Robert Grosseteste(?)

Edited by Georges Dottin

MS de Paris, Bibl. Nationale, f. l. 10636

1. Hic auctor prosequitur propositum suum.

1. Noctis sub silentio tempore brumali
   dedi me quodammodo sompno spiritali
   corpus carens video spiritu vitali
   de quo modo visio fit sub forma tali.
2. Dormitando paululum vigilando fessus
   ecce quidam spiritus nouiter egressus
   de predicto corpore, vitiis oppressus
   qui carnis cum gemitu deplangit excessus.

2. Hic Anima loquitur Corpori.

1. Juxta corpus spiritus stetit et plorauit
   et hiis verbis acriter carnem increpauit:
   'O caro miserrima quis te sic prostrauit
   quam mundus tam subito pridie ditauit.
2. Nonne tibi pridie mundus subdebatur
   nonne te prouincia tota uerebatur? p.9
   quo nunc est familia que te sequebatur
   cauda tua florida iam nunc amputatur.
3. Non es nunc in turribus de petris quadratis
   sed nec in palatio magne largitatis
   iaces nunc in feretro parue quantitatis,
   reponenda tumulo que minor est satis.
4. Quid tibi palacia prosunt atque edes
   vix tuus iam tumulus capit septem pedes
   quemquam falsum iudicans ammodo non ledes
   est pro te nunc misera in inferno sedes.
5. Ego que tam nobilis fueram creata
   ad similitudinem domini formata
   et ab omni crimine baptismo purgata p.10
   iterum criminibus sum coinquinata.
6. Tu caro miserrima mecum es dampnata
   si scires supplicia nobis preparata
   vere posses dicere: heu quod fui nata!
   utinam ex utero fuissem translata.
7. Nec est mirum fateor quia dum vixisti
   quicquam boni facere non me permisisti
   sed ad rea scelera multum me traxisti
   unde semper erimus in dolore tristi.
8. In penis miserrimis sum et semper ero
   omnes lingue seculi non dicerent pro vero
   unam penam minimam quam infelix fero
   et habere (?) veniam amplius non spero.
9. Ubi sunt nunc predia que tu congregasti
   excelsa palatia, turres quas fundasti
   gemme, torques, anuli quo vane portasti
   et nummorum copia quam nimis amasti.
10. Quo sunt lectisternia maximi decoris
    vestis mutatoria varii coloris
    species aromatum optimi saporis
    vasaque argentea niuei candoris?
 p.11
11. Non sunt queque volucres caro uel ferina
    non murene nobiles nec electa vina
    nam cignis et gruibus redolet coquina
    es nunc esca vermium, hec est vis diuina.
    talis peccatoribus imminet ruina.
12. Tua domus qualiter modo tibi placet (?)
    eius grauis summitas super te nunc iacet
    iam clauduntur oculi, tua lingua tacet
    nullum membrum superest quod iam lucro vacet.
13. Quicquid dudum vario congregasti more
    fraude, dolo, fenore, metu, uel rigore p.12
    longaque per tempora cum magno labore
    a te totum rapuit sors unius hore.
14. Non circumdas modo amicorum choris
    cum per mortem cecidit flos tui decoris
    rumpitur et vinculum cuiuslibet amoris
    tue iam tristicia cessauit vxoris.
15. In tuis parentibus ammodo non speres
    quia ipsis remanet que tu possideres
    et thesauri copia pro qua penas feres
    mortem tuam breuiter iam deplangit heres.
16. Non credo quod mulier tua siue nati
    darent quinque iugera terre siue prati
    ut nos hic de medio qua sumus sublati
    a penis redimerent quas debemus pati.
17. O caro miserrima quid es modo puta
    neque mundi gloria fallax et versuta
    repleta doloribus intusque polluta
    et veneno demonum nequiter imbuta.
18. Preciosis vestibus non es nunc induta
    tuum valet pallium vix duo minuta p.13
    paruo lintheamine iaces involuta
    modo tibi pauperes non ferunt tributa.
19. Et licet non sentias nunc tormenta dura
    scito quod suppliciis non es caritura
    nam testantur etiam scripturarum iura
    quod tormenta postmodum mecum es passura.
20. Quia pater pauperum non eras, sed predo
    te rodunt in tumulo vermes et putredo
    tecum diu nequeo stare, iam recedo
    nescis ad oppositum respondere, credo.

3. Responsio corporis ad animam.

1. Postquam tandem spiritus talia dixisset
   corpus caput erigit quasi reuixisset
   postquam vero gemitus multos emisisset
   secum quis interrogat locutus fuisset:
2. Esne meus spiritus qui sic loquebaris
   non sunt vera penitus ea que causaris
   iam probabo plenius argumentis claris
   quod si quedam vera sint, in multis nugaris.
3. Feci te multocies, fateor, errare
   a bonis operibus sepe declinare
   sed si cara faciat animam peccare
   culpa tangit animam; audi causam quare.
4. Mundus et demonium fedus pepigere
   et carnem miserrimam secum coniunxere
   quam si rigor anime cesset cohercere p.15
   in peccati puteum cadunt ambo vere.
5. Sed ut iam dixeras deus te creavit
   et bonam ac nobilem sensu te ditauit
   et ad suam speciem pariter formauit
   ut ancilla fierem tibi me donauit.
6. Ergo si tu domina creata fuisti
   et dabatur ratio per quam debuisti
   nos in mundo regere, cur michi fauisti
   in rebus illicitis et non restitisti (?).
 p.16
7. Non caro sed ultima tenetur culpari
   que secum sit domina sinit ancillari
   nam caro per spiritum debet edomari
   fame siti verbere si vvlt dominari.
8. Caro sine spiritu nichil operatur
   cuius amminiculo viuens vegetatur
   caro que per spiritum semper suspendatur
   per mundi blandicias mox infatuatur.
9. Caro que corrumpitur per se malum nescit
   caro sine spiritu nichil ignotescit
   id quod iubes exequor tibi culpa crescit
   caro sine spiritu mortua quiescit.
10. Si uoluntas spiritus in opus ducatur p.17
    per carnem pedissequam caro quid culpatur
    culpa tangit animam per quam imperatur
    id quod caro fragilis viuens operatur.
11. Tu quidem grauius peccasti, michi crede
    carnis sequens libitum fragilis et fede
    rodunt mea latera vermes in hac ede
    iam nil loquor amplius, anima, recede.

4. Anima iterum loquitur corpori.

1. Adhuc dixit anima: tecum volo stare
   et tua si potero dicta reuocare
   ut quid michi loqueris corpus tam amare
   volens michi penitus culpam imputare.
2. Tu caro miserrima que viuens fuisti
   stulta vana friuola a quo didicisti
   verba tam asperrima que iam protulisti
   attamen in pluribus recte respondisti.
3. Istud esset consonum scio veritati
   obesse debueram tue voluntati
   sed tua fragilitas prona voluptati
   nugis mundi dedita noluit hec pati.
 p.19
4. Quando te volueram caro castigare
   siti fame verbere vigilie domare
   mox te mundi vanitas cepit refrenare
   quando me deceperas fraude tam suave
   credis quod deliqueram(?) pena magis grave.
 p.20
5. Si mundi delicias dolos machinantis
   despexisses fatuos sed et incantantis
   demonis astucias et celo tonantis
   adhesisses monitis essemus cum sanctis.
6. Sed cum tibi pridie mundi fraus arrisit
   et vitam diutinam firmiter permisit
   mori non putaueras sed mors te elisit
   quando de palacio ad tumulum te misit.
7. Hominum fallacia mundus habet morem
   quos magis amplectitur quibus dat honorem
   illos fallit cicius per necis rigorem
   et dat post delicias vermes et fetorem.
8. Qui tibi dum vixeras amici fuere
   iacentem in tumulo nolunt te videre.
   corpus hoc intelligens cepit quasi flere
   et verbis humilibus ita respondere.

5. Corpus ad animam.

1. Qvi viuendo potui multis imperare
   aurum gemme predia nummos congregare
   castella construere, gentes iudicare
   putasne crediderim tumulum intrare.
2. Optime nunc video et est michi clarum
   quod nec auri dominus nec diuiciarum
   nec vis nec potentia non gemine preclarum
   mortis possunt fugere stimulum amarum.
 p.22
3. Ambo quidem possumus a Christo culpari
   et culpamur fateor, sed non culpa pari
   tibi culpa grauior debet imputari
   multis rationibus possam hoc probari.
4. A sensato quolibet hoc non ignoratur
   iura clamant pariter et sic hoc testantur
   ut cui plus ceteris virtutes donantur
   ab eo volt ratio ut plus exigantur.
5. Vitam et memoriam sed et intellectum
   tibi dedit dominus sensumque perfectum
   quibus tu compescere deberes affectum
   prauum, et dirigere quod non erat rectum.
6. Postquam tot virtutibus ornata fuisti
   et tu michi fatua prona te dedisti
   meisque blandiciis minus restitisti
   satis liquet omnibus quod plus deliquisti.
7. Corpus adhuc loquitur corde cum amaro p.23
   et iam michi patens est argumento claro
   exeunte spiritu a carne quid est caro
   mouet se ve postea cito siue raro.
8. Videtne vel loquitur hoc est tibi clarum
   spiritus viuificat, caro prodest parum
   si haberet anima deum suum carum
   nunquam caro vinceret vires animarum.
9. Si deum dum vixeras amasses perfecte
   et si causas pauperum iudicasses recte p.24
   nec prauorum hominum habuisses secte
   non me mundi vanitas decepisset nec te.
10. Qui viuebam splendide sericis amicta
    ore sepe proferens verba maledicta
    putredo cum vermibus et hec domus stricta
    quibus post delicias mundi sum addicta.
11. Nam scio preterea quod sum surrectura.
    in die nouissima tecumque passura p.25
    penas in perpetuum, heu mors plus quam dura
    mors interminabilis et fine caritura.

6. Anima ad corpus.

1. Adhuc clamat anima uoce cum obscura
   heu quod vmquam fueram in rerum natura!
   cur permisit dominus quod sim creatura
   cum posita fuerim esse peritura.
2. O felix condicio pecorum brutorum p.27
   cadunt cum corporibus spiritus eorum
   nec post mortem subeunt loca tormentorum
   talis esset utinam finis impiorum.

7. Corpus loquitur interrogando.

1. Corpus post hec loquitur anime tam tristi
   si tu apud inferos, anima, fuisti p.29
   dic mihi te deprecor quid ibi vidisti p.30
   si qua spes miseris de dulcore Christi.
2. Quid ibi nobilibus paratur personis
   qui prius dum vixerant sedebant in thronis
   si sit illis aliqua spes redemptionis
   pro nummis siue prediis ceterisque donis.

8. Responsio anime ad corpus.

1. Corpus tua questio caret ratione p.31
   cum inferne subeunt dampnate persone
   non est spes ulterius de redemptione
   non pro elemosinis nec oratione.
 p.34
2. Si tota fidelium pietas oraret
   si mundus pecuniam totam suam daret
   si tota religio ieiuniis vacaret
   in inferno positum nunquam liberaret.
3. Non daret dyabolus ferus et effrenis
   vnam vinctam animam in suis cathenis
   pro tocius seculi prediis terrenis
   nec quemquam sineret quod careret penis.
4. Adhoc quod interrogas quid ibi paratur
   personis nobilibus hoc pro lege datur
   quod cum quis in seculo magis exaltatur
   tanto cadit grauius si transgrediatur.
5. Diues ergo moriens si forte dampnatur
   grauibus pre ceteris penis implicatur
   nam qui in deliciis plus quam delectatur
   tanta pena grauior sibi deputatur.

9. De turpitudine demonum.

1. Postquam tales anima miserat merores p.35
   ecce quatuor demones pice nigriores
   quos vere describere possent scriptores
   nec mundi depingere tocius pictores.
2. Ferreos in manibus baculos ferentes
   ignemque sulphureum per os emittentes
   similes ligonibus sunt eorum dentes
   visi sunt ex naribus prodire serpentes.
3. Aures habent patulas veneno fluentes
   in eorum frontibus cornua gerentes
   per extrema cornuum venenum fundentes
   digitorum ungulas ut aprorum dentes.

10. Hic demones capiunt animam.

1. Demones cum fiscinulis animam ceperunt
   quam secum ad inferos gementem traxerunt
   multi vero demones sibi occurerunt
   qui vice tripudii dentibus striderunt
   et de tali socio gaudium fecerunt.
2. Quidam cum corrigiis ipsam perstrinxerunt
   quidam plumbum feruidum in eam fuderunt,
   quidam fimum stercorum in os proiecerunt
   quidam suis dentibus ipsam corroserunt.
3. Adhuc dicunt demones fere fatigati p.37
   hi qui nobis seruiunt sic sunt honorati
   potes modo dicere sicut buffo crati
   nam debes in centuplo duriora pati.

11. Anima suspirando clamat ad deum

1. Post hec tandem anima gemens suspirauit p.38
   et voce qua poterat trista murmurauit
   quando vero inferi portas subintrauit
   plorans clamabat: fili Ihesu Dauit!

12. Demones responderunt anime.

1. Conclamantes demones responderunt ei
   tarde nimis inuocas nomen tui dei
   parum prodest ammodo miserere mei
   nec est ultra venie spes nec requiei.

13. Hic frater euigilauit a visione.

1. Talia cum videram dormiens expaui
   et extra me positus vere vigilaui
   mox expansis manibus ad deum clamaui p.39
   orans ut me protegat a tam pena graui.
2. Mundumque cum friuolis suis condempnaui
   aurum gemmas predia nichil reputavi
   rebus transitoriis abrenunciaui
   et me Christi manibus totum commendaui.

@article{L207005,
  editor 	 = {Georges Dottin},
  title 	 = {Une version irlandaise du Dialogue du Corps et l'Ame (attribué a Robert Grosseteste)},
  journal 	 = {Revue Celtique},
  number 	 = {23},
  address 	 = {Paris},
  publisher 	 = {F. Vieweg},
  date 	 = {1902},
  pages 	 = {8–39}
}
 L207005.bib