unknown

Rannam le chéile a chlann Uilliam

 p.379
Rannam le chéile a chlann Uilliam
Inis Banbha
ó tharla ag buaidhreadh críoch gConnla
fíoch bhar bhfaghla.
Do sguir cogadh cur dá choimhthréan
fa cheann tíre;
do cleachtadh riamh ag cloinn Créidhe
roinn na ríghe.
Iomdha roinn do-roinneadh uirre
aithnidh dhamh-sa
munbadh mall don oireacht fhionn-sa
toigheacht tharsa.
Do roinn Éireamhón is Éimhear
Inis Ealga;
do roinn Fearon Éar is Orba
a féar re Feargna.
Do roinn clann daighmhín an Daghdha
ainmhín fheardha,
do roinn Eoghan is Conn Cnodhbha
fonn na feadhna;
do roinn Sobhairce brugh Banbha
's an cur Cearmna.
Déanam do nós na ríogh romhuinn
roinn an achaidh;
beith dá roinn ní mé nach mothuigh
's is é m'fhachain
níor chleacht mei-se, gidh méin meathaidh,
céim i gcathaibh,
's ní meisde rí gan a rathail
ar tí tachair.
Do-bhéar dhaoibh-se, a dhaighshliocht Uilliam
obas chomha,
ní fuil acht ar gcroinn do chora
roinn as rogha.
Rannfa mei-se ós mé do fhidir
aithne a dtórann
i ndíbh leithibh críoch fhuar Éireann
na gcuan gcnódhonn.
 p.380
Do-ním leath do Leitir Maoláin
nach mín muighe
tír ar a gceiltear néall nimhe
fan tréan tuile
tír i leaghann sneachta ag snighe
dearca duine;
do-ním leath mar éineing oile
d'Éirinn uile.


⁊ gidh bé i nÉirinn go huilidhe nó go hiomlán
a-déaradh tré choir n- ionnluigh nó eadarchasaoide
nó ithiomráidh gurab aincheart éagcomhthrom do-roinneadh
an roinn-se, a-tá an tsein-bhriathar
ealadhanta ughdardha ón fhilidh láin-cheart Laidionda
leam-sa dá lán-chosnamh; ⁊ is í an tsein-bhriathar
sin: “Quidquid in duas partes dividitur altera
pars semi dicitur” eadhón, gidh bé ní fhodháiltear
nó ranntar i ndíbh rannaibh, a-dearar leath
ris an dara rann, gion gurb leath chomhthrom í.
Ar an adhbhar sain, do chothughadh an chomhráidh-sin
⁊ do dhearbhadh na deaghronna do-bheirim-se rogha
gan fhreasabhra do chloinn an Iarla do na hurrannaibh
sin. Óir do fheadar nach fuláir dhóibh fairrsinge
na Fódla dá mbuidhnibh ⁊ imle uicht-leathna
na hÉireann re hiomchur a n-anmhuirir; is léigid
damh-sa an eang anshaidhbhir eassádhail anshochair
iomchumhang úd.

Ótha Éighneach go hucht gColláin
mar chuid tíre
beag nach bhfuilid i gcló a chéile
mun mó míle;
níor ghabh duine iadh budh fhuaire
riamh is ríghe.
D'urláimh I Bhriain—beag dá dtug-tha
toil don dúthaigh—
gabhaim i mbeinn Fhuinn Fhiachaidh
eing gcruinn gcúthail;
léigim gan fhógra gan fhéachain
Fódla fúthaibh.
 p.381
Ní cúis béime gidh bé mheasas
méad mo leathtruim
a léigim d'iath Chuinn tar ceartroinn
don druing dhreachcoirr.
Gidh bé mheasas mire a bhféinneadh
's a bhfear ndiombog
ní mo chean rí ris a ronnad
í 's a n-iomad.
Gidh bé mheasas méad a gceannaigh
ar chríoch nGaoidheal
fulung a n-éacht is a n-áladh
créacht a gcaoilshleagh.
Gidh bé mheasas mionca a sluaighcreach
tar slios tíre
ní guais leam é do bhuing béime
fan roinn ríghe.
Gidh bé mheasas méad a gconfaidh
ag cur catha
beag nach dearna dearg a ndreacha
fearg a bhflatha.
Dul dá bhféachain ní fiú ceirt-leath
críche hÉireann
briocht a sgiath, cailce a gcaollann,
bailce a mbéimeann,
a bhfál craoiseach go gceo chródhonn
leo 'n-a léibheann,
a sluagh 'n-a n-éanbhróin áigh d'iarann,
gráin a ngéirreann.
Clann an Iarla ó imlibh Deirg Deirc
dream as ionnsa;
ní clann mar gach gcloinn an chlann-sa
ga roinn riom-sa;
ní fhuil líon a gcoisgthe go ceannsa
acht an prionnsa.


Óir ní fhuil líon a gcoisgthe nó ceannsuighth-
nó ceartuighthe na cuideachta sain acht an t-aoine
Dia adhartha uile-chumhachta; nó prionnsa sochraidh
sochrotha saidhbhir slóigh- líonmhar Sacsan lé sair-mhínighthear
gach saor-shluagh dá shíor-chogadh; nó
guais ⁊ omhan ⁊ imeagla na sé n-onchon n-ainbhle p.382
n-aigmhéil atáid agam-sa, do céad-tógbhadh
ag Cridhinbhéal Cáinte, ⁊ do hoileadh as a haitle
ag Néidhe fhaobhrach fheochair-bhriathrach mac Adhna,
⁊ i na dhiaidh sin ag Dallán fhíor-eolach fhíor-fhoghlumtha
Forghuill, is ag Seanchán shíor-dhoiligh
shein-fhile; is a-táid agam-sa is an uair-se re
haghaidh gach aoin d'uaislibh is d'ardmhaithibh na
hÉireann do shainteochadh m'fhoghail nó m'argain nó
m'inghreim, dá gcognadh is dá gcnáimh- ghearradh;
⁊ is iad anmanna na n-onchon sain On ⁊ Ainimh ⁊
Aithis ⁊ Gríos ⁊ Glámh ⁊ Goirt- bhriathra; ⁊ muna thí
m'fhortacht nó m'fhóirithín nó m'eadráin nó
m'anacal do na huasail-ionnsdruimintibh sin, ní
hinmheasda gur culadh cumhdaigh nó cosanta nó
coiméadta ar mo chreach-argain an toicheasdal
liosda láin-mhíothapaidh, is an fhiann anbhfann
éagcruaidh ⁊ an chuideachta cheann-trom chriothánach
chomh-anfadhach chruinnigheas i n-oireachtas im
uirthimcheall i n-aimsir eagla nó fuachtana nó
foiréigin nó re linn robhaidh nó ruthaigh do
rochtain; ⁊ is í as culadh cogaidh nó cathaighthe don
chuideachta sin .i. a meilleoga meirgeacha
mainnt-bhéalacha ar n-a gceangal is ar n-a gcruadh-chuibhreach
dá gcreasaibh cruadh-shúgán tar a
gcorp-thaobhaibh, is a dtuagha coimhleathna caoil-bhráighdeacha
cúl-chroma coimh-ghearra connaidh,
is a gcorráin cama cír- ghéara ar n-a gcomh-shuidhiughadh
fa na gcreasaibh céadna go comh-dhaingean,
is a bhfiodhbhaca líomhtha leacan- chruaidhe
ainghéara 'na leath- lámhaibh leo; is ní
hionann don damhraidh fhaobhraigh arm- chorcra
ar a n-iarraim-se comhroinn críche ⁊ forba ⁊
fineachais ⁊ fearainn uair iadhaid i n-uirthimcheall
a n-ard-fhlatha sna gcipeadhaibh dá imchosnamh.

Comhdhlúith a gcath 'n-a mbróin bhodhbhdha
nach dóigh diomdha;
bearn a himeal na bhfear bhfeardha
ní bhean biodhbha
re dlús lúireach ngarbh is gormgha
agus arm n-iomdha.
 p.383
Iomdha leo ag léim gacha troda
—budh tuar buaidhridh—
searrach seang ag bleith a béalbhaigh
's beann eich uaibhrigh;
mo chion budh réidh ris an ríoghraidh
mir séimh suaimhnigh.
Iomdha cotún coiléir rionnta
go ró deallraidh
is feilm chorr tar dheirc go duilbhir
's beirt trom treabhraidh.
Iomdha ar droing nach dóigh do fhreasdal
don fhréimh Bhúrcaigh
sgiath le n-aincear com ar créachtghoin
donn ó dhrúchtfhuil,
caomhthach sging ag loinn nach leontar,
croinn 'n-a 'gcúplaibh
'ga mbí iolar arm i n-éachtaibh
's badhbh ag brúchtaigh.
Iomdha donnshlat dhíobras saighde
is sreang ga lúbadh,
biorchrainn caola as réidh do ruagadh
céir dá gclúdadh,
gunna chuireas d'fheidhm ar óigfhear
sgeinm gan sgrúdadh,
ó mbí fear a gléasda gruadhdubh
pléasga púdar.
Iomdha le a gcois—cia ar nach leathtrom—
laoch mar Oghmha
le gcuirthear cuairt ar feadh feadhma
fear duairc dorrdha,
gille nar ligh dlaoi ar a dhiomdha,
saoi fhir fhoghla,
fear croithte craoiseach go calma,
taoiseach tromdha.


Is gidh tromdha tathaoireach tarchuisneach atáim-se
ar an dtulán sruithmheirgeach sléibhe so, ní
mó ná meanma is mór-aigneadh cloinne ionnsaighthighe
éicht-bheodha oirdhearca urramhanta an
Iarla go n-a n-óigríoghraidh uaibhrigh alláta i n-a p.384
n-uirthimcheall an uair shuidhid ar sleasaibh réidhe
a ríogh-bhruighean ag ól a bhfleadh bhfíor- uasal
bhfíneamhna ⁊ a ndeochann ngarbh ngabháltach, ar
bhfás ruithneadh is ruamannachta i n-a ríoghgnúisibh
ag éisteacht re dréachtaibh ⁊ re duan-laoidhibh
a sean is a sinnsear gá soluis-reic
i mbéalaibh reacaireadh is ríogh-bhard; ná mór-aigneadh
na muinntrei-se an uair shuidhid i n-a
mbothógaibh crom-lúbánacha creat-lomnochta ag
comhól ar a chéile dá gcoidhinibh béil-fhliucha
blaithche is dá dtobannaibh mór-chluasacha
meidhge bruidearnaighe, ⁊ ag éisteacht re
hagallaimh is re holl-ghlór a n-ainminnteadh n- éigciallaidh
'na n-uirthimcheal is gach aon aca ag
tabhairt aithne go hurmhaisneach ar uraghall is ar
fhoirbhéicigh gacha hainmhidhe seach ar oile; is
éirghid a bhfonn is a bhfíor-aigneadh le n-a bhfrais-ghéimnigh
sin ⁊ tógbhaid coimh- shéis crónáin i n-a
gcoinne. Is ar an adhbhar sain ó tharla ceart-rogha
chinnte don ordughadh sin ag gach aon fa leith
dar laoch-mhuinntir, is eadh as indéanta ann
daingniughadh go cinnte ar an gceart-roinn ⁊
snadhmadh solus ar an síothcháin ⁊ cuir ⁊ teannta ⁊
treabhaire do ghabháil ar gach taobh ré tréan-chomhall
dá cheile gan ghabháil baile nó brághad
gan ghluasacht ceana nó creiche ó neachtar uainn
ar ar oile amhlaidh.

Gabhthar geall ag na mnáibh muile
re cnáimh coire;
ní gnáth ar meisge ó fhíon d'ibhe
an míol muighe;
meinic do ligh le fear faire
bean fhir oile;
cuirthear neamhdháil duas ar dhuine
'n-a chruas croidhe.
Léigeam dínn ar saobhnós seachráin;
snadhmam connradh;
bíodh re gach gcuma dar ceangladh
urra urrlamh.
 p.385
Géabhad chugam mar chor síthe
saorchlann Uilliam
fir nach bronn a ngort do Ghallshluagh
folt ndonn ndruimfhiar.
Géabhaidh mé—ní mhaithfead Seaán—
fan síoth thoingead
tar druim gach gheallaidh dá ngeallad
d'earraidh Uilleag.
Dá mhac Riocaird rogha ar sluaighidh
slata failmghéag
fir as fheardha gleic ós ghormród
meic do Mhairghréag.
Géabhadh chugam sa chor chéadna
clann shéimh Shuibhne
chuireas gleo gan ghruaim go ngairbhe
go mbuaidh mbuidhne,
dream dhligheas cur thar ar gcinn-ne
bun gach buidhne.
Síol Seachnasaigh sluagh Ó bhFiachrach
—fraochdha an mhéinne—
na cuir daingne as dual dar ndín-ne
sluagh go séimhe;
fir sin do ghabhluigh ó Ghuaire
d'adhbhaidh fhéile.
Clanna Uadhach, aicme Hoibeard
ní haos doibheart,
's iad tar cách dom chaomhna ar ainiocht,
aobhdha an t-oiriocht.
Ní hiad a-bháin, biaidh gach aoinfhear
ó fhiadh Ghaillmhe
mar budh dalta cíogh dom choimhdhe,
díol ar ndaingne.
Beid a marcaigh, beid a mbantracht,
beid a ríoghna
do ghuth éinchinn cáigh dom chaomhna;
ní dáil díoghna.
Biaidh mo roinn re ríoghraidh Chonnacht
choidhche ar chuimhne;
siai-de mhairfeas fa mhagh Mheidhbhe
bladh na buidhne.
 p.386
Biaid a laoich dá luadh ar tosaigh
i dtigh bainnse;
biaidh maith agus olc gacha haimhse
ag tocht tairse.
Biad-sa im rígh ar ríoghraidh Bhúrcaigh,
beid fam antail;
fás ar mh'inmhe béin re a mbronntaibh
don fhréimh Fhranncaigh.
Maith an geall re gabháil ríghe
mo roinn orra;
beanfa mei-se d'fhéin chnuic Chonga
sduic réidh ronna.


⁊ is iad sduic ronna na ronna réamhráidhte,
dá dteagmhadh fonn aithearraigh nó imeirce im
aigneadh nó im inntinn-se, oiread an fhearanntais
do {⬌} uatha-sain agam-sa gan oirbhearnadh,
gidh bé ionadh d'Éirinn i mbudh mian lem meanmain
anadh nó oiriseamh, ⁊ cuairt timchill gan tairisiomh
gan toirmeasg maille na gcomhartha aird-cheannais
d'fhagháil éadála go háiseach aontadhach
amhail as iomchubhuidh d'fhior mo gharma.

Iomdha fa chnoc gcríochruadh gCnodhbha
síothshluagh Samhna;
cluintear fuaim na dtonn fa Thromhra
as lom labhra;
ní lucht déanta cúntair corma
Búrcaigh Bhanbha.
Fine Bhúrcach na mbrugh sochraidh
saor a n-aicme;
lán a maith 's a saith dar seirc-ne;
maith a maicne.
Maith a dtighe i dtiobhram cuarta
as cian cluintear;
maith a ngníomh don fhlaith dá leantar;
maith a muintear.
Maith a laochraidh lán do ghaisgeadh
gníomh go bhflathtraigh;
maith a mná nach caith acht corcair;
maith a marcraidh.
 p.387
Is maith ar lúth lucht a bhfeadhma
—ní feidhm leisgfhear;
maith a bhfleadha gan déir ndeasgadh
gan mhéin meisgeadh;
i láimh a ríoghbhan seang slistiugh
fearr a bhfeisteagh.

@incollection{G402134,
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  title 	 = {Rannam le chéile a chlann Uilliam},
  booktitle 	 = {Dioghluim Dána},
  editor 	 = {Láimhbheartach Mac Cionnaith},
  address 	 = {Dublin},
  publisher 	 = {Oifig an tSoláthair [Government Publication
Office]},
  date 	 = {1938},
  pages 	 = {379-387}
}
 G402134.bib