Eochaidh Ó hEoghusa

An tú ar gcéadaithne, a charrag

 p.207

Eochaidh Ó hEoghusa cct.

1. An tú ar gcéadaithne, a charrag,
   a ráith éigneach eatharrod;
   cách ód chéadaithne do chur
   ní fáth méadaighthe meanman.
2. An tú bhíodh i mbéalaibh sgol,
   do measdaoi re múr Cruachan?
   a phuirt ghil fan rionnghlan rosg,
   más ibh is iongnadh t-éagcosg!
3. Do chlaochlóidh do chruth dealbhghlan,
   do imthigh bhar n-óirthreabhradh
   dod mhúr ghlan thaoibhleabhar the;
   ní mhar aoilghreanadh th'aighthe.
4. Níor deargadh le hingnibh each,
   níor loiteadh le lorg nuaichreach,
   do leirg dtonnbháin ngairthe ngil,
   congháir t'fhaighthe do uaignigh.
5. Tugais cruth naoidhe ar neamhchruth
   amhail do bhiadh baintreabhthach;
   a chúirt orrdhraic thirmgheal thiogh,
   do chomhloit imneadh th'aigneadh.
6. Éagcóir do haithneadh oraibh
   cúis imnidh dá bhfuarobhair,
   a threabh na gcaithreann gcorcra
   re seal n-aithghearr n-iasochta.
7. Dá dtuigthea mar táid re treall
   sé ríoghphuirt fhoirbhthe Éireann
   i n-éagcruth, a róimh na ríogh,
   níor chóir éagnach ar th'imshníomh.
8. A-tá Teamhair teaghdhais Chuinn
   ó reimheas ríghmheic Cearbhuill
   mar gach dtealaigh—níor dhleacht di—
   gan mheadhair achd teacht tairse.
9. Ó ré Mhuircheartaigh mheic Néill
   a-tá ráth Oiligh fhóidréidh
   —leis do-roighneadh dimbrígh dhi—
   gan deighrígh d'oirdneadh innte.
 p.208
10. Ní fhuair Caiseal—cúis diombáigh—
    d'éis Chormaic mheic Cuilionáin
    rí do fhréimh chéadfadhaigh Chuirc
    don ghéagthulaigh fhéil orrdhuirc.
11. Ó aimsir Fhearghuis Fhogha
    do mharbhsad meic Eochadha
    níor fhaoi Eamhain fhéirmhín fhionn
    le héinrígh d'fhearaibh Éireann.
12. Ríoghraidh Laighean na leas gcorr
    ón tráth fá dtorchair Cearbhall
    a-tá Nás na mboilgshreabh mbinn
    'n-a fhoirgneadh fhás ón fhoirinn.
13. A-tá iosdadh Cruachna Cuinn
    ó ré Raghallaigh rosgcuirr,
    múr aolbhláth do thobhaigh toil,
    'n-a mhaolráth fholaimh fhásaigh.
14. Aithnim nach fuileongtha i bhfad
    do bheith san chruth-so, a charrag,
    na hardphuirt-se ór clódh a gcruth
    mór an antuigse d'éagnach.
15. Gidh eadh ní hiongantach linn
    a bhfuil d'athtuirse ar th'intinn;
    gan fháth níor claochládh do chruth,
    a ráth na n-aolchlár n-amhlach.
16. A-taoi re treimhse bhfada,
    a chéadráith chlann nDiarmada
    —an ríghe réidh ní rabha—
    ód fhréimh fhíre i n-aontamha.
17. I n-aimhriocht dot fhoirinn féin
    a-taoi re treimhse n-imchéin,
    a chúirt ródghlan choillbhleacht chorr,
    ó fhoirneart ógbhadh n-eachtrann.
18. Foirneart eachtrann is é thug
    do chur sa chruth-so, a charrag,
    a ráth thoghtha bheannbhláth bhog
    far neamhghnáth orchra orad.
19. Níor ghnáth leat-sa achd re linn Ghall
    gur bearnadh séan bhar saorchlann,
    a linngheal taobhuaine tiogh,
    imneadh aonuaire ar th'aigneadh.
 p.209
20. Do chleachtais fleadh is fiadhach
    is graifne greagh n-óirshrianach
    ór dhiombuan iarann bhar n-each,
    a niamhfhonn lionnfhuar loinnreach.
21. Ní caithtí lá id longphurt shean
    gan reic ndréacht nó nduan bhfileadh
    re glór bhar síodhchraobh seanma
    fa ól bhfíonchaor bhfíneamhna.
22. Meinic thigdís teachta síth
    d'fhoráil chomhadh ó choigcrích
    dod chúirt ghairthe thaobhaird the
    's raibhthe i ngach aonaird uaibh-se.
23. Fa gnáth ar leirg do leasa
    lucht sgaoilte craobh gcoibhneasa
    ag maoidhimh uaisle gach fhir;
    aoighidh uaibh-se agus innibh.
24. Fiu an céadaoibhneas do chleachtais,
    fiu a-rís do ró éigeantais,
    a phuirt úir na ngoirmeas nglan,
    doilgheas ar t'úidh nach iongnadh.
25. Achd a-mháin nach maoidhte dhuit
    ró buaidhreadh nó barr iomluit,
    a shlóighfheithmheach na dtreabh dtais,
    fear d'fhóirithneach ó fhuarais.
26. Tarla do chéile cubhaidh
    riot, a sheanráth shéanamhail
    d'uaislibh caithchéile chláir Fhreing;
    ná báidh d'aithmhéile th'intinn.
27. Mac Diarmuda díoghbhadh cath
    fuarais tar éis do dheacrach,
    a bhraontana na mbeann dtais,
    aontagha as fhearr dá n-uarais.
28. Tréig an gcumhaidh do chleachtais,
    eirg it earraidh oireachtais,
    lí bróin ná haithintear ort,
    a róimh chlaichfhinntreabh Chonnacht.
29. Ní hathtuirse as oircheas duit
    ó fhuair tú tar éis th'iomluit,
    a fhéirmhín na sídheas sean,
    th'éinrígh ndíleas fa dheireadh.
 p.210
30. Rod chuirfe a-rís id riocht féin
    oidhre Taidhg na dtreas n-aigmhéil,
    a linngheal na gclár gcorcra,
    slán ret imneadh iasochta.
31. as gréine is gar do dhubhadh;
    gearr go gcuirfe Conchubhar
    do bhláth ionghnáth ar th'aghaidh,
    a ráth fhionnbhláth éagsamhail.
32. Budh iomdha amhladh dh'ór ceard
    ós shleasaibh do chlár gcraoibhdhearg
    is ceird shaothrach druim ar druim
    ós leirg bhar n-aolchlach n-áluinn.
33. Gártha caismeart agus crot
    budh iomdha i n-aoinfheacht iomut,
    a thonnnuaigheal na dtreabh bhfionn,
    combuaidhreadh fleadh is fithcheall.
34. Ní fuighthear ón uair-se a-mach
    teimheal ar thaobhaibh th'aolchlach,
    a cholggairthe na gcíoch ngeal.
    ná díoth ordaighthe ar th'fhoirgnead.
35. Bhar n-ainm féile re fada
    méadóchaidh Mac Diarmada
    ag aos ghnáthmholta Ghuirt Néill,
    a phuirt bhláthchorcra bheinnréidh.
36. A charrag na gcuan sreibhshídh
    is é oidhre Eibhilín,
    a ráth gheal na ngéigleas gcorr,
    fear do chéidgheas do chomholl.
37. Do cleachtadh dhuit, a dhúin shídh,
    iocht is oineach it airdrígh;
    geis duid éara re n-aoighidh;
    sgéala nach cuid commaoidhimh.
38. Dod gheasaibh bhós tre bhith síor
    th'iadhadh ar ionchaibh th'airdríogh,
    fa chliathfhroighibh do chraobh mbreac
    ná aon d'fhiafroighidh inneat.
39. Ní chuala éingheis fholaigh
    nach í intinn Chonchobhair
    ort, a bhrugh na mbeann gcorcra,
    dul i gceann a gcaomhanta.
    An.
 p.211
40. Baincheann bhrogha na cairrge,
    inghean ríogh fhóid fhionnChairbre
    na geasa céadna congbhoidh,
    réalta an leasa leabarghloin.
41. Rún toirbheartach teagar séad,
    an céadchlú cuirfidh Mairghréag
    ar an ráith mbreacthana mbinn
    beantagha cháich i gcoitchinn.
42. Gruaidh thibhreach gan toil bhfolaigh,
    sgath saorbhan síol gConchobhair,
    troigh bhoinnleasg as comhdha cean,
    toirmeasg foghla na bhféinneadh.
    An tú.

@incollection{G402091,
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  title 	 = {An tú ar gcéadaithne, a charrag},
  booktitle 	 = {Dioghluim Dána},
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  address 	 = {Dublin},
  publisher 	 = {Oifig an tSoláthair [Government Publication Office]},
  date 	 = {1938},
  pages 	 = {207–211}
}
 G402091.bib