Tadhg Óg Ó hUiginn

 p.147

Anocht sgaoilid na sgola

Tadhg Óg Ó Huiginn cct.

1. Anocht sgaoilid na sgola,
   leabtha uadha a n-aontomha:
   do-ghéna lucht gach leabtha
   déra re hucht n-imtheachta.
2. Iomdha ag loighe, lór do sgís,
   aréir san bhaile a mbímís:
   gion gur goire um nóin anocht
   loighe dhóibh iná dúsacht.
3. Glóir an bhaile 'na mbíodh sinn_
   a hionnamhail ní fhaicim,
   a Dhé, do neamhghlóir aniogh;
   seanmóir don té do thuigfeadh.
4. Ionadh coinne ar chionn tSamhna
   do bhíodh 'gun aos ealadhna:
   aoinfhear amháin dá maradh,
   níor sgaoileadh dháibh dealaghadh.
 p.148
5. A lucht do bhí 'na bhaile,
   lér mian ceard is comhnaidhe,
   do bhí adhbhar far fhuath libh
   labhradh na gcuach do chluinsin.
6. Do-chuaidh ar sgaoileadh don sgoil
   gach fear dána 'na dhúthoigh:
   ní thiaghair a toigh athar
   ó shoin d'iarraidh ealathan.
7. Fada liom sgaoileadh don sgoil
   do-chonnarc re cois Fhearghoil:
   foide iná an sgol do sgaoileadh
   gan m'oide ag cor chomaoineadh.
8. Oide d'iarraidh 'na ionadh,
   rob usa dhóibh deilioghadh:
   breath bhroide, a Dhé, dá dhalta,
   dá mbé ag oide iasachta.
9. Mar táinig sgaoileadh na sgol
   a gcrích nÉireann tré Fhearghol,
   tig sgaoileadh sgoile Banbha
   roimhe d'aoinfhear ealadhna.
10. Tuigid féin, fa fáth cumhadh,
    gur éigean dóibh dealughadh,
    sgol Dalláin ina dheaghaidh,
    d'andáigh as na hoideadhaibh.
11. Do buaidhreadh do thuirse thruim
    an dámhsain Dalláin Fhorguill:
    níor anmhain dáibh níor dheadhail,
    amhlaidh don dáimh déidheanaigh.
12. Sgola uaisle innse Fáil,
    a gcédchumha um cheann Dalláin:
    do ló sgarthana na sgol
    is mó a n-athchumha um Fhearghol.
13. Moidhidh don bhrón bhíos fam thuinn
    ag aithne m'aosa cumuinn:
    a ndiaidh sgaoilte na sgoile
    biaidh m'fhaoilte 'na heólchoire.
14. Mé a dhearbhráthair 's a dhalta,
    gearr dá éis budh ionanta:
    deithbhir mar oide ní fhuil,
    foide beithir gan bráthair.
15. Dá dtugtha ré dheise dhamh,
    nó ní budh shia do shaoghal,
    bíodh mo shlán bheith mar do bhá,
    ar leith atám ó theasda.
16. Tríocha bliadhan do bhí mé,
    nó ní as fhoide, dom fhínné,
    lán dom anáil ón uabhar,
    crádh d'fhagháil gurbh ionnfhuaradh.
17. Do díoghladh do dheochaibh bróin
    mo threise 'na thigh chomhóil:
    má dho-rinne mé macnas,
    is tinne, a Dhé, an díoghaltas.
18. Dom ullmhughadh níor áil lais
    mo bheith adhaigh 'na égmais:
    gur léig sé ar an énlaith inn,
    mé a n-énbhoith re hO nUiginn.
19. Guth oram budh aimhleas damh
    ós íseal ris an ollamh,
    beag dtaraidh don té adéradh,
    dé am aghaidh ní fhuiléngadh.
20. Ó aois leinbh do léigeadh rinn
    (Dia dhá íoc re hÓ nUiginn!)
    gach rún frithir dá bhfaghadh,
    gur mhithidh dún dealaghadh.
21. An oideacht do-ním aniogh
    dá dhaltaibh d'éis an fhileadh,
    Fearghal Ruadh do-roighne soin,
    truagh, a Choimdhe, nach cosmhoil.
22. Rinn onóra agus aoibhe
    dhamh re cois a chomaoine,
    liom a gcartaigh croidhe thinn
    tar dhaltaibh oile Í Uiginn.
 p.149
23. Ni shaoilim go bhfuighe an fear,
    dá mbeinn choidhche dá chaoineadh,
    d'éis an tsaothair fuair Fearghal,
    uaim a dhaothain doimheanman.
24. An chumha go dtuga a treas,
    dénamh seice isé ar n-aimhleas:
    is é chráidheas an croidhe,
    mé ag áineas tar m'eólchoire.
25. D'éis m'oide dhá ndeachadh dhíom
    do shealad éigin m'imshníomh,
    gearr bhíos an chumha so ag clódh,
    gríos is urusa dh'fhadódh.
26. Gul ós aird ó nach áil linn
    a ndiaidh Fhearghoil Í Uiginn,
    truagh mo chuidse don chumhaidh
    a tuigse uam d'osnadhaigh.
27. Feadh mo ré ní dulta dhamh
    don bhaile a bhfaca Fearghal:
    ní mharad na botha a mbeinn,
    gotha carad ní chluinfeinn.
28. An leaba a mbíodh araon rinn
    dá bhfaicinn d'éis Í Uiginn,
    a dtéid thoram dom thuirse,
    léig oram go n-íocfainnse.
29. Ionmhain both dhiamhair dhána
    aithnim d'éis a theasdála:
    a bhoth fholamhsa ar mh'aghaidh,
    comharsa níor chleachtabhair.
30. Gan mharthain do mhac Áine,
    rug don éigse a hamháille:
    mar théid clár a taoibh thunna,
    do sgaoil fál na foghluma.
    Anocht.

@incollection{G402237,
  editor 	 = {Osborn Bergin},
  title 	 = {Anocht sgaoilid na sgola},
  booktitle 	 = {Irish Bardic Poetry},
  editor 	 = {Osborn Bergin},
  address 	 = {Dublin},
  publisher 	 = {Dublin Institute for Advanced Studies},
  date 	 = {1970},
  pages 	 = {147–149}
}
 G402237.bib