Gofraidh Fionn Ó Dálaigh

Mairg mheallas muirn an tsaoghail

 p.109

GOFFRAIDH FIONN Ó DÁLAIGH cct.

1. Mairg mheallas muirn an tsaoghail
   gearr bhíos buaidh a mhóraonaigh;
   mairg nach rochaomhain é air
   re ré an drochshaoghail deacraigh.
2. Flaitheamhnas mór ar mhuirn mbig,
   beatha shíor ar sheal ngairid,
   tréigean Dé is diombuaidh an dáil
   ar ré ndiombuain an domhnáin.
3. Sógh na sochraide neamhdha
   a-tá thuas mun dtighearna,
   gach sódh fa nimh seacha sain
   is beatha fhir i n-uamhaidh.
4. A dhaoine dá ndáiltear rath
   leis nach beag méad a meadhrach
   bhar sódh is uime as lor libh
   gan sódh as uille d'fhaicsin.
5. Dá dhearbhadh sin ag so sgéal
   bheanas ris do réir fíréan
   —sgéal é ónab iontúir neamh—
   gidh bé sgriobtúir ór sgaoileadh.
6. Bean torrach ag tuar broide
   do bhí i bpríosún peannaide;
   bearar do chead Dé na ndúl
   lé leanabh beag san bhríosún.
 p.110
7. Ar n-a bhreith do bhí an macámh
   ag fás mar gach bhfochlacán
   dá fhiadhnaibh mar budh eadh dhún
   seal do bhliadhnaibh i mbríosún.
8. An inghean d'fhagháil bhroide
   meanma an leinbh níor lughai-de
   's í dá réir gé do bhaoi i mbraid
   mar mhnaoi gan phéin gan pheannaid.
9. Do shoillse an laoi níor léir dhóibh
   achd a bhfaicdís—fáth dobróin—
   do dhruim iodhan an achaidh
   tré ionadh thuill tarathair.
10. Mun n-orchra níor bh'ionann dál
    dá mháthair is don mhacámh;
    do athruigh dealbh dá dreich ghil
    is an leanbh ag breith bhisigh.
11. An leanbh dá oileamhain ann
    do b' fheirr-de aige a fhulang;
    níor léir don bharrthais óg úr
    narbh fhód Parrthais an príosún.
12. Sei-sean ag breith ruag reabhraidh
    si-se ag dul ar doimheanmain,
    mairg thrá nach tiobhradh dá aoidh
    ionramh na mná is a macaoimh.
13. Ar bhfaicsin déar re dreich ngil
    ráidhis an leanbh lá éigin
    "ó tharla a fhuigheall ar m'óidh
    cluineam damhna do dhobróin."
14. "Neimhiongnadh gé do-neinn maoith"
    ar si-se "a leinibh lánbhaoith
    "is rian chumhang nar dhleacht dún
    teacht d'fhulang pian i bpríosún."
15. "An bhfuil" ar sé "sódh eile
    as aoibhne ná ar n-inmhei-ne
    nó an bhfuil ní as soillse ná so
    ó do-ní an toirse throm-so.
16. "Dar linn" ar an leanabh óg
    "gé taoi brónach, a bhean-ód,
    is léir dhúin ar ndíol soillse;
    ná bíodh ar th'úidh athtoirse."
 p.111
17. "A n-abra ní hiongnadh dheit,"
    ar an inghean "a óigmhic
    dáigh treibhe an teagh do thaghais,
    treabh eile ní fhacadhais.
18. "Dá bhfaictheá a bhfacaidh mei-se
    re dteacht don toigh dhoirchei-se
    do bhiadh doimheanma ort ann
    id phort oileamhna, a anam."
19. "Ós agad-sa as fhearr a dhearbh,
    a inghean" ar an t-óigleanbh
    "ná ceil foirn fionnachtain de
    do mhoirn d'iomarcaidh oirn-ne."
20. "Loise an tsaoghail mhóir-se a-muigh
    is eadh tháirreas ó thosuigh;
    mé i dtigh dhorcha 'n-a dheaghaidh,
    a fhir chomtha, is cinneamhain."
21. Le cleachtadh deacrachta dhe
    's nach fuair se sodh budh aoibhne
    níor cheis a ghruadh ghríosúr ghlan
    ar an bpríosún bhfuair bhfalamh.
22. Baramhail do-bhearthar dún:
    an dream do bhaoi san bhríosún
    lucht an bheatha ché an cúpla
    a ré is beatha bhríosúnta.
23. Ag féachain meadhrach Mic Dé
    flaitheas aga bhfuil buainré,
    cúis bhróin beatha gach dúnaidh
    slóigh an bheatha is bríosúnaigh.
24. A-tá idir neamh na naoi ngrádh
    is aoibhneas talmhan thonnbhán
    a mbí idir uaimh dhorcha dhuibh
    agus tolcha i n-uair aonaigh.
25. Drumchla áluinn gach achaidh
    is grian tre tholl tarathair
    gach teaghadh gréine do-gheibh
    ag féaghadh réime an ríchidh.
26. Ní bhí an tsoillse-se an tsaoghail
    seach múr nimhe nuabhraonaigh
    —taobh re a dáil is doibheas damh—
    acht mar shoiléas cláir comhladh.
 p.112
27. Fearr í ina loise as lugha
    aoibhneas ris nach ionchora
    ní buaininmhe an mhoirn-se a-muigh
    tuairim-ne an soillse suthain.
28. Tuarasgbháil teaghlaigh nimhe
    's an bhrogha aird ainglidhe,
    go dtí an bráth agus bheith ris,
    ní reich re cách í d'aithris.
29. Maith na cruinne ar chumas damh
    agus neamh éanuair d'fhéaghadh
    do leigfeadh mé an mhaith-sin uaim
    gan é d'fhaicsin an athuair.
30. An talamh go n-a dtig de
    do thréigfinn ar theach nimhe
    's gan fhaicsin dúnaidh Dé dhamh
    achd mé ar culaibh a comhladh.
31. Éisdeacht le héanlaith nimhe
    is cuid don cheol ainglidhe
    na heoin is díoghadha dhe
    fíorragha ceoil na cruinne.
32. Iomdha oirfideach eoin bhinn
    ag mac inghine Iaichim;
    nocha léir dá nglar-san guth
    nach sásfadh i bpéin peacach.
33. Iomdha i n-Ifreann 'n-a aghaidh
    —ní dá gcur i gcomhraghain—
    guil agus ualla arda
    'ga bhfuil uadha ar ionnarba.
34. Ifreann aitreabh na ndeamhan
    príosún daor an Dúileamhan
    —rochtain ilphian triall don tigh—
    imchian ó rian an ríchidh.
35. Dá bhfeasdais fir an domhain
    sgéala Ifrinn orchradhaigh
    re a gclaisdin do ba cóir sgeinm
    dóibh is gan fhaicsin Ifeirn.
36. Do badh neamh leis gach neach ann
    bás d'fhagháil is ní fhaghann;
    ní dul ní téarnamh is-tigh
    brugh gan éanbhrugh a aithghin.
 p.113
37. Beag gach guais achd a ghábhadh
    losgadh ann is iombádhadh
    smuail bleachta nach báidhfeadh loch
    sneachta nach tráighfeadh teasbhach.
38. Aghaidh uirre anba an teidhm
    piasd a-tá ar tairsigh Ifeirnn
    dá bhfaiceadh í eadh radhairc
    gach fear ad-chí a chontabhairt.
39. Brugh Ifreinn nár fhaice mé
    i gcéin uadh ná 'n-a fhoigse;
    Rí na ndúl cá chuin do-chear
    an dún i bhfuil go bhfaicear.
40. Ní treise ar Dhia an duine tréan
    iná an bocht bhíos 'n-a fhíréan;
    ní le teann tiaghair ar neamh;
    fearr a hiarraidh go háilghean.
41. Croidhe uiríseal umhal
    tig de duine d'ardughadh;
    'n-a luaighidheacht is lór d'fhear
    guaillidheacht ógh is aingeal.
42. Beatha gan aois gan orchra
    dóibh so ar son a adhartha,
    sláinte gan fhoircheann d'fhearaibh
    fáilte choitcheann chairdeamhail.
43. Mairg do thréigfeadh teach nimhe
    ar ar mbeathaidh mbréigei-ne;
    gá haird nach baoghal a-bhus?
    an saoghal is mairg mheallas.
    Mairg.
44. Nár mhealltar mi-se, a Mhuire,
    léir dom dhíon do dheaghguidhe;
    guidhe óghMhuire is lór linn,
    ógh as ghlórmhuire ghuidhim.
45. Comhairle Muire móire
    do-ní mac na móróighe;
    ó treise san tigh neamhdha
    ní dhligh mei-se mímheanma.
46. Ar gcomharg coitcheann do chuing
    ag Míchéal aingeal oruinn;
    is é crodh iarrfaithir air
    dol san ngrianchaithir nglórmhair.
    Mairg.

@incollection{G402060,
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  title 	 = {Mairg mheallas muirn an tsaoghail},
  booktitle 	 = {Dioghluim Dána},
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  address 	 = {Dublin},
  publisher 	 = {Oifig an tSoláthair [Government Publication
Office]},
  date 	 = {1938},
  pages 	 = {109–113}
}
 G402060.bib