Fearghal Óg Mac an Bhaird

 p.139

Ní maith altuighim m'anáir

FEARGHAL ÓG MAC AN BHAIRD cct.

1. Ní maith altuighim m'anáir
   tríd nar bh'oircheas m'iongabháil;
   ní altuighim a n-uair mé
   ó ghartfhoirinn bhruaigh Bhóinne.
2. Feadhmannaigh dhó an uile fhear;
   mo dhuasa ó mhacaibh Míleadh
   triath na dtriath dhamh-sa do dháil;
   is liach gan annsa d'admháil.
3. Fa-ríor níor altuigh sinn-ne
   le hanuabhar intinne
   ar chreid damhradh Dúine Breagh
   dúin-ne agus adhbhar oideadh.
4. Níor altuigheas—olc an sduaim—
   m'ísliughadh innte an athuair
   Fódla linnte na learg sean
   ná mo cheard innte d'oirneadh.
5. Ar n-ionnarbadh ó iath Ír
   níor altuigheas rem Airdrígh,
   mo thriall go Labháin tar linn,
   dom anáir thiar ar dtoirling.
6. Ní hionann inn is I-óib;
   an fortún fuair ón Tríonóid
   do altaigh ris an té 's triar;
   do sgé antail na n-ainmhian.
7. Clann oirrdhearc, táinte agus tír
   fríoth le hI-óib ón Airdrígh
   's groighe is tréada is cuirn corcra
   cuirm is séada saoghalta.
8. Níor chuir toice i n-uabhar é
   I-óib dil—díochra an fínné;
   níor ghrádhuigh sé an saoghal bocht;
   do naomhadh é as a umhlocht.
9. Do shmuain Íosa dá éis soin
   fulung a óglaoich d'fhéachoin;
   an uile ní badh ní lais
   do bhí uile 'n-a éagmhais.
 p.140
10. Do ráidh I-óib "ó thoil Dé
    Dia thug Dia rug a-ríse";
    do-chuala a chloinn láimh do láimh
    ad-chuala coill a chonáigh.
11. An tuile easláinte air
    do chuir Airdrí fhear ndomhain;
    do fhéag ar n-uair a fhulung
    bréag ní fhuair 'n-a urughull.
12. "Beirim a bhuidhe rem ching"
    do ráidh I-óib tre uirrim
    "ró cráidh do chara ar mo chorp
    ba mana gráidh mo ghuasocht."
13. Do bhíodh do dhalta an Dúilimh
    gur chneasuigh a chréachtchrúinimh
    ag súr déirce ó bhrugh do bhrugh
    a shéitche ar cúl na comhladh.
14. Do haltuigheadh re Dia ndil
    's ris an óigh mhilis mhuirnigh
    tabhairt coda déirce dhí
    nó a shéitche d'oba impe.
15. Níor chaoin I-óib a othra
    féin go fagháil cobhartha
    's do-níodh caoi i gcróluighe a chneadh
    ar aoi clóghuine an Choimdheadh.
16. Níor chaoin a ghalar goirt gnáth,
    's níor chaoin a chlann ná a chonách
    gér chaoi croidhe caoi I-óib
    ar aoi thoile don Tríonóid.
17. Fríoth aisiog na sláinte iar sin,
    fríoth tír is clann ón Choimdhidh,
    fríoth a shealbh mar thuile ag tocht,
    mar do dhearbh uile a annsocht.
18. Do ráidh mar do ráidh reimhe
    go búidh umhal ainglidhe:
    "an tí rug re ré ar ndeacra
    is é thug na toirbhearta."
19. Níor mhóide a bhrón a bharr croidh
    's níor mhóide a mheanma a fhagháil
    a tháinte is a threoid troma,
    a shláinte, a sheoid shaoghalta.
 p.141
20. Ón uair-sin go héag idir
    mar éaruic 'n-a fhoighidin
    fuair sé an talamh ar a thal
    's gidh é toradh na talmhan.
21. Fós mar éaruic 'n-a fhulung
    an ghlóir naomhtha neamhchumhung
    fuair ó thriath an tighe thuas;
    fa sgiath dá chridhe a choguas.
22. Ní altuighim mar I-óib
    boichte ná toice, a Thríonóid;
    uch, nach déinim a ndearna
    go dtéighinn rem Thighearna.
23. Mar I-óib do b'fhoirbhthe cuing
    gá fios nach d'fhéachain m'fhuluing
    fríoth an saidhbhreas muin ar mhuin
    is fríoth daidhbhreas 'n-a dheaghuidh.
24. Eadamar is dom fhéagain
    do gadadh dom ghaoilghéagaibh
    na Conuill badh díonbhun damh;
    do díoghladh oruinn m'uabhar.
25. Eadamar is dom fhéasgain
    mo bhuar mo ghroigh gnímhéasgaidh
    rugais a Dhé uile uam
    níor bh'é an duille nar dhiombuan.
26. Eadamar is dom fhéagain
    do beanadh mo bhruittéagair,
    mo dhán is mo dhúthaigh dhíom;
    cúthail mo dhál ón dimbríogh.
27. Go n-altuighear a rí ribh
    bheith gan bhuar bheith gan mhuinntir,
    's a brígh do bhreith óm meanma,
    's bheith gan tír gan tighearna.
28. Go n-altuighear, a rí, ribh;
    a-tá i gcúirtibh clann Mílidh
    fál allmhurach druim ar dhruim
    im chlár gcamdharach gCriomhthainn.
29. Go n-altuighear, a rí, ribh
    mé gan fiú an bhaird do bhuidhin
    i Labháin fa cheo cumhadh;
    ní beo anáir m'ealadhan.
 p.142
30. Ionann is altuighthe dhamh
    cách dom dhíol nó dom dhiúltadh,
    nó bheith ós chách ceann i gceann,
    nó bheith fa chách go coitcheann.
31. Ionann is altuighthe dhamh
    bheith fa dhiombuaidh san domhan
    nó bheith fa bhuaidh nó bheith slán
    nó bheith ar n-uair go heaslán.
32. Ionann is altuighthe dhamh
    mo bheith rem beo i mbeirt mhoghadh
    nó beirt ríogh do chur fam chneas
    badh díon damh ar mo dhímheas.
33. Ionann is altuighthe dhúinn
    bheith go maidin ar mhaothchlúimh
    nó bheith i lionnmhuir gan luing
    nó bheith i n-iomdhaidh iaruinn.
34. Ionann is altuighthe dhúin
    bheith im luighe ar lár m'fhortúin
    nó siobhal sneachta ar sliabh lom
    nach biadh ag ealta a fhulong.
35. Ionann is altuighthe dhúin
    luighe idir mo lucht míorúin
    nó luighe idir mo lucht gráidh
    dom churp croidhe gach chompáin.
36. Ní fáth faoilte, ní fáth bróin
    clann oirrdhearc, earradh deargóir,
    nó bheith gan choim idir chách,
    nó bheith gan chloinn gan chonách.
37. Ní fáth faoilte, ní fáth bróin
    cúirt áluinn iomad comhóil
    nó iomad tarta is teach lom,
    nó neach gan acra d'fhearann.
38. Cré gach colann san chruinne;
    breith nó oighidh éanduine
    ní fáth faoilte ní fáth bróin;
    ní caointe cách i gcéadóir.
39. Dá ndídean do dhoirt a fhuil;
    níor chaointe do chloinn Ádhaimh
    rí n-a dheoidh ná rí reimhe
    le a dheoin acht rí an ríthighe.
 p.143
40. An rí tá is bhias is do bhaoi
    is tríd ba dhéanta déarchaoi;
    ceo gach triath acht triath na ndúl,
    beo mo thriath ar n-a théarnúdh.
41. Mairg nach caoinfeadh an chruinne;
    a bhás ní bás éanduine
    do b'é uile an uile fhear;
    ní duine an té nach tuigfeadh.
42. Mairg nach caoinfeadh iad uile
    tráigh, tír, coillte claonbhuidhe,
    éisg na mara is neamh na néall,
    's an lear uile is an t-ai-éar.
43. Do gonadh an ghrian 's an ré
    is buidhne an bheatha sheinché
    lá fuile an tairnge do theacht
    's na haingle uile i n-éinfheacht.
44. Ann sin do saobhadh síona,
    do bhéicsead na bleidhmhíola,
    agus an fhairrge re headh
    is na cairrge dá chaoineadh.
45. Do chaoinsead saor a gceangail
    na huisge is na hairdreannaigh,
    is eoin lúdhmhara deoidh i ndeoidh,
    is neoil úrghlana an ai-eoir.
46. Níor dhiongna a dhúile féine
    do chaoineadh a gcoigcéile;
    do-róine gach ní fa nimh
    rí na glóire rí an ríchidh.
47. Ní fhuil thuas ar neamh na néall
    dúil acht ar dhealbh an fíréan;
    dúil mar soin acht dúil do chum
    fúinn nochan fhuil i nIofrunn.
48. Ó fhlaitheamhnas Dé budh-dhein
    síos go híochtar an aigéin
    ní fhuil dúil acht dúil do chum
    do mhuir ná d'úir ná d'fhochann.
49. Ón bhreac bheag gus an míol mór
    tighearna na dtrí bpríomhshlógh
    don duine do dhealbh gach dúil;
    ar sealbh uile do b'iontnúidh.
 p.144
50. Uaidh fhuaramar neamh na néall,
    's an bioth uile is an t-aigéan,
    uaidh fhuaramar an t-anam,
    uaidh fhuaramar uraghall.
51. Rí gach dhúine téid 'n-a theagh;
    uaidh fhuaramar an t-aingeal
    ar leathláimh gach duine dhíonn;
    neamhcháir don duine a dhimbríogh.
52. Uaidh fhuaramar—foirbhthe an tsearc—
    a dhealbh féin—gá fearr toirbheart;
    uaidh{⬌}inn féin
    do rala sinn ar saoibhchéill.
53. Gér ghabh sin caomhchorp dar gcionn
    naomhthacht ar nach fuil foircheann
    dar sdiúir gus an bhflaith bhfíre
    ré iúil na sé seinlíne.
54. {⬌}
    {⬌}
    do thoirling san óigh iodhain
    coimhling dan cóir creidiomhain.
55. Do b'fhiú an toircheas tharla dhí
    ar sgaoileadh cáigh ó chéile
    gur tháthuigh an uile fhear
    Muire an mháthair 's an mhaighdean.
56. Ógh iodhan dar bh'ainm Muire,
    máthair an Mheic shíordhuidhe,
    do b'é rí na soillse sin,
    do bhí 'n-a broinn-se ó bréithir.
57. Talamh í as airde ná neamh
    bainríoghan máthair maighdean
    mionn órdha fhuile hÉabha
    Muire óghdha fhíréanna.
58. Tríd do fhágbhas Inis Bhreagh
    m'onóir do dhiúlt maic Míleadh
    flaith d'Íbh Airt agus Oilill
    ní maith ní huilc altoighim.
59. Teach na n-ógh is na n-easbal,
    teach daoineach an Dúileamhan,
    easbal as tréan an tighe
    Peadar fréamh na fírinne.
    Ní.

@incollection{G402069,
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  title 	 = {Ní maith altuighim m'anáir},
  booktitle 	 = {Dioghluim Dána},
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  address 	 = {Dublin},
  publisher 	 = {Oifig an tSoláthair [Government Publication
Office]},
  date 	 = {1938},
  pages 	 = {139–144}
}
 G402069.bib