Witness list
- L: The Book of Lecan, ff. 194 d 12-202 d 26.
- Li: The Book of Lismore, ff. 98 d 20-105 b 21.
- B: The Book of Ballymote ff. 268 a 36-281 b 53.
- M: The Book of Hy Many ff. 76 a 1-80 c 29.
- M2: A longer recension of the poem pp. 114-118 is preserved in the Book of Hy Many 125 d 53.
- H: Myles Dillion does not explicitly identify MS H, but it has been inferred that it refers to RIA no. 712 (23 H 28) as he states (intro p. xxi) that this was the only paper manuscript consulted.
unknown
Edited by Myles Dillon
p.2Lebor na Cert
1.
Incipit do Libur na Cert. Indister do chísaib ⁊ tuarustlaib Éirenn
amal ro ordnaig Benén mac Sescnén, salmchétlaid Pádraic amal
atfét Leabur Glindi Dá Lacha.
Do dligeadaib chirt Chaisil ⁊ dia chísaib ⁊ dia chánaib ind ⁊ ass
5 andso sís, ⁊ do thuarastalaib ríg Muman ⁊ ríg nÉrind archeana ó
6 ríg Caisil in tan da-̇fallna flaithis ind. Caiseal dano cais-ail .i. cloch
7 forsa fuirmidis géill nó cís-ail iarsand ail chísa do-berthea ó ̇fearaib
8 Érind dó. Síd-Druim dano ba hed a ainm an inaid sin prius.
9 Do-rala didiu dá mucaid i n-aimsir Chuirc meic Luigdeach ic 10 tathaigi na tulcha sin fri ré ráithi ic mesrad a muc ar ba druim 11 fidbaidi . Badur hé a n-anmann na mucaidi .i. Durdru, mucaid ríg 12 Héle ⁊ Cularán mucaid ríg Múscraigi . Co tárfas dóib dealb ba 13 gilithir gréin ⁊ guth ba bindithir meandchrot lais ic beandochad 14 na tulcha ⁊ in baili ic tairrngiri Pátraic, ⁊ asbert:
p.4
- 15 Fó fó fó fear fallnafass
Caisil coir cémeandach16
i n-anmaim in Ard-Athar
sceo Meic na hIngine
la rath Spirut Noíb .- 20 Epscop maiseach mórmaith mech
bár beatha co mbreitheamnus
línfas Érind ardainglig
d'aes cach uird co n-ilgrádaib
la fognum Críst chaím.
25 Is hí tra delb bae andsin .i. Uictor aingel Pátraic ic taircheadal 26 Pádraic ⁊ ordain ⁊ aireochais Érind do beith do grés isin baili sin. 27 Cid fil ann didiu acht is cellphort do Phádraic ⁊ is prímchathair do 28 ríg Hérind in baili sin. Acus dlegair cís ⁊ fognam fear nÉreand do 29 ríg in baili sin do grés .i. do ríg Caisil tre beandachtain Pátraic meic 30 Alplaind .
31 At é andso immorro tuaristla na ríg ó ríg Caisil mad rí Hérind 32 hé ⁊ a chuairt seom ⁊ a biata som forra dia chind .i. cét corn ⁊ 33 cét claideam ⁊ cét n-each ⁊ cét n-inar uad do ríg Cruachna ⁊ 34 biathad dá ráithi ó ríg Cruachan dó-som ⁊ a dul lais a Tír Chonaill. 35 Fichi falach ⁊ fichi fichthell ⁊ fichi each do ríg Ceneóil Chonaill ⁊ 36 biathad mís ó Chenél Chonaill dó-som ⁊ teacht lais i Tír nEógain. 37 Caeca corn ⁊ caeca claideb ⁊ caeca each do ríg Ailig ⁊ biathad mís 38 uada dó-som ⁊ a techt lais a Tulaig nÓc . Trícha corn ⁊ trícha 39 195a claideb ⁊ trícha each do ̇flaith Thulcha Óc ⁊ biathad dá thráth dég 40 lais ⁊ a theacht lais a nOirgiallaib. Ocht lúireacha ⁊ sesca inar ⁊ 41 sesca each do ríg Airgiall ⁊ a biathad ré mís a nEmain ⁊ a choimi- 42 deacht in nUlltaib. Céd cornn ⁊ cét matal ⁊ cét claideb ⁊ cét n-each 43 ⁊ cét long do ríg Ulad, biathad mís dó-som a hUlltaib ⁊ Ulaid lais 44 co Temair. Trícha lúireach ⁊ trícha falach ⁊ cét n-each ⁊ trícha 45 fithchell do ríg Themrach ⁊ biathad mís i Temraig fair ⁊ ceitheóra 46 fine Themrach lais co hÁth Cliath. Deich mná , deich n-eich ⁊ 47 deich longa do ríg Átha Cliath ⁊ biathad mís ó ríg Átha Cliath 48 dó-som ⁊ a chaemtheacht i lLaignib. Trícha long ⁊ trícha each ⁊ 49 trícha cumal ⁊ trícha bó do ríg Laigen ⁊ biathad dá mís ó Laignib 50 dó-som .i. mí ó Laignib Tuathgabair ⁊ mí ó Laignib Deasgabair . 51 Trícha each ⁊ trícha lúireach ⁊ cethracha claideb.It iad sin a
p.652 tuaristla ⁊ a comaideachta conid dóib-side ad-féd int údar buada 53 .i. Benén mac Sescnéin:
- Dligead cach ríg ó ríg Caisil55
bid ceist ar bardaib co bráth.
Fogébthar i taeib na taídean
ac suíd na nGaeidel co gnáth.- Céd corn, cét claideam a Caisil,
cét n-each, cét n-inar ria ais,60
as a tír co Teillis Tuathail
don ríg geibis Cruachain cais.- Biathad da ráithi ón ríg-sin
do churaid Muman ar mil ;
dul leis ri tresa i Tír Conaill65
co ríg Easa Modoirnn mir.- Rí Condacht la curaid Caisil
co cathaib Bearnais, ní brég ;
rí Conaill co clandaib Eógain
tarraid don deóraid las dét .- 70 Fichi falach, fichi fichthill,
fichi each co ro-Eas Ruaid,
don ríg donár dealbas doraind ,
do ríg Bearnais Chonaill chruaid.- Biathad mís ó maithib Conaill75
p.8
do chúicead Muman a mairg,
⁊ dia ríg, ní dlug deólaid
ria ndul a Tír nEógain n-aird.- Caeca cornn is caeca claideb,
caeca each glésta co gnáth80
d'̇fir raith ó doirib na ndaigmeas
do ̇flaith Oilig ainces cách.- Biathad mís do maċflaith Muman
a Muig Muman, ní saeb seach,
d'̇fir chúicid Brannduib gan beó-guin85
ó chlandaib Eógain na n-each.- Trícha cornn is trícha claideab,
cert-trícha ruaid-each don ród
don ̇fir dán maith drumchla duaine,
do ̇flaith Thulcha uaine Óg.- 90 Biathad dá thráth dég co dédla
do ríg Muman maídit baird
ó ríg Thulcha Óg cen dedail
noco tór co hEmain aird.- Ocht lúirecha do ̇flaith Airgiall95
a hoireacht Chaisil cét crech
don ̇fir forsmbít cesta cinad
sesca inar, sesca each.- Biathad mís a mullach Eamna
ó Airgiallaib Átha Móir100
do ríg Caisil chais ón chuchtair ;
dul lais a nUltaib an óir.- Céd corn, cét claideb, cét matal
do mílid Boirchi, ní baeth,
cét n-each acht is d'eachaib donda105
⁊ deich longa don laech.- Biathad dá aen-mís a hUlltaib
p.10
d'uasal-ríg Caisil ón chill
dligid ac tulaig chais chernaig ;
Ulaid lais co Temraig tind.- 110 195bTrícha lúireach do laech Themrach,
trícha falach, is fír sin,
cét n-each, ní scíthad a scithfeidm
la tríchaid fichthill ac fleid.- Biathad mís a mullach Themrach115
do thréṅfearaib Caisil chruind,
taidecht lais fine ara furmim
fir Midi co Duiblind nduind.- Deich mná, deich longa co leapthaib
ó laech Caisil ⁊ Cliach,120
deich n-eich a n-uair blátha bladaig
do ríg Átha cladaig Cliath.- Biathad mís ó maithib Tomair
do thigerna Chaisil chais:
rí in Átha díltaig nach daidbir 125
do thíchtain a Laignib lais.- Trícha long do laechraid Liamna
láiter trícha deg-each dó ;
dligid imna crícha im Charmon
trícha ban-mog , trícha bó.- 130 Biathad dá lán-mís ó Laignib
do laech Muman a Muig Ráth ;
cuid mís a muig Brannduib brogda
ó chlandaib Condla seach cách.- Trícha each, éin-trícha lúireach135
p.12
do laech Gabrán gloine dath
nochon eachlacha nos oilead
ceathracha claideam i cath.- Ac sin tuaristla ríg nÉrind
ó ríg Muman moldaid fir,140
's a biathad ón lucht sin uile
dearb re cach nduine co ndlig .
Dligead.
141 Ceart Caisil acus ríg Caisil ó thuathaib ar meadón in so . Ó Mús- 142 craigib chéadamus tús na cána sa .i. deich .c. bó ⁊ deich .c. torc and 143 sin ó Múscraigib . Céd mbó ⁊ cét muc ⁊ cét ndam ó Uaithnib and 145 sin . Dá chét molt ⁊ cét torc ⁊ cét bó ⁊ cét leand uaine a hAraib and 146 sin . Céd bó ⁊ cét dam ⁊ cét torc ó Chorco Laígdi sin . Deich cét 147 dam ⁊ deich .c. bó ó Chorco Duibne beos . Deich cét bó ⁊ .x. cét 148 torcc ó Chiarraigi Luachra. Dá chét bó ⁊ .x. cét dam ó Chorco 149 Baiscind. Míli bó ⁊ míli dam ⁊ míli reithi ⁊ míli brat a Boirind. 150 Céd bó ⁊ cét dam ⁊ céd cránad asin Seachtmod. Dá míli torc ⁊ 151 míli bó ó na Désib. Nochon ar a ndaíri trá ícaid na císa sin acht tar 152 ceand a tíri ⁊ ar saíri chirt Chaisil ⁊ ara beandochad do Phádraic 153 amal adfét Benén :
- Ceart Caisil cen chrád dia churaid155
ro thaisig dám dligid:
maith le ríg Gabráin glain groigig
a ̇fagbáil 'gá ̇filid.- Ó Múscraigib cen ̇faidb n-éithig
p.14
do Chaisil ard uathaib 160
míle bó sin port X
míle torc ó thuathaib.- Céd bó for cnuc fri ham n-asdair
cét muc thall dia taiscid
cét ndam dont sluaigthreib do thoirsin 165
ó Uaithnib a n-aiscid.- Dá chét molt ón dáim adbearaid
céd torc in cháin chanaid
céd bó ro theand buaili ac brugaid
cét leand n-uaine a hAraib.- 170 Ó Chorco Laígde co laechaib
cét bó ac taidle is tuachail,
sesca dam ndonn nocho díchaid
cét torc trom ó thuathaib.- 195cMíli dam isí in breath bearma175
nír íc creach rem chuimni
míle bó ní mar bú baidbi
do brú Dairbri ó Duibni.- Ó Chiarraige cláir na claideb
deich cét bó, is caín cuman,180
deich cét torc uathaib cen anad
a Luachair na lubar .- Ó Baiscnib dá chét mbó ar baethair
da rath cró tar críchaib,
don ríg ro char díne ndúthaig185
míle dam, ní díthaig.- Míli dam, míle bó beanaim
don dún iar ló i lloigim
míli reithi arna n-at d'olaind
míli brat a Boirind.- 190 Sloind cáin Seachtmaide na Sindach,
p.16
ní dleachtaidi dreandach ;
cét crán nochar chró cen cheandach
cét ndam, cét mbó mbeandach .- Dá míli torc iarna toga195
cusin cnoc mar cheara,
míli bó 'na n-éisib ana
ó Désib ci ad-beara .- Cís sin tar ceand tíri ar tosaig
—saí rími ro thaisig —200
ní ar daíre don dáim dia ndeissid
acht saíri chláir Chaisil.- An cís sin Muman co martaib
co ria bunad brechtaig ;
Pádraic in phuirt ósna portaib205
a ré Chuirc ro cheartaig. Cert.
206 Is iad so beos tecusca Benén meic Sescnén sailmchétlada Pádraic, 207 ⁊ do Chiandachta Gleanna Gemin do shíl Taidc meic Cén a 208 Mumain máir dó .i. corab ceand coitchenn cáich comarba Caisil 209 feib is ed comarba Pádraic, ⁊ in tan nába rí for Érind rí Caisil is ed as 210 dír dó forlámus for leith Érind .i. ó Thig Duind iar nÉrind co hÁth 211 Cliath Laigen. Díles tuaristail ⁊ comaideachta ríg Caisil do grés .i. 212 Síl X Bric .i. Osraige . Dleagaid Laigin ar báig aenlaithi 213 teacht la báig ríg Caisil i cend Chuind nó allmarach. Dliged didiu 214 ó Gallaib Átha Cliath ⁊ ó deoradaib Érind dula lais i cend catha 215 ar telgud a tír , ⁊ dligid aiscid ar coicrích ó Chondachtaib. Is ed dano 216 foruair sin troscad do naebaib imdaib i Temair ⁊ sí ade fa tulach 217 thigernais do Laignib co cath Droma Dergaidi , ar is and do-bath 218 forro a cuid do Muig Breg conad díleas Cloindi Néill ó sin i lle.
p.18219 Iss ead immorro rod báidi flaith Temrach troscad Pádraic cona 220 muinter for Laegairi mac Néill, ocus troscad Ruadán Lothra meic 221 Aengusa co naebaib Érind for Diarmaid mac Cerbaill ⁊ for 222 ceithri finib na Temrach ; ⁊ ro gellsad na naeib sin na biad tech i 223 Temair ó Laegaire ná ó Síl Néill co mbeith ó Síl nAililla Úlaim. 224 Trí ríg dano i lLeith Moga nach turgnad cís do ríg Caisil .i. rí 225 Osraigi ⁊ rí Raithleand ⁊ rí Lacha Léin. De quibus Benén mac 226 Sescnén in sailmchétlaid:
- Benén, beandacht forin ngein,
do-rad so a Saltair Chaisil 195d
senchas cach ríg is a rath230
is deach im-thét tír Muman.- Rí Caisil do chind os cách
is ead fil sunn co tí in bráth,
fuigell beandachtan Dé duind
altóir Pátraic meic Calpraind .- 235 Caisil do chind ós cach cind
acht Pádraic is Rí na rind
Airdrí in domain is Mac Dé,
acht maid sin dligid uaisle .- An tan nach rí ar Éirinn áin240
airdrí Caisil cona cháin
is leis ferann Ébir uill
óthá Áth Cliath co Tech nDuinn.- As díleas dia dliged de
fine álaind Osraige ,245
uair tucaid a n-éraic áin
do ríg Caisil cona cháin.- Dliged do ríg Laigen lond
p.20
eich is cuirn co Caisil corr ,
ór ⁊ indmas tar muir250
is ead dleagar ó Laignib.- Dleagaid Laigin dula leó
i n-agaid Gall fri gach ngleó ;
dia tístar chucu co fír
la ríg Caisil a cor díb .- 255 Dligid féin rí Caisil chain
trí cét n-édach ar Samain,
caeca each ndubgorm ndatha
fo chomair cach prímchatha .- Co feasadur meic is mná260
uair is ina leath itá
dliged do ríg Gall iar fír
sin ara telcad 'na tír .- An tan fa sídach fris leath
indsi móiri Mac Mílead,265
dligid cáin Connacht cen cleith
ara telgad 'na trén-leith .- Isí in cháin dligid , ní gó
caeca dam, trí caecait bó ,
caeca ech, is amra a faill,270
cét mbrat do brataib Umaill.- Ó ra thraisceadur na naím
for Temair sochluta saír,
do-riacht do ríg Caisil chruind
bennacht Phátraic meic Calpraind- 275 Ní bia teach i Temair Fáil
gid mór ind ail d'Éirinn áin>
ic Laignib nach ac Síl Chuind
co ndearntar la Síl nÓluim .- Cid maith in senchas fors tú . 1 280
p.22
ní leasaigther la Laigniu ;
ní coimétar la Leath Cuinn
seanchas Oilella Óluim .- Coimédfad-sa i Caisil cháid
prímthacair ind imarbáig 285
dá chóicead fail sund for leath
is a turgnom i n-aenteach .- Is hé in teach sin Mumu mór,
is é in dá chúiced in slóg ;
is a Mumain mín, méd geall,290
is chóir¹ arḋflaithius Érenn.- Ro bbé ith is meas is maith
i Mumain mín co méd raith ;
mid is cuirn is cuirm is ceól
do ̇fearaib Muman is eól .- 295 Fil trí ríga i Mumain móir
a cáin do Chaisil ní cóir,
rí Gabrán ná gabthar géill,
rí Raithleand, rí Lacha Léin.- No fríth i saltair Dé déin300
seach ní thuilliub ní deidél
ó Init co Cáisc ní chél
a Caisil ro baí Benén. Benén.- Dál Cais ní robad i llén
ro gabat fri frais ferén ;305
dos-rat co hilarda hér
tigerna 'cá mbaí in Benén. Benén.- Leasaiged Sealbach in saí 2
⁊ Aengus ar aenchaí
sochar Muman mar adbér310
amal forácaib Benén
B.
311 Císa Muman ar meadón beos and so do Chaisil ⁊ is cach bliadna 312 do-bearar .i. smacht ⁊ biathad ⁊ turgnam ⁊ faesam. Trí cét mart 313 chéadamus a Múscraige ⁊ trí cét torc ⁊ trí cét bó Trí cét torc ⁊ 314 196a trí cét leand ⁊ cét lulgach ó Uaithnib and sin . Cét bó ⁊ 315 trícha torc ⁊ trícha mart ⁊ trícha brat a hAraib ind sin .Lx. dam ⁊ 316 .lx. molt ⁊ .lx. bó ónt Seachtmad sin . Caeca bó ⁊ caeca dam ⁊ caeca 317 mart a hOrbraigib inn sin . Trí chét dam, trí chaeca lulgach ó 318 Dáiṙfine beos. Trícha bó ⁊ trícha dam ⁊ trícha brat a Corco Duibne. 319 X.c. bó .x.c. dam .x.c. cráin a Ciarraige . Seacht cét brat, seacht cét 320 molt, seacht cét bó, seacht cét cránad ó Chorco Baiscind. Céd 321 caerach ⁊ cét cránad ⁊ deich cét dam ⁊ deich cét brat a Corcam- 322 ruad. Míli dam ⁊ míli caerach ⁊ míli brat ⁊ míli lulgach óna Désib. 323 Céd bó a hOrbraigi ⁊ cét brat find ⁊ cét cránad. Ní ícat Eóganacht 324 nach cís ar is leó na fearinda fogniad Caisil. Ní ícat Clanda Cais 325 ná Raithlind ná Glennamain ná Lén ná Huí Figinnti ná Áine 326 Cliach. Conad airi sin adbeart in bár buada Benén in duain :
- Cís Caisil in cualabair
dá churaid ó chách,
a buidni co mbuaṅfodail 330
cach bliadna co bráth.- Trí cét mart a Múscraigi
ar gurt nocho gó,
trí cét torc nach túscbuidi ,
cét brat is cét bó.- 335 Trí chét torc a trom-Uaithnib
p.26
do Chaisiul can choll,
trí cét leand, is lomsuaithnid ,
la cét lulgach lond.- Trícha torc, ná torgabaid,340
trícha mart is mór,
trícha brat ó borb-Araib,
cét n-ógbó dia n-ól.- Seasca dam fri daigseachtmain,
seasca corrmolt ciar,345
seasca glanbó ón glan-tSheachtmaid
do Chaisil na cliar.- Caeca ánbó a hOrbraigi ,
caeca mart fria mes,
caeca dam cen dodbuidi 350
do Chaisil cen ches.- Trí chéd dam ó Dáiṙfine,
ón dáim sea dá tor ,
sé cét lulgach lánbuidi
ó chlandaib Meic Con.- 355 Trícha casbrat cetluaitte —
is corcair nos cum,
trícha dagbó a Duibnechaib,
trícha dam ó Drung .- Seacht cét cráin a Ciarraigi ,360
seacht cét bó, ní brég,
seacht cét dam gan diamaire
do Chaisil na cét.- Seacht cét brat ó Baiscneachaib
seacht cét molt nach mael365
seacht cét bó ó baistechaib
seacht cét cráin nach cael.- Dleagair a crích Corcamruad
p.28
cét caerach, cét crán
deich cét dam a donn-Boirind 370
míle brat nach bán.- Deich cét dam a Déisechaib,
míli caerach caem,
míli brat co mbánchosair,
míli bó ar mbreith laeg.- 375 Cét ó fhearaib Orbraigi
do buaib berar dó,
cét brat find co find-Chaisil,
cét cránad fri cró.- Ní dleagar do Eóganacht380
cís ná bés co bras
air is leó na fearinda
fogniat Caisil cas.- Do Chlainn Chais ní dlegait-som 3
cís Caisil na cuan ;385
ní dlegar a Glennomain
ná ó Raithlenn ruad.- Ní dleagar ó laechaib Léin
nach a Gabair gairg,
ní dlegar d'Uíb Fidginnti 390
nach a Áine aird.- Sochar maiseach mór-Chaisil
meabraig leat cach mís ;
ní maċflaith ar Mór-Mumain
nech ná coingne cís. Cīs.- 395 Mise Benén binḋfoclach 4
bár buada mar bís.
Fuaris atreib ingantaig.
Do Chaisil a chís.
397 196b Tuarastla ríg Caisil do rígaib a thuath: a leathlám chéadus ⁊ 400 deich n-eich ⁊ deich n-errid ⁊ dá ̇falaig ⁊ dá ̇fichthill do ríg Dáil 401 Chais, ⁊ tosach lais a crích anechtair ⁊ lorg iar cách. Deich n-eich
p.30402 ⁊ deich cuirn ⁊ deich claidib ⁊ deich scéith ⁊ deich sgingi ⁊ dá 403 ̇falaig ⁊ dá ̇fithchill do ríg Gabráin ind sin. Deich n-eich ⁊ deich 404 mogaid ⁊ deich mná ⁊ deich cuirn do ríg Eóganacht in tan nach rí 405 Caisil. Ocht mogaid ⁊ ocht mná ⁊ ocht claidim ⁊ ocht ngabra ⁊ ocht 406 scéith ⁊ deich longa do ríg na nDési . Cóic eich ⁊ cóic matail ⁊ cúic 407 cuirnn ⁊ cúic claidib do ríg Hua Liatháin . Deich n-eich ⁊ deich 408 cuirn ⁊ deich scéith ⁊ deich claidib ⁊ deich lúireacha do ríg Raith- 409 leand. Seacht n-eich ⁊ seacht n-inair ⁊ secht coin ⁊ secht lúireacha 410 do ríg Múscraigi . Seacht claidim ⁊ seacht cuirn ⁊ seacht lúireacha ⁊ 411 secht longa ⁊ secht n-eich do ríg Dáiṙfine. Seacht coin ⁊ secht n-eich 412 ⁊ seacht cuirn do ríg Dáiṙfine int sléibi . Seacht n-eich ⁊ seacht 413 cuirn ⁊ seacht claidib ⁊ secht scéith ⁊ seacht coin do ríg Lacha Léin. 414 Seacht mná ⁊ seacht matail co n-ór ⁊ seacht cuirn ⁊ secht n-eich do 415 ríg Ciarraigi Luachra. Seacht n-eich ⁊ secht scéith ⁊ secht claidib ⁊ 416 secht longa ⁊ secht lúireacha do ríg Léimi in Chon. Deich n-eich do 417 ríg Hua Conaill Gabra ⁊ deich scéith ⁊ deich claidib ⁊ deich cuirn 418 ⁊ gan giallu uad acht lugu fo láim ríg Caisil. Secht n-eich do ríg Hua 419 Cairpri ⁊ seacht cuirnd ⁊ seacht claidim ⁊ secht ngilla ⁊ secht 420 mogaidh . Ocht cuirnn do churaid Chliach ⁊ ocht claidim ⁊ ocht 422 n-eich, dá ̇falaig ⁊ dá ̇fithchill. Seacht n-eich ⁊ seacht cuirnn ⁊ secht 423 scéith ⁊ secht claidim do ríg Gleandamnach. Ocht n-eich ⁊ ocht 424 claidim ⁊ ocht cuirn la grádaib flatha ⁊ airdríg do ríg na nUaithni. 425 Ocht n-eich do ríg Éili, ocht scéith ⁊ ocht claidim ⁊ ocht cuirn ⁊ 425 ocht lúireacha . It é sin tuaristal na ríg amal adféd in fili Benén :
6
- A eólaig Muman móiri
másat cuimneach canóine,
éirig is leasaig 'na thig
cert ríg Caisil ó a chríchaib.- 430 Tosach lais i tír n-aili
p.32
la ríg Dál Cais, ní ceile
lorg na ríg Dál Cais in cheóil
ic taidecht a tír aineóil .- Deich n-eich do ríg Gabráin guirm435
ó ríg Dala ⁊ deich cuirn
deich claidim, deich scéith, deich scing,
dá ̇falaig is dá ̇fichthill.- Deich mogaid , deich mná móra
⁊ deich cuirn chomóla,440
manib leis Caisil na cacht,
deich n-eich do ríg Eóganacht.- Ocht mogaid , ocht mná donda
do ríg Dési is deich longa,
ocht scéith, ocht claidim re guin445
is ocht ngabra tar glasmuir.- 196cCúic eich, cúic matail co n-ór
⁊ cúic cuirn re comól,
cúic claidim re cor cach áir
do ríg laechda Hua Liatháin.- 450 Deich n-eich do ríg Raithleand ruaid,
deich cuirn ó ríg Caisil chruaid,
deich scéith, deich claidim chalma ,
deich lúireacha lánbadba .- Seacht n-eich, seacht n-inair derga455
secht coin re caithim selga,
seacht lúireacha i lló gaili
don ̇fir fá mbiad Múscraigi .- Seacht claidim, secht cuirn chroma ,
secht lúireacha, secht longa,460
seacht n-eich fri fáiḋfine feirt
do ríg Dáiṙfine in deisceirt .- Seacht coin fri corad n-aigi ,
p.34
seacht n-eich int áirem aile app>,
secht cuirn fri caithem séri465
do ríg Dairbre in daigsléibi.- Seacht n-eich do ríg Lacha Léin,
secht cuirn, secht claidim do chén
secht scéith a n-áirem n-uathaid
seacht coin áille a nIrrluachair.- 470 Seacht matail co mbuindib d'ór
⁊ seacht cuirnd fri comól,
seacht n-eich, ní hiarmairi daill,
do ríg Ciarraigi in chomlaind.- Seacht n-eich do laech in Lémi475
seacht scéith co scáth na gréni
seacht claidmi croma catha,
seacht longa, seacht lúireacha.- Sé heich do ríg Corcamruad,
sé claidmi re cirrad sluag,480
sé cuirn, sé scéith fo-geba ,
sé coin áille aengela.- Deich n-eich do ríg Hua nGabra,
deich scéith, deich claidim chalma,
deich cuirn 'na dún fo deme 485
cen géill uad cen eiteri .- Seacht n-eich do ríg Broga Ríg,
seacht cuirn asa n-eba fín,
secht claidmi , is cor soraid,
seacht ngilla, secht mban-mogaid.- 490 Seacht cuirn do churaid Áine,
seacht claidmi, ní cor táidi,
secht n-eich don laech sin re lind,
dá ̇falaig is dá ̇fithchill.- Seacht n-eich, seacht cuirnn don laech luath 495
p.36
do ríg ruireach na Forthuath ;
seacht scéith, secht claidim i cath
berar do ríg Gleandamnach.- Seacht n-eich do ríg na nUaithni
seacht claidim, is cor tuaichli ,500
seacht cuirn dia ndámaib dá ndíl
beith a ngrádaib in airdríg.- Ocht n-eich do ríg Éle in óir,
ocht scéith, ocht claidim is cóir,
ocht cuirn nos congaib ac fleid ,505
ocht lúireacha i lló gaiscid.- Ac sin tuaristal cach ríg
ó ríg Caisil co cét sním:
lám Beneóin ro thaisig sin,
leasaig acad , a eólaig. A eólaig Muman.
510 Dligead ocus fodail na tuarostal sin beós andso ó ríg Caisil do 511 rígaib tuath ⁊ mór-thuath iar sochar a forba ⁊ a ceneóil, a feib 512 dligid ⁊ dúchusa , ⁊ ar sochar grád ⁊ dílmaine, ar méit a nirt ⁊ a 513 forlámais, ar línmairi a fechta ⁊ a slóigid, ⁊ ar soirbi ⁊ ar sobraidi ⁊ 514 ar sindseri ⁊ comairim ̇fond ⁊ febsa . Is foithib sin midithir a tuaristla 515 dóib ar slicht suad ⁊ senchad amal asbert Benén andso :
- 196dAtá sund seanchas, suairc sreath,
bis ainfis minab eólach :
tuaristal ríg Caisil chóir
dá rígaib caema a chétóir.- 520 Tráth nach bia rígi ac Dáil Chais
for clandaib Eógain amnais ,
leathguala ríg Caisil chain
leó gid imda d'aigedaib .- Deich cuirn co n-ór cach Samna525
p.38
trícha claideam, cor amra ,
trícha each álaind álaind i lle
do ríg Dáil Chais chúlbuide.- Dligid rí Osraigi ém
ó dib rígaib a ro-réir 530
in cach bliadna dá baile
dá thuaristal togaide.- Dligid ó ríg Themra tuaid
rí Osraigi co n-ard-buaid
deich scéith ⁊ deich claidim535
is deich n-eich tar mór-moigib .- Dligid ó ríg Caisil chruaid
rí Osraige co n-ard-uaill
deich scéith , deich cloidim iar cóir
⁊ dá ̇falaig derg-óir.- 540 Tuaristal ríg na nDési
ó ríg Caisil adglé-si
claideam co n-ór, each co mblad
⁊ long fa láin-seólad .- Dligid tuaristal can tár 545
rí lánlaechda Ua Liathán
sciath ríg Caisil, claideam coin ,
each is errid tar ard-moir.- Dligid oirrí Muigi Fian
each o ríg Caisil is srian ;550
dligid sciath is cloideam coin
rí Fear Muigi co mór-goil.- Cland Chairpre Músc, mór a mblad,
dligid a rí tuaristal,
sciath ríg Caisil co ndéni 555
a each 's a chú coin-éilli .- Dligid rí Raithleand co rath,
p.40
is trén-mór in tuaristal,
deich claidim ⁊ deich cuirn,
deich mbruit chorcra, deich mbruit guirm.- 560 Dligid rí Dáiṙfine duind
ó ríg Caisil in chomlaind
trí claidmi cosnuid creacha
trí longa, trí lúireacha.- Tuaristal ríg Druing nach dis565
ó ríg Érind, ní dímis ,
trí cloidmi cama caela
is trí longa lán-chaema.- Tuaristal ríg Lacha Léin
ó ríg Érind co n-aird-méin 570
deich ngabra, donna a ndatha ,
deich longa, deich lúireacha.- Tuaristal ríg Feórna Floind
ó huíb Aililla Ólaim,
deich n-eich arna nglés don graig 575
's a chochall seang sróll-étaig.- Tuaristol ríg Lémi in Chon
ó ríg Caisil, is caem-chor,
a long dingbála dathach,
each, claideam, corn comrumach . 7- 580 Tuaristol ríg Gabráin gloin
ó ríg mór Muman medair
céin foraeli 'na thig thruim
dligid in rí a leathgualainn.- Isin tráth téid dia thig fén585
dligid each is errid éim,
⁊ in lín do-théid soir
each is errid cach éṅfir.- Tuaristol ríg Broga Ríg
p.42
ó ríg Erind can imsním590
deich n-inair donna derga
is deich ngoill can Gaedelga.- Tuaristol ríg Áine aird
ó ríg Caisil chlaidim-gairg
a sciath is a chlaideam glé ,595
trícha bó cach Bealltaine.- Tuaristol ríg na nUaithne
ó ríg Caisil , is tuaichle ,
sé scéith, is sé claidim chain
is sé heich ina ragnaib .- 600 Dligid rí Arad co n-aíb
ó ríg Érind aiged-chaín
sé cloidim, sé scéith molta
is sé leanda lán-chorcra.- Tuaristol ríg Éli in óir 605
ó ríg Caisil in chom-óil 197a
sé scéth is sé claidim chain,
sé mogaid , sé ban-mogaid.- Bid saí nó bid ollam án,
atá fris Mac Cuilindán,610
ní fer bec-indmi re lá
cach aen gá mbia so mar tá . Atá.
611 Do Phortaib ríg Caisil annso .i. Brug Ríg ⁊ Muilchead ⁊ Seanchua 612 chaín ⁊ Ros Raeda ⁊ Cluain Uama ⁊ Cathair Chnuis ⁊ Cathair 613 Findabrach, Cathair Thuaigi, Cathair Glennamnach, Cathair 615 Chind Chon, Dún Fir Aencholca, Dún nGair , Cathair Methais, 616 Teamair Shuba, Airbili , Aenach mBearráin, Mag Cailli, Ard 617 Conaill, Ard Meic Conaing , Ard Ruidi, Tuaiscert Maigi, Mag 618 Saíre, Na Trí hÁirne ar muir máir , Aenach Cairpri, Druim Mór, 619 Druim Caín, Cathair Chuirc, Murbolcan, Geibtine, Grafann, Aill 620 Meic Cuirr , Mag nAí, Mag nEtarbaine , Huachtmag , Caechán
p.44621 Boirne, Murmag, Mag nEnaig, Tuaim nEtain , Mag nAsail, 622 Eibliu, Ucht na Rígna, Cuilleann, Cua, Cláiri, Indeoin, Áine, Ordd, 623 Uilleand Etan, Loch Ceand, Ceand Nathrach, Rafand, Druim 624 Caín, Druim Fíngin, Treda 8 na Ríg, Ráith Eirc , Ráith Faelad, 625 Ráith Arda, Ráith Droma Deilgi, Benntraigi, Crecraigi , Orbraigi 626 ⁊ Huí Chuirb, conad dóib ro chét in breó Benén:
- Ara fesadar a ngair
éraic Feargusa Scandail
táthud adbar a ̇fesa630
ó Eóraid co Dún nDreasa.- Éric Feargusa in ríg
itir seóta ⁊ tír
nírbo beg leó ina guin
Laigin Deasgabair co muir .- 635 Do chirt Chaisil cona bríg
Brug Ríg ⁊ Muilchead már,
Senchua chaín , Rus Raeda réil
⁊ leis Cluain Uama án.- Cathair Chnuis, Cathair Findabrach,640
Cathair Thuaigi cona bail,
Cathair Gleandamnach, Cathair Chind Chon,
Dún Fir Aencholga, Dún nGair.- Cathair Meathais, Temair Suba,
Airbili mármaíneach ruad,645
Aenach mBearrán , Mag Cailli cain,
Ard Conaill fa chomair chuan .- Ard Meic Conaing la hArd Ruidi,
Tuaiscert Maigi, muineach clár,
Mag Saíri ro-segad áirme650
la teóra Áirne ar muir már.- Aenach Cairpri, Druim Mór, Druim Caín,
p.46
Cathair Chuirc foraici muir,
Murbbolcan, Geibtine, Grafand Grafand
is les uili Aill Meic Cuir .- 655 Mag nAí , Mag nEdarba, Uachtmag ,
Caechán Boirni, buan don ríg,
Murmag már, Mag nEnaig Rosa,
Tuaim nEidin abra do thír.- Asal, Eibleo, Ucht na Rígna,660
in muir ima lína lorg,
Culleand ⁊ Cua ⁊ Cláiri,
Indeoin ⁊ Áine is Ord.- Huilleand Etan is Loch Cend,
Ceand Nathrach alta Rafann is fír,665
Druim Caín, Druim Fíngin feda,
is leis cid Treda na Ríg.- Ráith Eirc, Ráith Faelad, Ráith Arda,
is Ráith Droma Deilge thes,
Beandtraigi, Crecraigi , Orbraigi 670
⁊ Uí Chuirp a ro-̇feas . Ar. 9
2. Do sochar Chondacht andso sís amal ad-féd Benén
10 671 197b Císa acus tuaristla Condacht .i. mór-chís Condacht itir biathad ⁊ 672 coimideacht céadamus co Cruachain. A hUmall dano eirnigther 673 císa Condacht co Cruachain prius : cóic ̇fichit bó ⁊ cóic ̇fichit torc 675 ⁊ cóic ̇fichid leand a hUmall sin . Cóic ̇fichit dam ⁊ cóic ̇fichit 676 lulgach ⁊ trí fichit muc ⁊ .lx. brat ó Cregraigi andsin. Ceathracha ar 677 dá chéd brat ⁊ dá chéd bó ; ⁊ fichi ar chéd muc ó Chonmaicnib sin. 678 Céd bó ⁊ cét ndam ó Chiarraigib indsin. Seasca brat dearg ⁊ seasca 679 torc o Chiarraigib beos andsin. Seacht caeca lulgach, trí chaeca torc, 680 trí chaeca brat óna Luignib cacha bealltaine ⁊ trí chaeca dam ; ⁊ ní
p.48681 ar daíri na fineadach sin acht ar daíri ̇féir ⁊ fearaind. Ceathracha ar 682 chéd bó ⁊ seacht caecait caer iaraind , caeca ar trí cét muc ⁊ caeca ar 683 trí céd dam óna Corcaib indsin. Caeca ar chéd brat nderg ⁊ caeca 684 ar chét torc ⁊ caeca ar chét ndam ó na Dealbnaib indsin ara tealgad 685 na tír . Seachtmoga brat, seachtmoga torc a Huíb Maine tar cend a 686 tíri. Hua Briúin ⁊ Síl Muireadaig ⁊ Huí Fiachra ⁊ Cenél nAeda 687 saorthuatha indsin ⁊ comsaera fri ríg, ⁊ ní thiagat feacht na sluaiged 688 acht ar crod, ⁊ ní thiagat i cath la ríg acht ara lóg, ⁊ dia mbertar ⁊ 689 curo marbtar, dligid in rí a n-éric do íc ón ríg ; ⁊ in tan nách bia 690 rígi la Síl Fiachra, nó ; Aeda nó Guairi, is leó guala deas ríg Condacht 691 lasin fer is fearr díb. Mádá tegma ar deóraideacht a crích n-aili, is 692 leó guala ríg Caisil nó ríg Náis nó ríg Emna Maichi . Conad dóib 693 sin ro chachain in bili buada Benén :
- Éistid re seanchas nach suaill695
airdríg Condacht claideam-ruaid
do neoch dliges 'na thír thall
'na eineach, 'na einiccland .- Mór-chís Condacht co Cruachain
cen dímeas ó ; deg-thuathaib700
cach aen dia ndlig, dílsi smacht,
biathad ⁊ coimideacht.- Cóic ̇fichit bó, buan a mblad,
cóíc ̇fichit torc taeb-leathan
cóic ̇fichit leand lígda gart705
a hUmall do ríg Condacht.- Airdchís Creagraigi ní chél
p.50
do ríg Condacht, dáig adgén :
cúic ̇fichid dam cona ndath
do ríg Condacht is Cruachan .- 710 Trí fichit muc, mór in smacht,
⁊ trí fichit ríg-brat,
cóic ̇fichit loilgeach anall ó Chrecraigi na caemchrand .- Dá ̇fichit déc brat co mbríg,715
dá chét bó cen imarrím ,
sé fichit torc, tenn in ail
dleagar dona Conmacnib.- Cóic ̇fichit bó mór co mblaid,
cóic ̇fichit dam do damaib 720
ó Chiarraigib , cruaid in smacht,
do thabairt do ríg Condacht.- Trí fichit brat dearg gan dub 197c
trí fichit torc taeb-lebar
ó Chiarraigib, cruaid in breath,725
's a tacar uili ar oen-leath .- Dleagar do Luignib cen locht
a turgnom frisin longphort,
seacht caeca lulgach i lle
do thobairt cach belltaine.- 730 Trí chaeca torc, is tarba ,
a torachtain cach samna,
trí caeca brat cona mblad
do ríg Condacht is Cruachan.- Is don cháin chétna ro clos 735
can aiṅfír , can ainbflaithus,
trí caeca dam ar ló i lle
do ̇fritháileam threbairi.- Cé doberat Luigne i lle
p.52
a cáin tar cend a tíre ,740
nochan iad Luigne is daer and
acht in fér is a ferand.- Airdchís na Corc cen chruaidi
do thobairt cach aen-uairi
do ríg Maigi hAe na n-each,745
seacht fichit bó, ní hainbreath .- Seacht caeca do chaeraib iairn
seacht caeca muc co mór-gliaid ,
seacht coeca dam, dílsi smacht,
do-bearar do ríg Condacht .- 750 Trí chaeca brat corcra, ad-clos,
can ainfír , cen imarbus , 11
is do Delbnaib dleagar sin
do ríg Connacht co Cruachain.- Trí chaeca torc cen tacha,755
trí chaeca dam ndeg-datha
ó Dealbnaib amáin, ní brég,
dlegar a cáin do chomét.- Nochon ar daíri na fear
menbad hé in fearann férmar :760
ní thibraidis cáin i lle
menbad dar ceand a tíri.- Mór-cháin Ua Maine don Maig
is mebair le cach senchaid ;
sechtmoga brat, nocho brég,765
sechtmoga torc , is tromthrét.- Gé do-berar in cháin X
ó hUíb Maine don mór-maig ,
is tar cend a tíri thall
dleagur in cháin do chomall .- 770 Saerthuatha Condacht na clann
p.54
ní dleagar díb cáin chomlann ,
Huí Briúin 'na longaib tar lear
Síl Muredaig na muinter.- Huí Fiachrach in moigi móir,775
Cenél nAeda, ní hécóir,
ní dleagar díb cáin ná smacht
do thobairt do ríg Condacht.- Na clanna sin can chís cain ,
mad áil sloinded a sochair ,780
comdúthaig dóib ima le
cebé díb dá ró in ríge.- Gebé díb deach lais i cath,
le ríg Condacht is Cruachan ,
dia marbthar do gaíb 'san gleic,785
dleagar a íc 'sa éreic.- Uair nocho dlig neach díb sin
dul i cath nó comlondaib
la ríg Condacht chaíme cruid
minab ar cend tuaristuil.- 790 An tráth nach bia rígi thuaid
ac Síl Aedha is Guairi gluair,
is ead dleagaid, ní gráin gart, leath-guala airdríg Connacht.- Dá tecmad do deiġfear díb795
12
a thír d'̇fácbáil re hainfír,
guala cach ríg chúicid cain
dligid cach rí dá rígoib.- Maith foruair Benén co beacht
int eólus so , ní hégcert:800
sloindfed-sa mar atá sin ,
a daíne ána, éistid . Éistid re senchus.
801 197d Do thuarustlaib tuath Condacht andso ó airdríg Cruachan , ar is 802 tar cend fearaind ⁊ tuaristail ícait seo in cís ⁊ nochon ar daíri 803 cheneóil, ar id bráthair a n-urraid dib línaib i suidiu. . Fo bíth conid
p.56805 de imsaí cach flaithis ⁊ cach rígi ón gabail co sétchi mina fallaig fál 806 fingaili nó forbrecht for naebu nó díultad baisti, conid de imsaí 807 flaith uaidib ⁊ conad íarum fogniat cís ⁊ gabaid tuaristol ó thellach 808 ná fill ⁊ ná della Dia.
809 Dligid dano flaith Síl Mureadaig fail ⁊ errid ríg Condacht ⁊ a 810 sciath ⁊ a chlaideam ⁊ a lúireach. Cúic eich ⁊ cúic claidim ⁊ cúic 811 longa ⁊ cúic lúireacha do ríg Umaill. Sé scéith ⁊ sé claidim ⁊ sé 812 heich ⁊ sé hinair ⁊ sé cuirnd do ríg [Delbna. Sé hairm ⁊ sé hinair ⁊ 813 sé mogaid ⁊ sé mná ⁊ sé lúirecha do ríg] 13 Crecraigi . Dá ̇falaig ⁊ dá 814 ̇fichthill ⁊ deich cuirn ⁊ deich n-eich do ríg Conmaicne. Seacht 815 mbruit ⁊ seacht n-inair ⁊ seacht n-eich ⁊ seacht coin do ríg Hua 816 Maine. Deich n-eich ⁊ deich mbruit ⁊ deich cuirn ⁊ deich coin do 817 ríg Luigne. Cúic eich ⁊ cóic matail ⁊ cúic claidmi ⁊ deich cuirn ⁊ 818 deich mogaid ⁊ deich fichthilla do ríg Hua mBriúin. .U. eich, 819 .u. matail .u. claidim .u. luirecha do rígh na Corc. 14 Trí cuirn ⁊ trí 820 claidmi ⁊ trí heich ⁊ deich failgi ⁊ deich fichthilla do ríg Hua 821 Fiachrach in tuaiscirt . Seacht mogaid ⁊ seacht mná daera ⁊ seacht 822 cuirn ⁊ trí claidmi ⁊ trí coin do ríg Ceneóil nAeda. Trí hinair ⁊ trí 823 cuirn ⁊ trí heich do ríg Partraigi . Is amlaid sin midigther febsa 824 ríg tuath Condacht, conid dóib ro chéad in Benén so :
- 825 Tuaristlu cúicid Chondacht
i lliubur chaem atchonnarc ,
a tabair dia thuathaib tuaid
rí Condacht, cend in mór-sluaig .- Dligid in fer is fearr díb830
p.58
do Síl Muireadaig ón ríg
fail ⁊ errid is each,
sciath, claideam ⁊ lúireach.- Dligid rí Umaill cen acht
cóic eich 'na thír cen tromdacht,835
cúic claidim chorra chatha,
cúic longa, cúic lúireacha.- Dligid rí Delbna ó Druim Léith
sé claidim ⁊ sé scéth,
sé heich, sé hinair co n-ór840
⁊ sé cuirn fri comól.- Dligid rí Crecraigi cain
sé hairm ⁊ sé hinair ,
sé mogaid, sé mná daera, sé lúireacha lán-chaema .- 845 Dligid rí Conmaicne cóir
deich cuirn ar ndul 'na thech n-óil
deich n-eich luatha fora ling ,
dá ̇falaig is dá ̇fichthill.- Dligid rí Hua Maine in meand 850
seacht mbruit, seacht ngabra tar gleann ,
secht coin fri corad sealga,
is seacht n-inair urrderga.- Dligid rí Luigne na laech
deich n-eich, deich mbruit nocho baeth,855
deich cuirn fri caithim meada,
deich coin chaema chnes-gela .- 15 Dligid rí Hua mBriúin co mblaid
cúic eich ⁊ cúic matail, cúic claidim , deich cuirn chama,860
deich mogaid, deich fichthella.- Dligid rí na Corc ón choill
p.60
cúic mairc ⁊ cóic mataill,
cúic claidmi nár chlaí fri cnáim,
cúic lúireacha fri lom-gaíb.- 865 Dligid rí Partraige in phuirt
16
trí cuirn, trí claidmi no chait, 198a
trí hinair ⁊ trí heich
ó ríg Cruachan cen chain-chleith.- Trí cuirn do ríg Hua Fiachrach,870
trí cloidim fri clód cliathach ,
trí heich i nAidne in lenna ,
deich failgi, deich fichthilla.- Dligid rí Ceneóil Aeda
17
.uii. mogaid, .uii. mná daera,875
trí cuirn is trí claidim cain trí coin fria dumha a ndairibh ,- Is ead sin dleagaid tuatha
chóicid Chondacht is Cruachna
ó ríg Muigi Hae na n-ag880
do neoch dliges tuaristal.
3. Císsa ríg Ailig acus a thuaristal andso .i. a chísa-son ó thuathaib ⁊ a thuaristal -son dóib-seom.
881 Céd caerach ⁊ cét brat ⁊ cét bó ⁊ cét torc dó ó Chuilennraigi . 882 Trícha torc ⁊ trícha bó ⁊ trícha molt ó Thuaith Rátha. Trí cét torc, 885 trí cét bó, trí cét molt ó Fearuib Luirg. Trí cét bó, trí cét mart, cét 886 tinne ó ríg Hua Fiachrach. Cét mart ⁊ caeca bó ⁊ céd torc ⁊ caeca 887 brat a Huíb Meic Caírthaind. Trí chét torc, trí cét bó, trí cét mart 888 ó Chiandachta Glenna Gemin . Deich cét lulgach, cét mart , caeca 889 dam, caeca torc ó Fearaib Lí. Céd lulgach, caeca torc, caeca brat ó 890 Huíb Tuirtri. Céd mart, cét lulgach, caeca brat ó Fearaib Muigi
p.62891 Ítha. Saerthuatha Ailig .i. Tulach Óg ⁊ Craeb ⁊ Mag nÍtha ⁊ Inis 892 Eógain ⁊ Cenél Conaill, conid dóib ro chachain int eólach .i. Beinén 893 mac Sescnén:
- Ceart ríg Ailig éisdid ris 895
itir dairib nach dímis:
dligid crod, ní cís n-uathaid ,
ó ̇finib, ó ̇forthuathaib.- Céd caerach, céd brat, céd bó
⁊ céd torc tobair dó900
ó Chuilennraige in chocaid
do ríg Ailig iar n-obair.- Trícha torc a Tuaith Rátha,
trícha bó co mblicht blátha ,
trícha molt a mís buidi 905
dligid ríg Ailig uili.- Trí chét torc ó Fearaib Luirc,
trí chéd bó, ní bec in chuird,
trí chéd molt 'na mbeathaid
do ríg Ailig ailt-leathain .- 910 Dligid do ríg Hua Fiachrach
trí chét bó, ní bág briathrach,
céd mart is céd tindi trom
do ríg Febail na faen-long .- Céd mart a Huíb Meic Caírthaind915
⁊ cét torc, ní sáirthim ,
caeca bó, cid dál dligid ,
caeca brat co mbán-bilib .- Trí chéd torc fris tuillter thuaid
p.64
trí chéd bó fri biathad sluaig,920
trí chéd mart, is maín chocaid
ó Chiandachta in trom-thocaid .- Deich cét lulgach ó lucht Lí
cét mart, is breath ̇fírindi ,
is caeca dam do damaib925
la caeca torc trom-tharaid .- Céd lulgach ó thuathaib Tort,
caeca tindi, caeca torc,
la caeca brat ndatha dó
ó Dún na Huidri a n-aen-ló.- 930 Céd mart ó Fearaib Muigi
is cét lulgach lán-buidi ,
caeca brat, is breath chána,
do ríg Ailig imdána.- Ní dlegur a Tulaig Óg935
18
cáin do ríg Febail na fót,
dáig gabthar asa tír thend
rígi for fearaib Érind .- Nocho dleagar asin Chraíb
cís do ríg Ailig co n-aíb ;940
ní dleagar a Muig Ítha
cáin ná cacht tar caem-chrícha .- Ní dleagur d'Inis Eógain
cís don aird-ríg nach deólaid ;
ní dleagar do Chloind Chonaill945
cís ná bés ná bán-olaind.- 198bIat so cána ríg Ailig ;
ní saí neach nachas airig :
ní dligend rígi ná reacht
in rí nach coingéba a chert . C.
950 At eat and so odra acus tuaristla ríg Ailig dia thuathaib ⁊ dia 951 aicmib ar biathad ⁊ ar choimideacht. Dligid didiu rí Ailig fodesin 952 in tan nach fa rí for Érind leath-láim ríg Érind ac ól ⁊ ac aenach ⁊ 953 remimthús ríg Érind i coraib i comairlib ⁊ impidib. Dligid ó ríg p.66 954 Érind caeca claideam ⁊ caeca sciath ⁊ caeca mogad ⁊ caeca errid ⁊ 955 caeca each. Do ríg Ailig in .
956 Fodlaid-seom didiu a thuaristol sic: cóic scéith, cóic claidim ⁊ 957 cóic cuirnd ⁊ cóic mná ⁊ cóic mogaid ⁊ cúic eich do ríg Cairpri 958 Droma Cliab. Cóic scéith, cóic mogaid, cóic mná, cóic claidim do 959 ríg Cenéil Aeda Easa Ruaid . Sé heich, sé scéth , sé claidim, sé 960 cuirnn, sé bruit gorma ⁊ sé bruit uaine do ríg Chenéil Bógaine. 961 Cóic eich, cóic scéith , cóic claidim , cúic bruit, cúic lúireacha do 962 ríg Chenéil nÉnda . Seacht mná, seacht mogaid, seacht n-eich, 963 secht claidim do ríg Ceneóil Lugdach. Seacht mogaid, seacht mná, 964 seacht claidmi, seacht cuirn do ríg Indsi Heógain. Sé heich, sé ; 965 cuirn, sé claidim , sé scéith, sé coin do ríg Muigi Ítha. Trí heich, 966 trí X , trí claidim, trí cuirn do ríg Hua Fiachrach Arda Sratha . 967 Trí heich, trí scéith, trí claidim, trí cuirn do ríg Fear Luirg. Trí 968 heich, trí scéith , trí claidim, trí bruit uaine do ríg na Craíbi. Trí 969 mná, trí matail, trí hinair do ríg Hua Meic Caírthaind . Trí heich, 970 trí scéith , trí cuirn, trí claidmi do ríg Ciannachta Glenna Gemin. 971 Sé mogaid, sé gabra, sé claidim , sé scéith do ríg Fear Lí. Trí mná, 972 trí mogaid, trí heich do ríg Hua Turtre. Caeca mogaid ⁊ caeca errid 973 ⁊ caeca brat ⁊ caeca lúireach do ríg Thulcha Óg. Conad don ̇fodail 974 sin ⁊ don chomroind ro chachain Benén :
- 975 A ̇fir dá ndeachais fo thuaid
tar Mag nÍtha n-imilchruaid,
indis tuaristal cach aín
ó ríg Ailig abrad-chaín.- An tan nach rí d'Érind áin980
rí Ailig co n-adbal-cháin,
dligid leath-gualaind cen locht
ó ríg Érenn na n-ard-phort.- 19 Caeca claideam, caeca sciath,
p.68
caeca mogad, is mór-̇fiach,985
caeca errid, caeca each,
do ríg Ailig na n-ard-breath .- Dligid a rígrad co rath
ó ríg Ailig na n-arm-chath
iar scís cruadastair ro cluin990
tuarastail is tidnocail.- 198cCúic scéith, cúic claidim , cúic cuirn,
cúic eich, cóic mná, mór a muirnn ,
do ríg Chairpri Droma Cliab
ó ríg Ailig na n-óir -shrian.- 995 Dligid rí Ceneóil Aeda
cóic scéith, cóic claidmi caela,
cóic mogaid tar moing mara,
cóic mná finda fír-glana.- Rí Ceneóil Bógaine buain,1000
dligid sé eochu marc-sluaig,
sé scéith, sé claidim, sé cuirnd,
sé bruit uaine, sé bruit guirm.- Dligid rí Ceneóil Énna
cóic eich áilli im-thréna,1005
cóic scéith, cóic cloidim chatha,
cóic leanna , cóic lúireacha.- Dligid rí Ceneóil Lugdach
secht claidmi re cruad-urbach ,
seacht mná, seacht mogaid co moch,1010
seacht n-eich ána don ánroth .- Dligid rí Indsi hEógain
seacht mogaid, ní mór-deólaid
seacht n-eich, seacht mná tar muir mór
secht cuirn chaema fri comól.- 1015 Dligid rí Muigi Ítha
p.70
sé heich chaema tar crícha,
sé cuirn, sé claidim, sé coin, sé scéith ̇finda tar froigthib .- Dligid rí Hua Fiachrach find 1020
trí heich áilli 'cá deiglind ,
trí scéith, trí cuirn, trí claidim
ó ríg échtach Ard-Ailig.- Dligid rí Fear Luirg, in laech,
trí heich áilli tar ard-̇fraech,1025
trí scéith, trí cloidim chorra
⁊ trí cuirn chom-donna .- Dligid rí na Craíbi crod,
trí heich thenda a thuaristol,
trí scéith, trí claidmi catha,1030
trí bruit uaine aendatha.- Dligid rí Hua Meic Caírthaind
trí hinair co n-óṙfáithim,
trí matail chaema chána,
trí mná daera dingbála.- 1035 Dligid rí Glindi Gemin
trí heich donda co demin,
trí scéith, trí cuirn, trí claidim
cach bliadna a lláim ríg Ailig.- Dligid rí Fer Lí in lacha1040
sé scéith, sé cloidmi catha,
sé gabra senga sotla
is sé mogaid mór-obra .- Dligid rí Hua Tuirtre thuaid
trí gabra mera marc-sluaig,1045
trí mná co cendaib caema
is trí mogaid mór-daera.- Dligid rí tend Tulcha Óg
p.72
caeca mog rathmar ós ród,
caeca claidem, caeca each,1050
caeca leand , caeca lúireach.- Atá sund senchas Síl Néill
fácbaim i llibur co lér:
lám Beneóin cen dímeas ndil
is sí scríbas ann, a ̇fir.
4. Do seanchas Airgiall andso
1055 1056 Ní dlegat trá Airgialla acht slóiged trí coícthigis cach treas bliadain 1057 la hairdríg Érind, ⁊ ní thiagait and sin mad earrach ⁊ mad fogmar ⁊ 1058 secht cumala cach ̇fir díb i ndon int slóigid sin, ⁊ seachtmad cacha 1059 haithgena uaidib, ⁊ ní ícat in gait dogniad acht luga merlig ⁊ ní 1060 gabthar a n-eiteri i nglas nó i slabrad acht luga fo láim ríg ⁊ má 1061 198d théis ass íarum noco gaib foirb thalman nó nime.
1062 Dleaghait dano trian gach tabhuigh ó rígh Ailigh ⁊ trian in trín 1063 sin la Síl Colla Mend ⁊ forudh rígh Airgiall fria forudh rígh Taillten 1064 ⁊ issed a thomus co ma-rua claidem rígh Airgiall co hind lámha in 1065 dáilimh , ⁊ is lais tidnocul gach treas cuirn daró gu rígh Temra. A 1066 ríghan in cumat cédna. Conad dóib ro chéad Benén and so : 20
- Éistid cáin cluinebair
p.74
seanchas ad-féidim ,
aenta ard Airgiallach1070
fri rígraid Érind.- Dleagar ó Airgiallaib
21
iar reachtaib riagla
slógad tri coícthigis
cind teóra bliadna.- 1075 Ní i n-earrach thiagaid-seom,
iss ed ro chuala,
nach ar chind ̇fogamair
fri bruinne buana .- Seacht cét a tochamlad 1080
iar ndul ó thuathaib,
seacht cét dóib atharrach
do sédaib sluagaid .- Sluagad dar Airgiallu
can iasacht n-árach,1085
seacht cumala dóib-seom
ind iarna bárach .- Dia marbad indili
i laithib sluaigid
seachta cach aithgena1090
dobrontar uaidib.- Mad liud líthear -som
in ngnímaib geimlig ,
nocho dleagar díb-seom
acht luigi merlig.- 1095 Aiteri in Airgiallaig
cia théis as samlaid ,
acht luigi an aiteri
cen glas cen tslabraid.- Dia n-éla int aideri,1100
p.76
feib eolas daerda,
ní talman togaidi,
ní nimi naemda.- Dligid rí Airgialla
fo Érind n-oraig 1105
do rígaib reachtmaraib
trian cacha tobaig .- A thrian in triain -sin
co fír nís fonna ,
la Colla Mórmenda 1110
maċflaith na Colla.- Ó theclait Éireannaig
co forum n-anteam ,
forad ríg Airgialla
for deis ríg Tailltean.- 1115 Tomas an ̇foraid-sin,
co fír ní hainfis ,
co ria a chruad-chlaideam
in dáileam daiglis .- Dligid rí Airgialla 1120
seach cach triath trebdach
cach threas corn deigleanda
for deis ríg Temrach.- Dligid a rígan-som
cen bréic , cen baili1125
in cumad cétna-sin
ón rígain aili.- Aitchem in Dúileamoin
na n-uili n-éscid,
int airdrí adamra,1130
oirdnidi , éistid. Éistid.
1131 Tuarastol ríg Airgiall ó ríg Érind in so ⁊ tuaristol tuath Airgiall 1132 ó ríg Airgiall fodesin. Dligid didiu rí Airgiall cédamus ó ríg Érind 1133 199a saergéillsine fora giallaib ⁊ a n-aithni i lláim ríg Temrach, ⁊ a
p.781134 n-éited ⁊ a mbiathad dóib, ⁊ a mbeith a rúinib ríg, ⁊ meath dóib- 1135 seom má fos-luíset asa ngéillsine.
1136 Dligid rí Hua Niallán chéadamus trí scéith ⁊ trí claidim ⁊ trí 1137 cuirnn ⁊ trí heich, ó ríg Éirind insin . Cóic bruit chorcra ⁊ cóic 1138 claidim ⁊ cóic eich do ríg Hua mBreasail. Sé bruit ⁊ sé scéith ⁊ sé 1139 claidim ⁊ sé cuirn ⁊ sé heich do ríg Hua nEachach. Ceithri cuirnn 1140 ⁊ ceithri claidmi ⁊ ceithri scéith, ceithri bruit do ríg Hua Méith. Trí 1141 bruit ⁊ trí scéith ⁊ trí claidmi ⁊ trí lúireacha do ríg Hua nDorthain. 1142 Sé heich, sé mogaid, sé mná do ríg Hua mBriúin ar Choill. Ocht 1143 mbruit ⁊ ocht n-eich ⁊ ocht scéith ⁊ ocht claidim ⁊ ocht cuirn ⁊ ocht 1144 mogaid do ríg Leamna ⁊ Hua Creamthaind ⁊ Síl nDuibthíri. Trí 1145 heich, trí scéith, tri claidim, trí bruit, trí lúireacha do ríg Léithreand. 1146 Ceithri heich, ceithri mogaid, ceithri cloidmi, ceithri scéith do ríg 1147 Dartraige . Sé cuirn, sé scéith, sé claidmi, sé mná, sé fichthilla do ríg 1148 Fearnmuigi. Cóic bruit, cóic scéith, cóic claidmi, cóic longa, cóic 1149 lúirecha do ríg Fer Manach. Sé mogaid, sé scéith, sé claidmi, sé 1150 cuirn, dá brat déc do ríg Mugdorn is Ros . Conid do choiméd na 1151 cána sin ⁊ int sochair sin ros fig Benén and so :
- In cheist sea for chloind Cholla
for sluag luchair Liathdroma
can fis a tuarastail tall1155
ó ríg Fuaid na find-̇fearand.- Atá sund, sloindfed-sa daíb
senchos cloindi Cairpri chaím :
cluinid , a lucht Fáil na fian,
tuaristla áilli Airgiall .- Dligid rí Airgiall co n-aíb1160
p.80
ó ríg Hérind aiged-chaín
saer-géllsine, saer a chor ,
tuaristol is tidnocol .- Nae ngéill do ríg Fótla ar feacht1165
do deóin ríg Airgiall aeṅfeacht:
a n-aithni ac ríg Thlachtga thair
cen charcra ⁊ cen cheangail .- Errad a ndingbála dóib,
each, claideam co n-eltaib óir,1170
cocor cubaid , cumdaig niam
d'aitirib áilli Airgiall.- Meath dóib-seom dia n-élad as,
mesa don ríg gebeas glas ;
acht sin ní dlig neach ní de1175
do ríg Airgiall oirdnide .- Trí scéith, trí claidmi, trí cuirn,
trí heich, trí mná, mór a muirn,
do ríg Hua Niallán, niam cloth
ó ríg Érind na n-uar-loch.- 1180 Tuaristol ríg Hua mBreasail
cóic bruit chorcra is caemchasair,
cóic scéith, cóic claidmi catha,
cóic eich diana deag-datha.- Dligid rí Hua nEachach æib 1185
sé bruit chorcra chorrtharchæin ,
sé scéith, sé cloidim, sé cuirn,
sé eich glasa, gabal-guirm .- Dligid rí Hua Méith in mál
ó ríg Macha na mór-dál1190
ceithri cloidim, ceithri cuirn,
ceithri heich , ceithri bruit guirm.- Tuaristol ríg Hua nDorthain
p.82
trí bruit chorcra co corrthair ,
trí scéith, trí claidim chatha,1195
trí lenda, trí lúireacha.- Dligid rí Hua mBriúin ar Choill,
sé heich bus triúin re togroim, sé mogaid nach caela a gcáin sé mná daera dá ndingbháil. 22- 1200 199bDligid rí trí tuath 23 is tír
tuaristol aili don ríg,
Fir Leamna is Huí Chreamthaind chais,
Síl Duibthíri triath-amnais.- Ocht n-eich donna dleagar dó,1205
ocht mbruit chorcra bus caem-ló,
ocht scéith, ocht claidim, ocht cuirn,
ocht mogaid diana deag-duirn.- Dligid rí Léithrind na laech
trí heich áilli, ní hingaeth,1210
trí scéith, trí claidmi catha ,
trí leanna, trí lúireacha.- Dligid rí Dartraigi , in daig,
ceithri mogaid mórastair,
ceithri claidim chruaidi i cléith,1215
ceithri heich, ceithri hór-scéith.- Dligid rí Fearnmuigi find
sé cuirn lánglana im lind,
sé scéith, sé claidim chama,
sé findmná, sé fichthilla.- 1220 Dligid rí Fer Manach mór
cóic bruit co corrtharaib d'ór
cóic scéith, cóic claidmi catha,
cóic longa, cóic lúirecha.- Dligid rí Mugdorn is Ros 1225
p.84
sé mogaid co mórdóchos ,
sé claidim, sé scéith, sé cuirn,
sé bruit chorcra, sé bruit guirm.- Atá sund senchas na slóg
dá tuc grád co bráth Beneón ;1230
acht int í bus treórach teist
ar cach n-eólach is ard-cheist . IN.
5. Do othraib et do thuaristalaib Ulad inn so
1231 Dligid rí Ulad chédamus in tan nach rí for Érind hé féin .i. leathlám 1232 ríg Hérind ⁊ corob hé bus túisci beas 'na chocar ⁊ chaeimtheachta 1235 in comairead beas i fail ríg Erind. Acus in tan muscérad , caeca 1236 claideam ⁊ caeca each ⁊ caeca brat ⁊ caeca cocholl ⁊ caeca sgi̇ng ⁊ 1237 caeca lúireach ⁊ trícha falach ⁊ dech mílchoin ⁊ deich matail ⁊ deich 1238 cuirn ⁊ deich longa ⁊ fichi glac losa ⁊ fichi ug faílind do ríg Ulad, 1239 sin uili cach thres bliadan.
1240 Fodlaid didiu rí Ulad tuaristol dá rígaib .i. fichi corn ⁊ fichi 1241 claideam ⁊ fichi mílchon ⁊ fichi mogaid ⁊ fichi each ⁊ fichi brat ⁊ 1242 fichi matal ⁊ fichi cumal ó ríg Ulad do ríg Dál nAraidi. Trí heich, 1243 trí mogaid, trí mná, trí longa do ríg Dál Riata. Ceithri longa, 1244 ceithri mogaid, ceithri heich do ríg in Airrthir. Sé mogaid , sé heich, 1245 sé cuirn, sé claidim do ríg Hua nEarca Chéin . Ocht cuirn , ocht 1246 n-eich , ocht mogaid do ríg Dáil Buinne . Ocht mogaid, ocht n-eich 1247 co n-allaib argaid do ríg Hua mBlaithmeic. Dá ̇falaig ⁊ deich longa 1248 ⁊ deich n-eich ⁊ deich srén ⁊ deich scingi do ríg Duibthrín . Ocht 1249 longa ⁊ ocht mogaid ⁊ ocht n-eich ⁊ ocht cuirn ⁊ ocht mbruit do 1250 ríg na Harda. Ocht mogaid ⁊ ocht mná ⁊ ocht n-eich ⁊ ocht longa 1251 do ríg Leithi Cathail. Trí heich ⁊ trí matail ⁊ trí cuirn ⁊ trí coin do
p.861252 ríg Boirchi. Deich cuirn ⁊ deich claidim ⁊ deich longa ⁊ deich 1253 mbruit do ríg Coba. Sé cuirn 199c⁊ deich longa ⁊ deich n-eich ⁊ 1254 deich n-inair do ríg Murthemne. Conid do thaiscid na sochar sin 1255 fogní Benén ann so :
- Atá sund sochor Ulad
cen dochor, cen drochbunad,
mar ícthair tuaristail thair
ó ríg Boirchi bennachtaig .- 1260 Tráth nach rí d'Érind uili
rí Ulad na hurlaidi ,
dligid i Temraig na treb
lám ríg Banba na mbuailead .- Caeca claideam, caeca sciath, 1265 caeca brat, caeca ech liath, caeca cochall, caeca scing is caeca lúireach lángrind. 24
- 199cTrícha falach, is fír sin,
deich mílchoin is deich matail,1270
deich cuirn drolmacha deasa,
is deich longa lándeasa .- Fichi ug faílind fearrda,
25
fichi glac losa learrda,
fichi srian sreathach sotal1275
do chruan is do charrmogal.- Is hé sin tuaristal tair
dliges rí Cuailnge chétaig
cach threas bliadan, ní báig baeth,
ó ríg Fódla na fiaḋfraech .- 1280 Fichi cornn, fichi claideam,
p.88
fichi mílchon is murer,
fichi mogaid, muirn n-uabair,
fichi gabar gnáth-sluagaid .- Fichi brat breac, ní bec ní ,1285
fichi matal, maeth a llí,
fichi corn, fichi caili
do ríg échtach Araidi.- Tuaristal ríg Dáil Riata
trí heich duba daigriata,1290
trí mná, trí mogaid móra is trí longa lánchróda.- Tuaristal ríg an Airthir
ceithri mogaid nach mairbfit ,
ceithri heich donda deasa,1295
ceithri longa lándeasa .- Dligid rí Hua nEarca Chéin
sé gabra glana re gréin ,
sé claidim chocaid, sé cuirn is sé mogaid re mórmuirnd.- 1300 Dligid rí Dáil Buindi báin
ocht cuirn ⁊ ocht copáin ,
ocht mogaid, ocht mná mesa ,
is ocht ngabra glantreasa.- Tuaristal ríg Hua mBlaithmic1305
ocht mogaid chaema chaithmid ,
ocht n-eich a sliabaib, ní slat ,
co srianaib do sean-arcad .- Tuaristol ríg Duibthrín déin
dá ̇falaig, deich n-eich, deich sréin ,1310
deich scingi nach scaitheann sluag
is deich longa for Loch Cuan .- Tuaristol ríg na hArda
p.90
ocht ngaill, ocht ngabra garga,
ocht cuirn, ocht mbruit co mbennaib ,1315
ocht longa do laidengaib .- Dligid rí Leithi Cathail
ocht mogaid can móṙfachaid ,
ocht mná,ocht n-eich donda ac dún,
ocht cuirn chroma fri caemchlúd .- 1320 Dligid rí Boirchi in bili
trí gabra móra ar miri,
trí matail, trí cuirn cheana ,
trí coin áilli æingeala .- Tuaristol ríg Coba chuib 1325
deich cuirn, deich claidim othair ,
deich longa dá leanann slóg,
deich mbruit cona mbordaib d'ór.- Dligid rí Murthemne in mind
sé cuirn asa n-eabar lind,1330
deich longa do laech elga,
deich n-eich, deich n-inair dearga.- Seanchas ríg Cuailnge is Boirche
cuimnig cach lá is cach n-oidche ;
Benén ro leasaig ria lá1335
in sochar sin mar atá. Atá sund sochar.
2. Biata ocus císa tuath nUlad and so
1336 .i. i rRáith Móir Muigi Line chéadamus a chéd biathad. Trí chét 1337 mart ⁊ trí chéd brat a lLine ind sin. Trí chaeca dam a Dál Riata, ⁊ 1338 trí chaeca torc ⁊ trí chaeca bó ⁊ trí chaeca brat a Semne. 26 Dá chét 1340 torc ⁊ dá chét bó a Lathairnib . Céd bó ⁊ cét brat ⁊ cét molt a 1341 Crotraige . Céd bó cét molt ⁊ cét torc asin Brétaig. Céd mart ⁊ céd 1342 molt ⁊ cét torc ó Forthuathaib ind sin . Trí chaeca mart ⁊ trí chaeca 1343 torc óna Monchaib . Trí chét dam ⁊ trí chét bó asin Duibthriun . 1344 Trí chét torc ⁊ trí chét brat a Leith Chathail. It é sin a biata ó
p.921345 saerthuathaib cenmothát a daerthuatha. Is lais-side immorro 1346 turgnom loma ⁊ leanda ⁊ uamai can tacha uaidib . Conad dóib sin 1347 ro chachain in suí Benén and so:
- Dligid ríg Eamna acus Ulad ,
ard in scél,1350
i Muig Macha fora chatha
nocho chél.- Sé chaecaid mart a Muig Line,
ní luad mir,
sé chaeca bó, breath cean bine ,1355
bearar lib.- Trí chaeca dam a Dál Riata
nos dlig díb,
⁊ trí chaeca muc mbiata
can breith síl.- 1360 Trí chaeca sárbrat a Semne,
sloind do chách,
is trí chaeca sárbó selbe
rodath ráth .- Dligid a Lathairnib loma,1365
ní luad ngó,
dá chéd torc co fiaclaib croma ,
dá chéd bó.- Dleagar a Crotraigi in choblaig,
cumnig lat,1370
céd molt, céd bó , nárbo dograig ,
is cét brat .- Céd molt, cét bó asin Brédaig,
p.94
borb in scél,
⁊ cét torc ina trédaib 1375
mar adbér.- Céd molt a Forthuathaib arda
is cét mart
⁊ cét torc dianos tarda
la cét mbrat.- 1380 Trí chaeca mart óna Monchaib ,
27
nírbo mall,
trí chaeca caemthorc co corrthair
nocho cham.- Trí chéd degdam asin Duibthriun 1385
dleagar díb,
is trí chét bó cona nuithbriug
cosin ríg.- Trí chét torc a tuathaibh Cathail,
nocha cruaidh,1390
trí chét degbrat cona ndathaib
dlegar thuaidh.- Ac sin a chísa dia chobair,
cluinid lib,
cenmothát daerchlanda an domain1395
ina ndlig. Dligid.
6. Do dligead ríg Theamrach and so
1396 In tan nach rí for Érind rí Temrach, is ed dliges céd claideam ⁊ céd 1397 sciath ⁊ céd n-ech ⁊ céd n-édach ndatha ⁊ céd lúireach. Ó ríg Érind 1398 do ríg Themrach ind sin . Ó ríg Themrach dano dá rígaib ⁊ do 1400 thuathaib na Midi : fichi corn, fichi claideam, fichi mogad, fichi 1401 mílchon do ríg Breag. Cóic scéith, cóic claidim, ⁊ cóic bruit ⁊ cóic
p.961402 eich ⁊ cóic coin do ríg Muigi Lacha. Deich n-eich, deich mogaid, 1403 deich mná , deich cuirn do ríg Laegairi. Seacht scéith ⁊ seacht 1404 n-eich ⁊ seacht mogaid ⁊ seacht mná ⁊ seacht coin do ríg Ardgail. 1405 Seacht n-eich, seacht claidmi, seacht cuirn, seacht mbruit do ríg 1406 Fear Cell . Sé heich, sé claidim, sé scéith, sé mogaid do ríg Fear 1407 Tulach. Ocht scéith, ocht claidim, ocht cuirn, ocht n-eich do ríg 1408 200a Fer Teathfa. Sé scéith, sé gabra, sé bruit, sé mogaid, sé cuirn do 1409 ríg Cuircne. Cóic eich, cóic claidmi, cóic bruit do ríg Hua mBeccon. 1410 Cóic mná, cóic eich, cóic cuirn, cóic scéith do ríg Chailli Fallamain . 1411 Ocht mogaid ⁊ ocht mná ⁊ ocht n-eich ⁊ ocht scéith ⁊ ocht clai- 1412 dim do ríg Dealbna Móiri . Conid dóib sin ro chachain Benén:
- Dligid ríg Teamra tuirim,
ro indis Benén builid ;1415
ina ndligend i Temraig
saí laidne ro lán-meabraig .- Céd claideab ⁊ céd sciath
dliges rí Temra na triath,
céd n-errad ⁊ cét n-each,1420
céd leand ⁊ céd lúireach.- Dligid find-ríg flatha Breag
fichi corn, fichi claideam,
fichi mílchon, fichi mog
ó ríg Themra i tuaristol.- 1425 Dligid rí Muigi Lacha
cóic scéith, cóic claidmi catha,
cóic bruit chasa ⁊ cóic eich,
cóic coin gela 'na nglan-sreith.- Dligid rí Laegairi luaith1430
deich n-eich theanda dó 'na thuaith,
dech mogaid, deich mná móra,
deich coin , deich cuirn chomóla.- Tuaristal ríg áin Ardgail
p.98
secht scéith, secht n-eich a hAlbain,1435
secht mná móra, secht mogaid
⁊ secht coin do chonaib .- Dligid rí Cailli Eachach
secht n-eich tréna don trebthach
secht claidim re cor catha,1440
seacht cuirn, secht mbruit dergdatha .- Dligid tend-ríg Fear Tulach
sé heich a craesaib curach,
sé claidim, sé scéith derga,
is sé gaill cen gaeidealga.- 1445 Tuaristol ríg Fear Teathfa
ocht scéith, ocht claidmi deabtha ,
ocht cuirn, ocht leanna 'na láim,
ocht mná daera dá dingbáil.- Dligid ríg Curcne in chalaid1450
sé scéith ⁊ sé gabair,
sé bruit ⁊ sé bachlaig ,
sé cuirn dála dian-athlaim.- Tuaristol ríg Hua mBeccon
28
cóic eich luatha re lecon ,1455
cóic bruit breaca, buan a ndath ,
⁊ cóic claidim i cath .- Dligid rí Cailli In Ollaim
cóic scéith, cóic cuirn nos congaib,
cúic eich a longaib lána,1460
cóic mná daera dingbála.- Dligid ríg Dealbna na ndám
ocht claidim, ocht scéith tar sál,
ocht n-eich gu cosaib caela,
ocht mogaid, ocht mná daera.- 1465 Hé sin senchas ríg Temrach
ní fidir cach bard belgach ;
ní dír baird acht dír filead
fis cach ríg is a dliged. Dligid.
1466 Tuarastla ríg tuath Midi ro ráidseam . Císa didiu ⁊ bésa ⁊ biata 1470 ríg Temrach ó thuathaib andso feib ro hernit ⁊ ro hícait fri Cond 1471 ⁊ fri Cormac ⁊ fri Cairpri conid díb gabsad rígi iar suidiu. Coimmes 1472 cána ⁊ coimíca cen tórmach ar dáig saidbri cen easnam ar daidbri 1473 acht mina theagaim díth for finib nó pláig nó núna nó duinebath. 1474 A thobach iar coimméit ⁊ iar comlagat in cach bliadain. Trian 1475 tobaig na cána sin do ̇foirḃfinib na Temrach i llón ⁊ i llongad dóib 1476 ⁊ ar taiscid co huain, a thairic iar n-uain . Conid dóib atbert Benén :
- Cís tuath Midi, mór in scél,
ro indis fili fír-thrén 200b
mar ̇fognaid do Themair thair1480
ó aimseir Chuind Chétchathaig.- Dligid rí Temrach na tuath,
saí no sealba co sársluag ,
caeca dam ón dáim Dési,
caeca crán, caeca céisi.- 1485 Trícha dam a Dáil Máthar ,
trícha cráin, ní cís bráthar ,
trícha molt, maith an áirim ,
do ríg Midi móṙfáilid .- Trí chéd dam óna Dealbnaib1490
do thorachtain co Temraig ,
trí chét torc, trí chéd tindi,
trí chét molt ón mór-̇fine.- Trí chaecaid leand a Luignib,
p.102
trí chaecaid torc nos tuirmid,1495
trí chaeca mart cen mebail
do thobairt co trom-Themair.- Céd mart ó Fearaib Arda,
céd findmolt minas farcba ,
cét torc, is trom in cumne,1500
ó bráithrib na mborb-Luigne .- Cét sárbrat óna Saithnib ,
céd crána , is crod fírthaicid
⁊ céd mart ar moigib
is cét molt dia móroigid .- 1505 Céd torc a Cuircne in chocaid,
céd mart, is mór an obair,
⁊ cét lulgach loma
do ríg láidir Liattroma .- Trí chéd torc a tír Gaileang,1510
trí céd molt, trí chét ralenn,
trí chéd dam, dian in chobair,
don Chlaenráith do chualabair.- Céd molt a Fearaib Tulach,
céd torc don dún nach dubach,1515
céd lulgach cona laegaib,
céd dam, nocho beart baegail .- Trícha molt a Muig Lacha
do ríg Claenrátha in chatha,
trícha lulgach buidi bláith, 1520 trícha dam isa deag-ráith .- Seasca brat a Huíb Beccon,
seasca mart, mór int egor ,
la sescaid cránad cubaid,
seasca molt don mórthulaig.- 1525 Is ead sin dliges do chrua
rí Midi cen mór-̇fordul ;
i Temraig buidi mar bís
is ead sin uili a ardchís. Cís tuath.
7.
p.10431
- Ceart ríg Laigean ro luaid Benén1530
a mbreith ugdair uarustar ;
ina ndligend rí cach thuaithi
tria thuaichle 'na thuaristol .- An tráth nach rí d'Éirind uili
airdrí Laigen lind-uaine,1535
leis tosach in cach thír thréin-eng
ó ríg Éirind ind-uaire.- Deich mogaid do laechríg Laigen,
deich coin tsolma súileacha,
deich scingi forscibset tonda ,1540
deich longa, deich lúireacha.- Trícha falach, coíca claideam,
cét n-each ndond co ndínbrataib,
caeca cochall, nírbat atḣfuidb ,
deich rachuirn , deich rígmatail.- 1545 Sé cuirn, sé failgi d'Íb Faeláin
sé leanna arin láthair-si ,
sé heich luatha cona láithrib,
gia báigthir ní bráthairsi.- Céd n-each uad-som do thurc Thomair1550
céd mbó ar tuilleam tuaristail,
trícha ban, re méd is muirear,
céd claideam, is cruad-ascaid.- Ocht longa ón laech do ̇flaith Chualand
p.106
co seólaib co srólbrataib ,1555
ocht cuirn, ocht claidim co cinaid,
ocht n-inair, ocht n-órmatail.- Seacht scéith, seacht n-eich do ríg Forthuath
iar n-ól ̇fína an airidig ,
seacht cuirn cona mid don mairig ,1560
seacht claidim ná cairigid .- Sé hinair do ríg an Indbir ,
sé doim luatha léimnecha ,
sé lúireacha ⁊ sé longa,
sé heich donna déinmecha.- 1565 Seacht n-eich d'Uíb Feilmeada finda,
30
fir diana co ndemnaigi ,
cóic cuirn chama la cóic brataib,
cóic matail cia mebraigi .- Céd mbó d'Íb Cendselaig calma1570
céd n-each ar tuaith tromaigthear,
deich longa, deich srén, deich saidle ,
deich failgi nach folaigthear .- 201aSé failgi a rraind do ríg Raírenn
is sé ríg-eich rímid-si ,1575
sé matail ar cae don churaid,
sé mugaid don mílid-si .- Ocht claidim, ocht cuirn fri comól
ó ríg Carman cosnamaig ,
ocht n-eich cen each díb ar drocḣfolt1580
do ríg Fothart osnadaig .- Ocht n-eich d'Íb Drona ac Dind Gabra
a glaic ríg co rath-solad ,
ocht coin re cor áir ar aigib
ocht claidim re cathugud .- 1585 Ocht n-eich d'Íb Bairrchi ara mbeódacht —
p.108
bec d'̇feraib a n-engnama —
ocht cuirn, ocht mná nírus mudaig
is ocht mugaid meanmara .- Ocht n-eich d'Uíb Buidi na mbriathar1590
borba, bláithi, bircheanda,
dligid a rí ó ríg Gaibli
trí failgi, trí fidchealla .- Ocht n-eich dliges laech-rí Laígsi ,
ocht coin solma súileacha,1595
ocht scéith ima scaílid renna,
ocht leanda, ocht lúireacha.- Sé heich d'Íb Crimthandán cindid,
sé doim ina ndeagsomal ,
sé cuirn is beiti 'na nglacaib,1600
sé matail cen mearugud.- Deich scéith , deich cuirn is deich claidim,
deich failgi cen merugud,
do ríg Hua Failgi meic Cathaír
cen tathaír, is deagsolad.- 1605 Iat sin tuaristla laech Laigen
a láim gloin mar geltorad
ó airdríg Gaibli ⁊ Gabrán,
is comlán in certugud. Ceart.
2. Do chísaib ocus do biataib Laigen andso
1610 For Gallaib céatamus tús na cána sa .i. seacht cét tinne, seacht 1611 cét torc, seacht cét molt, seacht cét dam, seacht cét bó, seacht cét 1612 brat, ó Gallaib inn sin. Dá chéd lulgach ⁊ cét torc ⁊ cét brat ó 1613 Forthuathaib Laigen. Ní ícad Síl Fiachach ná Síl Rosa Failgi acht 1614 biathad aidchi do ríg Laigen má théis a ndáil fri Gallu sair nó fri 1615 Huí Néill fo thuaid nó fri Mumain fo deas. Cét mart immorro ⁊
p.1101616 céd bó ⁊ céd torc ⁊ céd tindi ó daeṙfinib a ferann . Dá chéd bó ⁊ dá 1617 chéd brat ⁊ dá chéd dam óna secht Fothartaib. Seacht cét bó ⁊ 1618 seacht céd torc ⁊ seacht céd molt ⁊ seacht céd céd mart, óna seacht céd 1619 Laígsib Laigin ind sin. Dá chéd mart ⁊ dá chét bó ⁊ dá chét brat 1620 ó Osraigib . Ó soerthuathaib Laigen ind sin.
1621 Néimid ⁊ úrad ⁊ únach ⁊ folcad immorro ó chocartaib na ngrád 1622 Féini ata hísleam leó . Corcair ⁊ ruu ⁊ snáth dearg ⁊ glas ⁊ oland 1625 ̇find ⁊ blaán ⁊ bindén ón lucht ata fearr do chocartaib . Má ̇frepait 1626 nó má theichit ind sin dá chuibeis forro 32
1625 Cach treas bliadan didiu ícthar na císa sin anuas cenmothá 1626 mórchís ríg Érenn ut supra diximus. Conid dóib sin ro chan in suí 1627 .i. Benén:
- Coistid , a Laigniu na laech, 201b
risin seanchas nach sírbaeth1630
ara ndlig do chís chalma
rí Cualann is congabla .- Seacht cét tindi, secht cét torc,
secht cét dam, seacht céd ndeagmolt,
seacht cét brat is secht céd bó1635
ó thuathaib Gall a n-aenló.- Dligid cét brat, nocha bréc ,
céd do thorcaib, trom in tréd ,
⁊ dá chét lulgach luath
ó ̇foirḃfinib na Forthuath.- 1640 Ní dleagar cís, comoll ngloin
p.112
ó Uíb cróda Cendsealaig ;
acht ó ̇foirḃfinib nach fand
chaithid a fér 's a ferand.- Cumal ⁊ cís is cáin 1645 ní ícat Uí Failgi in áig
do ríg Laigen ma laí ar feacht
acht cuid aidchi ar aigideacht .- Céd mart ó cach thuaith nach díb
la céd mbó berar don ríg,1650
céd torc ⁊ cét tindi
ó dámaib na daeṙfine .- Óna Fothartaib uili
dleagar dá chéd bó buidi
⁊ dá chéd brat cána ,1655
dá chéd ngarg dam ngabála.- Dá chéd mart, is mór in slicht ,
dá chét brat , dá chét bó blicht,
dá chéd molt, maith in chabair,
óna Laignib Desgabair.- 1660 Seacht cét bó a lLaígsib luatha,
seacht céd torc tarna tuatha,
seacht céd mart co mag Laigen,
seacht cét molt tar mórgaineam.- Ac sin císa tuath na treab 1665
ó Laignib do ríg Laigen :
níba saí nach sloindfea in cert,
is cóir do chách a choistecht . C.- Na saerchísa , slicht adcuas,
it é ro ráidsem anuas ;1670
ó saerchlandaib dlegar sin
bíd for fearand anechtair.- Na daerchlanda, díth nach ceas,
p.114
bíd fora fearann díleas,
daerchís uaidib is é a ̇fír1675
do breith co dúinib airdríg.- Is hé cis dleagar díb sin
cís duchunn is duibnéimid
úrad a brat, buan in mod,
cís d'únaig ⁊ d'̇folcad .- 1680 Dleagar don lucht is fearr díb
ruu is corcair co caínbríg,
snáth dearg, oland ̇find, ní chél,
blaan buidi ⁊ bindén.- Na daerchlanda cen deilm n-oll1685
teichid re cís a ferond ,
a dá chuibéis dlegar díb
na tucsad ón atharthír.- Nocho dligeand cuaird co tend
ó ríg chóicid na Héirind 1690
fili nach fiasara sin
a chísa 's a thuaristail .- Dleagaid cátta is cuairt is crod
ó gach ríg cusa riacht-som
fili nos findfa co feib1695
tuaristol is cís , coistid . Coistig a Laig.
8.
1696 Benén ro chachain inso do senchus Gall Átha Cliath:
p.120
- 33 Atá sund seanchas suairc seang
is maith le fearaib Érind,
sochar Átha Cliath, ní chél,1700
amal foṙfácaib Benén.- Dia táinic thuaid a Temraig
p.116
Hua deochain in deigtheaglaig,
d'apsdal Breatan ⁊ Breag
nír chreit Laegairi lánmear.- 1705 Luid deisil Banba buidi
Hua deochain, in deagduine,
co toracht dún na nGall ngeal
do chobair Chland Mac Mílead.- Is hé ba rí a nÁth Chliath chruaid1710
dia táinic Pádraic atuaid
Ailpín mac Aeoil Ádaig 34
do chloind Domnaill Dubdámaig.- 201cIn lá táinic co hÁth Cliath
Pádraic Macha na móṙfiach 1715
is and ros fuc bás bágach
aenmac Ailpín imnárach.- Adagar co Ua ndeochain
aenmac ríg Gall gairg-Eochaid ,
dia chrád ⁊ dia chelgad ;1720
don apsdal rob imdeargad.- Dia tuca anmain andsin,
a chléirig cháid chumachtaig,
sléchtfad duit 'con choill cheanaind,
sléchtfaid Gaill in glaiṡferaind.- 1725 Luid ina deisiul fo thrí
int apsdal is int airdrí
cora érig 'na beathaid
féinnid álaind aird-Eachaid.- Ar sin adnagat dó in slóg,1730
screpall cach ̇fir, unga d'ór,
unga cacha sróna ar sin,
is screball óir cach éṅfir.- Trí huingi forácbad thall
p.118
don cháin a ngarrdaib na nGall ;1735
aircther fo thrí ind Áth Cliath
ó Gaeidelaib na nglainsciath .- 'Dianam tora m cach bliadain
in cháin sea lib ó Liamain
nochon ̇fétfad fir thalman1740
bar ndún-si do dítḣfaglad .- In dún i táid co dreaman
nos scér-sa fri duibdeman ;
bid hé in treas teine nach tim
bias fa deiread i nÉrind.- 1745 Fácbaim forsan Áth uili
buaid mban ar a mbanchuri,
buaid ara nGallaib geala ,
buaid n-áilli ara n-ingena.- Buaid snáma ar macaib a mban,1750
buaid cocaid is buaid comrom,
buaid dia ndaltaib co nóna,
im luad chorn is chom-óla.- Buaid ríg chaidchi i nÁth Cliath chruaid
35
buaid n-amais, buaid n-óclaig uaig ,1755
buaid cádusa 'na chellaib,
buaid n-árais is naímchendaig .- In dún asa tánac tuaid ,
ná roib ara ríg robuaid ;
is mór gallacht a gaili,1760
mo mallacht ar Laegairi.'- Is de nach bia síth na nGall
re ríg Midi na mórland
itir Theamair is Liamain
cen debaid cach énbliadain.- 1765 Hé sin senchas Átha Cliath
indisim daíb tar ceand ̇fiach ;
biaid i llebraib co bráth mbras
mar atá sund sa seanchas. Atá sund.
9.
1766 Patricius benedictionem pro habitatoribus hibernie insule dedit, 36 1770 conid adbeart Pátric and so:
1771 Beandacht Dé foraib uili fearaib Érenn maccaib, mnáib sceo 1772 ingeanaib, flaithbeandacht, balbeandacht, buanbeandacht, slán- 1773 beannacht sárbeandacht sírbeannacht.
1774 Beannacht nime nélbendacht, beandacht mara mescbeandacht, 1775 beandacht thíri toradbennacht, beandacht drúchta, beannacht 1776 daithe , beandacht gaili, beandacht gaiscid, beandacht gotha, 1777 beandacht gníma, beandacht ordan, bennacht áine foraib uili 1778 laechaib cléirchib céin forcongraid beannacht fear nime is mó 1779 ebexirext ós bithbeannacht. Bendacht.
1780 Ní dlig cuaird a cúiced i nÉrinn fili nach fiasara císa ⁊ tuarastla 1781 in chóicid sin, amal asbert Dubthach mac Huí Lugair so:
- 201d 37 Ní dlig cuairt ná ceandaigeacht
ar ní fili fíreólach
i feidm eólais ilchrothaig1785
menib co féig feasara
císa tenda is tuaristla
corbad uili eirneide
iar n-urd eólais ilchlandaig
ó thosach co déid .- 1790 Ní dlig cuairt a caínchóiced
do chóiceadaib cloth- Banba
inas imchuairt éntuaithi
mad dia fégthar fírindi
fili nach dron deachraigfeas 1795
sochar dochar dílmaine
drécht cach thíri thic .- Is and is saí senchada
in tan légas lérgníma
indsi Ébir uais. p.1221800
Is and is ail ollaman
amail oil cen indscuchad
in tan tuiceas tuaristla
la císa cen chunntobairt
conus uili indisfea1805
in cach aireacht ard.- Nárab soitheach seanáruisc
ar chrod ná ar chairdine
air ní sluindfea senbretha
fear co córus coindircle ;1810
nírab nárach noísedach
ar miad ná ar móraicme ;
menip samlaid sainiges
a shochar ní dlig. Ní dlig.
10.
38
- Temair teach a mbuí mac Cuind1815
forad na laech a Liathdruim ;
atá limsa do mebair
a díre dá deiġfearaib .- Cach rí gébus Teamair theand
⁊ techtfas iath nÉrenn,1820
is é as saíre díb uili
do sluag Banba barrbuidi .- Mad rí díleas do Theamair
bus deach dona deiġferaib,
giallad cách co ruici a theach1825
don ríg ̇fírén ̇fírbrethach .- Dleagar de-som réir na slóg
p.124
acht co tísad 'na thinól:
dlegar díb-seom giall cach ̇fir
do breith dó-som co Temair T.- 1830 Temair nocho dír do-son
minba senchaid sár-̇fosud
co n-innisea dia ruiri
tuaristal cach aenduine.- Ná tardad tar cert co neach 1835
conách ruca féin gúbreath ;
ná déntar debaid 'na thaig
dáig is geis mór dá geasaib .- Conách dearna cocad cain
re slóg chóicid Choncobair ;1840
ná falmaigthear Temair the
do chocad cland Rudraige .- Dligid beith i Temraig thréin
⁊ cách ica óigréir:
mene fergna féin re goil1845
ad riaraig dó a chúicedaig.- Dligid rí Ulad amra
flead dó cach sheachtmad Samna
is a cur dó cen gaindi
ós brú Lindi Luathgainni .- 1850 Méd na fleidi dlegar and
do ríg Themra na trén-land
dá dabaig déc cach leanda
cona fuireac fír-grema.- Dul co Temraig 'na deagaid1855
a thinól do deiġfearaib,
indmos dóib ara n-astar
co findtais a tuaristal.- Dligid rí Eamna Macha —
p.126
dóig nocho mac miṅflatha 1860
gach flaith gébus gart ngaíne —
nába holc dó a shomaíne .- Dligid 39 leath in tigi te
in slóg sin Eamna Maichi
⁊ gabaid, ní claen lind,1865
ceirt-leath araen re Héirind.- Fín do dáil forro i Teamraig
co médaiged a menmain ,
cuirn breca cona mbeandaib
foirni cona fichthillaib .- 1870 Coimlethid a haigthi d'ór
don ríg díreagra dímór,
dá chét bó ⁊ dá chéd ech,
dá chéd carbad, ní claen-breth.- 202aDá luing déc ar choblach cain 1875
ó ríg Themra co treasaib,
a cur do macaib flatha
dóig is congaib indlatha .- Dá sleig déc ara mbia nem,
dá chlaideam dég mar ealtain ,1880
dá édach déc cach datha
fa chomair mac n-arḋflatha.- Roga tochmairc a Temraig
do rígnaib co ro-menmain
a tobairt dó 'sa toga1885
mad dá roib a n-aentuma.- Comairci gaei deirg dámaig
do ríg Ulad ilbágaig,
dá roib a Temraig na tor,
ná lam neach a shárugud. 40- 1890 Gaileanga fo chís a each
p.128
Fir Breag fa ̇foirnib 'ma seach ,
dá roib a Temraig thuathaig ,
ro feas is dá ̇fírthuathaib .- A chuibrind a tig Themra ,1895
córaidi dó mórmenma ,
trí fichit mart, fichi muc,
fichi tindi co trén-lucht .- Fichi glac losa dar lim,
fichi ug faílind foṙfind ,1900
fichi cliab i mbítis beich,
is a tobairt dó ar én-leith.- Ní dligend acht mad sine
ó ríg Themra toinngile
⁊ aderim fo dí1905
ní hinand sin is nemthní .- Iar sin téid roime dia thoig
rí Cuailgni cosna cathaib,
iar n-airisim dia astar ,
do ̇fodail a thuarastal.- 1910 Do ríg Rátha Móir Muigi
dligid ro-chrud rígraidi
dáig is é is uaisle astar
is as túsca tuaristol.- Dligid , ce iarfaigid sin,1915
minba hé bus rí ar Ultaib
ocht mbruit datha ⁊ dá luing
co sciath ngel ar gach ngualaind.- Fidchell ⁊ brandub bán,
ocht cuirn ⁊ ocht copán ,1920
ocht mílchoin ⁊ ocht n-eich
⁊ ocht sleaga ar éinleith .- Dligid rí Muigi Coba
p.130
na n-arm n-édrom n-imthana
secht mílchoin ⁊ secht n-eich1925
⁊ secht slega for aeinleith .- Dligid Eógan sluaiged leis,
dligid Conall cen éisleis ;
fair nochon ̇fellaid a ndáil ,
is ed dleagaid beith d'aenláim.- 1930 Dligid rí Airgiall a each
tar cend a giall, ní gú-breath,
⁊ dligid Conall cain
suidi cach dú ara bélaib.- Dligid rí Hua mBriúin miadach1935
41
a each frangcach fírmiadach :
dligid rí Conmaicne coin,
each ⁊ roga n-édaig.- Is airi do-beir sin dóib
rí Ulad an airm thrénmóir 1940
co mbet a tresi 'na thoig
co tecat leis co Temair . T.- Geasa ríg Ulad Eamna
⁊ a land lánmeabra
dula dó a cend doiri thuirc 1945
aeṅfeacht d'aicsin dá ̇fuabairt:- Éitseacht re hénlaith nglindi
Lacha Saileach saerlinne ,
fothrucad belltaine thair
ar ̇findloch álaind Febail.- 1950 Ac sin a gesa cruaidi airdríg cóicid Chraebruaidi;
42
mádá ndearna co gnáth sin
ní géba co bráth Temair. T.- Do buadaib ríg Ulad uill1955
p.132
coindmead a chásc a Caendruim,
a maír i Tailltin tredoig ,
Eamain imma ingenaib .- Coblach aici for Loch Cuan
cleamnas re ríg Gall glanuar ,1960
Eanach Caín do beith fa blaid
⁊ a maír a Temair . 43 T.- Dligid rí Náis anosa
flead adbal nach urusa ,
fichi dabach do cach lind1965
cona fuireac ósa cind.- Tuaristal ríg Laigen Luirc
ó ríg Themrach in trénphuirt ,
a dream sa atáid in bar taig ,
atá leam-sa do meabair:- 292bCéd mac uirríg is buan blad 1971
lesiun co tua na Temrach,
ingen aentuma cach ̇fir
édach taebthana i Temair. T.- Seacht carbaid ara mbia ór1975
neach beireas leis co comól,
seacht fichit édach ndatha
fo chomair mac n-arḋflatha.- Ar sin téid roime dá thig
rí Laigen cusna laechaib ,1980
co roich dún Náis iar n-astar
co fodail a thuarastal .- Mad ac Ceindsealaib cróda
bes in flaithis fírmóra ,
is leó fodail a cruid chain1985
dá macaib ríg 's dá rígaib.- Dligid rí Hua Faelán find
p.134
seacht mbruit datha im cach deiglind
⁊ ceithri longa ar loch
co mbed a corra i coblach- 1990 Dligid rí Húa Failgi fuar
ceithri scéith datha, is deagluag ,
ceithri cuirn cacha datha ,
ceithri claidim chruad-chatha .- Dligid rí Osraigi án 1995
dá mílchoin déc co ndegál .
Dá each déc dó cen aife
co carbadaib deagmaithe .- Rí Hua Cendsealaig na creach 2000
is é seo a ̇fír in cach than
uair is é teach ríg Laigen.- Dligid rí Hua nGabla ngér
fáindi óir im cach n-én-mér,
⁊ fail óir ón geal gual2005
dligid rí find na Forthuath.- Geasa ríg Laigen adchím,
cath do uagra fair 'na thír ,
⁊ Goill d'aimréir im rind
⁊ a géill co Duiblind.- 2010 Rí ar aíde cen ̇fégad ,
Caeimgin cana choimégad,
cen teacht co Nás re lind láin
do gesaib in ríg ro-náir.- Brigid do réir ima rath2015
do buadaib na ríg Laigneach ;
beth dó fo chís ina thaig
dola cach mís co Temair . T.- Dligid rí Caisil na creach
p.136
dula co tua Temrach 2020
da fichit cairptheach 'ma le
do thaisbénad a ̇flede.- Dligid rí Temrach na tor
dul a choimlín sin leiseon
⁊ cen mac athaig and2025
do chaitheam ̇fleidi Érann.- Dligid a Temair Luachra
rí Muman 's a mórthuatha
deich ndabcha fichead ro feas
cona furec , is fír-leas .- 2030 Dligid sechtmain tiar istaig
i Temair Luachra Deagaid ,
⁊ can dula ar astar
noco fodla a thuaristal.- Is hé seo in tuaristol tend2035
dleagar ó airdríg Éreand,
ocht n-eich , ocht carbaid fo chuing ,
ocht failgi ⁊ ocht caemchuirn.- Ocht fichid brat do brataib,
ocht scéith gela ós glan-glacaib ,2040
seacht sesrecha 'na sreith sláin
is seacht fichit bó bennáin .- Coiri uad do ríg Caisil ó ríg Themra in trén-taisic ,
a tabairt mar dlegur thrá2045
's a breith i Temair Luachra.- Ar sin fodlaid rí Muman
na cath is na cét curad
do lucht a gníma co ngail
itir ríg ⁊ rígain .- 2050 Ocht n-eich maithi ara mbia grád
p.138
dligid rí na nDési nár, 45
is ocht mbruit uaine 'ma le
co n-ocht ndeilgib findroine.- Dligid ríg Hua Liathán lir2055
ocht cuirn ⁊ ocht claidim
⁊ ocht n-eich maithi dó
ó ríg Caisil can chlaechló ;- 202cDligid rí Hua nEachach n-oll
lúireach ⁊ ga i comlonn,2060
⁊ dá ̇falaig d'ór dearg
⁊ dá each nach droch-beadc .- Dligid rí Dáirine duind
ó ríg Caisil in chomlaind
ocht claidim chorra chatha,2065
ocht longa is ocht lúireacha.- Do ríg Lacha Léin lebair
dligid cumaín chairdeamail ,
fichi bó ⁊ fichi each,
fichi long dó, ní droch-breath.- 2070 Dligid rí Ciarraigi m chnuic
fichi each, ní fáth ard-uilc,
⁊ trí fichid bó bán
⁊ trí fichit copán .- Dligid rí Hua Conaill chain2075
errid cásc ó ríg Caisil,
a llann lígda co lí ngloin
⁊ a gaí 'na deagaid .- Dligid rí Éile mar tá
a thír saer co Sliab Bladma2080
acht mina theachta cath cain
gan eachtra fair seach rígraid .- Is aire dobeir sin dóib
p.140
rí Muman an aignid móir ;
is de bus buideach na fir2085
can a fuireach i Temair . T.- Trí buada ríg Caisil cain
rígan aici i Condachtaib,
loingeas aici ar Sinaind sláin
⁊ Caisill do chongbáil.- 2090 A thrí dimbuada iar sin
cath d'̇fuagra uad ar Laignib,
a choinmed a Caisil chain
⁊ gan dul co Temair .- Dligid ó ̇flaith Luimnig lir2095
46
flead aireagda ̇forbaílig,
deich ndabcha fiched ro feas,
cona fuireac re fír-leas.- Rí Tuadmuman in toraid
dligid cumaín chairdeamail,2100
trí deich mbó ⁊ dá chét each,
trí failgi d'ór , ní droch-breath.- Ceithri longa re laíding,
gid ead ní hord anaíbinn,
dá sciath im cach luing díb sin,2105
dá laind ⁊ dá lúirig.- Ní dligend acht mad saine
flaith Luimnig a Liathmune,
is é seo a ̇fír imach ,
⁊ ingen ríg Temrach. T.- 2110 Dligid rí Chorco Baiscind
ó ríg Thuadmuman taistill
corn ⁊ dá ̇fichit each,
édach in ríg , ní gú-breath.- Dligid uirrí Chorca Mruad 2115
p.142
ó ríg Thuadmuman na tuath
a roga luingi ar ló ar feacht ,
dá chét bó ⁊ a beandacht.- Ingen ríg Tuadmuman tinn
do ríg Chorco Mruad beirim2120
coma hí a bean ar cach leath
ar tocht a tig ríg Temrach. t.- Geasa ríg Luimnig leathain
amimair ós airdeachaib
beith triur ina chocar chain2125
⁊ a rún re rígain.- As iad a buada in ríg raith
nónbar 'na chocar chomaith ,
raga ndelba air iar tain
⁊ a menma a Temair. t.- 2130 Dligid flaith Cruachan , ná ceil ,
dá fichid dabach ac fleid
⁊ can dul uathad ann
ó ríg uasal na Hérind.- Dligid rí Gaela in gosa2135
a chomaín uad anosa,
trí fichid bó, dá chéd each,
ceithri failgi, ní droch-breath.- Ceithri cuirn ima mbí ór
neach beireas leis co comól,2140
is a fágbáil tiar 'na thig
do ̇flaith Chruachan in chinid .- Ceithri scéith dearga datha,
ceithri cathbairr chomdatha,
ceithri lúireacha 'na ndiaid,2145
ceithri sleaga ri sár-gliaid.- Geis dó Cruachu d'̇fás fo thrí
p.144
buaid dó loingeas for Loch Rí
mad dia ndearna seach cách sin
gébaid sé co gnáth Temair. T.- 202dDligid rí Hua Maine mór 2151
ceithri cuirn díb re comól ,
fichi bó ⁊ fichi each,
édach dá chét, ní gú-breath.- Dligid rí Hua Fiachrach find2155
ceithri longa re laíding,
deich mná fichet, aidbli duir,
⁊ trí cuirn do chornaib.- Dligid rí na Tuath Teórach
gen gu fetir aneólach 47 2160
fichi mart is fichi muc
fichi tindi co trén-lucht .- Dligid rí Luigni lagaid
ceithri scéith co comramaib ,
ceithri hinair co n-ór derg ,2165
ceithri longa, ní droch-beadg.- Ní dligend acht mad sine
ó ̇flaith Chruachna cnesgile
dleagaid dó cach dáil mar sin ⁊ a ndáil co Temair. T. 48- 2170 Dligid rí Midi in marcaid
ó ríg Érind co n-ardblaid
seacht seisreacha threbus tír
⁊ seacht fichit ailbín.- Dligid rí Breag in muirir2175
p.146
fichi each, ní hardpudair,
⁊ ní cóir a séna,
co n-édaigib n-imthréna.- Dligid rí na Saidne só
each ⁊ dá ̇fichit bó,2180
uair ní lugu a ngoiri amach,
a choiri ⁊ a dabach.- Dligid rí na nDési anocht
fichi mart is fichi molt ,
is dligid rí Luigni ar sin2185
fichi each co sadallaib.- Dligid rí Gaileanga gaí
cona hindsma d'órcheardai
⁊ fichi srian sotal
do chruan is do charrmogal.- 2190 Is amlaid sin dleagar de
tuaristol maithi Mide,
⁊ gan a cleith re gail
⁊ a mbreith co Temair. T.- Geasa ríg Eógain 'na thig2195
rígan aici a Condachtaib,
a síth re hAraidi anall
⁊ cacad re Conall.- 'Na aenar théid soir ó thig
rí Laisi cusna laechaib ;2200
fichi ech dó ara astur,
is é sin a thuaristol.- Rí nime ⁊ talman tréin ,
co ndearnom uili a óigréir,
co robam co trén 'na thig2205
dáigh is aíbhni ná Temair. Teamair. Finit.
Document details
The TEI Header
File description
Title statement
Title (uniform): Lebor na Cert
Author: unknown
Editor: Myles Dillon
Responsibility statement
Electronic edition compiled by: Emer Purcell
Proof corrections by: Hilary Lavelle
Funded by: University College, Cork and The HEA via the LDT Project.
Edition statement
2. Second draft.
Extent: 24880 words
Publication statement
Publisher: CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of the Department of History, University College, Cork
Address: College Road, Cork, Ireland—http://www.ucc.ie/celt
Date: 2006
Date: 2008
Distributor: CELT online at University College, Cork, Ireland.
CELT document ID: G102900
Availability: Available with prior consent of the CELT project for purposes of academic research and teaching only.Copyright for the printed edition rests with the Irish Texts Society. The electronic edition was compiled with the kind permission of the copyright owner.
Notes statement
You can purchase the book(s) containing this text via the ITS website (http://www.irishtextssociety.org/). Click on the link to the RIA shop.
Source description
Vellum Manuscript sources
- The Book of Hy Many (written 1378–1394) ff. 76 a 1–80 c 29.
- The Book of Ballymote (written 1384–1406) ff. 268 a 36–281 b 53.
- The Book of Lecan (written 1416–1418) ff. 194 d 12–202 d 26.
- The Book of Lismore (late 15th century) ff. 98 d 20–105 b 21.
- National Library Gaelic MS. VI (16th century?) ff. 13r 1–19v 18 (f. 20 is misplaced).
Paper Manuscript sources
- None of the following manuscripts are earlier than the eighteenth century: Royal Irish Academy, Dublin, no. 288 p. 251 (19th century).
- Royal Irish Academy, Dublin, no. 485 p. 276 (18th century).
- Royal Irish Academy, Dublin, no. 689 p. 103 (18th century).
- Royal Irish Academy, Dublin, no. 712 f. 43f (18th century).
- Royal Irish Academy, Dublin, no. 756 p. 208 (18th century).
- Royal Irish Academy, Dublin, no. 757 (copy of 756) p. 319 (18th century).
- Royal Irish Academy, Dublin, no. 930 p. 75a (19th century).
- Royal Irish Academy, Dublin, no. 1012 p. 119 (19th century).
- Royal Irish Academy, Dublin, no. 1195 p. 1 (18th century). These do not include the two manuscripts of Lismore (nos, 261 by O'Curry and 478 by O'Longan) nor the transcript of Lecan (no. 894 by Connellan). Of these nos. 712 and 1195 are the most important. Nos. 288, 485, 689 and 930 contain only fragments concerning Cashel. These paper manuscripts have not been closely examined. Only no. 712 (23 H 28) had been regularly consulted; it usually agrees with Lismore but is not a mere copy. The Abbotsford Irish manuscript contains a good text of the same recension.
Editions
- John O'Donovan (ed. & tr.), Leabhar na gCeart or the Book of Rights (Dublin 1847)
- Myles Dillon (ed. & tr.), Lebor na cert: the Book of rights, ITS 46 (Dublin 1962) with introduction and notes.
Further reading
- Eugene O'Curry, Lectures on the manuscript materials of ancient Irish history (Dublin and New York 1861; repr. Dublin 1878; repr. Dublin 1995).
- Eugene O'Curry, On the manners and customs of the ancient Irish, ed. W. K. O'Sullivan (3 vols, Dublin 1873; repr. Dublin 1996).
- Eoin MacNeill, 'The Book of Rights', New Ireland Rev 25 (1906) 65–80, 206–16, 348–62.
- Eoin MacNeill, 'Early Irish population groups: their nomenclature, classification and chronology', Proc Roy Ir Acad (C) 29 (1911–12) 59–114.
- Paul Walsh (ed.) Gleanings from Irish manuscripts (Dublin 1918; repr. 1933).
- Eoin MacNeill, Celtic Ireland (Dublin 1921; repr. Dublin 1981).
- Paul Walsh, Leaves of history (Drogheda 1930) [contains Paul Walsh, 'Ancient Meath according to the Book of Rights', 3–51].
- Paul Walsh, 'Connacht in the Book of Rights', J Galway Archaeol Hist Soc 19 (1940) 1–15.
- Paul Walsh, 'Meath in the Book of Rights', John Ryan (ed), Féil-sgríbhinn Eóin Mhic Néill: essays and studies (... ) Eoin MacNeill (Dublin 1940) 508–21.
- D. A. Binchy (ed), Críth gablach, Mediaeval and Modern Irish Series 11 (Dublin 1941).
- Myles Dillon (ed. & tr.), 'The manuscript tradition of the Testament of Cathaír Már', S. O'Brien (ed), Measgra i gcuimhne Mhichíl Uí Chléirigh (Dublin 1944) 201–09.
- T. F. O'Rahilly, Early Irish history and mythology (Dublin 1946).
- Vernam E. Hull (ed. & tr.), 'Cert ríg Caisil: the right of the king of Cashel', Medieval Studies 11 (1949) 233–38.
- Myles Dillon (ed), Early Irish society (Dublin 1954; repr. 1959, 1965; Cork 1969).
- D. A. Binchy, 'Secular institutions, Myles Dillon (ed), Early Irish society (Dublin 1954) 52–65.
- Gerard Murphy, Early Irish lyrics (Oxford 1956).
- Myles Dillon, 'On the date and authorship of the Book of Rights', Celtica 4 (1958) 239–49.
- Myles Dillon, 'Three texts related to the Book of Rights', Celtica 6 (1963) 184–92.
- James Carney, 'Light on ancient Ireland', Review of Myles Dillon (ed), Lebor na cert, Irish Texts Society 46, 1963. Irish Press, 28 December 1963.
- Francis John Byrne (review of Myles Dillon, Lebor na cert), Studia Hibernica 5 (1965) 155–58.
- Myles Dillon, 'Ceart Uí Néill', Studia Celtica 1 (1966) 1–18.
- Anthony Candon, 'Barefaced effrontery; secular and ecclesiastical politics in early twelfth century Ireland', Seanchas Ardmhacha 14/2 (1991) 1–25.
- A. J. Hughes, 'The geographical location of the fortúatha Ulad of Lebor na cert', Ériu 42 (1991) 149–51.
- Marie Therese Flanagan, 'Irish and Anglo-Norman warfare in twelfth-century Ireland', T. Bartlett & K. Jeffrey (ed), A military history of Ireland (Cambridge 1996) 52–75.
- Swift, Catherine 'Royal fleets in Viking Ireland: the evidence of Lebor na Cert, A.D. 1050–1150', in: John Hines, Alan Lane and Mark Redknap (eds) Land, Sea and Home, Proceedings from a conference on Viking settlement, at Cardiff, July 2001 (Maney 2004) 189–206.
The edition used in the digital edition
Dillon, Myles, ed. (1962). Lebor na Cert. 1st ed. xxv + 194 pp.; ix–xxv Introduction; Text 1–147; Appendix A Timna Chathaír Máir 148–178; Appendix B Table of Stipends and Tributes 179–189; Index of people and places 191–194; Map and notes on Map by Liam Price; 4 pages unnumbered. Dublin: The Educational Company of Ireland, for the Irish Texts Society.
You can add this reference to your bibliographic database by copying or downloading the following:
@book{G102900, title = {Lebor na Cert}, editor = {Myles Dillon}, edition = {1}, note = {xxv + 194 pp.; ix–xxv Introduction; Text 1–147; Appendix A Timna Chathaír Máir 148–178; Appendix B Table of Stipends and Tributes 179–189; Index of people and places 191–194; Map and notes on Map by Liam Price; 4 pages unnumbered.}, publisher = {The Educational Company of Ireland, for the Irish Texts Society}, address = {Dublin}, date = {1962}, UNKNOWN = {seriesStmt} }
Encoding description
Project description: CELT: Corpus of Electronic Texts
Sampling declarations
The present text represents even pages 2–146 of the volume. All editorial introduction, notes and indexes have been omitted. Some variant readings proved difficult to intergrate and therefore they have been included as notes. For further clarification those interested are referred to the printed edition.
Editorial declarations
Correction: Text has been proof-read twice.
Normalization: The electronic text represents the edited text. Text supplied by the editor is tagged sup resp="MD". Editorial expansions are marked ex.
Quotation: There are no quotations.
Hyphenation: The editor's hyphenation has been retained.
Segmentation: div0=the Book of Rights; div1=the section; div2=the subsection; paragraphs are marked p. Poems are treated as embedded texts, with stanzas marked lg and metrical lines tagged l.
Interpretation: Names are not tagged, nor are terms for cultural and social roles.
Reference declaration
A canonical reference to a location in this text should be made using “section”, eg section 1.
Profile description
Creation: By one or more unknown author(s). Old and Middle Irish Period
Language usage
- The text is in Old and Middle Irish. (ga)
- Footnoted and other explanatory text is in English. (en)
- Some words are in Latin. (la)
Keywords: law; prose; poetry; medieval
Revision description
(Most recent first)
- 2008-09-29: Keywords added; file validated; minor additons to header; new wordcount made. (ed. Beatrix Färber)
- 2007-12-14: Note inserted in header. (ed. Beatrix Färber)
- 2006-08-31: Encoding checked; expansions added; file parsed; SGML and HTML file created (ed. Beatrix Färber)
- 2006-08-09: Header modified; parsing begun. (ed. Beatrix Färber)
- 2006-07-31: Header compiled with bibliographical details. (ed. Emer Purcell)
- 2006-07-14: File proof-read (2); more markup added, structural and content markup converted to CELT usage; pagebreaks inserted and milestone tags positioned. (ed. Emer Purcell)
- 2006-05-30: File proof-read (1) and basic markup applied. (ed. Hilary Lavelle)
- 2006: File captured by scanning. (Text capture Data capture company)