Gofraidh Fionn Ó Dálaigh

A chros thall ar an dtulaigh

 p.196

GOFRAIDH FIONN Ó DÁLAIGH cct.

1. A chros thall ar an dtulaigh
   as damhna dam dhéarchumhaidh,
   tú urlamh gidh bé len báidh,
   is é ar dturnamh do thógbháil.
2. Is tú, a chros an mheic mhuirnigh,
   thug mé a-nocht go neamhshuilbhir;
   a dhluthchros fa dtú ag tuirrse,
   tú mhúchfas mo mheadhair-se.
3. Tú chuimhnigheas dúin-ne a dhol
   dá ndeachadh mh'aire dh'Eoghan;
   mo bheith mar tú, a chros-sa, is cáir
   do b'usa thú gan tógbháil.
4. Truagh bhar gcuimhnioghadh cumhadh
   gidh cruthach do chórughadh;
   tú ós ar gcinn-ne, a chros Eoghain,
   m'inmhe ar a los laighdeobhaidh.
5. Ag dul seochad san slighidh
   déara go lár léigfidhir;
   'gat aithne, a chros, badh corcra
   aighthe bas an bhantrochta.
6. Gidh cúis athtuirse anba,
   maith an mhaise shaoghalda
   do cheathra druimne donna
   leathna cuibhdhe codroma.
7. A mheic dar cumadh an chros
   'n-a lóchrann sheasmhach sholas,
   fuarais chrois bharrghloin bhláthmhair;
   marbhnaidh re cois commámthair.
8. Is cros fhir do b'fhearr daghdhuas
   an chros ad-chiu eadarbhuas;
   loise na ceirde do cheil
   an mheirge croise ad-chíthir.
9. Ní fiadhnaighthe i bhfogus di
   an chros-sa ná i gcéin uaithe;
   gidh bláith an mionn í is urchra
   sí ar cionn cáich 'n-a comhartha.
 p.197
10. A chros ós chionn na leirge,
    tuar leoin dar lucht aoincheirde,
    biaidh fros le bonnfhabhraibh dhe
    a chros d'ollamhnaibh d'aithne.
11. Cúis a tógbhála ós talamh
    cros adhbhair an ollamhan
    an crann-sa dá ghruadh ghairthe
    budh tuar almsa is urnuighthe.
12. Beannacht ar anmain an fhir
    isa chros do-chiu ar mh'aighidh;
    fearr iná tuile tuirse
    guidhe ar an seang séaghainn-se.
13. A-tá an chros ler cráidheadh mé
    ar deilbh do chroise, a Choimdhe;
    ar a los go dtí dod thigh
    an tí dan cros an chrois-sin.
14. Bheith ar chúl chroise Eoghain
    dom athtuirse oisgeolaidh;
    díon ar shlógh é agus gidh eadh
    ar brón, a Dhé, ní dídean.
15. Tuilleadh cádhais don chill naoimh
    cros mhinghréasach an mhacaoimh:
    slógh fa chádhas don chrois-se
    budh lór d'árus eaglaise.
16. Adhbhar ollaimh fhear Mumhan
    gion go bhfuair ainm ollamhan
    gan phearsain mar é d'ollamh,
    a Dhé, d'easbhaidh fhuaramar.
17. Ní dhearna ar ndol a oidhre
    fulang mar ar bhfulaing-ne
    fear dar chomhainm Cathbhaidh Draoi
    ón Mhodhairn lachnaigh lionntaoi.
18. Ní hiongnadh an fáth 'ma bhfuil
    ar gcomhráithne re Cathbhaidh;
    truagh bás an druadh a-dirim
    truagh an cás 'ma gcuimhnighim.
19. Gidh bé damhna fo-deara
    sinn d'éagcaoine a oigheadha
    ní ar son an druadh bu-dhéine
    truagh fa a dhol ar ndeirbhéile.
 p.198
20. A-tú 'ma a bhreith don bhás rug
    ris an bhfilidh ag formad;
    truagh mh'éad re hoighidh an fhir
    éag fa a oidhir don fhilidh.
21. Do-chuaidh do chumhaidh a mhaic;
    do b'é an mac fa mór éaraic
    Geanann Gruadhsholas fhuair eol
    nach cualadhas uaidh d'aithcheodh.
22. Truagh leam-sa loighe Chathbhaidh
    ar fheart Gheanainn ghníomharthaigh
    dar ghéis ar loighe ar a leic
    a chroidhe d'éis a éinmheic.
23. Téid Cathbhaidh fa ceann forais
    tar éis Gheanainn Ghruadhsholais
    i dtalmhain tre Gheanann nglan;
    ní leanam amhlaidh Eoghan.
24. Cosmhail, a Dhé, damhna ar gcaoi
    mei-se agus Cathbhaidh caomhdhraoi;
    gidh eadh ní comhthrom gcumhadh
    an conchlann fhear n-ealadhan.
25. Dámadh comhthrom ar gcumha
    'mar saormhacaibh súlchara
    —teasda Cathbhaidh—créad do-bhir
    Gafraidh gan éag fa a oidhir?
26. Cathbhaidh mar do-chuaidh reamhainn
    d'éag do chumhaidh chaoimhGheanainn,
    mó a fhachain gá dás gan dol
    an t-athair ór fhás Eoghan?
27. Truagh gan fhóirithin aga
    mar do bhí ag bás Chearmada
    ar n-a ghuin do láimh Logha
    do mhuin áigh a iomghona.
28. Comhrag do-chuala idir Lugh
    is Cearmaid na gcleas lúthmhar;
    Cearmaid milbhéal ba marbh dhe
    d'arm rinnghéar mar an rinncne.
29. Rún an Daghdha i ndiaidh a mheic
    sgaradh le hÉirinn n-oirrdhreic;
    triall tar muir do labhradh leis
    go bhfaghbhadh luibh a leighis.
 p.199
30. Téid do thaisdeal an domhain,
    fágbhais Éirinn n-iorgholaigh
    gur chuir an Daghdha dá dhíon
    ar a mhuin damhna an deighríogh.
31. Cearmaid le athair n-éachtach
    táinig sleamhain sláinchréachtach
    mar bhláth na slat dá ghruaidh ghil
    dar lat ní fhuair a oighidh.
32. Ciodh na ba déanta dhamh-sa,
    gémadh aisdreach oram-sa,
    réim an Daghda, a Dhé, ar n-a dhol
    dámadh tarbha é d'Eoghan.
33. Mo mhac-sa ó nach mé an Daghdha
    súil le éirghe is éadtarbha;
    ní faghair dar mbuain a broid
    an bhuaidh do chabhair Cearmoid.
34. Muireadhach mhac Eoghain aird,
    Cearmaid—gidh cia do theasairg—
    do-chuala ar ndol don dís ghloin
    a-rís a gcor i gcorpaibh.
35. Truagh nach tabhair d'fhurtocht oirn
    an lus fhuair inghean Loghairn
    nó aiceacht an Daghdha dhamh
    d'aithteacht a anma i nEoghan.
36. Mac i n-ionadh an athar
    do b'oircheas é d'ordachadh;
    a athair 'n-a oidhre dhó,
    a Choimdhe, as fhachain iarghnó.
37. Ní fhuilnginn an uair do mhar
    do mhéad ar n-annsa d'Eoghan
    choidhche gé do-near a-nois
    an fear dá oidhche im éagmhais.
38. Mar tú dá bhás ní bhiadh mé
    dámadh neach eile a oide;
    cúis as ar fhoide, a Dhé, a dhol
    is mé do b'oide dh'Eoghan.
39. An t-Eoghan-sa is éigin dún
    déanamh seach an bhfionn bhfoltúr;
    tairnig a sheal gá dám dhó
    gidh eadh gá dál as deacra.
    A chros.

@incollection{G402088,
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  title 	 = {A chros thall ar an dtulaigh},
  booktitle 	 = {Dioghluim Dána},
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  address 	 = {Dublin},
  publisher 	 = {Oifig an tSoláthair [Government Publication
Office]},
  date 	 = {1938},
  pages 	 = {196–199}
}
 G402088.bib