CELT document G402170

Gabham deachmhaidh ar ndána

Variants

[XXV] 
[RIA D ii I, p 59 (D); 23 F 16 p. 16 (F). Both MSS ascribe to D. Mór
O Dálaigh. Text is mainly F. The order of the stanzas is that of D
(except that 66, 73 do not occur in D). The order in F is 1–25, 27–63, 74,
65–73, 75, 64, 76] 1a deachmadh F c ma da g D 2a atá DF b d’ not in
F d nó a yh F 2d man gr D 4a taras me d F, tarad d D-shlat DF 5a
corosa cach damh doigh lem D 5b fríchnamh le D fa nd D, breagae
le D ma nd. F, c suaill DF d is am D, is a (overlined) F; (caithiomh F,
caithemh D 6a uaim D Dainn F b mo dheagh-D c 1. no a luagh F,
l. da luach D 7c a chios do F d s. don d. na nd. D 8 not in F b déis é
F 9a tig díom as F d allo, bhus D 10a biaidh F bhiadh da cach D d
tsas D 11a olc frithailt-D c re taebh ge t. D d fa gach naen D 12a
aichnidh D c siad mar dís ag t. ó tigh D d ní beacht leo ars ag rochtain D
13a uaidhe F an duine téid uaid amach D b fgaice D c cleith D d Bearair
do a F 14a sinde D c bhus a D 16b ma teit D 17a f ris uaim a D b eadh
as ferr le D d beg nindsa fhedur D bhar nionnsa F 19d t. soin aig soin
insaeghal D ma eadh, aicillti D 21a dibh D c allbruach 22b c faice,
sailtir D d ealtain, hóirnibh D 23a Do gheabhthar ar bhar gc an c F;
da gebthi D 2c 4a dib D o gan guin D 25b mar dula df D c leacthach F
leapthach g a gol D d peacach F, g a pechthach ga p D 27a tsont F,
eidchí, tig asturnn D c gabad in D d a aes D, bar c D 28a daibh D c
drochracha a d D, dochmacha F, 29a ceoil D b na hé D 30a faicfeat fir
D b an gc DF c indnasa an D d ’s not in D, ní luagh na ha D 31b gc
ad ci D c libh budh g. do gabhlaibh D 32b as not in D c sa raithigh go
rabhach D d fan a D 33c fa ch D 34a bíthu D b imridin D d falaidh na f.
D 35a irchra D b itaidh D 36a da rat an rí ar bhar r. D c bar r. f. duibh
fo deacht F d mhuin ceil D 37b as gabaid m. D is gabhadh F c l. sa c.
D 38b olc accilim D c s. ar an n. f. ar F; s. (?) n. f. re cach f. D 39a ar s.,
maeil D c s. ris D d mór not in D 40a poing F, b. a foind D 41b in ainm
41 b in ainm D c beim red tolc nír D 42a Mhainn-sea ag ahradh mo D
b sisi gan feghadh D c an crini ag D 44a Cabhradh D b go hinníoll F c rath
tritcibh gingur dligh D d cíche adibh tabhrudh F, cicibh dibh tabradh
D 45a Denadh an D b dfegadh D c cred he acht d. D 46a Sirimse c. ar
F sirium sith ar D b tig D d lagfadh F, laghaidh D 48b ga D 49a Ní for.
D 50a da abstal D b dom th. D c prém ar, ceisibh D 52a Maigian D d um
b. D 53b arcaingil De gan dobrón D 54b mun p. F; Panathial D 55a
seola D d re c. D 56d fobart D 57a feadhbha F c Muire F d buidhe F 58b
fan r. D c dot shódh D d ógh F, fan ch. ng. nógh naitgim D 59b um
Beirbile um F um Dirbile um D c Sh. ch. um F; um gl ris nar gr. baeill
D 60 b a Dhé F, dom th. D d prímh faidheadh D 61a Aimos F d fhior–
faoidheadh F; an primfaidh D 62c dom din D d Griodhair glan F 63a
Luirint D 64a g. na nuile m. D b buan— F c adhbha D 65c ataid far
nuaisne na D d isat uaisle a nimpighidh D 66a rabhach F c madh F 67c
man nGr. ragon mo gran D 68b Findan, Ogamhnan F d ban F 69a
Crumaein D b -chruimin F, Seannan, Crumtein D d Chaeindeach D, 70
a Suanaicigh na slam F c naemhoig ar nimh D d Mailmaegóig 71b shith
F, dom din D c im Eindi D d im gléire D 72c a frímh sa feidhm D
74b deadhail D 75c don aos F; dar naeis aichnidh ar feadhaibh D 76a
ín fad FD; mheras D b ag g. aen meibhreghas D c go nos b. D d ng.
g. F; fear ros gebha a ng. D.


Donnchadh Mór Ó Dálaigh

Whole text

     p.46

    XXV

  1. Gabham deachmhaidh ar ndána
    do Dhia mar as díongmhála
    mithigh dhó ar ngréas mar do gheibh
    béas ro badh mhó ná mithigh.
  2. A-tú riamh is ní riacht uaim
    ag geall d' Íosa 'ma éan-duain
    nochan fhuil meall as mhó dhamh
    ná a gheall dhó is gan a dhéanamh.
  3.  p.47
  4. Sinne ag déanamh ar ndána
    do chách do chionn éadála
    an té do chéas tar ar gceann
    far ngréas is é nach áirmheam.
  5. Tárras deigh-ealadhain de
    gidh olc bheirim a buidhe
    ní fhidir mé an deagh-shlad damh
    dearmad an té dá dtárradh.
  6. Córai-de dhamh is dearbh leam
    friochnamh re Dia fa ndligheann
    gidh suail ó a-né gus a-niogh
    as an ré do chuaidh cúiteamh.
  7. D' Íosa nochan fhoráil uann
    feasda deachmhadh ar ndeagh-dhuan
    deachmhaidh ar leith do luagh croidh
    nó duan as na deich nduanaibh.
  8. Tabhram a thruagha a ndligh dhínn
    gan imreasain don Áird-rígh
    cíos mar do gheabhthair don Ghall
    sgíos 'mun ndeachmhaidh ná déanam.
  9. Do dhlighfeadh gach neach fa nimh
    d'éis a éadála d'áirimh
    an deachmhadh do Rígh na ríogh
    acht deachmhadh mír na mí-ghníomh.
  10. Gion go dtí riomsa is mé a-muigh
    Dia do dhearmad fá dheachmhaidh
    na féich nach cuirim dhó dhíom
    do ló an fhuighill badh imshníomh.
  11. Do bhiadh ag cách seanmhóir sonn
    dá mbeith a n-aire oram
    a-tá an bás re béal gach fhir
    mar shás re n-éan gan fhaicsin.
  12. Olc freagarthar an robhadh
    gidh meinic a mhothoghadh
    an fear red thaobh mar théid as
    ní léig dá gach aon anas.
  13. Mar sgarthar an t-aos aithnidh
    borba mhór nach mothaighthir
    's iad a-rís ag teacht dá dtaigh
    ní beacht le dís a ndeaghail.
  14. An fear éirgheas uaid a-mach
    ní fhaicfe beo ar n-a bhárach
    ceilt gach thaoibh leabhair fa lic
    do bhearair d'aoidh go haimhghlic.
  15. Nior chuir sinn i sníomh go se
    th'éara-sa a ghnúis Mheic Mhuire
    lá an Luain budh hachlán th'éara
    athnár an uair aithmhéala.
  16. Re hÍosa is adhbhar móide
    teacht tar tuar na Tríonóide
    ní leanta ní as sia ná sin
    do bhí Dia re n-a dhúilibh.
  17. Ní shaoilim acht ag Dia a dhearbh
    má téid óinmhid i nIfearnn
    gá breath rug féin ar an bhfear
    dá nach tug céill nó creideamh.
  18. Fuighlim d' Íosa amhlaidh so
    más eadh do b'áil le hIosa
    is cead liom-sa a Dhé mo dhul
    beag n-ionnsa é do eadar.
  19. Guth ar bhuidhin bhíos gan neart
    ná tabhram tré n-ar dtreiseacht
    Mac Muire ní doilghe dhó
    luighe oirne ná orra.
  20. An duine ad-chí a-niogh i niort
    ag so i márach é i n-ainriocht
    an sluagh mar a-droigh ag dul
    truagh gan acht soin an saoghal.
  21. A dhaoinei-se nach deachaidh
    bídh feasda go fuireachair
    bhar dtocht ar cheal is cinnte
    gidh eadh is olc oirchillte.
  22.  p.48
  23. Do bhéar dhaoibh re ndul san mbeirn
    tuarasgbháil tighe Ifeirnn
    all bruach-dhubh roi-ghéar riasgach
    goibhéal uathmhar il-phiasdach.
  24. Gach fraoch gach fiodhbhadh fhuil ann
    gach srath gach áth gach abhann
    gach faighthe ar a saltair sibh
    mar altain d'aithle a hoirnimh.
  25. Do ghéabhtha ar bhar gcionn don chuairt
    eadarnaidh is í an-shuairc
    sluagh borb diabhlaidhe i nbhar ndáil
    ord iarnaidhe i ngach éan-láimh.
  26. Éirghid daoibh a haird eile
    fir go dteangthaibh teinntighe
    mar eimhear is ord dá ghuin
    colg teineadh ar gach teangaidh.
  27. A thruagha ní tháinig teidhm
    acht dul daoibh d'fhéachain Ifeirnn
    éitche a leabthach gráin a ngon
    gáir na bpeacthach dá bpianadh.
  28. Gairbhe a leacaigh lór do phláigh
    teas agus fuacht a urláir
    troma a thairnighe nach te
    loma is gailbhighe a ghaoithe.
  29. Éitche an teaghlaigh thig ón tsornn
    éitche an bheoil as bhéal d'Iofarnn
    eagail an craos dorcha dubh
    is aos comhtha 'gá chosnamh.
  30. Inneosud 'n-a dheaghaidh dhaoibh
    sgéala an rígh-thighe im ro-laoidh
    ní sgeoil droch-ratha a ndearbhadh
    eoin cochlacha ag ceileabhradh.
  31. Is ceol dá gceolaibh maithe
    oirfideadh na héanlaithe
    fosgadh gotha gach eoin fhinn
    mar sgotha ceoil a cuislinn.
  32. Gá fios nach faicfe fear uaibh
    an gcathraigh neamhdha neamh-fhuair
    ionnmhas an talmhan truagh sin
    's gan luagh na hadhbhadh d'fhaicsin.
  33. Eadarnaidh d'ainglibh nimhe
    ar bhar gcionn do chífidhe
    dar libh is grian dá ghabhlaibh
    niamh gach fhir don eadarnaidh.
  34. Do chífidhe an clár neamhdha
    as teaghdhais an Tighearna
    slógh san rathaigh go reabhach
    'mun Athair mór muinntearach.
  35. Gairid lá ag lucht an taighe
    gan chogadh gan chorraighe
    gan aon ag ceilg dá chéile
    gan taom d' fheirg ná d'aimhréidhe.
  36. Gan lá bróin tré bheathaidh síor
    gan imreasain gan imshníomh
    gan ghalar gan tnúdh gan troid
    gan rún faladh nó formaid.
  37. Gan orchra ar síodh nó ar sonas
    gan íotain gan ocaras
    gan mhonar gan ghníomh dar ghein
    acht moladh Ríogh an ríchidh.
  38. Do bhéara an Rí mar roghain
    na cathracha ad-chualobhair
    ar rogha féin dúin budh dheacht
    do mhúin dúinn céill is cloisdeacht.
  39.  p.49
  40. Gé dearar gur logh Dia dhúinn
    is gomadh mionca ar míorúin
    loghadh na gcéad ndoibhéas damh
    créad fá dtoiréas dá dtugadh.
  41. Eagail leam Dia fá ndéanaim
    fo ríor is olc aithfhéaghaim
    súil a ní féin ar gach fear
    béi ar an tí nach tibhreadh.
  42. Mé ag siobhal ó aois meic mhaoith
    go bhfuilim i n-aois óglaoich
    sódh ar a dtaisdil mo throigh
    ba mór n-aisdir dom anmoin.
  43. Tríocha bliadhan beag do phoinn
    thugas ceannas dom choluinn
    srian ris an gcolainn badh cóir
    's a n-iarr orainn dá honóir.
  44. Gá misde don cholainn chriadh
    an t-anam d'faghbháil ilphian
    léim let olc ní cóir a chuirp
    ní hort as dóigh a dhíoghuilt.
  45. Mh'anam-sa i n-aghaidh mo chuirp
    ei-sean gan fhéachain d'iarmuirt
    ar gclí-ne ag crádh na hanma
    nár líne na lánamhna.
  46. A thaoibh-se ar a dtá mo lámh
    gé taoi a-nocht go hóg iomshlán
    cinnte daoil ort dot ithe
    a thaoibh is olc th'áirithe.
  47. Tabhradh Mac ar seathar sinn
    ar chionn éaga go hinill
    rath críche gion go ndligh dhamh
    ar na cíche ór ibh th'adhbhar.
  48. Dlighidh an Coimdhe rom chum
    trócuire d' fhéachain oram
    's é 'n-a dhearbhráthair 'n-a dhiaidh
    deagh-mháthair Dé 'n-a deirbhshiair.
  49. Sirim ceannsa ar Mhac Mhuire
    cia ar nach tug a thrócuire
    ó raghar ar gcúl chuga
    laghadh dhúnn ar ndroch-ugo.
    Gabham.
  50. Inghean Iaichim is Anna
    conair molta míorbhalla
    dá dtrian impidhe aice
    finn-tighe na fochraice.
  51. Gabhaim greim maith do Mhuire
    meinic sionn dá síor-ghuidhe
    a cuid do dhuain Dé dlighidh
    do chuaidh mé 'n-a muinighin.
  52. Gá foráil flaitheas nimhe
    d'fhagháil tré 'n-a himpidhe
    gan bheith fa ghlóir éarlaimh ann
    ón óigh ghléa-ghlain ná gabham.
    Gabh.
  53. Aitchim an dá dheagh-fháidh dhéag
    fam thabhairt do Dhia ar deigh-shéad
    slóigh ar nach ceiseabh chuige
    dá sheisear do shochruide.
  54. Im Aindrias im Eóin nglan-ógh
    im Philip im Pharthalón
    im Mhatha mór as mhór bhladh
    im Thatha im Phól im Pheadar.
  55. Im Thomás im Mhaithias mór
    im Shean-Iacobh im Shiomón
    dá fhear déag nach seachain sinn
    rem beathaidh rem éag aitchim.
  56. Guidhim an móir-sheisear mór
    fam thabhairt a Dhé ar dheagh-shódh
    lughai-de is omhan eisean
    ó moladh na móir-sheisear.
  57. Im Mhíchéal mbláthmhar mbith-fhial
    im phríomh-fhlaith im Phanithial
    im Ruimhial ris nach sgar sgiamh
    im Uirial nglan im Ghaibhrial,
  58.  p.50
  59. Im Sairial seolta caingean
    im Raifial n-ard árchaingeal
    uaisle an tsamhaidh aingligh fhinn
    rem chaingnibh gabhaidh guidhim.
  60. Guidhim ceathrar sgríobhtha sgéal
    im Lúcas liom go láin-tréan
    in Eóin im Mhatha im Mharc
    treoin na flatha dar bhfóbart.
  61. An triúr fheadhbh im Mhartha móir
    's im Mhuire máthair Iacóibh
    's im Mhaire Magh-da-léana
    báidhe dhamh rom dhídéana.
  62. Guidhim na hógha uile
    'mun ríoghain im ro-Mhuire
    do shódh móideadh an Ríogh rinn
    an cóigear gríobh n-ógh aitchim.
  63. Im Chaitir-fhíona as fhearr thig
    im Dheir-bhile is im Bhrighid
    cóig glan-chroinn ris nach gráin poing
    im Shamhthainn gcáidh im Chaoluinn.
  64. Aitchim an dá dheagh-fháidh dhéag
    fam thabhairt do Dhia ar dheigh-shéad
    do gheabhthar ionn dá n-áireamh
    an ceathrar fionn fíor-fháidheadh.
  65. Im Amos im Iosa hÉal
    im Isahias im Aiséar
    ceathrar glain-fhial i mbiadh báidh
    im Dhainial bhfial an bhfíor-fháidh.
  66. Guidhim liom go dian díreach
    an chéad míle mairtíreach
    díon damh gan chionaidh gan chrádh
    im Ghrioghair nglan im Ghearmán.
  67. Im Sdeafan im Laibhrint lonn
    im Chlement dar chóir tearmonn
    tréan i dtoigh Dé na deigh-fhir
    as a bhfoil mé ag muinighin.
  68. Guidhim an sluagh mór manach
    im Bheinidheacht mbuanbhladhach
    gach manach bhus adhma orm
    do thabhach mh'anma a hIofarnn.
  69. Guidhim Auguistin óghach
    go 'n-a chéadaibh canónach
    íocfa ar nduais-ne na deigh-fhir
    as uaisle is na himpidhibh.
  70. Guidhim Martain réidh reabhach
    go 'n-a shluagh fhionn fhaoiseamhach.
    go ndeach mé san magh neamhdha
    más é tal mo Thighearna.
  71. Guidhim Pádraig Puirt na reann
    im naomhaibh uaisle Éireann
    im Ghrinne rom ghonann grádh
    im Cholam Cille im Chiarán.
  72. Im Arannán im Odhrán
    im Fhinnéan in Adhamhnán
    gach naomh dá ndéanam dán díbh
    im Bhréanann mbán im Bhaoithín.
  73. Im Fhéichin Cunga im Chuimín
    im Sheannach im Shean-Chuimín
    beid go luinneach im láimh thall
    im Choinneach gcáidh im Chomhghall.
  74.  p.51
  75. Im Ó Suanaigh na salm ngrod
    im Ghiolla Aodha Easbog
    gach naomh gach naomh-óg dá gcluin
    im Mhaol Maodhóg Ó Monguir.
  76. Im naomhaibh Éireann uile
    dom shíoth le Mac mór-Mhuire
    im Bhéinne ngléa-ghlan nach gann
    im Éinne éarlamh Arann.
  77. Gach ní as cumhain 's nach cumhain
    liom d'ainglibh is d'éarlamhaibh
    a roineart a ngníomh 's a ngreim
    dom dhíon ar oireacht Ifrinn.
  78. Ní hiad naoimh an bheatha bhí
    thig díom d'áireamh acht éin-ní
    gach naomh dar naomhadh ar nimh
    dom shaoradh ar taom dtuisil.
  79. Eoin Bruinne is im Eoin Baisde
    dom dheaghailt re díochaisge
    eoin oile Pól is Peadar
    Muire ógh dom fhoircheadal.
  80. Rob sgiath dídin an duan-sa
    do mharbhaibh na mór-shluagh-sa.
    dom aos aithnidh don fheadhain
    dar n-aithribh dar n-oideadhaibh.
  81. Guidhim fós an bhFáidh bhéaras
    neamh dá gach neach mheibhréabhas
    go rod beara ar neamh a-nonn
    gach fear dá ngeabha a ngabham.
    Gabham.

Document details

The TEI Header

File description

Title statement

Title (uniform): Gabham deachmhaidh ar ndána

Author: Donnchadh Mór Ó Dálaigh

Responsibility statement

Electronic edition compiled and proof-read by: Beatrix Färber and Hilary Lavelle

Funded by: The HEA via the LDT Project and School of History, University College Cork

Edition statement

2. Second draft with variants.

Extent: 3500 words

Publication statement

Publisher: CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College Cork.

Address: College Road, Cork, Ireland—http://www.ucc.ie/celt

Date: 2014

Date: 2020

Distributor: CELT online at University College, Cork, Ireland.

CELT document ID: G402170

Availability: Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only. CELT would like to thank the Irish Province of the Society of Jesus for granting permission to reproduce this work in electronic form.

Source description

Manuscript sources

  1. Dublin, Royal Irish Academy, 1225 (alias D ii 1, alias Book of Uí Maine), fo. 59b; c. 1394. See R. A. S. Macalister (ed.), The Book of Uí Maine, otherwise called The Book of the O'Kelly's, with a descriptive introduction and indexes (Dublin 1942). Digital images and a description of the MS are available on http://www.isos.dias.ie.
  2. Dublin, Royal Irish Academy, 1134 (olim 23 E 29), Book of Fermoy, 15th c.
  3. Dublin, Royal Irish Academy, 2 (olim 23 F 16), O'Gara MS, 1655-59.
  4. Edinburgh, National Library of Scotland, Advocates 72 2 14, dating uncertain. Digital images and a description of the MS are available on http://www.isos.dias.ie.
  5. Dublin, National Library of Ireland, G 45 E, a transcript by O'Reilly of RIA 1134, c. 1803.

Literature

  1. This poem is listed in the Irish Bardic Poetry Database (see http://bardic.celt.dias.ie/main.html) and dated to the early 13th century.
  2. An English translation is available in Dá Dé, 113–117.

The edition used in the digital edition

‘Gabham deachmhaidh ar ndána’ (1940). In: Dán Dé‍. Ed. by Lambert McKenna. Dublin: The Educational Company of Ireland, pp. 46–51.

You can add this reference to your bibliographic database by copying or downloading the following:

@incollection{G402170,
  editor 	 = {Lambert McKenna},
  title 	 = {Gabham deachmhaidh ar ndána},
  booktitle 	 = {Dán Dé},
  editor 	 = {Lambert McKenna},
  address 	 = {Dublin},
  publisher 	 = {The Educational Company of Ireland},
  date 	 = {1940},
  pages 	 = {46–51}
}

 G402170.bib

Encoding description

Project description: CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling declarations

All the editorial text with the corrections of the editor has been retained. Editorial annotations have not been reproduced in this edition.

Editorial declarations

Correction: Text has been checked and proof-read twice. All corrections and supplied text are tagged.

Normalization: The electronic text represents the edited text.

Quotation: Quotation marks are rendered q. They are not used within lines of poetry.

Hyphenation: Soft hyphens are silently removed. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break, the page-break is marked after the completion of the hyphenated word.

Segmentation: div0=the whole poem. Metrical lines and quatrains are marked and numbered.

Standard values: Dates are standardized in the ISO form yyyy-mm-dd.

Interpretation: Names of persons (given names), and places are not tagged. Terms for cultural and social roles are not tagged.

Reference declaration

The n attribute of each text in this corpus carries a unique identifying number for the whole text.

The title of the text is held as the first head element within each text.

div0 is reserved for the text (whether in one volume or many).

The numbered quatrains provide a canonical reference.

Profile description

Creation: By Donnchadh Mór Ó Dálaigh c.1200–1225

Language usage

  • The text is in Classical Modern Irish. (ga)

Keywords: bardic; poetry; religious; 13c

Revision description

(Most recent first)

  1. 2020-01-06: Variant readings added in front matter. (ed. Beatrix Färber)
  2. 2014-11-19: File proofed (2); corrections entered; SGML and HTML files created. (ed. Beatrix Färber)
  3. 2014-11-11: Separate file for individual poem created; TEI header created. (ed. Beatrix Färber)
  4. 2014-10-01: Text re-coded for poetry, with verses and metrical lines; mid-dot eliminated; page-breaks added; supplied text encoded; more proofing. (ed. Beatrix Färber)
  5. 2014-09-26: TEI header created. Encoding revised/updated. (ed. Beatrix Färber)
  6. 2006: File proof-read (1). (ed. Hilary Lavelle, LDT Project, University of Ulster at Coleraine)
  7. 2006: Text scanned, as part of Dán Dé; basic XML prose markup applied. (Text capture Data capture company)

Index to all documents

Standardisation of values

CELT Project Contacts

More…

Formatting

For details of the markup, see the Text Encoding Initiative (TEI)

page of the print edition

folio of the manuscript

numbered division

 999 line number of the print edition (in grey: interpolated)

underlining: text supplied, added, or expanded editorially

italics: foreign words; corrections (hover to view); document titles

bold: lemmata (hover for readings)

wavy underlining: scribal additions in another hand; hand shifts flagged with (hover to view)

TEI markup for which a representation has not yet been decided is shown in red: comments and suggestions are welcome.

Source document

G402170.xml

Search CELT

    CELT

    2 Carrigside, College Road, Cork

    Top