ⁊ do thuit leis Eōlang Airm-derg410  mac rīg Laigen, a quo Corr Eōlaing , ⁊ 3b. II caoga411  dā muinntir 'maille ris. Agus do lensat in sluagh ē, ⁊412  beiris Sīmha .i. Chorr-luirgnig air .i. badhb ⁊ ban-ghaisgedach413  do muinntir Ghuill ī ⁊ is amhlaidh do bī414  a carpat roime in tsluag ⁊ sī ag maīdhemh  ¹⁵ madhma415  orra ⁊ ag guin muinntire Eōgain ⁊ ag seōladh an tsluaig416  orra. Anais Eōgan fria ⁊ marbhais d'urchar do shleig417  ī, ⁊ tuitis isin abaind ; ⁊ sāidhis Eōgan echlasc uindsenn418  do bī a lāim na caillighi do leth-taob an ātha, gur fhās419  ann, conidh de atá Āth Uinnsenn. Agus lenaidh an  p.17 420  sluag siar Eōgan, ⁊ tic-sium amus eile orra, ⁊ marbais421  Cuirrīn Cenn-sholus mac rīg Connacht ⁊ trī caogaid dā422  muinntir 'maille ris, conidh de do len Com Cuirrīn. Tic423  Eōgan an tres amus orra a Tres-chaill ⁊ marbuis mōrān424  dīb ann, conidh de atā Tres-chaill. Agus tiaghaid dā425  ech ⁊ carpat na caillighi ō Āth Uinnsenn ar Sīmhín go426  h-Āth etir dá Loch, ⁊ brisit cuing carpait na caillighi ⁊427  an carpat fēin ann, conidh de atā Belach Sen-chuingi428  ar Garbh-abhaind etir dhā Loch.

21.

429  ¹⁶Agus do bātar sluaig Chuinn ⁊ clanna Morna430  ag tuarcain na Cloichi Barraighi ⁊ na cloch tuinidhi eile431  do bī isin trācht, ⁊ gor brisedar a n-airm ogā tuargain ⁊432  gur mhaoladar an chuid nār brisedar dīb. Agus adubairt433  Conn riū, “Sguiridh bar tuarcuin, a ōga,” ar sé, “uair434  cairrgi cloch atā in bar n-agaid, ⁊ do-chuaidh Eōgan435  uaib.” Agus do anatar sluaig Chuinn ann sin dā436  n-urrlaidhi, ⁊ do chonncadar na longa uatha ar an aigēn437  ⁊ Eōgan co n-a muinntir innta; ⁊ do impō Conn ⁊ Conaire438  ⁊ Maicniadh ⁊ tāngadar go Carn mBuidhe an aidhchi439  sin. Do roinn Conn dā chōiged Mumhan etir Conaire ⁊440  Maicniadh,  4a⁊ do imthig fēn roime go Temraig, ⁊441  do bī Ére aigi gan imresuin fri rē naī mbliadan .i. in fad442  do bī Eōgan a n-Espāin. Imthūsa fer Muman, do443  ordaighedar a fledha ⁊ a fuirega do thabairt chucu co444  Carn mBuidhi, ⁊ do ordaigedar a feithme ⁊ a forairedha445  do chur re h-agaid Eōgain ō tā Āth Calbh aniar go446  Trāigh Sen-locha soir, ⁊ ō Dūn na mBārc atuaidh co447  Trācht Remar uo dhes .

22.

448 Imthūsa Moga Nuadad, innister sunn seal eile.  p.18449  Rāinic roime co h-Inis Greagraidhi assin ngābad sin tar450  ēis a fuair d'ulc ⁊ d'uathbās, ⁊ do bī a comaonta 451  Ēdaīne an adaigh sin; ⁊ do cōirghid a crēchta go452  h-onōrach ag Ēdaīn, ⁊ do bhādar naī n-oidhchi aici ¹⁷453  isin innsi nō co ndechaid a sgīs ⁊ a merten dībh, ⁊454  do gabh Eōgan lāmh ar imthecht assin innsi ann sin.455  “Is pudar a fhad gur thriallais ,” ar Ēdaīn, “uair456  mana bheitheā acht ēn-adaigh isin innsi si nī beitheā457  acht ēn-bliadain a n-ēgmais Ērenn ar innarbadh; ⁊ ō ataī458  naī n-oidhchi isin innsi si beir naī mbliadna a n-ēgmais459  Ērenn, ⁊ rachaid tū echtra im-chian a h-Ērinn co460  h-Espāin. Agus cuirfed-sa coimghi chonaire umat,”461  ar sī, “⁊ do-bēr imshlān a n-Ērinn arīs tū.” Agus adubairt462  Derg Damsa in laīdh ann:-

23.

Derg Damsa

463 A Ēdaīn fhinn fholt-bhuidhe,
464 mithid duīnn dul ar fairgi
465 a tosach na h-ochtmaidhi
466 le cōir na gaoithi gairgi .,

467 Gan fer bethad againdi
468 ō Chonn 's ō thriathaib troma
469 a gleō Chloichi Barraighi
470 man beth Ēdaīn 's a longa .

 p.19

3. 471  ¹⁸Don turus-sa thēighi-si
   472 a n-Espāin na slōgh sreathach
   473 nī fhaicfi tū in Ēiri si
   474 go cenn naī mbliadan mbreathach.

4. 475 Co n-impōm go toghaidhi ,
   476 a ben uallach, nā h-ēgaīn ;
   477 dūinn bus coimghi chonaire
   478 gach a n-abrai-siu , a Ēdaīn.


479 a Ēdaīn.

24.

480 Dāla Mogha Nuadad, do chuirestair a longa481  ar fairrgi ⁊ do gluais roime. Naī trātha dōib ar fairrgi482  nō go rāngadar cuan ainbthinech na h-Espāine. Is ē483  ba rī a n-iarthar na h-Espāine an tan sin .i. Ēibher ¹⁹ mōr484  mac Midhna ; ⁊ do bī ingen oireghda a n-aentuma ag485  in rīgh sin .i. Bera ingen Ēibhir , ⁊ āirmid eōlaig ar mnāib486  āille a h-aimsire ī. Agus fā muirnech mōr-onōrach487  oilemain na h-ingine sin rīgh na h-Espāine, uair do bhīdīs488  trī caogaid ban i n-a banntrocht i n-a coimidecht,489  ⁊ do bīodh leithed a dhā bonn d'ōr cherdamail fā p.20490  cosuib, ⁊ ba lasamail an baile i mbīdh ō eirradhuib breac-491  dhathacha a banntrochta. Is ī sin aimser  4ba492  tarrla aire rīg na h-Espāine ar fad aontuma a inghine, ⁊493  do iarr Dā Drona draī chuigi, ⁊ adubairt ris a fhis494  d'fhaghbāil dhō cā fer lē faífed a ingen . “Ro-fhedar-sa495  sin,” ar sē, “uair is a h-Espāin fēin do-chuaidh cenēl496  in fhir agā mbia, ⁊ ticfa sē anocht a n-Espāin; ⁊ ēirghedh497  h'ingen-sa soir go Sruth n-Ēibhir ⁊ gēbaidh sī bradān498  ball-chorcra d'ēignedhuib Mara Romair ann, ⁊ tlacht499  caom corcra uime ō eirr go a ard-ghoilbech ; ⁊ benadh500  Bera a eirradh de, ⁊ dēnadh sī lenn lān-maisech fā chomair501  a cēile don tlacht sin.”

25.

502  ²⁰Agus ad-bert:—

1. 503 Anocht tig co fír ar fecht
   504 mo-chen tārraid a thoidecht;
   505 lethfaid a chlann tar magh Fāil
   506 mar ticfa anocht a n-Espāin.
2. 507 Ēirig don trācht, a ainder,
   508 con-ciuchlathar do chainccen;
   509 do-gēba tlacht corcra cain
   510 do bhradān Mhara Romhair.
3. 511  ²¹Benfa-sa don bradán bras
   512 a thlacht ⁊ a innmas;
   513 do-ghēna lend bus caoin dath
   514 dā mbia in t-ainm Eōgan Taīdhlech.
 p.21
4. 515 Fuaigh sída co corrthair chais
   516 bus ferr don druine dreach-mais,
   517 do geim gloine lōghmuir luinn
   518 ar lasad rē n-a ghualainn.
5. 519 Amra iná gach mac in mac.
   520 dá  ²²tiphra a Bera, do brat;
   521 adēra cāch thiar is tair
   522 “A Eōgain co n-il-dathaib.”
6. 523 Cūig anmanna in taīdhlig taí;
   524 Eōgan Mōr, Mogh Nuadad naoī,
   525 Eōgan Fithecdha, ferr de,
   526 Eōcchan Fial ē ar a fhēile.
7. 527 Amra an rí tic isin trāigh
   528 iarfus céili a n-Esbāin
   529 glōrdha inā gach tuir in torc
   530 gēbus a n-oirer anocht.

531 A.

26.

532 Do-chuaid Bera roimpi co Sruth n-Ēibhir an533  oidhchi sin ⁊ fuair an t-ēigna ōrda ann mar adubairt in534  draī, ⁊ do ben in tlacht carcra de ⁊ do-rinne brat taīdlech535  de fā chomair Eōgain. Tāinic Eōgan an adhaigh sin536  co Trāig Ēibhir , ⁊ fāiltighis tonn ⁊ tīr roime isin Espāin537  in adhaigh sin; ⁊ do-chuala Dā Drona draī sin ⁊ adubairt:—

1. 538 At-chluinim fuaim
   539 tuinne re tīr;
   540 soladh in gāir ,
   541 robadh rē rīgh.
 p.22
2. 542 An rí si thig
   543 tar fairgi nglais
   544 gébaidh dā greiss
   545 Ēre rē ais.
3. 546 Eōgan ē fēin,
   547 budh mōidi a buaidh,
   548 do-bēra rēim
   549 tar Ēirinn fhuair .
4. 550 Barr feda an tshlat ,
   551 ōs linnib lua;
   552 tū bus ben dō,
   553 Mogh Nuadhad nua.
5. 554 An trāigh si thís,
   555 trāigh Ēibhir fhuair ,
   556 tuicim an trāigh,
   557 ad -chluinim fuaim.

530 a. c. l. u. in. im.

27.

559 Tāinig in draī a n-agaidh Eōgain ann sin,560  ⁊ do fher fāilti co michair ris, ⁊ ruc leis d'innsaigidh561  rīgh na h-Espāine; ⁊ do bī an rī co forbfhaīlidh roime,  p.23 562  ⁊ do cuiredh a tighib leptha , ⁊ do fresdalad ⁊ do563  frithōiledh co cenn trī lā ⁊ trī n-oidhchi iad. Agus564  tucad dochum rīgh na h-Espāine iad iar sin, ⁊ do565  fhiarfaig a toisg ⁊ turus dīb, ⁊ do innis Eōgan mar do566  h-innarbad a h-Ērinn iad; ⁊ do fiadhaigedh go h-onōrach567  ag rīgh na h-Espāine iad; ⁊ tuc coinnmedh iarthair na 568  h-Espāine dā muinntir, ⁊ do chonguib Eōgan aigi fēin ,569  ⁊ do bātar re rē chian ar an ordugad sin. Agus570  do bī Eōgan ag suirge an fad sin re h-ingen rīgh na571  h-Espāine; ⁊ adubradar muinnter Eōgain nach facadar572  riam ben budh āille inā Bera , ⁊ nach gēbdaīs 573  mar aithmēla chucu a n-innarbadh a h-Ēirinn dāmadh574  ben d'Eōgan hī. Et do comōradh aonach ag in rīgh575  iar sin, ⁊ tāngadar sluaig na h-Espāine uile ann,576  ⁊ do cōirged macraidh  5a. Ina h-Espāine uile577  fā Fhraoch Mīlesach mac rīgh na h-Espāine; ⁊ tāngadar578  a mbanntrachta ⁊ a n-ingenraidh fā Bera uasail ilghrēsaigh 579  , fā ingin in aird-rīgh. Agus do bhādar na580  sluaigh ag fēchain a dealbha ⁊ deilbhi Eōgain, ⁊ is ed do581  brethnighedar nach facadar riamh nech budh āille inā p.24582  Eōgan nā ben budh comadhaise dō inā Bera, ⁊ adubradar583  cāch gur oirches dōibh aontugad rē chēile.

28.

584 Agus tucad Dā Drona draī d'innsaigidh in rīgh.585  “Ēirigh,” ar sē, “⁊ fiarfaig d'Eōgan crēad dō gan586  mh'ingen-sa d'iarraidh”; ⁊ fiarfaigis in draī sin d'Eōgan.587  “Adēr-sa rit-sa a adhbhar sin,” ar Eōgan, “uair nīr 588  miadh lium-sa m'ēra fā mnaī, ⁊ dob h-egail lim breath589  innarbthach do breith orm; ⁊ fōs,” ar sē, “nī thucus590  seōid nā innmhas lim a h-Ērinn dā tabairt d'ēigsib nō591  d'ollamnaibh; ⁊ is inmuin lium ingen an rīg fōs,” ar sē,592  “⁊ atā mo shūil re cairdes in rīgh, ⁊ nī biadh dā n-obadh593  a ingen do thabairt dam.” Agus tāinic Dā Drona leisin594  aithesg sin dochum an rīgh. “Is fregra fhlatha sin,” ar595  rī na h-Espāine, “⁊ abair-si rem ingin-si suide ar lāimh596  ndeis Eōgain isin aonach, ⁊ dēnadh sī feis leis anocht.”597  Agus do-chuaid Bera go h-ēsgaid isin inad sin ⁊ adubairt598  re n-a h-inailt dul ar chenn in lenna do-rinne sí d'Eōgan,599  ⁊ tucad dā innsaigid ī, ⁊ do gabh uime ar uachtar a ēdidh600  í go roibhe a taīdhlech ⁊ a taitnem ar fad an aonaigh 601  uile, conidh de ro len  5a. IIEōgan Taīdhlech de.

29.

602 Luighid an dias sin an adaig sin lē chēile, ⁊603  fā maith sēn ⁊ soladh na lānamna sin. Urmōr naī 604  mbliadan dōib go h-aībinn isin Espāin, go ruc sī triar605  do chlainn chaīmh-dealbha dō innte .i. dā ingin ⁊606  mac. Oilill ainm an mic, Caīmhell ⁊ Sgothniamh 607  anmanna na n-ingen, amail as-bert:— p.25

1. 608 Bera ingen Ēibhir uill
   609 māthair Oilella Ōluim,
   610 's māthair na deisi dēine
   611 Caīmille ⁊ Sgothnēime  ²³.

30.

612  ²⁴Acht atā nī chena, tāinic Oilill fēin a613  n-inad eile i n-a aghaidh sin, ar guba Saidbi , uair adubairt614  gur a nDún Eochair Māigi rucad ē, ut dixit :—

1. 615 Dā dtugthaī mo roga dam
   616 do dūintib tenna in talman,
   617 robud ī mo thoga thair
   618 is mo roga Dūn Eochair .
2. 619 Is ann rugad mo chlann chain,
   620 mē bu dēin ⁊ m'athair;
   621 is ē ar n-urradhas gach fhir
   622 's ar mbunadas Dūn Eochair .

31.

623 Acht ēn-nī, ro gab inmaille ⁊ eimeltus Eōgan624  fā beith a n-ēgmais Ērenn, ⁊ do gab lāim ar Espāin625  d'fhāgbāil. Agus do-chuala rī na h-Espāine co n-a626  uaislib sin, ⁊ do gab ag tabairt chomairli ²⁵ dā chliamain,627  ⁊ is ed ad-bert fris: 'Beir-si uaisle na h-Espāine,'628  bar sē, “d'innsaigid na h-Ēirenn, ⁊ ²⁶ tesgaid ⁊ gerraid  p.26629  Ēre dā h-āit, ⁊ tabhraidh ²⁷ tēda ⁊ rotha ⁊ rēfedha630  uimpe ²⁸, ⁊ tabraid a ²⁹ lenmuin bar long í ⁊ suidigidh ³⁰631  lāim re h-uillind na h-Espāine ī, ō nach ³¹ fēdair-si anadh632  againde i n-a fēgmuis .” Nīr gab Eōgan chuigi co633  maith an t-urfhuigell sin ⁊ nīr binn leis ē. Ō634  't-chonnairc ³² Ēibher sin adubairt arīs; “Mās ed,635  beir-si mo ³³ mac-sa let go ³⁴ h-Ēirinn,” ar sē, “.i. Fraoch636  5b. I Mīlesach mac Ēibhir , ⁊ fiche cēd cath-armach637  do mīledhuib na h-Espāine i n-a fharradh, ⁊ gach aon638  bus áil let-sa do luath-mharbad dōib, marbad uile gan639  fhuirech iad.” Ro thaitin in t-urfhuigell sin re h-Eōgan640  ⁊ risna h-Ērennchaib uile, ⁊ ba maith leō a menma de.641  Ro h-ullmaiged trā lōn ⁊ longa leth ar leth dona laochaib642  sin ⁊ do Bera co n-a banntracht, uair nīr fhaom Eōgan643  a fāgbāil isin Espāin. Agus ro āirim Eōgan go roibe644  naī mbliadna ar in echtra sin; ⁊ ro thinōiledar a muinnter645  uile go h-Eōgan ⁊ go h-Ēibher ann sin.

32.

646 Is and sin ro ēirigh in sluagh neimnech 647  nāimdemail sin dochum na cuan ⁊ na caladh, co h-airm648  a rabadar a n-ethair urlama ar a cenn; ⁊ do chuiredar649  amach a piasta uathmhara ingantacha ur-grānna, ⁊ a650  mbārca luatha leabar-dhaingne, ⁊ a longa duba daithimdha 651  duaibsecha, ⁊ a sgūdada slemna seis-cherta socair- 652  thrēna, ⁊ a laīdenga fuaighthi fīr-ghasta, as a lepthaib653  lethna lāin-mīne, do rochtuin ō oirer na h-Espāine go654  h-Ērinn. Gur suidiged ar gach luing luaith-imthechtaig655  acu sretha rēidhe ro-gasta do rāmhuib lān-mīne lebar  p.27 656  choimseacha, ⁊ do-rinnedar imram cert cob saidh657  cubaid comaontadach lēidmech lāim-thric luath rēimdhian 658  an-athlam oiris-beg a n-aighthib tonn ⁊ sruth ⁊659  saobh-anfad; gurbo mer-ard uaibrech uaill-menmnach660  fregartha tenna tul-borba treathan-misgnecha na tonn661  ag accallaimh na sgūt na sgiam-thosach. Gurbo662  lēibenda sreath-gela sruth- 5b. IIborba na dobar-linnti663  diana dīmsacha ag dāil ⁊ ag dībragud na n-iasg slis-geal664  slemain-tiug a mesg na rian-tonn ro-dīghaind rith-665  chubrach dona ruadh-bilgaduib, go ro sguabait ō666  chluthraib crīch ⁊ ō fhosgaduib iath ⁊ ō chaīmrēidhib 667  caladh. Co nach facadar an chuidechta sin668  nī don chruinne co comlān acht madh tonna arda uallcha669  ainbthineacha na h-aibēisi, ⁊ in cuan garb gāirechtach670  ar corraigi rē rethaib rith-mera na ro-gaīthi 'gā rochtuin,671  ⁊ ruibnedha recht-mōra na remar-idhland 'gā righi tar672  crislaigib comfhairsinga na cisēl, ⁊ in muir borb baeglach673  barr-chethach ag bethugad a brīghe le luath-imram674  na long. Go tarrla in muir co corrach crith-lista ciachbraenach 675  re h-imrasguil na ngaoth ⁊ na ngarb-thonn,676  tar lāim-fhedmannuib na foirenn fir-nertmar ag677  crithnugad na long tar an ler.

33.

678 Is ann sin tāinic sīth na ndūl ⁊ na n-aird-rennach 679  dōib ⁊ fuaradar gaoth co des ⁊ go dīrech i n-a ndegaid; ⁊680  do ēirghedar na foirne feramla risna fedmannuib, ⁊ do681  chengladar na tēda righne remar-daingne dona ruadborduib 682  co cubaid comaontadhach gan righi gan ro-thennadh; 683  ⁊ do gabatar na foirne lonna lāin-ēsgaidhe684  um na lebar-thēduib co h-aithnidh inntlechtach dia  p.28 685  tacmac gan dīchell gan dermad ō tā eibil go h-achtam .686  Agus do chuadar na longa a cenn imthechta co687  lēidmeach ō na lāim-fhedmannuib tar fudomnaib fliuchdoimne 688  na fairgi, ⁊ tar colbaduib corracha na cnoc-bōchna,689  ⁊ tar slēibhtib siblacha na sen-fhairgi, ⁊ tar cladhuib690  troma tuirseacha na trethan, ⁊ tar cisēlaibh comdorcha691  6a. I cith-braenacha na calad, ⁊ tar tonnuib sotla slis-692  tiuga na srothann, ⁊ tar radarcuib fuachda fraech-niata693  na fairrgi; go tarla in muir i n-a nuall mer-uallach ag at694  ⁊ ag ēirghe le ferg na fuar-ghaīthi 'gā forrach; gur thuigsedar695  go h-ēimheach na h-aird-rennaig ferg ⁊ fuasaīd na fairgi696  ar bhfhās ⁊ ar forbairt, ō rāngadar gadāna gudhamnacha 697  na gaīthi dā gresacht.

34.

698 Mairg āmh tarla etir an dā thenn sin gan tesargain699  .i. muir ⁊ mor-ghaoth tarrsna re taobuib trēn-long ⁊ re700  cnarruib comdhaingne ⁊ re sgūduib sgothamla; gurbo701  lēibenn grānna gerānach ar aillib ⁊ ar im-doimnib an702  aigēin a gainemh ⁊ a grian ³⁵-turrscur ō īchtar go703  h-uachtar. Co nār fhāguib in ghaoth aca clār gan704  crithnugad nā tairrnge gan tēgadh nā falann gan fāsgad705  nā reng gan ro-brised nā leabaid gan luath-thaomad nā706  crann gan crathadh nā slat gan snīm nā seōl ³⁶ gan tshaobad707  nā laoch gan leōnadh nā ōg gan egla nā mīlid gan merten;708  acht maithi ⁊ mōr-choimsig, luinn ⁊ luamairedha na709  laechraide, ag tegar ⁊ ag timsugad a tēd ⁊ a tāclad a710  comaired do beth an muir ag caithem a muirne ⁊ a mongar  p.29711  risin mōr-ghaīth. Gidh trā acht ō da shēidestair in gaoth712  a gail ⁊ nach fuair fāilti nā onōir ōn fhairgi, do imthig713  roimpe co baoth barr-udmall co h-aiti uachtaraigh 714  a h-anta.

35.

715 Acht atā nī chena, fā sgīth an muir dā mongar716  ⁊ do sguiredar na saob-thonna dā sibal, gurbo lēibenn717  cobsaid an cuan ar ciūnachad; go tāinic menma i n-a718  maithib ⁊ sonarti i n-a slōg ⁊ lāmach i n-a laochaib ⁊719  cēdfaid i n-a curaduib. Gur sheōladar rompa fān rēim720  sin go h-Inis  6a. IIngrian-phortaig nGreagraide ,721  risi n-abar an t-Oilēn Mōr; gur gabadar a cuan cluthar-mīn722  Celga , risi n-abar Trāigh Celgaidh aniu i ndeiscert Innsi723  Gregraide .i. Greagraide do Thuathaib Dē Danann do724  bī isin innsi sin .i. athair Ēdaīne, ⁊ cumachtaig maithe.725  Agus is uadha ro h-ainmniged in inis , ⁊ ro fhāguib a726  ingen innti .i. Ēdaīn, ⁊ macāmh ar mnāib Tuath Dē Danann727  in Ēdaīn sin, ⁊ lennān d'Eōgan ī. Agus tāinic dā i-nnsaige728  ⁊ do fher fāilti riū, ⁊ do innis sgēla Ērenn d'Eōgan, ⁊ do729  innis dō Conaire ⁊ Maicniadh, dā rīg Muman , ⁊ maithe730  Muman uile do beith a n-ēn -tigh a Carn Buide. Agus731  ba binn le h-Eōgan na scēla sin, ⁊ do an co mōr aici ar in732  fairgi, uair is a curach do chuaid Ēdaīn i n-a agaid.

36.

733  ³⁷Agus is-bert in laoí:-

1. Eōgan

   734 Maith sin, a Ēdaín uallach ,
   735 gā tā curchān cath-buadach;
   736 in marthar , a buaid na mban,
   737 isin n-innsi a rabamar ?

2. Ēdaīn

   738 Mairid in fhithcheall egair
   739 d'imerthā 'san aird-lepaid ,
   740 is mairid in grianān grind
   741 a gcluinteā in timpān tēd-bind.

3. 742 Is dūsccad ratha do rīgh
   743 in sēn dā tāngais a tír,
   744 ⁊ mēraid co br&āth mbinn
   745 dā roinn ard-fhlatha ar Ēirinn.
4. 746 Nimhedh is Maicniadh don muigh,
   747 mac Mogha Lāmha is Lugaid ,
   748 atāid a gCarn Buidhe bil,
   748 in rīghraid uile a n-aon-tig.
5. 750 Ēirig a dtīr, dēn calma,
   751 fāgaiph do longa falmha;
   752 do-gēbha a n-aon-tigh uile
   753 rīgraidh Muman mōr-glaine.
6. 754 Nā marbh acht gab a ngialla,
   755 nī fhuil comairle is cialla;
   756 do-gēbha, a fhlaith, līth co n-aīph,
   757 gach ní bus maith le h-Ēdaīn.

758 M. S.

37.

759 Agus is ed adubairt, “Maith in solad ar a tāncais760  a n-Ēirinn a tīr, a Eōgain ,” ar Ēdain, 'uair naī mbliadna761  gus iniu ataī a n-ēgmais Ērenn, ⁊ atāid do nāimde 762  ag caithem do chrīchi in comfhad sin; ⁊ ēirig anocht,'763  ar sī, 'dā n-innsaigid, ⁊ buaidērad-sa a foraireda 764  co nach fagid robad nō rathugad romad.' ³⁸ Is765  ann sin do-chuaid Eōgan fā thīr a n-oilēn Ēdaīne ,766  ⁊ tucadar a formnada re feōrainn na fīr-innsi co767  h-ath-scīthech; ⁊ tuc Ēdaīn tosach a fleidi dā fēchain768  dona flaithib, ⁊ do bī co h-onōrach dā fuath ⁊ dā fīr-misgais769  .i. ingen rīg na h-Espāine.

38.

770 Tugad Magar mac rīg gairb-deiscirt Ērenn co771  h-Eōgan ⁊ adubairt fris dul co Carn mBuide mar a rabadar 772  maithi Muman um Chonaire ⁊ um Maicniad; “⁊ innis773  dōib-side ³⁹ co tānac-sa a n-Ērinn don dula sa, ⁊774  sloinn a fuil d'allmarchaib am fhochair; ⁊ is ferr775  linn umla d'fhagāil uatha san ar āis inā ar ēigin.” Agus776  rāinic roime co bruidin Chairn Buidi, ⁊ do bātar an 777  dā rīg sin ⁊ maithi Muman uile a n-ēn-tig ōla ⁊ siad mesgda 778  medar-chaīn ⁊ do shloinn a thechtairecht, ⁊ nī thucsad779  fregra fair, acht ad-bertadar fris fromad na fleidi mar  p.32780  chāch.  6b. IAgus nī h-edh sin do rinne Magar,781  acht rāinic roime d'acallaimh Eōgain ⁊ do innis scēla dó.782  Agus do fergaiged Eōgan de sin, ⁊ adubairt re n-a muinnter783  ēirghi do dhēnam. “Nī h-amhlaidh sin do-gēntar,” ar784  ingen rīg na h-Espāine, “acht ragaid in draī úd dā785  n-agallaimh”; ⁊ is aire sin do h-anadh aca.

39.

786 Ro ēirigh Derg Damsa draī Eōgain, ⁊ rāinic787  roime i n-a ruathar co carraig Cairn Buidi mar a rabatar788  an rīgraidh sin ag ēstecht re muirn ⁊ re medhair na mīled789  sin; ⁊ do shloind a aithesg ⁊ a uirighell, ⁊ nīr creidedh790  ēn-fhocal uadha. Ro labair-sium co fergach fuasaídech791  friū, do labair Maicniadh mac Luighdhech a cinn athaid792  ris, ⁊ do fhiarfaig scēla co cēillidi de. Agus do innis an793  draī Eōgan go n-a allmarchaib do thecht a tīr a n-&Ērinn,794  ⁊ adubairt riū-san giallad dō dā ndeōin ⁊ braighdi do795  beith acu i n-a oirchill, nō co ndingnadh a eitech risna796  sluagaib sin. Adubradar-san comadh maith leō Eōgan797  co n-a allmarchaib d'fhagāil re n-a oirlech. “Do-gēn-sa798  imthecht mās ed,” ar in t-ēiges, “⁊ nā bīdh ingena Cuinn799  in bar coirm-thig ar ar cinn-ne.”

40.

800  ⁴⁰Agus is-pert in laoí:—

1. Derg Damsa

   801 Laphrad nech isin Charn chain,
   802 a laocha atá 'sa rīgh-thigh ,
   803 taphraid freagra nach fāth fann
   804 ar Eōgan Taīdhlech taoiph-sheng .

 p.33

2. Maicniadh

   805 Adēr-sa rit, a Deirg dēin,
   806 ar mac Lughdech co lān-mē in,
   807 an līn tāngabair a-le
   808 nocha roisit aridhissi .

3. Derg Damsa

   809 Sāruid ben Chonaire Chaīmh ,
   810 ingen Chuinn an chrotha caoin ,
   811 ēirgedh uaiph, nā bīodh astoigh,
   812 nā derntar fuirre fingoil.

4. Maicniadh

   813 Calma Conaire na n-ech,
   814 ⁊ Macniadh mac Luigdech ,
   815 ⁊ Dāire na trī cath,
   816 ⁊ Maine mac Durrthacht .

5. Derg Damsa

   817 Fraoch Mīlesach mac Ēibhir
   818 rīgh Espāine, do ēirig;
   819 is fer co mbrīgh ⁊ co mblaid,
   820 ar nach gcuirenn snīom slaphraid.


821 L.N.

41.

822 Rāinic Derg Damsa d'accallaimh Eōgain iar sin,823  ⁊ do innis rāiti na rīghraidi sin uile i n-a fhiadhnaise.824  Do ēirigh Eōgan co n-a allmarchaib ann sin gan fuirech825  ⁊ do gluaisedar rompa i n-a cipe chomdaingen chatha826  co Carn mBuide, ⁊ tāngatar a timchell an tighi a rabadar827  maithi Muman, ⁊ nīr lēig aon-duine bethad as dīb nō828  gur giallsat d'aon-chomairle uile d'Eōgan. Agus tucsat829  a maithi uile a lāmha a lāimh Eōgain .i. Conaire ⁊830  Maicniadh mac Luigdech ⁊ Flann mac Fiachrach rī831  oirthir Muman, ⁊ tucsat uile braigde ⁊ eidire d'Eōgan;  p.34 aca Notes revised till line 628832  ⁊ do bātar a fledha ⁊ a fuirega ⁊ iad fēin ar ordugad Eōgain833  an adaigh sin. Agus do ēirgedar co menmnach ar n-a834  mārach, ⁊ tāncadar a n-oirechtas um an aird-rīgh, um835  Eōgan, ⁊ do bātar uile ō aithech co rīg igā riarugad.

42.

836 Goiris Eōgan Maghar mac rīgh gairb-deiscirt837  Ērenn dā agallaim, ⁊ adubairt ris, “Éirigh uaim, a Magair”838  ar sē , “d'agallaim rīg Laigen .i. Fiachaid Baicedha mac839  Chathaīr Mōir,  6b. II⁊ innis dó mo thecht-sa a n-Ērinn,840  ⁊ innis dó fós gurub é Conn Cēd-chathach do marbh a841  athair a cath Maighi h-Ágha , acht gē atā a fhis aigi fēin;842  ⁊ is é fós tuc forthórmach anma air  ⁴¹fēin isin843  chath chēdna, co nderna bacach baclāmhach de,844  unde Fiachaid Baicedha . Agus ēirghed sē linne a845  n-agaid a nāmhad, ⁊ cuimniged sē a fhalta co coitchenn846  do Chonn, ⁊ tabrad sochraidi Laigen leis chucainne”

43.

847  ⁴²Agus ad-bert:—

848 A Maghair, ēirigh bu dhes
849 co crīch Laighen na laoch-les ;
850 rāidli re Fiachaid , foram nglē,
851 tāinic sunn mo shochraide

852 Mōr in tsochraide fil ann,
853 Fraoch Mīleasach, laoch nach gann ,
854 is fiche cēd co nāire
855 do shluag adbal Easpāini.

 p.35

856 Millfidh Cruacha, gnīomh gan geiss,
857 ⁊ Emhain gan ēisleis ;
858 an rīghe benfaid do Chonn,
859 dā bhfinna cāch a chomlonn.

860 Tuitfid Conall lonn dā lāim ,
861 dagh-mac Aongusa imlāin ;
862 mar do-rinnis gnīm trē goil
863 innis go fīr, a Maghair.


864 A Magair.

44.

865 Ro imthig Magar leisin toisg sin. Tucad Derg866  Damsa draī d'acallaim Eōgain iar sin, ⁊ adubairt, “Éirigh-si867  dam-sa,” ar sé, “co Bresal mac Briūin ⁊ co h-Eochaid868  Cobha, co dā rīg Ulad, ⁊ innis dōib gurub ē Feidlimid869  Rechtmar do marbh a n-aithri, ⁊ Conn féin dā cur-san 870  fā dhaīr-chīs dūr-fhoghnamha, ⁊ do sgar Temair riū.”871  Agus rāinic in draī d'acallaim Ulad iar sin. Agus do872  thinōil Mog Nuadad dā chōiged Muman co roibe naī873  catha a n-én-inadh; ⁊ do thinōiledar Laigin co lēir, ⁊874  tāncadar co h-Áth Lethan ar Berbha; ⁊ tāncatar Ulaid875  co Finn-charn na Foraire ar Sliab Fuaid, d'athchur ⁊876  d'innarbad Chuinn. Nī h-edh amāin acht do impōtar877  fir Ērenn uile air cenmothā Connachta namā. Ro h-innised 878  do Chonn na coimthinōil sin ar n-ēirghi i n-a879  agaid, ⁊ do aithin gur innarbthach é féin. Ro fhāgaib880  Temair co n-a turscar ⁊ rāinic roime co brōnach bith-imshnīmach 881  co Cruachain, ⁊ tāinic Conall Cruachna ⁊882  Connachtaigh i n-a comdāil ann sin, ⁊ tāinic Goll mac883  Morna co n-a fhianaibh ann. Do h-innised do Mog Nuadad884  Conn d'fhāgbāil Temrach co n-a tuathaib ar a  p.36885  theichedh-sum. “Is fír sin,” ar Mog Nuadad, “inad886  bunaidh rīg Ērenn Temair; ⁊ mar do len-san misi fiarlaíd887  dā chōiged Muman lenfad-sa eisēin a cōiged Connacht”

45.

888 Ro gluais Eōgan ⁊ a naī catha cóirighthi co889  rāngadar go Magh Dhā Dhos a ndeiscert Delbhna, ⁊ do890  thaobadar coimēd Muman re Laignechuib, ⁊ rāncatar891  co sen-Áth Mór ar n-a mārach  7a. Irisi n-abar Āth892  Luain meic Lugair mic Luigdech; ⁊ do bātar an adaigh893  sin ar ur in ātha. Agus do-riachtatar ar n-a mārach894  tar Duib ⁊ tar Droibēl, ⁊ do gabatar ag Loch Ló uili in895  adhaigh sin; ⁊ táncatar a Tochar Caorach Meadba ar896  n-a mārach, ⁊ a Magh n-Aoi mic Allgubha an druadh.897  Agus dob āil le h-Eōgan gan anad ann sin, acht Cruacha898  do chreachad ⁊ Mag n-Aoi dh'argain, nō co tuc Conaire899  ⁊ Maicniadh imfhastódh air mar athchuinchidh do900  chongbāil a caradraid ⁊ a clemhnasa re Conn, nō co901  cuirdís techtairecht um chert nō um chomroinn chrīchi902  chuigi; agus adubairt Eōgan nach tibrad comroind dĒrinn903  uadha. “Nī gnāth cath gan comaid, a Eōgain” ar iad-san,904  “⁊ taircther leth Ērenn uait-si do Chonn,” ar905  siad, “⁊ bīdh an leth ro chosnais fēin d'Ērenn agad-sa.”906  Tucad Derg Damsa draī co Mog Nuadad ⁊ adubrad ris907  dul do thaircsin na comronna sin do Chonn

46.

908 Imthūsa Cuinn, do bī fēin ⁊ Conall ⁊ Goll co n-a909  fhianuib an lā sin ar brū Thobair Thuillsci; ⁊ fuaratar910  fis na sochraide sin do thecht i n-a tīr, ⁊ do chuiredar911  fesa dā fhis cāit a rabatar, ⁊ ad-chonncatar-sēin uatha912  iad, ⁊ fuaratar fis a n-aister ⁊ a n-uided ⁊ a cogair ⁊ a913  comairle ō Maicniadh ⁊ ō Chonaire. Agus tāncatar na914  forchoimēdaidhi ar tinnenas co h-airm a roibe Conn ⁊ p.37 915  Conall, ⁊ ⁴³ do innisedar scēla deimne an tshluaigh dōib916  .i. nach gēbdaís gan leth n-&Ērenn co h-uilidhi nō gan917  cathugadh. Ō 't-chualaid Conn an comrád sin do918  chromm a chenn ⁊ do chagain crann a chraísighi ō919  h-urlainn co a h-innsma, gurab ē a crō cruaidh-neimhnech920  ro gab rē geil-dēdaibh. Agus do ēirigh co h-ogla ann sin921  ar fōd fo leith, ⁊ Conall ⁊ Goll ⁊ becān do maithib a922  muinntire; ⁊ do fhiarfaig Conn dībh cā frestal do-bērdaís923  ar Mog Nuadad co n-a allmarchaib, ⁊ co ndechaid Éire924  gan amhuras uatha,  7a. II⁊ gur impōtar Laigin ⁊ Ulaid925  orra, ⁊ mana derndaīs fēin calma don dula sin comadh926  ath-rīgha uile iad

47.

927  ⁴⁴Agus id-bert an laoidh:—

1. Conn

   928 Comhairle dhūinn, a Chonaill !
   929 Tugadh aird-mhēala oruinn;
   930 rug Eōgan mēr-sheang, flaith Fáil,
   931 leath Ēirionn as ar n-urlāimh .

2. 932 Dēna an ní do-ghníre cách,
   933 congaibh do sgiath ar do sgáth
   934 tablair, a thuir nach tor lag,
   935 cath ar moigh do Mhogh Nuadhat.

936 Ro-n-tréigsiot Ulaidh na n-ech
937 & Laighin na luath-chreach,
938 co nach bfuilmíd re fáth ngluinn
939 acht misi & tusa, a Chonaill.

940 In anfam re tineōl tenn,
941 a mhic Mórna na mór-lend ,
942 go bfionnaid cách ar n-aidhbhle ?
943 Fionnam crēud do chomairle.


944 Comhairle

48.

945  ⁴⁵“Dēnaim-ne riū-san,” ar Conall, “mar dhanīimaīd 946  re cāch .i. a ndīchur a cert chatha.” Is ī comairli947  ar ar h-anadh acu ann sin, Magh n-Aí d'fhāgbāil ⁊948  d'fholmugad co h-athlamh, ⁊ a mbanntracht ⁊ a mbōthāinti949  do chur a ndīthrebaib ⁊ a n-an-daingnib dā950  ndíden, ⁊ gluasacht dōibh fēin co foighidech in bec-shluag951  do bātar lāim re mōr-shluag Moga Nuadad co nem-952  chainntech. Co rāngatar co Coill nGarbh-ruis , ⁊ do953  bātar ag gabāil longphuirt. Agus dobo chesachtach954  Conn ar a coimthinōl, ⁊ do aithin dā muinntir tene955  gacha trīr ⁊ gacha deisi do dēnam ar fud ⁴⁶ na fidbaidhi,956  gomadh aidhbsighide le n-a n-escairdib iad. Agus tucad957  a maithi fān teinid ar a roibe Conn. “Cinnas atā an958  choill anocht?” ar Conn. “Atā trē doiger derg-lasrach959  donn-ruaide,” ar iad san. “Aidēraidh in t-ainm dī co960  brāth,” ar in draī .i. Coill Ruadh

49.

961 Is ann sin rāinic Derg Damsa draī d'innsaige962  Chuinn leis na comadhaibh ō chianaibh .i. leth Ērenn963  do Chonn, ⁊ nīr labair Conn ēn-ghuth i n-a agaid.964  Adubairt Conall re Conn freagra do thabairt ar in ollam.965  Tucad a chomairlig co Conn ann sin .i. Conall ⁊ Goll966  ⁊ fir na Cruachna ⁊ māil Muighi h-Āi; ⁊ maithi na Midhi.967  ⁊ brugaid Breagh .i. fir Aithe ⁊ fir Odhba, fir Chnodhba968  ⁊ fir Omna, fir Gabra ⁊ fir Chleitigh, fir Thaillten ⁊ Thailend,969  fir Arach ⁊ fir Fhrēmann , fir Mhálann ⁊ fir Bethra,970  fir Theabtha ⁊ fir Thulach, Luaighne Temrach ⁊ clanna971  Fomair . Fada dōib a comairli ann sin, ⁊ is aire do ansad,972  leth Ērenn do gabāil ō Mog Nuadad, co lēigedh sē a p.39973  allmaraigh uadha, ⁊ iad-san do ēirghi dō i n-a degaid sin;974  7b. I ⁊ dob ī sin comairli Chonaire ⁊ Maicniadh do975  Chonn. Agus do chomairlighedar cinnas do roinnfide976  Ēire eturra. “Do-fhetar-sa a roind chōir,” ar Conall977  Cruachna, “ō Áth Cliath Medhraige co h-Āth Cliath978  Duiblinni.” Agus do bās ag cengal na comronna sin an979  adaigh sin eturra. Agus do bī egla anbāil roime a chēile980  ar na cathaib, conid Glaisi Imomuin ainm na glaisi boī981  eturra. Agus do ēirghedar leth ar leth co moch ar n-a982  mārach, ⁊ do chenglatar a comroind ⁊ a sīdh, ⁊ do983  thōgaibsed cladh comronna dīb līnaib ōn Āth Cliath co984  chēile .i. Eisgir Riata .i. sīdha .i. ro shīdhaigh an tōraind985  sin Ēre uile. Agus ro impō Mog Nuadad co n-a sluagaib986  a Mumhain arīs co menmnach mōir-chēdfadach

50.

987 Agus tucad Finn mac Cumaill dā indsaigid ⁊988  sē a cinn a naī mbliadan, uair is a mbliadain innarbtha989  Eōgain rucad Finn, ut dixit:—

1. 990 Is ann rucad Finn, co mblaid
   991 bliadain innarbtha Eōgain;
   992 a cinn naī mbliadan iar sin
   993 do bī an rī 'n-a rīgh-fhēinidh

51.

997  ⁴⁷Agus do bī Ēre ar in roind sin cōig bliadna998  dēg, amail as-bert in file:—

1. 999 Cōig bliadhna dēg adeir mē
   1000 Eōgan is Conn a coim-rē,
   1001 gur thuit Eōgan nār ēr fer,
   1002 an leōman fā gēr gaisged. .

52.

1008 Ro h-innised trā d'Eōgan gurab a ndōigh a1009  allmarach dā fhāgbāil, ⁊ do brissed sīdha air dā mbeth a1010  n-uaiti, tucad ar Conn in chomroind sin d'aontugad a1011  comair cheilgi; ⁊ tuc Eōgan dā brēithir, an fad do beth1012  ⁊ Conn a coim-rē flaithes, nach lēicfedh a allmaraigh1013  uadha

53.

1014 Ro chaithedar a com-fhlaithes ar in chōrugad1015  sin co cian d'aimsir nō co ndechaidh  7b. IIEōgan ar1016  mór-chuairt a leithe fēin d'Ērinn, co rāinic co h-Áth1017  Cliath Duiblinni, ⁊ do-chuaidh d'fhēchain phuirt na1018  long, ⁊ at-chonnairc gur lia longa ar cuid Chuind don1019  chuan inās aigi fēin. Agus do gab tnūdh anbāil Eōgan1020  uime sin, ⁊ adubairt gumadh ēigen sochar an chuain1021  do roind a ndó etorra, etir fhín ⁊ édach ⁊ éidedh ⁊ arm ⁊1022  turchairthi mara ⁊ tíre; ⁊ do chuir techta co Conn1023  dā rádha ris techt do roinn an chuain co comthrom.1024  Adubairt Conn nach cuirfed sochar in chuain fā1025  chomroind chrīchi nō feraind. Ō 't-chualaid Mog1026  Nuadad sin do chuir an sīth a n-airdi gan fuirech ⁊ do1027  impō roime isin Mumain, ⁊ do innis dā allmarchaib cogad1028  do beith oslaicthi acu re Conn; ⁊ ba maith le mac rīg na1029  h-Espāine sin do chloistecht

54.

1030 Is ann sin do tinōiled maithe Muman ⁊ laochraid1031  Laigen ⁊ in fiche cēd Espāinech do bī ag Mog Nuadad1032  chuigi co roibe naī catha anbáili a n-ēn-inadh, ⁊ do gluais  p.411033  roime do dul tar cladh comronna for Conn ⁊ do chosnam1034  Ērenn uile fris. Agus do gluaisedar rompa co Magh1035  Mine ⁊ do gabsat sosadh ⁊ longphort ann, ⁊ do chuiredar1036  agaid gach ēn-phuiple ar Leth Cuinn. Agus rāncatar as1037  sin co Brigh Theimhin a n-Ēile, ⁊ as sin co Druim Furscair 1038  a n-oirther Coilli na Crann; ⁊ do fhēchatar fraech-magh1039  for-réid do bī ar a n-agaid. “Cā h-ainm in magh ūd? ”1040  ar Mog Nuadad. “Magh Léna súd,” ar siad. “Cā leth1041  de súd a téid crīch ar comronna re Conn ?” “Atā don1042  taīb si a bhfos,” ar siad. “Dēnam thairis bud thuaid1043  mās ed,” ar Eōgan, “⁊ gabum longphort a Leith Chuind1044  do chosnam Ērenn uile dūinn fēin ō nār lēiged a leth1045  dūinn”

55.

1046 Is ann sin rāinic roime Eōgan tenn tabarthach1047  Taīdhlech co lár Muighi lethain-Lēna co n-a laochraidib,1048  le nert sluaig ⁊ le sénōirib; uair dōig adubratar ris lucht1049  āirimhthi aicnidh ⁊ ēsca guruo dāil  8a. Ico soirbh.1050  re sechtmadh sin, ⁊ gurbo trāigh uirmhēala re h-ochtmadh,1051  ⁊ gurbo treisi oll-chōigid dēg re conāch ⁊ re comthreisi1052  do chinnedh a neirt for a nāimdib. Acht atā nī chena,1053  do ceiled fis ar a bfháidhib, ⁊ do saobad solad ar a sénóirib ,1054  ⁊ do caithed conach 'n-a cēdfaidh, ⁊ do medrad ferg ⁊1055  fír-dīmus na flatha, ⁊ do tinnesnad recht na rīgraide don1056  ruathar sin; gurbo tress re timargad do na trēn-shluaguib1057  an turus sin, ⁊ gurbo nōmadh agā ndeirg-dīghbālad dā1058  ndeig-fheruib, ⁊ gurbo contracht chélmaine dā curaduib,1059  tenn ⁊ toirrthim na tosga sin do thuitim iar n-athaid orra

56.

1060 Do gabad longphort lethan laoch-armach ag na1061  lebar-buidhnibh, ⁊ sos suaichnidh sreth-līnmar ag na1062  sochaidib ar lár Maighi Lēna co luathgāirech; ⁊ do p.421063  h-ordaiged acu ann sin sluag ferdha re foghnam fo na1064  fedhaib ⁊ buidhni sotla solma fo na sesguib , ⁊ do benuit1065  leō roga ro-chleth ⁊ slemain slat-chaolaig ⁊ mīne mōir-fheda1066  ⁊ dīgaind deig-shesca, ⁊ tucatar leō eiredha1067  troma tuillmecha d'fhedhuib ⁊ d'adhbaruib, do1068  chlethaib ⁊ do chaolach, do dhīn ⁊ do dheig-sheisc,1069  co h-āit n-aontadhach n-aon-baile; ⁊ do-rinnedar dīb1070  sin scālāna arda fad-chobsaidhi ⁊ tighi taitnemhacha 1071  tēgartha ⁊ foirgnema āille esraigthe ⁊ broghadha sreathāille1072  solus-ghlana suaithenta. Agus tucad as a h-aithle1073  sin a slegha i n-a sreathaib rē slesuib ⁊ a n-airm rē1074  n-ursannuib ⁊ a scēith rē sciathrachaib ⁊ a lūirecha ar a1075  lebar-drolaib ⁊ a cathbairr ar a colbadhuib ⁊ ētrom a1076  n-arm ar a n-aidhlennuib ⁊ lāmh-arm gacha laích i n-a1077  lebaid. Agus do ordaighedar a mūir a margaid , a1078  cóir ⁊ a cennaighecht, a feithme ⁊ a fuirechrais, 8a. II1079  a fesa ⁊ a fulachta, a ciūil ⁊ a codalta; ⁊ rucatar as in1080  adaigh sin co solus-trāth ēirghi ar n-a mārach

57.

1081 Is ann sin ro ēirghedar laochraid mer Mairtine ⁊1082  curaid coim-thenna Cliach ⁊ catha cosnamacha Clidhna ⁊1083  ōig-rīghraid na h-Espāine, ⁊ tāncatar co pupall an aird-rīgh1084  Eōgain, ⁊ is ed ro rāidset ris, “Is fada linne, a aird-rī,”1085  ar iad-sum, “do bī cennas Temra ag Tuathal ⁊ Inis Fōdla1086  ag Feidhlimidh, ⁊ onōir ō chāch do Chathaīr, ⁊ na1087  cōigid cco coitchenn ag Conn, Conall mac Aonghusa1088  Feirt ag cōrugad maor for Mumuin, ⁊ forrān ag sluagaib1089  Sinna for Siúir, ⁊ tarcuisne ag Breaghaib ar Bladhma, ⁊1090  maīr Midhe for Maistin, ⁊ deisgert Ērenn ag fognam co1091  tenn don tuaiscert. Gurab aire sin is mithid linne Ēire1092  d'fhaicsin ar ar n-ordugad fēin festa, ⁊ imle Ealga 'gār1093  n-allmarchaib, ō tarrla againd fer taistil Temrach ⁊ p.431094  laoch agallma Ulad, ar cur Chuinn dā chōir ⁊ Conaill1095  dā chēdfaid ⁊ Ulad dā n-uaill”

58.

1096 Ō 't-chualaid Eōgan medair cosnama agā1097  chathaib ⁊ aigned innsaigthi agā uaislib ⁊ ēirghi urlam1098  'gā allmarchaib, do fhregair dōib ⁊ at-bert, “Do-gēntar1099  linne,” ar eisium, “trī bailti muirnecha mūr-doimne ar1100  in mag sa, innus co mbē Fraech fīr-chalma mac rīg na1101  h-Espāine ag forrān dā faithchib ar fhine Fheidhlimid;1102  co rabh a threisi ar Thuillsci ⁊ a chīs ar Chruachain ⁊1103  Temair ar a thōraind, Taillti ar a thidhlacad, ⁊ cís Leithe1104  Cuinn as gach aird dā innsaigid, comba h-adhbar menman1105  da bar maithib-si beith ag muirn dā mūraib ar gach mōir-1106  chinedh eile i n-Ērinn dā ēisi”

59.

1107  Do-rinned leō-sum ann sin trī mūir oirechais1108  d'ordugad ⁊ trī dūin tenna do thōgbāil ⁊ trī cathracha1109  com-daingne do chōrugad. Acht chena ro tochladh1110  8b. I ⁊ ro toimhsed, ro cumadh ⁊ ro certaiged, ro1111  snoided ⁊ ro slemhnaiged, ro delbad ⁊ ro daingniged, ro1112  riaghladh ⁊ ro rēidiged, ro dērgadh ⁊ ro doimniged; gurbo1113  cothugad neirt re nāimdib ⁊ gurbo sgarthain chrīche1114  re cinedhuib ⁊ gurbo delugad iatha re h-aicmedhaibh, na1115  trī nescōide neimhnecha nāimdemla nert-gāibthecha sin1116  do gabāil ar tairsech Cuinn co n-a colamnaib. Co sgardaīs1117  ris trī buadha Breagh ⁊ trī muirne Midi ⁊ trī h-etirgleō 1118  oirechais Ērenn .i. mōr-dhāil Uisnig ⁊ aonach Taillten1119  ⁊ feis na Temrach

60.

1120  Ō 't-chualaid sin Eochaid Muin-derg mac1121  Māil, aird-rī Ulad, risa rāitī Eochaid Cobha, fā bāidh  p.441122  ⁊ fā buide leis na trī berta buadhnaise ⁊ na trī tonna1123  tuirsi ⁊ na trī dēra dīlend sin do dhēnum ar Conn. Ōir1124  dōig ro-fhitir-sium gurbo tene a cris ⁊ a craidi do Chonn1125  sin, ⁊ gurbo comfhadōd fīcha re falaid na cnāmhaillsi 1126  coim-neimnecha sin rē chnes. Tāinic-sēin roime co1127  h-oirer mBreg ⁊ co Bōinn, ⁊ do h-airged leis crīch Breg ⁊1128  Midi ⁊ tuatha Temra. Ro h-airgedh trā sin ⁊ ro h-innsaiged,1129  ⁊ ro lomad ⁊ ro lāithrighed , ⁊ ro creachad ⁊ ro comloisged;1130  gurbo mothar dorcha detach-lethan doiger-mhōr an tīr1131  ō Themraig co tuinn, ó Charaid co caīm-Grēin, ⁊ ō R¯ghi1132  co rīg-Bōinn, co roibe crīch Breg i n-a comar creach ⁊1133  i n-a cēidi chuarta ⁊ i n-a sreathaib sirthi dona1134  suidighthib sin

61.

1135 Cid trā acht ō 't-chualaid Conn coimēirghi na 1136  cōig cōigedach i n-a chenn, ⁊ na fir ag bāig gan1137  brāthairsi, ⁴⁸ acht mad falta fich-mōra fighar -throma1138  ag fās ⁊ ag forbairt isna feraib sin, do ēirigh Conn gan1139  fuirech ann sin do thesarguin na crīch; ⁊ fā luamhairecht1140  etir dā theinid in tesargain sin, ⁊ fā h-imram crīn-luingi1141  co n-anbfaindi etir thonnuib baoghlacha 'gā bāthad ,1142  8b. II ⁊ ba h-imlat etir dā theinid bruthmara Belltaine1143  a imlat san etir Mog Nuadad ⁊ sluag Ulad 'm an am sin.1144  Is ann sin do fhāgaib Conn cōiged Connacht fā chrechaib1145  ⁊ tīr Theabtha fā throm-nāimdib, ⁊ tāinic roime do1146  thesargain Temrach co n-a tuathaib, co riacht co h-oirer1147  mBregh ⁊ co bruachaib Bōinne. Tāncatar tuatha Temrach1148  ⁊ clanna Feidlimidh Rechtmair dā n-agallaim ann sin1149  ⁊ do innisedar a n-éigen ⁊ a n-anforlann dō.

62.

1150  ⁴⁹Agus do ghabh ag gresacht mhac Fedhlimidh go1151  fíor-dhíochra ⁊ go fuireachair, ⁊ id-bert an laoidh mbig si1152  ann:—

1. 1153 A chlann Fheidhlimidh Rechtmhuir
   1154 do chinedh Thuathail Techtmhuir,
   1155 do chosuin Eōgan gan acht
   1156 ō Āth Chliath cōigedh Connacht.
2. 1157 Gidh fada dhamh a tTemhraigh
   1158 nocha dingén deigh-mhenmuin
   1159 ón ló ro h-innisedh dhamh
   1160 ceirt-leath Ēirenn ag Eōgan. ⁵⁰
3. 1161 Go bfhaghar sochruide sluaigh
   1162 go mac Mogha Néid nert-bhuain ,
   1163 go ccomhruiciom ceann a ccend
   1164 go brāth nocha síodhuighfem.
5. 1165 Uathadh loingios an rígh ráin
   1166 dhá ionnarbadh a n-Easbáin;
   1167 fuair sochruide dhī-mhōr dhe
   1168 chugaibh, a chlann Fheidhlime .

63.

1169 Is ann sin tāinic Conn Cēd-chathach, ó1170  't-chualaid nuall-guba na n-ainder ⁊ na n-anbhfhann,1171  gerān na mban ⁊ na mbaeth-naīdhen, sestēn na mīled1172  ag commaídhem a creach, bō-ghéimnech na mbuar ⁊ na1173  mbō-thāintedh; ⁊ it-chonnairc na feólmaighi ⁊ na1174  fulachta do-rinnedar sluaig Ulad; ⁊ at-chonnairc an1175  cnām-chomach coitchenn do-rōnsat ar a uaislib ⁊ ar1176  a ard-maithib; ⁊ at-chonnairc crīch Bregh i n-a lasrachuib1177  lethna lebar-thiugha luath-aidhbli, ⁊ i n-a dumaduib1178  smūid-lethna smáil-ísle smūr-luaithrig; is ann sin rucastair1179  Conn céim coim-nertmhar gan comairle dá chairiugad p.461180  sin. Sillis rī Ulad dá ēisi, ⁊ at-chonnairc meirgi ard1181  ill-dathach an aird-rīgh ⁊ sgiath coim-nertmhar Cuind1182  agā chongbáil, ⁊ cath crom crann-ruad cēdfadach i1183  n-a coimlenmuin, ⁊ doire loim-thiugh lasamail laighnech1184  ōs na laochaib, ⁊ rī tenn tidlaicthech agā thennad. Is1185  ann sin do h-ordaiged ag rīg Ulad i n-a n-agaid cath1186  sanntach saigthenach dá sōd, ⁊ laom sleigech sestān-beg1187  dā soigin, ⁊ sluag dūr dī-choimsech i n-a mbróin1188  chobhsaidh chrann-līnmair dā cosnam gan uamhan1189  báis nō beg-shaogail. Gur lingsed in dā chlēith1190  ghāibthecha sin a cenn araile, gur h-ordaiged acu san1191  flaithi re fosugad ⁊ maithi re mughugad ⁊ treōin re taphach 1192  9a. I ⁊ gairg re gresacht ⁊ dēin re dīchennad ⁊ ēigis re1193  h-adhmolad; gurbo lēibenn fosta fuirmithi na firu dona1194  fedmannuib sin

64.

1195 Is ann sin ro ēirigh cuingidh congbhāla cáigh,1196  ⁊ cenn táthaighthi gacha tīre, ⁊ ēigne rīghdha ro-grāinemail 1197  na rīghi, ⁊ stiúir chert chobhsaidh congbála1198  conāich na cōiged, ⁊ buachaill tenn taistil na Temrach1199  .i. Conn Cēd-chathach mac Feidlimid Rechtmair; ⁊ do1200  agair a fhīch ⁊ a aimrēir ar Ulltaib, ⁊ do chromastair1201  le n-a chraīsig fā na cathaib, gurbo tolla taíb leis ⁊1202  gurbo roinnti righthi ⁊ gurbo cirrthi cuirp

65.

1203 Is ann sin do ēirghedar caoga comalta Cuind do1204  léchuib nertmara nemnecha, do neoch ar nach claithteā1205  cath ⁊ ar nach maidhteā mōr-theiched, ⁊ nach trēigedh a1206  tigerna a n-airc nō a n-ēigen .i. Eochaid Én-shūla mac1207  rīgh fer Foirtreann; ⁊ Cēdgein Cruachna mac Conaill1208  Chruachna, mac rīg Connacht; ⁊ Corc ⁊ Connla, dā1209  mac eile Conaill; Eochaid Glūin-geal ⁊ Fiachaid Lāimghel 1210  dā mac Crimthainn Cúl-buide, rī Oighli ⁊ Umaill p.471211  i. rīg-rechtaire na Cruachna eisén, ⁊ Gáirech ingen1212  Chrimaill a māthair-sēin - dā derbh-chomalta chīghi1213  ⁊ coim-leptha do Chonn iad; dá Eochaid ⁊ Fiachaid1214  ⁊ Art Corb; Eochaid Finn ⁊ Fiachaid Súighdhe ;1215  Fóidghein ⁊ Tibraidi; Maine ⁊ Dairbre, dā mac rīgh1216  tenna Teabtha; ⁊ Ros mac Imchada mac rīg Ulad;1217  Oilill agus Énna; ⁊ Asal mac Cuinn Fhēinnedha , taíssech1218  teglaig rīg Ērenn. Agus rucatar sin fuirmedh fairsing1219  foir-lethan re ferg na flatha

66.

1220 Gidh trā acht ō 't-chonnairc rī Ulad ruathar1221  an aird-rīgh i n-a fhogus ⁊ dīberg na ndeig-fher ar a1222  daīnib, rucastair sidhi mer mórdhālach dā chosc dā1223  chēduib ⁊ dā chathuib. Co nach tāras áth nā anacul1224  ar na h-aird-rīgaib, gur shāidhedar a ndá chraísig catha1225  isna cnesuib, gurbo ruibnedha ruadh-derga a rengaib1226  9a. II na rīgh na ruadh-chroinn, ⁊ gurbo fuindeōga1227  sotla srib-derga na slesa dona sār-gonuib. Agus ní1228  rāinic leō-sum acht imlaíd an dā ālad sin do thabairt1229  d'aroile, in uair rāngatar dā chēd laoch do maithib a1230  muinntire ar a mbēlaib, ⁊ do gabsat-sēin ag rodhbad ⁊1231  ag ro-thollad aroile, gurbo linnti lethna lebar-thiugha1232  loch-mōra gach lāthair fāna laochaib le h-imad na sreabh1233  ⁊ na sruthān risna slesuib. Co nārbo lōr ⁵¹ leis na laochaib1234  álad a n-ard-chraīsech mar oided ag rochtuin a colcc1235  dā combualad aroile, gur thorchratar i n-a cosrachaib1236  cirthi cēd-marbtha a fiadhnaise a dhā thriath ar toitim1237  lē chēile

67.

1238 Is ann sin rāinic Conn do-ridhisi ⁊ rí Ulad1239  d'innsaigidh aroile isin irghail, ⁊ tucastair Conn tulgān  p.481240  toirrsech ann don manaís mōir-lethain mōir-neimhnigh boíi1241  n-a lāim, go tarla isin chobraid medhōin isin mōir-sgiath1242  ōn toimde sin, ⁊ gurbo doras díchra doman-chirtha dergruathar 1243  lethan na laigne trēsin laoch; go tarla an tsleg1244  gan tshechna i n-a clēith chrō ⁊ i n-a h-eochair oslaicthi1245  agā thrēn-fhormna. Agus nī riacht le Conn an tsleg1246  do tharraing an tan do shāidhetar a chaoga comalta sleg1247  mhōr gacha mīledh, co rabatar i n-a cosairmidh chrō 1248  trē chorp an churadh amail bīd cuillesga tria1249  churchais. Agus tucastair Conn fēin bēim nāimdidhi 1250  niath-mhisgnech sech cimais an chroim-sgēith don1251  chath-mīlid, gurbo ball díchra dībraicthi ō chaol na1252  colla an cend ar toitim an laích dā leth-taob i n-a asglaind1253  sgailtighthi ar sgāth a sgēith. Is ann sin co crīchain 1254  Conn fēin frithecht flatha co fosad as a h-aithle, gur1255  fhāgaib gach bó 'gā bōthar ⁊ gach broid 'gā baile an1256  adaigh sin; ⁊ do impō co Temraig an adaigh sin do chodlad1257  innti, uair nīr shaīl  9b. Ian lā roime sin codlad ēn-oidhchi1258  a Temraig re ré Moga Nuadad ⁊ rīgraide Ulad

68.

1259 Tāncatar chuigi-sem an adaigh sin a charaid1260  chumachta do Thuathaib Dē Danann .i. Aodān a Sīdh 1261  Dabilla, ⁊ Aodh Ēdair, ⁊ Crimthann Callaindi, ⁊ Derg a1262  Sīdh Deirg,⁊ Aongus an Brogha, ⁊ an Ruadh Rebach 1263  ō Chuillinn, ⁊ an Craebach Cairn Chuip , ⁊ Septhann1264  Átha Sige , ⁊ Maon-dornd Maīdmech co n-a macuib, ⁊ p.491265   ⁵²Séimh-sheng ⁊ Mōir-sheng dā ingin Maon-dhuirn1266  Maīdhmig , ⁊ Goth Gaīthi Glan-uallach , ⁊ Aīfe1267  ingen Gotha Gaíthi; ⁊ tucatar sin losa leighis i n-a1268  ledarthaib ⁊ urchoisg cabartha 'n-a chnedhaib1269  ⁊ luibe īce 'n-a āladhaib , gurbo calma coirp-shlemain1270  cnedh-īctha Conn co n-a churadhuib um trāth ēirghi1271  do lō ar n-a márach. Tāinic Conn ar faithchi na Temrach1272  iar sin, ⁊ tāncatar dā agallaim ann sin a thrī lennāin tshīde1273  .i. At ⁊ Lann ⁊ Lēna , trí h-ingena Truaghna Treagha, ⁊1274  do gabatar 'gā gresacht d'innsaigid Maighe Lēna

69.

1275  ⁵³Agus ad-bertadar an laoi:—

1. 1276 Annamh let luige re nīth ,
   1277 a Chuinn muige na trī rāth
   1278 do benad dīt, fīr ro-fes,
   1279 in leth sa thes Gaoidhel gnāth.
2. 1280 Do roinnedh rit Ēire fhial
   1281 ō rian Lēime Con na gcuan,
   1282 ō Āth Chliath Medruighe mbinn
   1283 gusan linn ag Ēdar uar .
3. 1284 Do chinnsat curaidh Clīu Māil,
   1285 na fir as an Mumain móir,
   1286 co claoidhfidīs talmain truim
   1287 comadh oil ar Leith Chuind chōir.
 p.50
4. 1288 Ēirig, a thāthóir na dtuath,
   1289 a ua Thuathail chabras cāch,
   1290 ⁊ roich co Magh Léna lāin
   1291 dá comhaillir bāigh co brāth.
5. 1292 Do marbais mac Māil co mbuaidh
   1293 ⁊ a shluaig ar an leir g;
   1294 do rīoghuis mac Imchaid āin
   1295 tar ēis an āir nār gabh d'fheirg .
6. 1296 Nā h-ēircched uait Eōcchan oll,
   1297 an leōcchan lonn cuairt na clann ,
   1298 co raiph ar Muigh Lēna a leacht ,
   1299 a sccēla, ⁊ a fhert ann .

1300 A. n.dam.

70.

1301 Is ann sin rāinic Conn roime co nÁth Luachra1302  a crīch Thulach an adaigh sin, ⁊ do gabad longphort1303  aigi ann gan grāin rē ngābadh ⁊ gan uaman rē n-imarcaid. ⁵⁴1304  Uair an adaigh do gein Conn a Temraig do fhāiltighedar1305  trī tonna Fōdla fris .i. Tonn ogla osnad-mer Inbir ag1306  freagra Thuinne ruide rith-ghairbe Rudhraige, ⁊ Tonn1307  chorrach chubar-bhān Chlidhna ag freagra in dā thonn p.511308  ard-engach uas aīdech oile ag fāilti na flatha fōs . Agus 1309  do genetar isin oidhchi chēdna croinn toraidh trē thalmain1310  .i. Bile Tortan ⁊ Eō Rosa ⁊ Craebh Mughna ⁊ Craebh1311  Dhaithi. Ro muidhsed trī h-aibne uaisle trē thalmain1312  isin oidhchi sin fōs .i. Siúir ⁊ Beōir ⁊ Berba; ⁊ trī locha1313  uaisle .i. Loch Riach, Loch Lēin, Loch n-Echach , amail1314  at-bert an file:—

71.

 ⁵⁵

1. 1315 [.r.] An adhaigh ro gēnair Conn
   1316 ba faīlidh fris Ēre oll
   1317 is innti ro geinset trā
   1318 Bile Tortan, Eō Rosa. ⁵⁶
2. 1319 [.r.] An adhaigh ro gēnair Conn
   1320 ba faīlid fris Ēre oll;
   1321 innti ro maidset fā rath
   1322 Loch Riach, Loch Lēin, Loch n-Echach .
3. 1323 An adaigh ro gēnair Conn
   1324 ba faīlid fris Ēre oll; 9b. II
   1325 innti ro maidhset dona
   1326 Siūir ⁊ Beōir is Berba

72.

1327 Agus cid nā budh imghuin re sgāth ⁵⁷ cathugad1328  fris, ō tā adhaigh Luain a rucadh hē a Temraig gusan p.521329   ⁵⁸Māirt i n-ar bāsaiged ē ag Druim Tuirlēime ? ut dixit1330  Senchān  ⁵⁹:-

1. 1331 .r. Adhaigh Luain rucadh an rī,
   1332 māl Midhe, mac Feidhlimi;
   1333 Dia Māirt ⁶⁰ ar n-ēirghi grēine
   1334 fuair bās a nDruim Tuirlēime

73.

1335 Agus do chaithestair a urraind d'Ērinn re1336  fiche bliadan , amail as-bert in file:—

1. 1337 Conn cōig bliadna fā chethair
   1338 rob iarla co n-aird-chrechaib ;
   1339 do-rochair Conn clāir Midhe
   1340 le mac Māil mic Rochraidhe .  ⁶¹

74.

1341 Is ann sin tāinic Conn ar fōd fēgtha fāth iar sin,1342  ⁊ tāncatar dā agallaim 'm an am sin a threōin ⁊ a thaísigh,1343  a mhāil ⁊ a maithi, ⁊ tāinic ann Conall mac Aonghusa1344  Feirt, a oide; ⁊ do gabh Conn agā thaisbēnadh dōib gach1345  nī budh dōig leis do thecht i n-a chenn, ⁊ do iarr comairle1346  um dhāil na caingne sin. Agus do fhregair Conall ē ⁊1347  is ed do rāidh, “Dēna-sa,” ar sē “gach nī bus cōir uime1348  sin, uair is ort fēin atāit na teora buadha ratha rīgh mad1349  co trāsta .i. tīrthi do tháth ⁊ catha do clōdh ⁊ conāach1350  cosgair ar do churadhuib re coimērghi.” “Is egail1351  lim-sa āmh,” ar Conn, “colamain ria Temrach do1352  thuitim lē nāimdaisg->ib a n-asgaidh, ⁊ sluag Connacht do p.531353  chirrbad gan a n-oired d'ēchtuib i n-a n-agaid. Eagail1354  lim fōs mo bās nō mo baeghlughadh fēin, nō maidm foram,1355  nō m'indarbad a h-Ēirinn, nī nach dernad form as1356  m'oigedas ; ⁊ is ed do-gēn-sa, do-bēr maidm ar mh'aghaidh1357  ō nach dīn ar ēg a ingabāil ”.

75.

1358 “Dēntar agad-sa, a aird-rī,” ar Conall, “fostacht1359  re ferg ⁊ taī re tagra ⁊ ēistecht re fiarfaigidh ⁊ cruas re1360  cogad ⁊ calmacht re cathaib. Dōig do-gēba tū colamhain1361  Temrach dod chosnam gan dīcheall don dula sa; uair1362  is iad sin cuailledha trēna Tuathail ⁊ uaithneda fíchdha1363  Feidhlimidh ⁊ cletha cosanta Cuind Chēd-chathaigh;1364  ⁊ do-ghēba-sa sluag Connacht dod chosnam. Uair1365  gach nech is sine inaī-siu acu, is oidedha duit iat, ⁊ gach1366  comhaīs is comalta, ⁊ a macáimh i n-a ndaltaib  10a. I1367  dīlsi duit; ⁶² ⁊ nār lēigis uasal a n-inadhaibh īsil, nā daor1368  a flaithes flatha, nā cam do chaithem re cōir, acht gach1369  nech for a díre ⁊ for a dūthchas, ō tucais timchellad flatha1370  for Fōdla .i. ō thuitim Chathaīr Mhōir co tāinic Eōgan p.541371  a h-Espāin d'fhuadach Ērenn as ar lāimh-nī. Agus1372  is deimin lim-sa nach ba h-āillecán a lāim leinib big Ēire1373  a n-urlāimh Eōgain co n-a allmarchaib, uair nī fuighther1374  gan conghāir chatha uatha hí. Agus nā sechain-si1375  an cath, a Chuinn,” ar Conall, “uair atá clār talman fār1376  troighthib-ne anīss ⁊ atā faircle fuar-fhliuch na1377  firmaiminti foraind anuas; ⁊ is briathar dūinne, nō go1378  sluigi an talam sīss sinn, nō go tuiti an fhirmaimint 1379  anuass oraind, nach bēram oired ordlaig tar ar n-ais nō1380  cēim ar cūlaib 'gut chosnam-sa”

76.

1381 “Lēig as ai-le, a Chonaill,” ar Conn, “is medhair1382  fhir re for-ēigen na focail sin, ⁊ is tagra re borb nō1383  re baoth-chinedh na briathra sin. Dōig āmh is dortad1384  ratha do rīg ro-uaiti, ⁊ is doras bāis beg-shluag, ⁊ is1385  comartha fainde uathad sochraidi. Is uime sin is āil1386  dam-sa techta do chur le comadaibh eile co h-Eōgan.”1387  “Cārsat comadha sin?” ar Conall. “Na trī cūigidh1388  fuilit aige fēin dō gan imreasain d'Ērinn, ⁊ an cethramadh1389  cōiged uaim-si dó mar chomaidh a n-a cenn sin .i. cōiged1390  Uladh; ⁊ do-bēr dō rē comall sin grian ⁊ ēsga, muir ⁊1391  tīr, gan fogail gan ingreim gan anforrān rem ré uaim-si1392  air; ⁊ lēiged dam-sa crīcha Teftha gan toirmesc ⁊ Temair1393  ⁊ cōiged Connacht.” “Is mór an choma sin,” ar Conall.1394  “Gidh mōr,” ar Conn, “cedaim-si d'Eōgan ī ō nach fuilim1395  lín catha do chēdaib nō do churadhaib dó.”“Cia1396  rachas leis na comadhaibh sin?” ar cāch. “Eochaid1397  Glūin-gel ⁊ Fiachaid Lāim-gel, dā mac Crimthainn1398  Chúl-bhuidhe, rī Oighle ⁊ Umhaill.” “Dobo >córa  ⁶³1399  filid ⁊ aos dána do chur leis sin,” ar cāch. “Nī1400  chuirfem,” ar Conn, “ar nach abradaís allmaraig ⁊ p.551401  Ērennaigh comad a n-athchiuingidh do-gēbhdaís filid1402  urraind d'Ērinn dūinn”

77.

1403 Is ann sin rāncatar na techta sin  10a. IIrompa1404  co h-airm a roibe Mog Nuadad, ⁊ do lēiged a pupall an1405  aird-rīgh iat, ⁊ do innsedar a n-aithesga don aird-rīg.1406  “Nī gabtha sin,” ar Flann mac Fiachrach. Ro1407  fhreagair an t-aird-rī iad ⁊ is ed ro rāid, “Robudh aībhnes1408  gan eocha dam-sa sin,” ar Eōgan, “⁊ robudh chuirm1409  gan chorna  ⁶⁴, ⁊ robudh chonāch gan cheōl, ⁊ robudh thigernas1410  gan taithighe , ⁊ robudh iasacht gan indlacad dam-sa,1411  imlecán  ⁶⁵oirechais Ērenn am ingnais ⁊ Temair co n-a1412  tuathaib; ⁊ nī fhūicēb-sa an bern sin dom chonāch gan1413  caithem, uair dobudh aisg ar m'fhine tar m'ēisi sin, ⁊ nī1414  ghēb-sa na comada sin.”

78.

1415 “Is ed ad-chualamair-ne ō Chonn,” ar na1416  techta, “nach dlegar saigin tar sīth nā cath tar comaidh1417  nā mire tar mōir-réir.” “Cia sibh-si féin, a1418  ōga?” ar Eōgan. “Eochaid Glūin-ghel ⁊ Fiachaid Lāim-gel1419  sinne,” ar siad, “dā mac rīgh Oighle ⁊ Umaill, dā1420  chomalta do Chonn.” “In budh geall re oirechas nō1421  re umhla dam-sa sib?” ar Eōgan. “Nī budh edh,” ar1422  siad, “uair doba díchur flaithesa dō-san oirechas Ērenn1423  d'inggabāil ar aba anma én-deisi; uair do-geib mac maith1424  muinnter, ⁶⁶ ⁊ atá ⁊ biaid Ēre aigi sin, uair is é baránta1425  is ferr dā caithem ⁊ dā cosnam ē; ⁊ is briathar dūinne1426  do rēir ar n-aithni-ne ar Conn, acht gē tharcaid comaid p.561427  uadh nach lēicfedh baile biataigh d'Ērinn duit-si, acht1428  gurb āil leis do dhul-sa tar cóir ⁊ tar comaid.” Ro1429  fergaiged Eōgan uime sin ⁊ at-bert, ⁶⁷ “Beiridh libh na1430  techta úd,” ar Eōgan, “co mullach na tulcha ⁊ riaghthar1431  lib iad” Do-rōnadh amhlaid sin friū, conid uatha aderar1432  na Riagha Mhaigi Lēna beōs

79.

1433 Is ann do-chuala Conn a chomaltada do1434  chrochad an tan fā com-dorcha fēr re fidbaid; ⁊ do gab1435  agá caínedh do chnedaib ⁊ d'ēigmib mar do-ghēnadh ben1436  nō baoth-ingen. “Coisg dīnn do chuma” ar Conall,1437  “uair do-gēba tairisi madhid trēn; ⁊ dīghail a cert chatha1438  nō claidimh do charaid.” “Is amlaidh is cōir” ar Conn,1439  “⁊ ag so mo briathar ris,” ar sē, “dāmadh amlaidh do-gēnadh 1440  Eōgan mo dhā chomalta 10b. I do ghabāil1441  ⁊ a lēigen beō lim a h-Ērinn, nach ticfaind ēn-oidhchi a1442  n-Ērinn re beathaid Eōgain; ⁊ is briathar eile damh, dā1443  lēiged-san Ēire uile dam co cethramain baile biataigh,1444  nach gébaind sin uadha nō co ndīghlaind mo dhā chomalta1445  air”

80.

1446  ⁶⁸“Agus as dursan damh an toisg lér chuirios iad;”1447  ⁊ adubhairt an laoidh ann:—-

1. 1448 Dursan, a Eochaidh go n-aoibh,
   1449 dortadh fola ar thuinn do thaoibh,
   1450 gan bheith léd ré ad ruire ,
   1451 a mhic Criomhthuinn Chúl-bhuidhe.
 p.57
2. 1452 A Fhiachaidh mhic Criomhthuinn chais
   1453 a h-iath Aidhne imiol-ghlais.
   1454 do loisg mo chroidhe gan cheilg
   1455 do chorpán fo chrú chró-dheirg.
3. 1456 Dearg bhurr n-aighthe, fionn bhur ccúil,
   1457 soillsi dreiche, doirche rúin,
   1468 garbh bhur lāmhach a ccath chain,
   1459 mín bhur ndálāla le h-ainnribh.
4. 1460 Dar nemh is dar talmhuin trēin ,
   1461 dar éuscca, dar gaoith, 's dar gréin,
   1462 nocha béarad céim ar ccúl
   1463 nó go ndernar cách d'iompúdh.
5. 1464 Ēirigh, a Chonuill Chruachna,
   1465 gabh do sgiath fhor-dhercc fhuachdha,
   1466 roich go Magh Léna, líth ngal,
   1467 go nderna gníomh bhus dursan.

81.

1468 Is ann sin do gab Conn a eirred catha uime .i.1468  a chneis-lēine chiartha chom-daingen co n-a teora.1470  réltann do derg-ōr fuirre; ⁊ do gab a inar do shrōll1471  il-breac ingantach Thíri Tairrngire co ngabad dó ō fhosadh1472  a chinn co a cholpa; ⁊ do gab a lūirig truimm treabraid1473  trēn-daingin co n-a cennait chom-dhaingin don chinēl1474  chēdna; ⁊ do gab a chois-ēidedh do chaol-fhinnruine1475  fā chosuib; ⁊ do gab a dhā lāmhaind lūthmara im a lāmhuib1476  nach fes cā mitall dōib, acht a fagāil a sídh dó ⁊ dath1477  snechta re sith-shilledh orra-sēin, ⁊ buaid coscair ar in1478  tí fā mbīdís, ⁊ nī tabarthaī urchar n-imraill eistib ⁊1479 do gab a muince mīn-ēdtrom im a muinēl ⁊ a minn aird-rīgh1480  um a chend, a rabatar caoga gemm carrmogail do1481  chlochaib tíre na h-Innia - ba com-sholus lā ⁊ adhaigh1482  as-sēin; ⁊ do chengail a chlaidhem ⁶⁹ dā leith chlí ⁊  p.581483  do gabh a sciath cimais-derg comramach fair; ⁊ do1484  thōccbustair a dhā chraīsigh chrand-ramra catha co1485  mbunchoraib óir deirg im a mbrāighdib

82.

1486 Is and sin do fhiarfaig Conn do chách, “An1487  súntach bar sin nō in urlam bar n-óig dochum in1488  chatha sa?” ar sé. “Is ed ōn, a aird-rí,” ar siad. Is1489  ann sin rāinic Conn roime co fosad Droma Dam, risi1490  rāiter Druim Sduagha ar Maigh Léna, āit ar sduaghatar1491  catha Cuinn croinn a slegh ar lēigen a truim forra re h-edh1492  a comairli. “Cāit a fhuil Finn mac Cumaill?” ar Conn.1493  Ro fhregair Finn dó. “Ēirigh,” ar sé, “an fiche cēd1494  curad ataī, do thesargain Temrach co n-a tursgar, ⁊1495 madam beō-sa do-gēba luach a taisgedha dá tarba; minbam1496  beō imorra atáid géill ⁊ eitiri Ērenn innti, ⁊ caithfi fēin1497  do ruithen dā rath.”  10b. IIImthighis Finn roime co1498  Temraig, ⁊ do thuic nach le tairisecht do chuir Conn1499  uadha ē

83.

1500 Is ann sin do fhiarfaigh Goll mer míleta mac1501  Morna, “An edh is áil lib oirrlech no imbualad oidhchi1502  do dēna?” “Is ed ón,” ar Conn, “ō nach fuilmīt1503  coim-līn cath nō cēd nō curadh re h-Eōgan.” “Tucus1504  fēin fām brēthir,” ar Goll, “an lā do gabhus airm laīch1505  am láimh, nach dingninn imbualadh oidhchi dom dheōin,1506  uair nī fhuil mo rosg co rinnamail, ⁊ ní forāil lim soillsi1507  an laī agum; ⁊ gidh edh, an comlann is cruaidhe in bar1508  cinn-si, dingébhad-sa ar lō da bar laochaib ē”. “Eōgan1509  sin,” ar siad. “Lēigidh dam-sa ē, ar Goll”

84.

1510 “Cūich agaib dingbhus dīm,” ar Conn, “Fraech1511  mac rīgh na h-Espāine atā fiche cēd curadh a longphort1512  ar leith ō chāch ?” “Misi sin,” ar Eochaid Én-shūla p.591513  mac rīg fer Foirtreann. “Cūich agaib dingbhus dīm1514  secht mic Shicir co n-a sluagaib?” “Sinne sin,” ar trī1515  mic Conaill Chruachna. “Cūich agaib dingbhus dīm1516  secht mic Dhoghair co n-a sluagaib?” “Sinne sin,” ar1517  dhá mac Fheidhlimidh .i. Eochaid Finn ⁊ Fiachaid1518  Sūighdhe . “Cūich agaib dingbhus dīm na deich cēd1519  curadh d'ōcbaidh na h-Aisia filed araon re h-Eōgan, ⁊1520 do gabatar do lāim nach rachdaīs i n-a ndūthaig ⁊ a tigerna1521  d'fhāgbāil gan bās d'fhagāil i n-a fhochair?” “Sinne1522  sin,” ar trī deichneabhair do macuib menmnacha Morna:1523  “ō dha fhaomh ar mbrāthair comracc Mogha Nuadad,1524  cidh dhūinne nach dingēbhmaīs a theghlach?” “Cūich1525  agaib dingbhus dīm na trī cēd curadh do laochraid Lochlann1526  fuiled a farradh Eōgain, uair do gabatar do lāimh nach1527  lēigfidīs tocrādh a tigerna tairsib?” “Sinne sin”, ar1528  colamain teanna na Temrach. “Cūich agaib dingbhus1529  dīm Tresmaol mac Dolair ⁊ Laighnenn Tuir Breoghain1530  ⁊ Oilill Tuir Nemruaid?” “Sinne,” ar triar trēin-mīledh1531  do chlainn Fheidhlimidh Rechtmair .i. Brec ⁊ Soradh1532  ⁊ Mogh Corb. “Cūich agaib dingbhus dīm Nuadha1533  Derg mac Dāirine, oide Eōgain?” “Misi sin,” ar Ros1534  mac Imchada mac rīg Ulad. “Cūich aguib dingbhus1535  dīm Flann mac Fiachrach sen-athair 11a. I Moga1536  Nuadad .i. athair a mhāthar?” “Misi sin,” ar Asal1537  mac Cuinn Fhēinnedha, taīsech teghlaigh rīg Ērenn.1538  “Crēd lēicthi am chomair-si ⁊ a comhair Chonaill?”1539  ar Conn. “Lēig as ai-le, a aird-rī,” ar iad-sumh, “nī1540  bia comrac cotruma āirithi foraib-si, acht cothugad ⁊1541 commaídem ēcht ⁊ laīdhedh laochraidhe”

85.

1542 Imthūsa Moga Nuadad, do-berar ōs aird. Do-chuaid 1543  a n-inadh oirechtais ⁊ tāngatar maithe a muinntire p.601544  chuigi, ⁊ do gabh 'gā n-agallaim, ⁊ is ed do rāid riū“An1545  fhuil a fhis aguib-si,” ar sé, “nachar damadh sīst nō1546  sealaidhecht da bar sinnseraib um an oilén sa ō dha bādar1547  dā mac Mhīled igā h-imchosnam re 'roile .i. Ēiber ⁊1548  Ēiremōn, ar éigin, ⁊ nār damadh cunnradh nō comroinn1549  dūinn di; ⁊ dā thrian ar leithe fēin d'Ērinn i n-ar n-agaid-ne1550  trē fhuath ⁊ trē fhír-mhisgais? Agus dā derbadh sin1551  dobudh ferr dūinne trī catha egair i n-ar n-agaid iná tegasg1552  mī-rūnach Maicniadh ⁊ comairle chealgach Chonaire,1553  ⁊ sinn ar ngabāil a ngiall , ⁊ a feidhm ⁊ a fognamh le1554  Conn i n-ar cert-agaidh. Gurub aire sin tucus-sa1555  Espāinigh ⁊ allmaraigh lim a n-Ērinn, ōs iad nach trēicfedh1556  sinn amail do-rinne Maicniadh ar sechnai-ne le sanasuib1557  Saidhbhi ⁊ mar do dīchuir Conaire ar cairdes le suan-laighi1558  Sáraidi; ⁊ dob ēigen damh-sa, an tan do recsad Leth1559  Moga m'anam ⁊ mh'inmhe ar dhā ingin Chuinn, imarcraidh1560  allmarach do thabairt lim do chaithemh ⁊ chosnam Ērenn1561  do Leth Moga ⁊ do Mhuimhnechuibh, ar teithed co1562  ndingnedh Conn biataigh iar mbunadhas dīb ⁊ co cuirfed1563  fo daír-chís dūr-fhoghnamha iad. Agus is ed dob1564  āil dam-sa don dula sa, gan dochar nā daīr-chīs d'1565  fhāgbāil ar mh'fhine tar m'ēis, acht nert Ērenn do beith1566  againd gan imresain, madh rathmar ar réim, ⁊ a beith ag1567  Conn gan chuideachad más aigi anfas; ⁊ ar fír bar n-einigh1568  rib-si,” ar sé, “cosnaidh co maith an flaithes sin da bar1569  tuathaih ⁊ da bar n-oighredhuib”

86.

1570 Do fhreagradar-sum sin dó ⁊ is ed adubhradar,1571  “Fūicfidir sinne uile ar fódaib nō ar faon-laighib nō1572  fāicfemait oirechas agat-sa, a aird-rī, don dula sa.”1573  Dōigh āmh fā báidh brāthairsi leō-sum ann sin, ⁊ fā rūn p.611574  11a. II urlam ēn-duine, ⁊ fā crithnugad troim-threōid1575  re muc-bāidh a mōr-thorc . Agus nírb ingnad dōib-sim1576  sin, dōig ba loisi lítha luamairecht an tī do boī ann sin, ⁊ ba1577  h-édāil chabartha do churadhuib a chosnam, ⁊ rob1578  indeōin cothuigthe do Leith Mogha an mīlidh sin.  ⁷⁰Uair1579  dob ē in ail fhuirmedha ⁊ an uaitne óir ⁊ an leg lōghmar1580  ⁊ in dos dīdin ⁊ an fhulacht fhīnemhna co fírindeach1581  an flaith sin; ba lān na talmanna dia thairm, ba faīlid1582  muir ⁊ tīir dá thoidhecht.

87.

1583 Is ann sin rāinic Eōgan d'innsaighi a phuibli,1584  ⁊ nīr chian dō ann in tan ad-chonnairc dā indsaigid na1585  trī badhbha bēl-ginacha, ⁊ na trī h-arrachta fuachdha1586  frithire folt-gharba. ⁷¹ Trī mailgi fraochda for-garbha,1587  gan deithbhir gan dealugad, ar fiarlaíd gacha h-aighthi1588  ainmhigi odhar-duibe, ag tuitim ⁊ ag tathaighidh ar1589  n-a glenn-shūilib geil-derga gruadhlaig-ísli. Trī srōna1590  creimennacha cuas-fhinnfadhacha ag na caillechuib. Trī1591  tengtha lista labarthacha lān-doilghi leō, co ngrāin nguil1592  ⁊ co n-uathmaire n-ēighme ⁊ co neimib naithrech for a1593  n-ēighmhibh. Sē lāma brodla bun-chaola barr-grānna1594  buidh'-ingnecha ag na badhbhuib sin. Sē cosa caol-arda1595  cnāmh-lomma cam-ladracha ag na caillechaib sin. Gur1596  gráinighedar na flaithi risna fuathaib sin

88.

1597 “Can as tegaid na mnā úd?” ar na maithi.1598  “Tāncamar a cēin lēr cumachtuib,” ar siad. “Rāidhidh1599  rinn bar cumachta,” ar Eōgan. “Adērum,” ar iad-sum1600  “.i. muir for arduib, ⁊ snechta for talmain, ⁊ lasracha p.621601  lethna for lebar-maighib, ⁊claochlōd crotha for cenēlaib,1602  ⁊ siabradh sídhi for saor-chlannuib, ar n-eladhain-ne,”1603  ar siad. “Dar ar cubhais āmh,” ar Eōgan, “nī dīsgirecht1604  deg-ban sin; ⁊ rāidhidh rinn bar n-anmanna.” “At ⁊1605 Lann ⁊Léna sinne, trī h-ingena Truaghna a trēiniathaib1606  Treagha , ⁊ tāncamar do thaisbēnad do bhāis1607  duit-si, mar thuitfi isin chath sa.”“Oraib fēin ⁊ ar1608  Chonn bar cēlmuine,” ar Eōgan, “.i. bar n-aird-mes a1609  n-aēr, ⁊ bar corbad a crannaibh, ⁊ neimh bar cēlmuine ar1610  clochaib, ⁊ ar tonnuib  11b. Imara bar mī-rūn.” “Nī1611  fīr duit,” ar siad, “nīr sechnadh ⁊ní sechōntar sinne, ⁊1612 ní fāistine ar luach nō ar lān-chomaidh do-nímaíd nā1613  luadhmaīd , ⁊ nī techtairecht do chinn chomadh1614  chanmaīd.” Agus at-bertatar so ann:—

89.

1. 1615 Sgēl lim dūib ,
   1616 ēistidh ris,
   1617 fīr do grēs ,
   1618 treathan truagh ,
   1619 greathal gēr;
   1620 mairg gus tic
   1621 laithi in Luain;
   1622 tonn tar tír
   1623 mar Chonn cruaidh,
   1624 nīr  ⁷² gab aon
   1625 aslach uadh. p.63
   1626 uadhmar magh,
   1627 magh medh sgēl; ⁷³
   1628 biaidh imad nguil,
   1629 biaidh imad ndér;
   1630 mairg d'fhir ro-s-an
   1631 nār nār sgar re sgēl

1632 Sgēl

90.

1633 Rāncadar na h-arrachta sin iarum co h-airm a1634  raibi mac rīg na h-Espāine, ⁊ adubhratar so ann ⁷⁴:—

1. 1635 Cloistecht re cruadh-maidin
   1636 co mesgfaither corr-shlega
   1637 re fighar fidhbaidhi ;
   1638 fir Midhe mí-roinnfidh
   1639 imad ōg oirrlighfidh ,
   1640 cirrfaither cruadh-churaidh ,
   1641 sluaigh Chruachna coibēra ,
   1642 do shéla dil daltasa,
   1643 máil Mumhan maidhfider ,
   1644 nert Mogha mór-thoirnfidh ,
   1645 taoth Fraech a fer-chosgar
   1646 le mac Úna innsaigech ;
   1647 daīb nī ceōl cloistechta .

1648 Cloistecht.

91.

Rāncatar na trī mnā serbha siblacha sīdhe sin1652  rompa co h-airm a roibe Conn, ⁊ is ed adubratar ⁷⁵ agá1653  gresacht, “A aird-ri,” ar siad, “do les ad lāmhuib, ⁊ do grāin1654  it gnūis, ⁊ do chonāch id chémanduib, ⁊ do chosnam1655  id chath, ⁊ do rath at rēimennuib. Uair atā oirechus1656  Ērenn etarbuas uasad mar bīs fōd fabaill ar folumain;1657  uair do lenatar dá ainm oirderca Ēiri da bar coimēirghi1658  don chur sa .i. Leth Chuinn ⁊ Leth Mogha”

92.

1659  ⁷⁶Agus adubhairt Lēn an laoidh so sios ann :—

1. 1660 Tāinic maidin, maith an sgél,
   1661 mar adeir Lann agus Lén
   1662 do-bhéara an sgēl cēdna cain
   1663 iomrulla écca Eóghain .
2. 1664 As í Leath Chuinn, id-chluine,
   1665 budh thuaith go Tuinn Rudhraighe ;
   1666  ⁷⁷ an leth oile, soirbh an slad,]
   1667 as í Leath Mhogha Nuadhad.
3. 1668 As mithidh dol i n-a ccenn ,
   1669 a mhic Morna na mbéimenn ;
   1670 an mhaidin chaomh go nglōir ngrib,
   1671 as maith dhībh an trāth tāinig.

93.

1672 Cidh trā acht ō 't-chonnairc Conn nēll na maidne1673  muiche suil do fhāgaibsed rēltanna aēr, rāinic roime p.651674  gan fis gan airiugad cusan longphort a roibe Fraech1675  fithnasach mac rīg na h-Espāine, ⁊ sē fēin ⁊ a fiche cēd1676  Espāinech a longphort ar leith ō chách i n-a shuan1677  chodalta; ⁊ ro gáiredh umpa ⁊ do gab sluag Cuinn1678  agā n-oirlech co h-arrachta. Agus is ris do ēirigh  11b. II1679  Fraech, re sestān na fer ⁊ na faobar, na n-ēcht ⁊ na1680  n-espad i n-a thimchell. Ro ēirigh Fraech co1681  h-aithmélach as a phupaill, ⁊ nī thārraidh a threalam1682  acht in lām-arm do bī fā lāim aigi, ⁊ do chaithestair1683  eisen co h-arrachta re h-imbualad ⁊ re h-urlaidhe ar1684  curadhaibh Cuinn, co torchratar cēd laoch don ruathar1685  sin le mac rīgh, na h-Espāine. Co tarrla Conn ⁊ Eochaid1686  Én-shúla i n-a agaid dó, gur fhothraicedar in dá laighin1687  le nertuib a lāmh isin laoch-mhílid; ⁊ tuc-san dá ghuin1688  āithesacha orro-sum, gur bris a n-ēidedh gan fuirech ⁊1689 gorbo baogal bāis re fēghadh gach áladh dīb sin; ⁊ nī1690  comthrom a comrac, uair nī roibe acht lēine il-delbach1691  ōr-shnáith fā mac rīgh na h-Espāine, ⁊ do bātar in dá1692  laoch eile éidighthi ō bhonn co bathais. Co torchair mac1693  rīg na h-Espāine isin chomlann sin le Conn ⁊ re h-Eochaid1694  Én-shúla

94.

1695 Agus tucsat sluaig Chuinn gáir chommaīdhme a1696  cosgair ōs aird, ⁊ is ī an gáir sin do dhūisig Mog Nuadad1697  co n-a shluagaib, ⁊ do ēirghedar ann sin, ⁊ nī rāinic leō a1698  trealmha catha do chōrugad nō do chengal an tan do1699  gabatar catha Cuinn ar a n-oirlech. Agus ní ar tlás dō1700  do-chuaid sin ag Eōgan co n-a ard-shluagaib, acht ro1701  thuaircsed catha Cuinn a cēdóir, ⁊ ro chathaighedar co1702  fuilech crēchtach crō-linntech re forbartuib ferg ⁊ re1703  medhrachuib misgne ⁊ re h-anfad a n-aignidh. Gur1704  suidiged um gach rīgh dona rīgaib sin sonn lethan leabar-daingen 1705  do roighnib sgiath n-óir-thiug n-eochair  p.661706  chraobach co macuib aird-rīg agā n-imarchor, ⁊ do bocōidib1707  dealb-nūidhe dath-imdha, ⁊ do thuluib sgiath sreth-chaín1708  slabhradach, ⁊ d'fhaobraib colg ⁊craísech ⁊ corr-shleg

95.

1709 Gurbho cenn a loisi luaimnigh lebar-deirg le1710  mōr-gaothaib Márta, ⁊ gurbo h-āradh re h-olc, ⁊ gurbo1711  drēim re dīberg, cenn do chur in gach mbróin sesmuigh1712  sleg-aigbēil dīb sin re gresachtuib uathmara a n-urradh17103  ⁊ a n-aird-rīgh ac laoidhed na laochraidhe, ⁊ re1714  caismertuib com-arda a curadh, ⁊ re grēchaib ⁊ re1715  golfadaig na mbadhb siblach sian-grānna, ⁊ re saīb-1716  eitellaib na mbrain-én mbreic-cícar  12a. Ioc innisin1717  uilc ⁊ oc urnaidhe āir, ⁊ re tighe na cethand dona caolarmaib1718  ro dībhraigedar na curaidh dá céd-chuindscleō

96.

1719 Gurub ann sin ro toirned leō-sum doire ruadh-1720  ghlas ro-neimhnech d'fhedhaib cruaidhe crann-trēna sech1721  bhilibh na sgiath mbadhba isna bruinnib; gurbo crannach1722  rēidh righin ro-thrén recht-aigbēil mar do seōlad ⁊ mar do1723  suidhiged na h-airin līmhtha lethan-gēra a formnaib ⁊ a1724  fír-thaobaib araile, gur fosaighid cosa curadh re comlann1725  ⁊ gur luathaighid lāmha re luath-builledaib. Ro mēdaighid1726  ferga fer ris na fedhmannuib sin, ⁊ ro minaighid lūirecha1727  lán-derbhtha re bruth ⁊ re tesbach na trēn-mīled ō imarcaid1728  a n-imbualta; gurbo fuinneōga siltecha súgh -ruadha1729  ochta na n-ánradh ar n-a tollad le h-imarcaid na n-arm1730  isin imghuin, ⁊ ro cheisedar na flatha ar n-a fedhmannaibh;1731  gorbo saigin buirb ar baoth-mhacaib a mbēimenna, gur1732  combrūighid cathbairr dā cruadh-buillib ⁊gur h-athchumaid1733  aighthi na míled mōir-menmnach ō aithighidh arm ⁊1734 faobar 'gā n-urlaidhe. Gurbo linnti1735  tiugh-fhuara téchtaidhe a n-íslib ⁊ a n-eitrighibh , na p.671736  linnti ⁊ na srotha fola foir-deirgi ro shilestair i n-a1737  mbuinnedhaibh borb-ruadha a h-āladhaib na curadh1738  dīb línuib. Gur thoirnetar brain-eōin chír-dhuba1739  craes-derga ar corpaibh curad ⁊ ar ochtuib ānrad isin1740  irghail sin, & ro fhāiltigedar badbha béil-derga re fairsinge1741  na feóil-édála fuaratar. Acht atá ní chena, fā luinne1742  air an esargain sin ⁊ fā h-ár gan áirem ⁊ fā cepach 1743  gan céill ⁊ fā coimh-fherg gan cobair ⁊ fā dīghal dīthaighthi deg-daīne an brāth cēd ⁊ cenn ⁊ colann1745  do fāgbadh ann sin a fothraicthib fola ⁊ a n-adhartuib1746  uilc ⁊ a sruth-linntib cró

97.

1747 Is ann sin tāncatar secht mic Shicir co n-a sluagaib1748  ō chath Eōgain Taīdhligh fā throim-fherguib, nó co1749  rāncatar ar lár-mhedōn catha Cuinn, ⁊ do-rinnedh leō1750  raona lethna do láithriugad ⁊ doirsi dīchra don dergruathar 1751  sin. Go tarla riú trī meic Conaill Chruachna1752  .i. Corc ⁊ Connla ⁊ Cēdghein Cruachna, ⁊ is é tarla riū1753  12a. II ar tús do chlainn Chonaill .i. Cēdghein Cruachna,1754  ⁊ ro chaithestair re macuib Sicir a shaothar gur ghon1755  gach ēn-laoch aca a chéile ⁊ eisin. Fā h-ingnad le macuib1756  Sicir nert én-laích d'fhás nō d'fhorbairt orra fēin mar1757  sin, ⁊ tucatar secht ngona a n-énfhecht ar Cēdghein; ⁊1758 do thuigestair Cēdghein nār thrēn tabaigh a aicme ar1759  cairdib clainni Sicir, ⁊ nār fherr leis lucht a érca agā1760  agra iná sé fēin dā innechad orra 'm an am sin; ⁊ tuc1761  secht ngona gáibhthecha orra-sēin gurbo doras báis gach1762  guin dīghla dībh-sēin. Is ann sin tāncatar dā mac oile1763  Conaill gusan cath-láthair catha sin .i. Corc ⁊ Connla, ⁊ do1764  thōgbatar mic Conaill a n-aignedh ós cách ann sin, ⁊1765 tucatar tuarcain fherdha fhortamail do bēimennuib p.681766  troma ar na tréin-fheruib sin, gur fhāgbatar i n-a1767  tamhnaib sgaīlti sgiath-roinnti an mōir-sheiser mīled sin1768  ar mbuain a cenn dā collaib

98.

1769 Is ann sin tāncatar secht mic Doghair co n-a1770  dāmhaibh ō chath Mogha Nuadad co lār-medōn catha1771  Cuind, ⁊ do-ratsad comach coitchend ar na curadhaib,1772  co tarla dā n-indsaigid cōig mic fherdha Feidhlimidh1773  .i. Fiachaid Araidhi ⁊ Bīcis Caoch ⁊Curraīne, Eochaid1774  Finn ⁊ Fiachaid Sūighdhe ; ⁊gērb iat-sēin nírbhu urusa1775  frithāilem a ferg co n-urraind dā n-athardha umpa. Ro1776  gonait ⁊ ro dergait, ro marbait ⁊ ro mughaighid secht1777  meic Doghair don debaid sin

99.

1778 Cidh trā acht ō 't-chonnairc Eōgan Taīdlech a1779  maithe agā mughugad ⁊ a dheigh-fhir 'gā ndīthugad ⁊ a1780  churaid 'gā cirrbadh ⁷⁸ ⁊ a ōig 'gá n-uaitiugad, ro lingestair1781  buinde rod rechta isin rīgh-mīlid, co nār thuill i n-a chorp a1782  chēdfaid re āirem a ēcht ⁊ a esbadh i n-a fhiadhnais;1783  ⁊ tāinic roime i n-a thoraind fhergaigh fhorrānaigh1784  fhaobhraig fheochair -galaig dá n-agra. Uair is ē a1785  thres fā tend, ⁊ a chith fā cruaidh, ⁊ a fherg fā h-egal,1786  ⁊ a thuinnsium fā teidhm, ⁊ a ghaisged fā gábadh, ⁊ a1787  a dhīberg fā dīth. Mairg tarla fā imlat a arm ⁊ a aigenta1788  an uair sin, mana thegmadh chuigi cath coim-thiugh, ⁊1789  cind chroma, ⁊ cliath choim-neirt, ⁊ sgēith gan scuchad,1790  12b. I ⁊ freagartha ferg, ⁊ nert-ghabāil nāmhad, ⁊1791  aigenta uaille, dīchracht dībergi. Gur fhācaib dā ēis ar1792  cuartugad an chatha an t-ār-shlecht oirlighthi, ⁊ na1793  colla cirrtha crō-thesgtha, ⁊ na buidhni feōsacha faonmarbtba1794  dīchendta dubh-gorma droch-cóirighthi; ⁊ rob p.691795  imdha uadha re h-edh n-ath-gairid fēinnidh fras-ghonta,1796  ⁊ treōin ar tuisledhaigh, ⁊ beōil ar mbān-ghlasadh, ⁊ dōiti1797  drom-ghonta, ⁊ cosa ar cam-luamain, ⁊ brugaid broinntesctha,1798  ⁊ baoith ar buadhnasaigh, ⁊ ōig a ndīth1799  bhethad

100.

1800 Ō 't-chonnairc Conn an ainigin tuc Mog Nuadad1801  ar a chathaib ⁊ ar a chēduib ⁊ ar a churadhuib, ro1802  fhuagair do Gholl mīleta mac Mhorna Mog Nuadad do1803  chosg do chāch amail ro gheall ; ⁊ ro shechain fēin a1804  chomrac, uair do thimchill Mog Nuadad fā naí an1805  cath agá iarraidh do dhígail a fheirgi ⁊ a anfholad air.1806  Agus is é leth do-chuaid Conn ar a imgabāil a mesg1807  chlainni mire Morna, uair tuc Eōgan dā brēithir dā1808  faghadh Conn a n-inat ghona nō imbualta nach bērdaīs1809  fir Ērenn uadha é ⁊ ro mharbh imarcaidh laoch i n-a1810  lenmhuinn

101.

1811 Ō 't-chualaid Goll mac Morna guth in aird-rīgh1812  agā gresacht, tāinic roime i n-a ruathar churadh co h-airm1813  a roibhe Mog Nuadad, ⁊ sē ag traethad thrēn ⁊ ag bādhadh1814  bidhbadh ⁊ ag uaitiugad aicmedh ⁊ ag dīthugad deig-cenēl; 1815  ⁊ ō rāncatar in dá leōman lonna ledarthacha luathgnīmacha 1816  sin dochum araile, tucatar dā thoimhde1817  fherdha fheramhla dácraīsechuib crann-remra isna croimsgiathaib,1818  gurbho h-oirbedha tretholla tres-brūiti na1819  troim-sgēith ō na toimhdibh sin, co nach roibe dīn fir re1820  ferg nō re fognamh isna sciathaib sin, acht a tuitim uile1831  i n-a mbomannaib fiar-bristi dona feruib. Agus ō1822  't-chualatar sin na deich cēd curadh do macuib rīgh1823  uaisle na h-Aisia ro bātar a teglach Eōgain, tāncatar a1824  furtacht Eōgain, ⁊ ro marbsat mōrān do mīleduib Cuinn1825  ⁊ do chlannuibh Morna, ⁊ do thuitsed i n-urmhōr fēin and

102.

1826 Do ēirigh menma Moga Nuadad ann sin, ⁊ do-rinnedh 1827  leōman uasal Afracdha dhe fā coimēirghid1828  cuanarta,  12b. IInach lamhthar do lāmhugad; ⁊ do1829  chruadhaig in comhlann ar Goll, gur ben a iachtadh1830  mīled as. Ō 't-chualatar clanna Morna sin fá doilig1831  leō Goll do beith isin éigin sin, ⁊ tāncatar co dāna1832  dūthrachtach a fōirithin Guill, ⁊ tucatar guin gach aīn-fhir1833  ar Eōgan, ⁊ tuc Eōgan comaīn a ghona do gach laoch aca-san,1834  ampersir; do fhreagair a chomlann do Gholl. Is ann sin1835  tāncatar a fōirithin Eōgain na deich cēd laoch Lochlannach1836  ro bātar i n-a theglach, ⁊ do-rinnedh leō sin forrán ar1837  flaithib ⁊ comach coitchend ar curadhaibh, ⁊ do thuitset1838  a n-urmhōr fēin ann a fiadhnaise Eōgain

103.

1839 Is ann sin tāncatar trī rīgh roda rechtmara do1840  chairdib Moga Nuadad isin irgail .i. Tresmhaol mac1841  Dolair ⁊ Laighnend Tuir Breogain ⁊ Ailill Tuir Nemhruaidh ,1842  co tarla dá n-innsaighe trī h-onchoin ogla ēchtacha1843  do chairdib Cuinn .i. Breac ⁊ Soradh ⁊ Mogh Corb; ⁊1844  do gon cách a chēile dīb dā craīsechuib crann-remra,1845  gurbo crēithir chom-tholla na cuirp ō imghonuib na1846  craīsech, co dtorchradar dīb línib i n-a cosrachaib1847  crō. Is ann sin tāncatar dā rīgh mera menmnacha1848  d'fhīrchairdib Eōgain dā n-innsaighe .i. Flann mac Fiachrach ,1849  a shen-athair, ⁊ Nuadha Derg mac Dāirine, a oide; ⁊1850  do-rinnedar sin urlaidhi agarbh ainiarmartach ⁊ cepach 1851  cirrthi do churadhuib cros-roinnti a timchell a tigerna.1852  Co tarla dā n-innsaighe Asal mac Cuinn Fhēindedha,1853  taīsech teglaigh rīgh Ērenn, ⁊ Ros mac Imchada mac1854  rīgh Uladh, ⁊ do thuaircset a chéile co gāibhthech1855  guasachtach, co rabatar taíb ⁊ ochta ⁊ asnach co h-eslān p.711856  esbadach acu ōn imghuin ⁊ ōn urlaidhi sin; co torchradar1857  urmhōr na cēd ⁊ na curadh 'sin chom-thuitim isna1858  comlannuib sin i n-a n-esair an-abaid ar n-a n-athchuma

104.

1859 Ar toitim na triath ⁊ na tigernad do gach1860  leith do na laochaib sin ar an lāthair sin, do thuicistair1861  Mog Nuadad imad a escarat i n-a fhogus, ⁊ a threōin1862  ⁊ a thrēin-fhir ar tuitim, a allmaraigh ⁊ a dheōraidh ar1863  n-a ndíthugad.  13a. IDo līnustair uaill ⁊ mēd menman1864  in mīlid sin risin mōir-ēigin sin, ⁊ do ruithnighedar a1865  gruaidhe amail gnāth corcra , ⁊ nī thuc dā úidh decra1866  nā doilges na cnedh ⁊ na n-ālad boī fair, gērbo h-imdha1867  iad-sēin uair doba náirighe leis inā cath do chlódh fair1868  ⁊ a muinnter do mughugad and, in tan do-beiredh dá1869  úidh co tuitfed le h-amhus nō le h-aon-laoch nō le fer1870  formála isin doman uile; ⁊ is ed do rāidh, “Comrac fir1871  re fer co trāsta agum,” ar sē, “⁊ comrac fir re feruib anois;1872  ⁊ ag so mo briathar ris, ámh,” ar Eōgan, “co mbia 'n-a1873  dhí-chreidem ⁊ 'n-a éiliugad ag sochaidib re deiredh1874  ndomuin amail dīghélat-sa m'fherg ⁊ m'anfholaid isin1875  ló bágha sa”

105.

1876 Do ēirigh a uaill ⁊ do ardaigh a aicnedh 'm an1877  am sin ⁊ do fhiuchatar a fholanna uaisle, ⁊ do thuairc ⁊1878  do thimchill Goll amail thimchellas fēthlenn fidh nō1879  seabac énlaith, co tuc Goll a osnadh écomhlainn ōs aird.1880  Is ann sin tāncatar trī deichneabair diana dāsachtacha1881  dā choirp-fhine fēin a fōirithin Guill .i. clanna Morna1882  mōir mic Garaidh Glūn-duib, ⁊ tucsat arís guin gach énlaích1883  ar Eōgan, ⁊ nī dechaid duine dībh-sēin gan guin1884  dīghla ō Eōgan; ⁊ do fhregair a chomlann do Gholl.1885  Tāncatar colamain tenna na Temrach co nertmar1885  nāimdidhi d'innsaigid Eōgain, ⁊ tucatar a n-uaisle-sēin p.721887  uile guin gach ēn-fhir ar Eōgan, ⁊ riacht nech acu san1888  gan ālad ō Eōgan; ⁊ do fhreagair a chomrac do Gholl.1889  Tāncatar comaltadha Cuinn iar sin co h-Eōgan ⁊ tucatar1890  guin gach éin-fhir fair, ⁊ tuc Eōgan cumaín a ghona1891  nō ní is uille do gach én-laoch aca san; ⁊ do fhregair1892  comrac Guill gan fhuarad dā ēis. Is ann sin tuc Goll a1893  ilach mīled ōs aird, ⁊ freagrais Conall Cruachna, rí1894  Connacht, sin, ⁊ gonais Eōgan, ⁊  13a. IIath-ghonais1895  ⁊ tres-gonais Eōgan eiséin ar n-a aithne gurbo h-othar1896  eacute;ga dā ēis é. Bliadain dō agá leighes a Cruachain, ⁊1897  fuair bás fā deóidh do neimh na n-áladh sin Eōgain

106.

1898 Is and sin tāinic Conn Cēd-chathach a coinne1899  Eōgain ō 't-chonnairc an ainigin tuc ar a mhuinntir.1900  ⁊ Goll isin éigin chomlainn a roibe, ⁊ Conall Cruachna1901  i n-a écht uadha, ⁊ in t-ár tuc ar clainn Fheidhlimidh1902  Rechtmair ⁊ ar clainn Morna ⁊ ar teglach Cuinn féin.1903  Agus nírbo coinne sgíth-beg sgáth-uaimnech in dá aird-rīgh1904  sin ag rochtain araile, acht ba sádhudh dá chloch ndílend1905  mar do chongbatar a croidhedha re cruas ⁊ re coimfherg1906  a chéile; ⁊ nō go n-āirimhther gainem mara nō1907  duille fedha no fér faithchi, ní rāinic ⁊ ní ro árimh ar1908  thuit do lāim Eógain isin irghail sin. Agus do thinōiledar1909  an sluagh uile 'n-a urthimchell agá oirlech, ⁊ tāncatar1910  trī caogaid mac rīg Muimnech .i. do Mairtine Muman,1911  chuigi, ⁊ ro sháidsed sleg gacha fir ann, ⁊ do marb-sum1912  caoga dīb-sium

107.

1913 Is ann sin tuc Conn tulcān toirrsi uadha ann1914  don chraīsigh catha ro boī i n-a lāim, co ndechaid1915  trīt ō ucht co formna; ⁊ ní rāinic leis an tshleg do1916  tharraing an tan do thoit fēin a cosair chrō ⁊ manaís1917  mór-nemhnech Moga Nuadad trīt ōn taoph co araile de. p.731918  Agus nírb ingnadh a thuitim isna tāim -néllaib sin, uair1919  do bhí caoga cnedh com-marbthach neoch fā cnedha1920  báis ⁊ baogail fair ō lāimh Moga Nuadad ō bonn co a1921  bathais, gurbo fuighell gae ⁊ claidim d'Eōgan hé. Do1922  sháidhset a slega uile a n-Eōgan an lín do thuill i n-a1923  thimcheall dīb, gur thóguibset a n-airde ar a slegaib1924  hé ⁊ do-rōnsat guin ghalann de, co torchair leō ar in láthair1925  sin; ⁊ do léigset a ilach cornmaīdhmi ann sin. Agus1926  adubairt Goll, “Lēiccidh ar lár an laoch 13b. I-mīlid,”1927  ar sē, “⁊ ní bás midh-laích aige.” Agus ar toitim 1928  Eōghain do thuitset dá oirrīgh Muimnecha dā leth-taíb1929  .i. Laighell Luath-builledach ⁊ Fiacha Baicedha . Ro1930  imthighedar ar mhair do Muimhnechuib ⁊ d'allmarchaib,1931  ⁊ nír lenadh iad, uair gach nech nār marbadh do chathaib1932  Cuinn ro bātar a ngonuib ⁊ a fuilibh innus nach roibe1933  naonbhar in-gnīmha nō in-shibail dībh

108.

1934 Ro ēirigh Conn as a thaisib iar sin, ⁊ do gabad1935  longphort leis ar Muigh Léna an adhaigh sin; ⁊ do bātar1936  ag tabairt tesmolta Eōgain Taīdhlig ōs aird, ⁊ gach nech1937  ag adhlacadh a charad ⁊ a dheirbh-fhine fēin aca; ⁊ doba1938  mhór an-aíbhinn in obair sin. Ro fhācaibset eōlaig gur1939  mō do thuit do Leith Chuind ar Muigh Léna inā do1940  Leith Moga, cidh ar Leith Moga do muid ⁊ gidh é a tigerna1941  do thuit. Agus is ed deimhnigid ughdair gur mó do thuit1942  le Mog Nuadad i n-a aenar dīb iná leis in tshluag uile ō1943  shin amach. Agus ro bātar co subach dubach amail1944  fher serraigh an adhaigh sin .i. subach Conn in tan do-beiredh 1945  dā ūidh Eōgan do thuitim leis ⁊ Éire do1946  chosnamh dó fēin dā tērnódh dia ghonaibh; dubach dobrōnach1947  uile iad, cnedach, osnadhach, o theinnes a cnedh ⁊ a p.741948  n-āladh ⁊ ō díth a carat, ⁊ō; mbeith fēin ainmhech 1949  esbadhach. Tāinic Conaire mac Mogha Lāmha chucu1950  ar n-a mhárach, ⁊ do fher Conn fáilti fris ⁊ ro fhiarfaig1951  de cáit a roibe Maicniadh mac Luigdech. “Atā ag1952  Rosaigh na Rīgh thes ”, ar Conaire, “ ⁊ní thibra sé1953  taeb rib-si nō go fagha sé éraic Eōgain Mhóir ampersir maithe1954  Muman uaib, ⁊ Sadhb ingen Chuinn mar mhnaí”

109.

1955  ⁷⁹Iar sin do fhiafraigh Conaire sgēla an chatha1956  dhīobh, ⁊ do innis Fer Doghair draoi sin dó; ⁊ id-bert an1957  laoidh ann:—

1. 1958 Mo-chean Conaire cuanna,
   1959 níorsum duine do éra ;
   1960 inneósad mar do-chuala
   1961 sgéla an chatha ar Magh Léna.
2. 1962 An ⁸⁰ torc trom ar ghoil ngníomha
   1963 do ort Conn ar Magh Léna
   1964 dreach Mogha fā grís ghlámha,
   1965 dámha & fir fá mhéla.
3. 1966 Do thuit ann aon-mhac Ēibhir
   1967 ó thángadar toisg uabhair
   1968 fuairsiod ann a ndíthughadh
   1969 ó churadhaibh a Cruachain .
4. 1970 Do thuit Eógan lonn linne,
   1971 agus Flann tré ghlonn ngoile
   1972 do thuit an taoibh-sheng tinne,
   1973 agus Laighneann Thuir Breoghain .
 p.75
5. 1974 Ader-sa ⁸¹ riot gan rubha
   1975 do thuitsiod saoithe seana,
   1976 bfuilmíd sunn ar subha
   1977 do theacht sonn is mo-cheana .

1978 M o.ch.

110.

1979 Tarcaidh Conn rīghe Mumhan do Chonaire1980  ann sin. “Ac etir”, ar Conaire, “tabair do Maicniadh1981  an rīghi, uair is é atā aimhriarach  13b. IIduit, ⁊ is lór1982  lem-sa rīgh-dhamnacht Mumhan.” “Beir-si bennachtain,1983  dā chinn sin,” ar Conn, “⁊ gura tú fēn gabas cennas1984  Ērenn ⁊ Alban tar mh'éisi-si.” Agus do fíradh ar chan1985  Conn ann. Do chuirset sein-Eochaid ēiges uathaib co1986  Maicniadh, ⁊ tāinic tar a comadhuib dó .i. ēraic Moga1987  Nuadad ⁊ rīghe Mumhan, ⁊ Sadhb ingen Chuinn do mhnaí;1988  ⁊ ad-bert sein-Eochaid ēiges in laíd ann :-

111.

1. 1989  ⁸²A mic, déna síth re Conn,
   1990 fó a ghlonn, imat a thriath
   1991 co nach tuca fraig re fraig
   1992 nā colg fri colc don mál liath .
2. 1993 Ēta duit cēd ngabar ndonn
   1994 co cúl trom ō sech gach aín
   1995 ēta duit, a dhegh-dhōid dheis ,
   1996 ao fri feis, ferr gach maín.
 p.76
3. 1997 Ēta duit cēd ferb re h-as
   1998 ar in leirg, ro-fes, a fhir ;
   1999 éta duit cēd ech as srian
   2000 co nert niadh, is coisg do ghoil.
4. 2001 Ēta ēraic Fhideic Móir ,
   2002 sgiath ōir ⁊ imell n-uim ;
   2003 éta iath re h-Eiscir n-Uill
   2004 le méd do ghluinn sceō do muir .
5. 2005 Ēta duit cēd mogad ndaor
   2006 re dēnam aodh co nirt chruaidh
   2007 ēta duit cēd colg is sleg
   2008 a ndōitib fer re dīth sluaig  ⁸³
6. 2009 Ēta duit Sadhb ingen Chuinn,
   2010 fó a boill dingbāla deit ;
   2011 techt a rīgh Themrach dod rēir
   2012 nā meadhradh do chéill, a meic.

2013 a. mic. d. en. a

112.

2014 Is amhlaid imorra do baī Maicniadh ann sin ⁊2015 deiscert Muman ⁸⁴ uime ō Shliab Chaīn co fairgi; ⁊ tuc2016  Maicniadh seōid ⁊ maíne do shein-Eochaid ēiges; ⁊ tāinic p.772017  Maicniadh ⁊ maithi clainni Dāirine co Magh Lēna leisin2018  éiges, airm a roibe Conn, ⁊ do-rónsat sīdh ann sin. Targas2019  dā chōiged Muman do Maicniadh ann sin, ⁊ nír ghab-sum2020  sin, acht a roind co cert etir sé ⁊ Conaire; ⁊ do roinnedh2021  Mumha ar dhó dōib ann sin, ⁊ tucsat gialla do Chonn.2022  Agus tāncatar co Temraig iar sin, ⁊ tucadh Sadhb ingen2023  Chuinn do Maicniadh, ⁊ tucadh seóid  14a. I⁊ maīne2024  do mhaithib Muman, ⁊ tāncatar dā tighib; ⁊ do bī Ēire2025  ann sin ag Conn gan cumsgugad. ⁸⁵

113.

2026 Rāinic Derg Damsa draī Eōgain roime iar sin2027  co h-airm a roibe Sída ingen Fhloind mic Fiachrach,2028  māthair Moga Nuadad, ⁊ sí co taidhiúir tuirsech dēis a2029  fir ⁊ a h-athar ⁊ a mic maith, a Rāith Chianaigh a2030  Feimhen-mhuigh a n-oirrther Muman; ⁊ nī rāncatar2031  sgéla derbha Eōgain nō a oidhedha d'innsaigid a māthar2032  co tāinic in draī. Agus do ghabh sí 'gā agallaim, ⁊ ad-bert:-

114.

1. Sīda

   2033  ⁸⁶Sgéla let, a Deirg Damsa,
   2034 imthūs in dā anglonn-sa?
   2035 Cinnas tērnadar na tuir,
   2036 Conn is Eōgan a h-ēn-muigh?

2. 2037 A ben, nā fiafraigh dīm sgēl,
   2038 fann sinn gē dho bāmar trēn;
   2039 co brāth ní fhaicfi do mac,
   2040 aird-rī Mumhan, Mogh Nuadhad.

 p.78

3. 2041  ⁸⁷Crēd do-chuaidh in mhedair mór
   2042 do bīdh um Eōgan ag ōl,
   2043 curaidh Cliach, cobhlach fer Fáil ,
   2044 loinges armach a h-Espāin?

2045 Fichi cēd tāinic ō thigh
2046 Fraoch Mílesach mac Ēibhir
2047 do thuitsed le mac Ūna
2048 is le h-Eochaid Ēn-shúla.

2049  ⁸⁸An uair do bāmar, fā gnaí,
2050 ar caīn-mhaighlerg Maighe h-Aī ,
2051 mac amail inac Mogha Nēid
2052 nī frīth d'ēis Logha a lethēid.

2053 Fuaramar Conn a n-uathad
2054 a Tuillsci do thaobh Chruachan ;
2055 dob uathad a cenn naī cath
2056 curaidh Cruachan, fir Themrach.

2057 Adubairt Conall re Conn,
2058 'roinnem in chrīch co comthrom; ⁸⁹
2059 do mac Mogha Nēid andes,
2060 lēig a rogha red reimhes

2061 Do ēirig ferg a Conn chas,
2062 do chagain crann a gaī ghlais,
2063 do shāmaig a ēg fo secht
2064 rē n-Ērinn do roind ēinfhecht .

 p.79

2065 Atracht Conn rē n-a chath chruaidh
2066 co tuc a chlé re Coill Ruaidh,
2067 gur gab longphort 'n-ar comair
2068 a taīb Ghlaisi Imomhain.

2069 Eagail linne Conn Cruachan.
2070 do lēim oraind le h-uathad;
2071 egail le sluagh Cuinn chubaidh
2072 na dronga sa a Des-mumain.

2073  14a. IIAtracht 'n-a rēim Conn Cnodhbha
2074 co tuc a druim re h-Odhbha;
2075 lēigmīd-ne a lenmuin na fer
2076 co h-imlib oirrthir Laigen.

2077 Ann sin do roinnsem Ēire
2078 ó tá in t-Āth Cliath go a chēile
2079 gur ghabsum a Muigh Lēna
2080 bāmar cuibhdhe cóim-thrēna.

2081 Nī sgaramar dār ngail ngūir
2082 gur chlaidhemar aile n-ūir;
2083 gor thōgsamar trī rátha
2084 robsad buana bith-ghnātha.

2085 Do-riacht chugaind Conn crōdha
2086 ceithre catha com-mōra ;
2087 gabadh longphort - nīr lugh lem—
2088 mar throm-thorc dō, mar dílend.

2089 Conaire Caem cliamain Cuinn,
2090 is Maicniadh nār fhaom urruim,
2091 do thrēigedar gan bháigh mbreth
2092 Eōgan caom tairbthech Taīdhlech.

 p.80

2093 Tāinic Conn na cēd curadh
2094 co moch fā maithib Muman
2095 ⁊ na trēin-fhir ro thagh,
2096 as suil do ēirigh Eōgan.

2097 Atracht Fraech, ōr buidech badhb,
2098 do chaith co luath a lām-arm
2099 a tūs an gābaidh go gar,
2100 ō nach tārraidh a threalamh.

2101 Tucatar sin, leth ar leth,
2102 aghaid ar Eōgan Taīdlech;
2103 a thorann nír mhaoth 'sa magh,
2104 gur thaoth Conall le h-Eōgan.

2105 Air cur air Connacht um Chonn
2106 d'Eōgan Mōr fā cruaidh comlonn ,
2107 ar ndīth a deōradh fā sech
2108 do frīth Eōgan go h-uaignech.

2109 Trī caogaid dār dual rīghe
2110 do rīgraid Muman mīne, ⁹⁰
2111 gur gonatar mál Midhe
2112 do shluag mer na ⁹¹ Mairtine.

2113 T'athair-si Flann, mór in sgēl,
2113 cath ar maigh don rīgh ro-thrēn;
2115 Fiachaid Baiced, Eochaid tenn,
2116 atāid na laighell : : . ⁹²

2117 Nī mór :::::: :::: ::::::  ⁹³
2118 Conn mac Feidhlimidh arm-ruaidh;
2119 nī biū nīs sia 'gā sēna,
2120 is iad sin ar n-aird-sgēla.


2121 S.G.E.L.A.

@book{G302025,
  title 	 = {Cath Maighe Léna},
  editor 	 = {Kenneth H. Jackson},
  edition 	 = {0},
  note 	 = {xxxv + 189 pp. v Prefatory Note to 1990 Reprint, vi Corrigenda, vii–viii Abbreviations, ix–xxxv Introduction, 1–80 Text, 81–84 Appendix
(passages from the Short Recension), 85–110 Notes, 111–180 Glossary, 181–189
Indexes of Persons/Places/Collective names.},
  publisher 	 = {Dublin Institute for Advanced Studies},
  address 	 = {Dublin},
  date 	 = {1990},
  UNKNOWN 	 = {seriesStmt}
}
 G302025.bib