unknown

Edited by Whitley Stokes

LIBER ANGUELI INCIPIT.

 20 b 1Quondam itaque sanctus Patricius de Alti Mache urbe ad multitudines utriusque sexus humani generis babtizandas, docendas atque sanandas iuxta fontem in orientali praedictae urbis parte prope herentem pie perrexit.

Et ibi ante lucem multas undique ad notitiam fidei confluentes expectauit. Subito ergo eum sopor prostrauit, eo quod prius pro Christo uigiliis nocturnis fessus fuisset.

Et ecce tam cito uenit anguelus ad eum de caelo, et excitauit eum leniter de sompno. Et dixit sanctus Patricius: “Ego adsum. Numquid inique gessi nuper in conspectu Altissimi? Si accidit, ueniam peto a Deo.”

Respondit anguelus: Non. Sed missit me summus Omnipotens ad te .i. ad animi tui consulationem post conuersionem Hibernensium per te ad sé in fidem: qnos ei adquaessisti per durissimum laborem et per tuam ualde praedicationem, gratia Spiritus Sancti lucidissimam, uniuersis gentibus fructuossam, cum esses semper laboriossus multis temporibus, in multis periculis a gentilibus, per frigus et aestatem, essuriens et sitiens,  20 b 2 deambulans impiger quotidie de gente in gentem ad utilitatem multarum gentium. Scit ergo Dominus Deus tuum praesentem locum, quem praesto uidemus in alto positum cum parua celula, angustum, ab aliquibus quoque regionis habitatoribus coartatum, et suburbana eius non sufficiunt cunctis ad refugium. Idcirco constituitur terminus a Domino uastissimus urbi Alti Machae, quam dilexisti prae omnibus Hibernensium telluribus, id est, a pinna montis Berbicis usque ad montem Mis, a monte Miss usque ad Bri Erigi, a Bri Erigi usque ad Dorsos Breg certe, si uolueris, erit huius magnitudinis. Ac deinde donauit tibi Dominus Deus uniuersas Scotorum gentes in modum paruchiae, et huic urbi tuae quae cognominatur Scotorum lingua Ardd Machae.

Dixit sanctus Patricius, prostrata facie deorsum in conspectu angueli: “Gratias ago Deo meo, Domino sempiterno, qui dignatus est tantam gloriam donare clementer famulo suo.”

Item sanctus dixit: “Quosdam tamen electos, sancte Domine mi, per Spiritum Sanctum, praeuideo in hac insola, per ineffabilem tuae clementiae pietatem et per praedicationis tuae laborem, orituros mihi caros quasi proprios corporis mei editos, tibi quoque amicos deuote seruituros, qui hautem uidentur aliquid sibi proprie diocessis ad utilitatem necessariac famulationis aeclessiis seu monosteriis suis post me. Idcirco perfecte et iuste debeo a Deo habundantiae donationem mihi certe deditam dimittere commoniter  21 a 1 perfectis Hiberniae relegiossis ut et ego et ipsi diuitiis bonitatis Dei pacifice perfruemur haec uniuersa mihi concessa caussa diuinae caritatis.”

Item ait: “Nonne ergo mihi sufficit quicquid deuote uouerint ac uoluerint Christiani homines offerre de regionibus atque oblationibus suis per arbitrium suae libertatis?”

Item: “Nonne utique contentus sum esse apostolicus doctor et dux principalis omnibus Hiberionacum gentibus, praesertim cum peculiare censum retineo recte reddendum et a summo mihi etiam illud est donatum uere decenter debitum super liberas prouinciarum huius insolae aeclessias. ¹ Et uniuersis cynubitarum ² similiter monasteriis sine ulla dubitatione ius decretum erit rectori Airdd Machae ³ in perpetuum.”

Receptio archiepiscopi, heredis cathedrae meae urbis, cum comitibus suis numero quinquaginta, exceptis perigrinis et infirmis doloribus uariis atque inprobis et caeteris, sit digna refectio aptaque unicuique eodem numero tam digne in die quam certe similiter in nocte.

In ista uero urbe Alti-Machae homines Christiani utriusque sexus relegiossi ab initio fidei huc usque pene inseparabiliter commorari uidentur, cui uero praedictae tres ordines adherent uirgines et poenitentes in matrimonio legitimo aeclessiae seruientes. ⁴

Et his tribus ordinibus audire uerbum praedicationis in aeclessia aquilonalis plagae conceditur semper diebus dominicis.

In australi uero bassilica aepiscopi et presbiteri 21 a 2 et anchoritae aeclessiae et caeteri relegiossi laudes sapidas offerunt.

De speciali reuerantia Airdd Machae et honore praesulis eiusdem urbis dicamus.

Ista quippe ciuitas summa et libera a Deo est constituta, et ab anguelo Dei et ab apostolico uiro sancto Patricio episcopo specialiter dedicata.

Praeest ergo quodam priuilegio ⁵ omnibus aeclessiis ac monasteriis cunctorum Hibernensium uel superna auctoritate summi pontificis illius fundatoris. Nihilominus ⁶ uenerari debet honore summorum martyrum Petri et Pauli, Stefani, Laurendi et caeterorum. Quanto magis quoque ualde ueneranda atque dilegenter ab omnibus honoranda! ⁷

Pro sancta ammiratione nobis beneficii prae omnibus in[en]errabilis ⁸ quod in ea secreta constitutione exstat sacratissimus sanguis Iesu Christi, Redemptoris humani generis, in sacro lintiamine simul cum sanctorum reliquiis in aeclessia australi ubi requiescunt corpora sanctorum perigrinorum de longue cum Patricio transmarinorum caeterorumque iustorum.

Idcirco non licet causa praedictae auctoritatis eius ⁹ illam mittere consortem ab ulla aeclessia Scotorum, neque ab ullo praesule uel abbate, contra heredem illius, sed a se recte supra iuratur supra omnes aeclessias et illarum antestites, si uera necessitas poposcerit.

Item: omnis aeclessia libera et ciuitas ab aepiscopali gradu uidetur esse fundata in tota Scotorum insola, et omnis ubique locus qui Dominicus ¹⁰ appellatur, iuxta clementiam Almipotentis Domini, sancto doctori, et iuxta uerbum angueli, in speciali societate Patricii pontificis atque heredis  21 b 1 cathedrae eius Aird Machae esse debuerat, quia donauit illi Deus totam insolam, ut supra diximus.

Item: scire debemus Omnis monachus uniuscumque aeclessiae, si ad Patricium reuerterit, non denegat proprium monachi uotum maxime, si ex consensu abbatis sui prioris deuouerit.

Itaque non uituperandus neque excommonicandus quicumque ad aeclessiam eius perrexerit caussa amoris illius, quia ipse iudicabit omnes Hibernenses in die magno terribilis iudicii in praesentia Christi.

Item: de honore praesulis Airdd Machae episcopi praesedentis cathedram pastoris perfecti.

Si ipse praedictus pontifex ad uesperum peruenerit loco quo receptus fuerit, praebeatur ei uniali uice reffectionis dignae consulatio praedictorum hospitum numero centum cum pabulis suis illorum iumentis, praeter hospites et infirmos et eos qui iectant infantes super aeclessiam et caeteros seu reprobos et alios.

Item: qui non reciperit praedictum praesulem in hospitium eundem, et reclusserit suam habitationem contra illum, septem ancellas ¹¹ siue septem annos poenitentiae similiter reddere cogatur.

Item: quicumque contempserit aut uiolauerit insignia consecrata eiusdem agii, ¹² id est, Patricii, duplicia soluet.

Si uero de contemptu aliorum insignium reddita fuerit, duas ancellas - de consecratis summi praedicti doctoris Patricii reddentur.

 21 b 2Item: quicumque similiter per industriam atque iniuriam uel nequitiam malum quodque opus contra familiam seu paruchiam eius perficerit, aut praedicta eius insignia dispexerit, ad libertatem examinis eiusdem Airdd Machae praesulis recte iudicantis perueniet caussa totius negotionis, caeteris aliorum iudicibus praetermissis.

Item: quaecumque causa ualde difficilis exorta fuerit atque ignota cunctis Scotorum gentium iudicibus ad cathedram archiepiscopi Hibernensium, id est, Patricii, atque huius antestitis examinationem recte refferenda. Si uero in illa cum suis sapientibus facile sanari non poterit talis caussa praedictae negotionis, ad sedem apostolicam decreuimus esse mittendam, id est, ad Petri apostoli cathedram auctoritatem Romae urbis habentem.

Hii sunt qui de hoc decreuerunt, id est, Auxilius, Patricius, Secundinus, Benignus.

Post uero exitum Patricii sancti alumpni sui ualde eiusdem libros conscripserunt.

Fundamentum orationis in unaquaque die dominica in Alto Machae ad Sargifagum Martyrum ¹³ adeundum ab eoque reuertendum, id est “Domine clamaui ad te,” usque in finem. “Ut quid Deus repulisti” in finem, et “Beati inmaculati” usque in finem bene dictionis, et duodecim ¹⁴ ψalmi graduum. Finit.

Inter sanctum Patricium Hibernensium Brigitamque columpnas amicitia caritatis inerat tanta, ut unum cor consiliumque 22 a 1 haberent unum. Christus per illum illamque uirtutes multas peregit.

Vir ergo sanctus Christianae virgini ait: “O mea Brigita, paruchia tua in prouincia tua apud reputabitur monarchiam tuam: in parte autem orientali et occidentali dominatu in mea erit.”

@book{L201080,
  title 	 = {The Tripartite Life of Saint Patrick, with other
                                documents relating to that Saint, edited with translations and
                                indexes (Vol. II)},
  editor 	 = {Whitley Stokes},
  edition 	 = {1},
  note 	 = {cxcix + 267 [8] pp. facs.},
  publisher 	 = {Her Majesty's Stationery Office},
  address 	 = {London},
  date 	 = {1887}
}
 L201080.bib