Fearghal Óg Mac an Bhaird

Fogus furtacht don tír thuaidh

 p.307

FEARGHAL ÓG MAC AN BHAIRD cct.

1. Fogus furtacht don tír thuaidh,
   fogus furtacht dí dom dhóigh,
   tiocfa d'Aodh rer-oile a huaim;
   don taobh thuaidh is goire an ghlóir.
2. Broid an chóigidh saorfaidh súd;
   fóirfidh ar ghaoltaibh a ghéag
   an t-Iarla oirbheartach óg
   griangha ó fhód ghoirmealtach Ghréag.
3. Dá dhaghfhádh fa díleas rún
   Fítheal is Dallán na ndámh
   i gcuimhne ríomhthair a-raon
   fíorfaidh Aodh fuighle na bhfádh.
4. Muaidh is Doire is Dún na nGall
   agus múr Oiligh 's an Fhionn
   's ní sa mhó—ní míobháidh leam—
   dó do gheall an fíorfháidh Fionn.
5. Na Conaill fhíre as fhearr buaidh
   dar gheall Coluim ríghe róinn
   ná saoilidh nach ba dhíobh dhúinn;
   bíodh súil gach Gaoidhil re glóir.
6. Ar labhair Cormac Ó Cuinn
   ní samhail d'orchar re haill;
   d'Aodh Bhreagh acht go triall tar tuinn
   Treabh Chuinn ní ba fiadh ar faill.
7. Glóir a gharma iarrfaidh Aodh,
   triallfaidh le chabhlach tar cuan,
   líonfaidh beannBhanbha na mBrian,
   fíorfaidh thiar seanlabhra suadh.
8. Géisfidh an Ana re n-Aodh,
   na slata géisfid dá ghrádh,
   géisfidh gach ní do-ní nuall,
   géisfidh an cuan dá dtí i dtrágh.
9. An Loch Léin-se léigfidh gháir
   an Éirne géisfidh re a ghlóir;
   cuirfidh meanma ar gach dúil díbh
   Súir mhín agus Bearbha is Bóinn.
 p.308
10. Mar bhóchna bhailbh briathar mall
    an griangha dá ghairm a-nonn
    ar tí a gharma ceann i gceann
    budh teann labhra na dTrí dTonn.
11. Na feadha ag claonadh dá gcloinn,
    na gaotha ag gealladh Í Chuinn,
    tug a dháil go domhan Finn
    foghar binn re tráigh ag tuinn.
12. Don sgoith Bhreagh-sa do bhí i ndán
    gach ní do gealladh dá ghaol;
    an cuire do imthigh uainn
    fillfidh a mbuaidh uile ar Aodh.
13. Clann Dálaigh fan teo gach toil
    do-chádair mar cheo do mhuigh;
    do sóigh an chrobhuing ór chein
    glóir i dtreibh Chonuill do chuir.
14. Go bhfagha tuir Tholcha Floinn
    do chomhdha a chuirp ar gach chaill
    an ré do bhean Dia don druing
    nach bia d'íbh Cuinn fear ar faill.
15. Lór go fóill a ndeachaidh dhíbh
    pór budh tóir ar Thealaigh bhFáil,
    an choimhdhe ar ar cuireadh uaigh;
    nár thoirne uainn m'fhuigheal áir.
16. Creach eile ní fhuighe an tnúth;
    meinic budh cuirthe do chách,
    fa ruire tilidh na dtuath
    sighin luath is guidhe ghnáth.
17. Lór don fhormad teacht rer dtréan,
    's ar gcomhlot do theacht dá thaobh,
    rogha ar gcuaine aga i n-úr;
    nár ghada an tnúdh uainne Aodh.
18. Do bhí sochar bánfhuinn Briain
    ó Chonga go Máluinn mín
    síos re fánaidh ar feadh fúinn
    gur bhean tnúidh Í Dhálaigh dhínn.
19. Dá fhoichne a haonchrobhuing iad
    naomhCholuim roimhe i ngach ród
    Críosd cáidh le griangha na nGréag;
    ní dáigh d'éad an t-Iarla óg.
 p.309
20. Flaith dan cóire Teach Dá Thí
    ná meas ar a óige é;
    gach glóir fa dheoidh fearfaidh faoi;
    leathfaidh a ghnaoi do dheoin Dé.
21. Dá mhórrath budh fogus fás
    is dá mhórdhacht dola i ndlús;
    teas caol do-ghabhar re ngríos;
    caol bhíos gach tamhan ar tús.
22. Ní i n-aoinfheacht ghealas an ghrian,
    ní i n-aoinfheacht treabhthar an tuar,
    biaidh neart Ó nEachaidh ag Aodh;
    teacht caol ag deathaigh is dual.
23. Beanfaidh a chasnaidh d'Fhód Ír;
    gidh óg budh harsaidh a threoir;
    ar Bhanbha thonnmhaill budh tóir
    glóir garma Í Domhnaill fá dheoidh.
24. Do chleacht go dlúith doghraing reann
    ceap Ó Domhnaill Dhúin na nGall;
    ag uaim róidlearg na dTrí dTonn
    do bhí Conn 'n-a óigleanbh ann.
25. Conn Céadchathach ceann gach slóigh
    fa teann ar éachtAchadh n-Ír
    rí Breagh do hanadh re a uaim;
    'n-a thamhan fuair Teagh an Trír.
26. Posd cothuighthe na gcóig sgol
    Conaire Mór fa mór seadh
    fuair glóir dá thaghadh ó thal
    do ghabh 'n-a thamhan Bóinn Bhreagh.
27. Fós ós chách do-chuaidh 'n-a am
    go hág ar an uair do b'fhearr
    Iath Breagh do chosain dá chionn
    do gheabh Fionn ó thosaigh teann.
28. Ar an nós-sain—ní nós nár—
    acht gidh óg órfaidh a ghaol;
    cia an fádh nar tharngair a thréan
    séan 'n-a bhládh amhlaidh ar Aodh?
29. An dream fhuair go hóg tre aoibh
    gach fód um Bhuais is um Bhúill
    is Cliodhna is Bóinn is Teach Táil
    mar do-chóidh dháibh go ndeach dhúinn.
 p.310
30. Gar dar ndoghraing dola ar gcúl;
    fogas d'Ú Domhnaill ar ndíon;
    leathfaidh ar gcomhtha um gach gcuan,
    beanfaidh ar snuadh dorcha dhíonn.
31. Snuadh dorcha ar gach aoinneach uaidh
    orchra Gaoidheal diaidh i ndiaidh;
    bláth gach abhla ag dubhadh dhóibh
    culadh bróin fa Bhanbha Bhriain.
32. Snuadh na horchra ar Thealaigh dTé
    le dorchacht ní dhealaigh sí;
    meadh do Bhóinn tairthigh an Traoi;
    do mhnaoi bhróin is aithghin í.
33. I mbrón na Traoi tarla ciall
    an tann-sa do bhaoi gan bhríogh;
    múradh a clach damhna déar
    tarla léan do rath a ríogh.
34. Fóir Gréag iar ngabháil na Traoi
    dá hanáir nochar fhéach sí;
    dá port úr do b'eagar clé,
    do leagadh lé go húr í.
35. Bile réidh dá fiodhbhaidh féin
    is é do b'ionchuir dá huaim;
    an obair do bhí gan bhrígh
    do thogaibh Prímh hí ar n-uair.
36. Toigéabhaidh toimhse na múr,
    toigéabhaidh toighe na naomh,
    tulach sgaithmhín Dá thí thiar
    dí ar dtriall budh haithPhrímh Aodh.
37. Cosmhail re cóirgheadh na Traoi
    mar fhóirfeas ar Tulaigh dTé;
    tír 'n-a loighe tír Dá thí,
    dí goma Prímh oile é.
38. Bóinn bhordbhláith na seintreabh séimh
    do thogbháil a teinnteach mbúidh
    le grádh tar grinneal an chuain
    filleadh fa bhuaidh i ndán dúinn.
39. A-táid na toirthe a-tá an úr
    mar tá gach foichne 's gach fádh
    's an ghaoth ghuithbhinn dár súr siar;
    triall tar sruithlinn dún i ndán.
 p.311
40. Cuireadh le mbréagfa i mbrugh Floinn
    tug an Téamhagh go n-a thuinn
    is na neoil fhlatha re a linn
    's na heoin do rinn catha ó gCuinn.
41. Mar sin do Laoi 's do Loch Cuan
    's don Bhaoill i nglas acht a ghlár;
    rg bhailbh ad-bhath a bríogh;
    clach na ríogh dá ghairm tre ghrádh.
42. Aodh Lighean dá ngabhar greim
    dá ndlighthear ragha agus roinn
    —bíodh a chiall ag cathair Chuinn—
    rachaidh tar tuinn go Fiadh Floinn.
43. Iar ndul tar lear béaraidh buadh,
    géabhaidh gach ar ghabh a ghaol,
    cuirfidh na talmha fa thréan;
    luighfidh séan a anma ar Aodh.
44. A-tá lais go Fiadh na bhFionn
    cairt ó Niall is cairt ó Chonn;
    ní bhia taobh re cúirttreibh crann;
    fúigfidh thall gach aon 'n-a fhonn.
45. Fillfid a bhrughaidh le báidh
    fillfid a urraidh tre aoibh
    go fleisg Éadair san taoibh thuaidh
    's ar sgaoil uaidh dá ghéagaibh gaoil.
46. Biaidh roineart ag dáimh fa dheoidh,
    biaidh gach oireacht 'n-a n-áit féin,
    biaidh ana ar adhbha gach naoimh,
    gabhla im chraoibh dá chara i gcéill.
47. A croidhibh cáigh cuirfidh fíoch,
    suidhfidh le cáir idir chách;
    le reacht bhinn báithfidh an fuath;
    cinn a thuath táithfidh 'n-a thráth.
48. Caor bhuadha ler tuilleadh toil
    ní chluinim, ní chuala, a sdair,
    fíor flatha nach fuair a fhuil;
    ní fhuil buaidh gan fhatha air.
49. Iúl fíorghlan le bhfuigthir saoi,
    do ríoghadh re gcuingidh Cé
    don tréad darbh iomchubhaidh í
    céad acht rí ós thiormThulaigh Té.
 p.312
50. Gach annáil dá laoidheadh linn
    branáin Gaoidheal druim ar dhruim
    a-táid fa Mhál Fine Floinn
    's na Goill as sine i gclár Chuinn.
51. Mac Brighde fa mbloghthar dair
    budh hinmhe an bronnadh do-bheir;
    treabh seanAirt ó mhuir go muir
    do gheabh fuil Gearailt ór ghein.
52. Gnáth méin gach con i n-a cuan;
    a-tá ag dréim re dol tar sál;
    do Rudhroidhe do oir Aodh
    craobh chumhraidhe re bhfoil fádh.
    Fogus.

@incollection{G402116,
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  title 	 = {Fogus furtacht don tír thuaidh},
  booktitle 	 = {Dioghluim Dána},
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  address 	 = {Dublin},
  publisher 	 = {Oifig an tSoláthair [Government Publication
Office]},
  date 	 = {1938},
  pages 	 = {307–312}
}
 G402116.bib