Tadhg Mór Ó hUiginn

 p.325

Gach éan mar a adhbha

TADHG MÓR Ó hUIGINN cct.

1. "Gach éan mar a adhbha"
   oirrdhearc so is 's sé leantar;
   gach ealta mar oiltear;
   ní chleachtfa achd a cleachtadh.
2. Lachain i laoibh sneachta
   ag snámh eighridh uaine,
   ní fearr leo lá gréine
   as teo ná an chlá as cruaidhe.
3.  p.326Eoin íochtair na fairrge
   dá nach foghnann faidfhéar
   bíd choidhche gan chadódh
   gach n-oidhche fan aigéan.
4. Éadána eoin mara
   ar muigh nach múr trágha;
   eoin moighe ná móna
   ar doire ní dána.
5. Eoin coilleadh ní cleachtaid
   cuaird ar muigh ná ar maighshléib;
   nochan fhaghbhaid dh'anbhuain
   nach adhraid don aimhréidh.
6. Beathadhaigh an bheatha
   mar bhíd eoin na n-ealtadh,
   gion gob dh'aonchrúdh oiltear,
   gan claochlúdh do chleachtadh.
7. Cách fa a gcleachtadh bhunaidh,
   bláth dearcan tre dharaigh,
   fir fa cháil a gcionaidh
   is dáibh sin a samhail.
8. Gach macaomh mar mhúintear;
   Maghnus maith do múnadh,
   slat Breagh, Brian na nGaoidheal,
   mac mar Niall geal Glúndub.
9. Maith do múineadh Maghnus
   mac Conchobhair Carna;
   gidh tréan nocha toghdha;
   gach éan mar a adhbha.
10. Maghnus mar do múineadh
    cá Gall glas ó ngéabadh?
    sé ag dul tar gach ndúnadh
    Lugh é is ní hé a éanar.
11. Lugh é is Cú na Cearda
    —gach cleas 'gá chúl chraob- hach—
    ainm dó im gach mbuaidh Buadhach
    i ngach uair bhus aonach.
12. Gach buaidh as bhuaidh aonaigh
    fhuair 's ní fhuair gan iarraidh;
    sleagh re sdargha sduadhaigh,
    fear Falgha, fear fiadhaigh.
 p.327
13. Fear feithmhe gach fhásaigh,
    fear catha agus comhluinn,
    badhbh gheal go ngroigh sheangdhuinn,
    fear 'ga bhfuil gach foghluim.
14. Oide múinte Maghnuis
    maith ar chách a chomaoin;
    tug druim re gach ndobhuaidh
    Ó Chuinn gion go gcommaoidh.
15. Do mhúin féin dó dochar,
    do dhruid é i ngach ionadh;
    níor mhúin ón ló as leanabh
    dó achd a shúil re shiobhal.
16. Do mhúin trá dá throighidh
    théid i n-ágh re n-ógaibh
    ag breith cruidh gach chóigidh
    fuil do bheith 'n-a bhrógaibh.
17. Do mhúin dá ghlún ghealchorr
    ghabhas beirn re biodhbhaidh
    a fhilleadh go harnaidh
    re himeall i n-iomghuin.
18. Do mhúin múnadh éagcóir
    dá ucht réidh go riarthair
    bheith i gcomhdháil chaomhthaigh
    re corrgháibh i gcliathchaibh.
19. Do mhúin béas dá bhrághaid
    —béas aice as ord cagaidh—
    gan ní uimpe idir
    achd muince go madain.
20. Níor mhúin at achd iarainn,
    nó at cotún craobhach
    ón cam gach craobh líneach
    'n-a bharr as caomh caolach.
21. Do mhúin bheith ag bogadh
    fan gcleith nó fan gcloidheamh
    bas choirrgheal an churadh
    re toirneamh na dtroigheadh.
22. Do mhúin meadhón oidhche
    onchú an earla ghlúinigh
    loighe i ndoire dhiamhair
    's gan loighe achd 'n-a lúirigh.
 p.328
23. Olc d'fhulang ga fhoghluim
    is eadh dhligheas deighfhear;
    fear céadmhaoidhte curadh
    ní héagcaointe a eidhear;
    tig 'n-a thuile a thoradh
    do dhuine fa dheireadh.
24. Ní tearc toradh iongnadh
    aige d'éis a fhorbhaidh
    do shról dhearg, do dhoinnmhil,
    don ór ceard i gcornaibh.
25. D'fheoil, do lionn, do luachair,
    do thuathaibh fa threabhaibh,
    do dhíon bó, do bhroghaibh
    d'fhíon is an ló leabhair.
26. D'éadach agus dh'eochaibh,
    is dh'éideadh mar fhaghlus,
    dh'arm go n-ór, is dh'ionnmhus,
    dhiongbhus Mór do Mhaghnus.
27. Maghnus mhullaigh Tailltean
    troid ris is réim anáigh;
    gar don rígh ó roBhóinn
    tír nar ghabh do ghabháil;
    maith dá bhfuair ní furáil
    do fhlaith ar n-uair d'fhagháil.
28. Rí gaisgidheach nGaoidheal
    gorm a chloidheamh crosghlan;
    rí na n-each a each-san
    do-ní an chreach do chosnamh.
29. Ní héagcosmhail aigneadh
    dá eoch 's d'fhior a druimne;
    lán Éire dá n-inmhe;
    re chéile isad cuibhdhe.
30. Each geal, gruagach doinnfhionn,
    dias a-tá ar tí fuadaigh;
    creach fhear is each n-éididh
    re n-each ngeal an ghruagaigh.
31. Gruagach go méad míleadh
    do-éid ar gach n-aoinfhear;
    each gráineamhail gléigheal
    re ngáidhfhearaibh Gaoidheal.
 p.329
32. Manannán an mharcshluaigh,
    Maghnus Muighe Muaidhe
    fear eich sheinggil shídhe
    agus eirridh uaine.
33. Níor chumhga neart námhad
    ní do-san ná di-se;
    Dia deisiol na deise
    ei-sion agus i-se.
34. Is í an Liath Mhór Macha,
    mór n-anbhuain ro fhuluing;
    tug sei-sean bú a Boirinn
    is ei-sean Cú Culuinn.
35. Is i-se an t-eac oirrdhearc,
    Each geal Taidhg ghloin ghraifnigh;
    ó a cholg thei-sean teithtir;
    Tadhg ei-sean nó a aithghin.
36. Is i-se an Liath luirgneach
    lingeas cách i gcathaibh;
    sei-sion mhac Maoil Mhithigh
    as phrap re taoibh tachair.
37. Si-se re sluagh nGaoidheal
    Gob na Sgéal sgeamh sholamh;
    sei-sean Murchadh Mumhan
    nach tomhthar do thomhadh.
38. Sei-sean Síoda Odhar
    dar bh'aithnidh gach aonach;
    si-se leath re Lámhach
    a each achd nach aondath.
39. An Blár Aodháin i-se
    agus Aodhán ei-sean;
    léigthe an magh dhí is do-san
    dá rabh sí agus sei-sean.
40. Sei-sean Lugh lá an tachair
    ler thuit fine Fomhra;
    triall teithidh ní tarbha
    ris an mbeithir mbodhbhdha
    fa fhonn Mhuighe Meadhbha
    ar Dhonn groidhe Garmhna.
 p.330
41. Conall Cúigidh Chonnacht
    chosnas Magh n-Aoi n-armghlas;
    is cathaighe coimhdheas
    fan machaire Maghnus.
42. Maghnus mhullaigh Cruachan
    croidhe brodla bághach;
    doirbh fa mhúr Sainbh srianach
    sbairn re lúdh 's re lámhach;
    re ghleic ní ghabh lúireach
    fa Mhagh mhac meic Mághach.
    Gach.

@incollection{G402121,
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  title 	 = {"Gach éan mar a adhbha"},
  booktitle 	 = {Dioghluim Dána},
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  address 	 = {Dublin},
  publisher 	 = {Oifig an tSoláthair [Government Publication
Office]},
  date 	 = {1938},
  pages 	 = {325–330}
}
 G402121.bib