unknown

Edited by Robert T. Meyer

Merugud Uilix Maic Leirtis

1.

1 Iar n-indriud ⁊ discaíled prím-cathrach na Troíana, turthechta 2 na nGrec tánic cách díb dochum a críchi ⁊ a feraind 3 dílis féin. Tánic trá Uilix mac Leirtis dá crích ⁊ dá ferann co 4 n-acca úad slébti a ferainn féin.

“Is doilig lind trá inní fogébam and siút, .i. in rígan álaind 6 áilgen ro fhácsamar and a beith ag fir eili i n-ar fíadnaisi ⁊ ríg 7 eli ar ar crích, ⁊ ar ferand do beith aigi, ocus ar séna fén im ar 8 ndeilb gid ar fírindi beam.”

9 “Ná cuirid fort-su sin,” ar a muinntir fri h- Uilix, “úair 10 fogébum uili int olc sin.”

2.

11 Is and sin immorro ro tæscair in gáeth forro-som ⁊ ro 12 cuirid i falc mara móir amach dorigisi co ro bádar blíadain 13 arin mesc-merugud sin no co ráncadar in oilén mór. ⁊ fúaradar 14 cáercu ollacha mór-aidhbli ⁊ ro marbsatar trí cáercu díb ⁊ ro 15 cuirid a pupaill tairrsib ⁊ ro tarlait a teinnti ⁊ ro hurrlamaigid 16 a caírigh. Trí lá ⁊ trí haidci dóib ann. Iar sin trá adbert Uilix:

17 “Is mithig dún imtecht,” ar sé.

18 “Ní cóir a n-aprai,” ar síat a muinter re h-Uilix, “úair atá ar 19 n-daíthin co bráth ina fil do caírib sund.”

20 “Nocho dingnem foraib,” ar sé, “gan dula d'iarrair ar n-athar-tíri 21 bunaid féin.”

22 “Inní cá fuili d'iarrair,” ar síat, “toitfimit-ni uili it lurg, amal 23 ro fágbaid do muinnter uili conaigi so.”

3.

24 Is ann sin trá ro fácbadar in oilén ⁊ tángadar ina longaib 25 dhorís. Ocus ro bádar blíadain arin muir co ráncadar oilén eli. 26 Iar tíachtain dóib trá isin oilén dorala slíab óir dóib i meadón 27 in oiléin.

28 “Is maith in turchairti seo,” ar a muinter fri h- Uilix.

29 “Cá fis daíb-si ón,” ar sé, “nach leór fil do sédaib agaib isin 30 Traí?”

4.

31 Ocus ro gabsat ag tinól in óir no co facadar intí Cicropecda 32 cuccu. Ocus ní ro fíarfaid scéla díb acht amal ro bátar ann 33 tánic foithib. In bail a mbíd in cur no cath-mílid ro íadad a 34 láma umpu guro brúdh ⁊ guro minaiged a cnáma ⁊ a feóil, ⁊ 35 iar marbad sochaidi díb do túargaib nónbur leis díb etir a dhá 36 láim im Uilix mac Leirtis. Ó ro ráthaig trá Uilix, in fer 37 fíamach fír-glic, beith iga breith i forécin ro éla etir uillib a 38 muintiri sís dochum láir ⁊ ro fuccad a muinter úad. Is and sin 39 trá táinic-sium dochum na long ⁊ ro indis na sgéla sin don 40 nónbur ro baí isna longaib ⁊ do ráidhidar a muinter fris:

41 “Cuiream tuilled inar luing do sédaib ⁊ conglúaisim romuind.”

42 “Níba fír sin,” ar Uilix, “no co findar cindus ruccad mo 43 muinter úaim, ⁊ is trúag tind lium a mbreith úaim.”

44 “Gid trúag sin,” ar síat, “na habair, úair is ceart in míad lind 45 do beith-siu etraind.”

5.

46 Is and sin táinic Uilix d'íarrair in fhir móir co ríacht co 47 dorus na húamad. Adcondairc-sium na gnúisi adbána etlaidi a 48 muintire isin úamaid gá déchain amach.

49 “A áes cumtha,” ar sé, “is mór in gábad i fuilti.”

50 “Is fír,” ar síat, “⁊ rot-ber fén as.”

51 “Níba fír ón,” ar sé, “co 'mbarala dam ⁊ int aithech.”

52 “Inneo,” ar síat, “cá hacfaind fil agad do cur fris? Nocon fail 53 do géri do slegi ná do daingni do láma (sic) ní risa roisid 54 fograinne do slegi cnáim ina churp.”

55 “In fobairthi-si éirgi tairis aníar?” ar sé.

56 “Trúag aní sin,” ar síat, “atáid trí coiscéimenna cach fir againd 57 etir a dá chích.”

58 “Cá fis daíb-si,” ar sé, “in barbardacht fil ina churp nach fuil 59 truma as dingbála di ina churp ina codlad?”

60 “Éirgid tairis aníar,” ar sé, “⁊ tócbaid bar n-anála i n-úachtar 61 bar cléib du bar n-édrumugud tairis.”

62 Ro éirgidar-sum ⁊ tángadar tairis amach ⁊ ro bádar trí 63 coiscéimenna cach áen-fhir díb etir a dá chích ic imthecht tairis 64 amach.

65 “Dénam imthecht bodeasda,” ar síat.

66 “Noco ba fír ón,” ar Uilix, “co 'marala dam-sa ⁊ int aithech.”

6.

67 Táinic dá insaigid, ⁊ in áen-shúil mór ro baí a tulphortaib 68 a édain, ro chuir fograinni na slegi etir in dá abra ⁊ tucustar 69 sáthad arin sleg isin súil gurbo monur dó a imdítin arin loch 70 lethan-mór lind-usci ro mebaid esti. Cid trá acht ro craith in 71 slíab ⁊ ro gáir in úama risin n- esarchosairt dorinne in fer 72 rúaid-remur ró-mór dá chosaib ⁊ dá lámaib ic siriud intí dorad 73 in ainigin fair, ⁊ táncadar ina luing asa aithli sin. Áirmiter fear 74 do muintir Uilix do dul ar dreimni ⁊ ar deáithi gurub é in fear 75 sin dorala d'Aeinias mac Ainichis dia mbaí for loingis. 76 Blíadain trá do Uilix ar muir iar tíachtain asan oilén sin ⁊ 77 nónbur dia muintir is ed ráinic imshlán leis co tír du neoch nach 78 fúair bás tria gallraib anaichnib. Tánic íarum Uilix a tír co 79 tarladar maic ingairi dó oga n-almaib. Ba fear fíamach fír-glicc 80 trá in fear sa ⁊ ba coitchindbérla, úair ro foglaimthea leis bérla 81 cacha tíri a téiged, ⁊ ro fíarfaid scéla tresin bérla ro fogain dóib. 82 Ocus is ed fúair acco gurb é brethem na fírindi robo airech isin 83 crích sin.

7.

84 “Cá fírindi fognas dó?” ar Uilix.

85 “Gach duine doní a fhoglaim aigi ro-soich a dúthaig fo 86 chétóir,” ar íat-sum.

87 “Cidh dam-sa,” ar Uilix, “nach dingnind foglaim aigi?” 88 “Ní fuil a acfainn agad,” ar in freisnesid, “úair ní fagbaidter 89 aicept in áen-láe gan deich n-uingi fichet do dearg-ór dó.”

90 “Ocus tusa,” for íat-som, “cársa cúich thú?”

91 “Do élóichtib na Troíana dam-sa,” ar sé.

92 Ocus táinic úaidib ar amus a luingi ⁊ ro fíarfaigedar a 93 muinter scéla de. Ocus ro indis dóib feib adcúala ⁊ ro baí gá 94 ráda riú foglaim do dénum, ⁊ is ed ro ráidsiut ar sin nach roibi a 95 thoisc accu a dénum, “úair ro thuitsidar ar fuilt ⁊ ro theimligedar 96 ar ruisc ⁊ ro dorcaidsedar ar ngnúisi ⁊ ro glasadar ar 97 ndéta. Ní bud oirches dún ar n-ór ná ar n-indmus do thabairt 98 ar fhoglaim nach tuillfid dún do dénum.”

99 “Cá ferr daíb,” ar Uilix, “a fhágbáil ar bernadaib báegail nó ar 100 doirrsib aideda, nás a thabairt ar foglaim tuillfeas daíb 101 bidéin?”

8.

102 Is and sin trá tángadar rompo isan dúnad ⁊ dorala dóib fer 103 in baili forsin faithchi ⁊ ro fíarfaig scéla díb. ⁊ ro innsitar dó 104 gach dochair fúaradar ⁊ ro fíarfaig díb créd 'ma tángadar.

105 “Tángamar do foglaim agad,” ar síat.

106 “Fogébthai-si sin acht gu rob acfaing a dénma acaib.”

107 “Cá hacfaing etir ón?” ar síat.

108 “Ni tabraim-sea aicept áen-láe gan deich n- uingi fichet do 109 derg-ór dam.”

110 “Fogébum duit-siu sin,” ar síat.

111 Ro ferad fáilti friu ⁊ tuccad codailtech fo leith dóib. Tugaid 112 trá áirthi bíd ⁊ lenda dóib ind ⁊ dorinnead folcad ⁊ fothracad 113 dóib ⁊ deisidar and in aidchi sin. Ro éirgidar co moch arnamárach 114 gusan inad a roibi breithem na fírindi. Ro toimsit deich 115 n-uingi fichet do derg-ór dó ⁊ dorindi-sium aicept dóib-sin.

9.

116 Iss é seo trá ant aicept dorindi dóib .i.

117 “Gémad áen-athair ⁊ áen-máthair do beith agaib bar nónbur, 118 ⁊ gémad áen-duine ro marbad bar n-athair ⁊ bar máthair, ⁊ a 119 thachar a cenn comairli cugaib, gan a marbad sin lib no co 120 nderntai trí comairli lib uimi ⁊ no co n-airchend bar mbeith 121 uili d' áen-eólus tre bithu. Ocus gid áen-duine agaib tegmus, 122 ar-aíde ná maídid int écht no co ngaba fo thrí ara anáil ⁊ co 123 n-derna comairli a menman budén. Mad ead didiu dobera a 124 menma asa comairli, maídid int écht iar sain.”

125 “Abair beos!” ar síat.

126 “Nocon faighbithi aniud acht sin,” ar sé.

127 Tángadar dá taig iar sin.

128 “Is ór i n-aiscid siúd,” ar a muinter fri h- Uilix.

129 ⁊ ro bádar and in aidchi sin, ⁊ gérbo maith a fritháilem in 130 cét-aidchi rob ferr in aidchi sin.

10.

131 Ro éirgedar co moch arnamárach ⁊ tángadar 'na teach 132 n-aicepta. Ro toimsit deich n-uingi fichet d'ór dó ⁊ is ed adbeir:

133 “Int shligi a n-imtigi gach láe, ná lenaid frith-rót ná frith-chasán, 134 acht leanaid in sligid móir.”

135 “Abair ar sin,” ar íat-som.

136 “Ní bértai d'fhoglaim aniugh acht sin,” ar sé.

137 Tángadar dá tig ar sin.

138 “Is ór dímaín siút,” ar a muindter fri h-Uilix.

139 “Ní fes nach fuigter a greim,” ar Uilix.

140 ⁊ gér maith a frithálem in dá cét-aidchi rob ferr in treas 141 aidchi. Ro érgedar co moch arnamárach ⁊ táncatar ina tech 142 n-aicecht. Ro toimsit deich n-uingi fichet do derg-ór ⁊ is ed 143 adbert-som:

144 “In faicthi in grían i trát sa?”

145 “Atchíamait,” ar íat-som.

146 “Ná glúaisidh neach agaib asa áit ná asa adba ge do beith do 147 mét a tindenuis no go rob in grían isin aird ina fhil in trát sa.”

148 “Abair ar sin,” ar íat-som.

149 “Nochon aigbithi d'foglaim don chúairt sea úaim-sea acht 150 sin,” “ocus ná himigid-si amárach gur aigilliur-sa sib.”

11.

151 Táncatar da tig iar sin ⁊ do érgedar co moch arnamárach 152 ⁊ táncadar arin faichthi amach ⁊ dorala int ógláech dóib arin 153 faichthi, ⁊ ro timain celebrad dó ⁊ ro fácatar beandachtain 154 aga.

155 “Beir leat,” ar in breithem, “in cilfing mbicc seo do thimna ⁊ 156 dia fuaislaige tú uirri seo, nocho rís do dúthaig co bráth.”

157 “Is beag in luagh lindi sin ar rochtain ar tíri,” ar Uilix.

12.

158 ⁊ ro tincaisced eólus dóib gan muir dochum a tíri. Ro 159 imthigedar iar sin ⁊ in fad ro bádar ar sligid ní head áirmither 160 sunn. Acht rángadar coigcrích móir ⁊ teach n-aíded coitcheand 161 isin coicrích sin ⁊ tángadar-som and amal gach n-áen. Doriacht 162 as cach aird sochaidi mór isin teach n-aided. Íarfaigis cách díb 163 dia chéli cá leath no ragtais amárach.

164 “Tíagmaid isin coigcrích,” ar síat.

165 Cid trá acht ro éirgedar-som in lín ro bádar isin tig aíded. 166 Tángadar ar gort ón tig amach. Uilix trá is ed adbert-side:

167 “Is olc docúadar,” ol sé, “mo deich n-uingi fichet d'ór úaim-seo 168 gan anad co n-éir in grían isan aird adubrad rind.”

13.

169 Is and sin do suid-sium.

170 “Crét sin?” ar a muinter fris.

171 “Anfat agum foglaim,” ar Uilex.

172 “Inní ga fuili d'íarrair,” ar síat, “ar toitim-ni ad lurg. Amal 173 ro toitset foreand na cethri long fichet ro toitset ar Troí ad lurg, 174 toitfimid-ni a n-indus cétna ad lurg.”

175 “In anad doníthi-si?” ar fer dun chuidechta.

176 “Is ed,” ar íad-som.

177 “In eólach sib-si 'sin choigcrích?”

178 “Ní heólach,” ar íad-sam.

179 “Nach faicthi-si in gart ⁊ in sligid?”

180 “Adchíamaid-ni,” ar síat.

181 “Insaigid sin,” ar sé, “⁊ dá roisdi tairis sin, ro-soisdi imshlán 182 bar tír.”

14.

183 Ro imthigsiut in chuidechta iar sin ⁊ ro anastair Uilix 184 cona muintir gur éirig in grían asan aird adubrad fris.

“Iss é siúd,” ar síad, “tosach na cuidechta arint shligid ⁊ dá 186 m-bemis-ni and siút astrásta ro-soisium imshlán.”

187 “Dar lium-sa trá,” ar Uilix, “ní díb in buidin sa a timceall in 188 guirt amuig ⁊ ní díb in sirid sa dun leith eli.”

189 Ocus ro condcadar fo chétóir ag sceinm fón chuitechta íat co 190 nár fhácsat duine a mbethaid.

191 “Adchíthi siúd,” ar Uilix.

192 “Adchíamaid,” ar síat. “As maith,” ar síat, “greim bar n-deich 193 n-uingi fichet d'ór daíb.”

194 “Ocus imthigmid-ni bodeasda,” ol sé, “úair scaílfid siúd a 195 haithli an áthais.”

196 Táncadar iar sin rompo isin sligid co ríachtadar tar in coic-crích. 197 Táncadar a n-díthrub mór ⁊ nír lensat caí ná conair dun 198 phrím-shligedh amach. Acht chena táncadar días dá muintir ar 199 frith-chasán amach ⁊ fúaradar a n-oidid fo chétóir.

15.

200 Cid trá acht táncadar-som conaigi a ndúnad badéin in  p.7 201 mórsheiser ro bádar ⁊ táncadar isin codailtech a roibi in rígan. 202 ⁊ adchoncadar hí a cathair móir ar fosad- lár in tigi ⁊ æn-óglæch 203 is ferr delb ro baí d'óglæchaib in domain ara gúalaind.

204 “Ro ráidis rib siúd,” ar Uilix.

205 “Is égin a fhulung-sin,” ar síad.

206 “A daíne maithi úd tair,” ar in rígan .i. Peneloipi a hainm, 207 “cia sib-si etir?”

208 “Daíne mescda muiridi sindi,” ar íat-som.

209 “Imthigid,” ar sí, “isin teach n-aíded.”

16.

210 Ro fritháiled in aidchi sin iat co ráncadar ina n-imdaid.

211 “In fedabair-si inní rob áil lium?” ar sé.

212 “Nocon fheadamar,” ar síad.

213 “Úaim éláid ro baí agum-sa asin cathraig amach fón talmain 214 ⁊ is and atá indara dorus di ag an cathair tall ⁊ comla dlúta fris ⁊ in 215 dorus eli arin faichthi amuigh ⁊ lóthar lecc-cloichi fair. Is ed is 216 áil dam-sa, dul tresin dorus n-imechtrach ⁊ ar fud na húama 217 anund no co riis in imdaid, ⁊ in bail a mbiad a n-éninad arin 218 adhart in cloidem du gabáil forro a n-dís.”

219 “Is olc in chomairli sin,” ar síat, “Is córo duid dul ar amus ríg 220 Gréc ⁊ t'imned d'écaíne fris, ⁊ amal docúaidais-sium ina 221 shochraidi-sium ticed-sam at sochraidi-siu do chosnum t'atharda 222 dúithchi duid-siu.”

223 “Níro léicid na déi adhartha sin,” ar Uilix.

224 Ro bí aithbear imaithber agá muintir fair-sin.

225 “Nocor thoitemar uili ad lurg amlaid sin,” ar síad.

17.

226 Is and sin trá ro éirgis-sium úathib-sium d'indsaigid 227 na cathrach anund no co ráinig in imdaid ⁊ adcúala comrád na 228 desi fora n-adhart.

229 ⁊ ro nocht a chloidem fo chétóir ⁊ túargaib in láim.

230 “As olc greim m'fhogluma dam,” ar sé, “gan gabáil ar m'aigned 231 tús co n-gabainn ar m'anáil.”

232 Túargaib in láim fo thrí co mbenad dés in chloidim fri 233 muinél na desi. In tres fecht túargaib in láim ⁊ rob áil leis int 234 écht do maídem. Is and ro ráid in rígan:

235 “Uch, uch, a maic!” ar sí. “Anois tárfas dam t'athair-siu ós ar 236 cinn ⁊ ro boí oc folmaisi ar ceand do beinn dínn. Indar leis-sium 237 rob fer cáemfhuar coímtech tusu. Tuingim-sea fana déib 238 adartha,” ar sí, “connach fedar-sa cin ó fhir eli ó ro imig sin a 239 sochraide Gréc ⁊ torrach ro fáccaib misi in tan ro immig. Ocus 240 tusu ruccad dun toirrches-sin. Nocur léigiusa corp neich in 241 áen-lepaid rium acht a fhuil-sium ⁊ m'fhuil-sea ac coiméd a einig-sium.”

242 {⬌}

18.

243 Adcúala-sam trá in comrád sin ⁊ ro fhailtigh a aignid fris. 244 Ro éirig-si ⁊ ro caíestair frasa dér. ⁊ ro baí-sium ag éstecht fria 245 gur toit a chollad fair no co tánic derid aidchi. Ro éirig iar sin 246 ⁊ ro bo méla mór leis-sium in codlad-sin. Táinic reme amach 247 ⁊ ro laig etir a muintir ⁊ ro indis-sium in scél sin dia muintir. 248 Ocus rugsatar a altugud buidhi duna déib. Ro érgeadar 249 arnamárach ⁊ tángadar isin teach cédna.

250 “A daíne maithi,” ar in rígan, “cársa cia sib-si etir?”

251 “Uilix mac Leirtis misi”, ar sé.

252 “Ní tú int Uilix rob aichnid dúin- ne,” ar sí.

253 “Is mé co deimin,” ar sé, “⁊ indésad mo chomartha duit.”

19.

254 ⁊ docuaidh ina rúinib ⁊ ina comráitib ⁊ ina derridib.

255 “Caidi do delb ⁊ do muinter,” ar sí, “masa tú Uilix?”

256 “Docúadar amugu,” ar sé.

257 “Cræd fo deirid dud chomartaib ro fágais agum-sa?”

258 “Delg óir,” ar sé, “⁊ cend airgid fair; ⁊ rucusa do delg-su leam 259 ag dula dam isin luing ⁊ is and sin ro impóis-siu úainn.”

260 “Is fír trá sin,” ar sí, “ocus dámad tú Uilix, do fhíarfóchtha 261 do chú.”

262 “Nír saílius a marthain etir,” ar sé.

263 “Dorónadh brochán aísi dí agum-sa,” ar sí, “úair do ráthaigius 264 a grád co mór ag Uilix. Ocus cia halt con hí etir in cú sin?” ar sí.

265 “Dá tæb glé-gela aice,” ar Uilix, “⁊ druim glé-chorcra ⁊ tarr 266 cír-dub ⁊ earball úainegda.”

267 “Is sí túaruscbáil in chon,” ar sí, “⁊ didiu ní lamund duine isin 268 baili a cuid do thabairt dí acht misi ⁊ tuso ⁊ in rechtaire.”

269 “Tabar in cú asdeach,” ar sé.

20.

270 ⁊ ro érgidar ceathrar ara cend ⁊ tucsat leo asteach hí. ⁊ 271 amal adcúala-si fogur gotha Uilix tug builli ara slabrad co tuc 272 in cethrar ina laigi ar fad in taigi ina degaid gur ling i n-ucht 273 Uilix ⁊ guro ligh a gnúis ⁊ a aigid. Ó'dconncadar muinter Uilix 274 sin ro lingsiud cuigi. In duine díb nach roiched a chneas re 275 phógad do pógad a édach ⁊ nír glúais a ben ris-sin.

276 “Is tú Uilix,” ar sí.

277 “Is mé,” ol sé.

278 “Is imda lucht na cumachta,” ol sí, “⁊ taiscfet-sa m'áentuma 279 co tí do dealb duit-siu.”

21.

280 Seachtmain dó and in tan tuc-si aichni fora deilb ⁊ ro 281 áentaigedar iar sin.

282 “Atá cilfing beag agam,” ar Uilix, “tucc m'oidi dam ⁊ adubairt 283 rium a tabairt id láim-siu gan fhoslugud furri no co tuccaind 284 duit-siu hí.”

285 Ro fhoslaig furri fo chétóir; deich n- uingi ⁊ cethri fichit 286 tucustair-sium arin foglaim is ed ro baí innti ⁊ tinni óir ara 287 úachtar do choiméd a fírinde fair.

288 Conid é merugud Uilix maic Leirtis ó thús co derid co sin.

@book{G305003,
  title 	 = {Merugud Uilix maic Leirtis},
  editor 	 = {Robert T. Meyer},
  edition 	 = {1},
  note 	 = {xvi + 47 pp.; xi–xvi Introduction; 1–9 critical edition of text; 10–17 variants; 18–24 Notes; 25–46 Glossary; 47 Index Nominum et Locorum.},
  publisher 	 = {DIAS},
  address 	 = {Dublin},
  date 	 = {1977}
}
 G305003.bib